________________
જજો પરંતુ ભીખ માંગવાનું બંધ કરી દો ?'
બ્રાહ્મણ તો વાત સાંભળી ખુશ ખુશ થઈ ગયો ને શેઠને પ્રણામ કરીને પોતાના ઘર તરફ ગયો.
રોજ સવાર પડે છે ને બ્રાહ્મણ શેઠને ઘરે જાય ને ભિક્ષા લઈને ઘરે આવે. મહેનત કરવાની નહીં ને ભિક્ષા મળી જાય. બ્રાહ્મણને તો લીલાલહર થઈ ગઈ. આમને આમ ઘણા દિવસો ને મહિનાઓ વિતી ગયાં. બ્રાહ્મણની પત્ની ગર્ભવતી બની. બ્રાહ્મણના આનંદનો પાર ન રહયો. સાથોસાથ એને ચિતા પણ સતાવવા લાગી તે દયાળશેઠે ૨ જણાની ભિક્ષા આપવાનો પ્રબંધ કર્યો છે તો હું હવે આ ત્રીજા જીવને કઈ રીતે ખવરાવીશ? ભૂદેવ તો ચડયા વિચારોના ચગડોળે. માનવીના જીવનની આથી વધારે વિચિત્રતા શી હોઈ શકે કે ગમે એટલું સુખ અત્યારે ભોગવી રહયો હોવા બાંય ભવિષ્ય માટે નહીં મળે એની કલ્પનામાં રાચીને જીવનને નિરર્થક મહેનત - છળકપટ, કાવાદાવામાં વેડકી નાખી સમય વ્યતિત કરી નાખે છે!
જન્મ જન્મના ફેરા ફરતાં કરાયેલા કર્મોનો ફળાદેશ ઘણો જ અકલ્પનીય હોવાથી માનવીનો સ્વભાવ પણ તેવી જ રીતે ઘડાઇ જાય છે. જેના લીધે મનુષ્યની આંતરવૃત્તિઓ અને બાહય વૃત્તિઓમાં તથા પ્રવૃત્તિઓમાં એક સમાનતા જોઈ શકાતી નથી યા પરમાત્મા સિવાય એને કોઈ જોઇ શકતો નથી. માટે જ કહ્યું છે
બારે કોશે ખોલી બદલે, તરુવર બદલે શાખા !
બુઢાપામાં કેશ બદલે, પણ લખણના બદલે લાખ !
આવા જીવાત્માઓને જે સંસ્કારો મળ્યા છે તેની અસર અવસરે પણ કાયમ રહેતી હોય છે ! જેવી રીતે ઉદરને તાક્યા વિના બિલાડીને ચેન પડતું નથી એવી જ રીતે લાભ થતો હોય તેની સંભાવના અને શકયતા દેખાતી હોય ત્યારે ઉપકારીને પણ અંધારામાં રાખીને પોતાના લાભને માટે પ્રયત્ન ર્યા વિના રહેતો નથી.
ત્રીજાને શું ખવરાવીશની ચિંતામા ભૂદેવ અડધા થઈ જાય છે. તેના માટે કંઇક ભેગું કરવું પડશે એમ વિચારી બ્રાહ્મણ પોતાના જાતિસ્વભાવને લીધે ફરીથી ભિક્ષા માંગવા ગામના શેરીઓમાં પ્રયાણ કરે છે.
અજ્ઞાનાવસ્થામાં ફસાયેલો માનવ ક્યારેય એવું વિચારી નથી શકતો કે
૧૩૧
