________________
દેવાધિદેવ, ભગવાન મહાવીર સ્વામીની અન્તિમ દેશના ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં સંગ્રહાયેલી છે જેમાં, બીજા વોની સાથે ઝગડો કરાવનાર કલહને પાપ માનવામાં આવ્યું છે. સ્વાર્થાન્ધ બનીને ગમે તેની સાથે ગમે તેવી ગંદી ભાષાનો વ્યવહાર કરી, લેવાદેવા વિનાનુ શાબ્દિક યુદ્ધ રમવાની આદત, જીવાત્માને પડેલી છે. તે આદતોને બદલી નાખવા માટે સૌથી પ્રથમ શિક્ષણ લેવું જોઇતું હતું, પણ અહંકાર સંજ્ઞાના પાપે, ક્રોધ આવ્યા વિના રહેતો નથી અને જ્યાં પહોંચાય ત્યા, શાબ્દિક ઝગડાઓના વ્યૂહમાં ગોઠવાઇ જાય છે. ફ્ળસ્વરૂપે, આર્તધ્યાન ભાગ્યમાં શેષ રહે છે. આવી સ્થિતિમાં પોતાનું આધ્યાત્મિક અધઃપતન સ્વહસ્તે જ સ્વીકારી લે છે वचनविग्रहो लक्ष्मी नाशक: (जैनागम)
અર્થાત્ શબ્દોના ઝગડા, દંતયુદ્ધ, બોલાબોલી આદિ અશુભ તત્ત્વો લક્ષ્મીનો નાશ કરાવનારા છે. જેનાથી ચક્રવતિઓના પણ માટલાનું પાણી સુકાઇ જાય છે. તો પી અલ્પ પુછ્યવાળા તમારા અમારા માટે શું કહેવાનું હોય?
(૪) પ્રેમહાસાતિ પ્રમવં યુદ્ધે હૈં (માવતી સૂત્ર ૯૭રૂ)
પ્રેમ-પ્યાર, હાસ્ય, મશ્કરી, કુતૂહલ, ખેલકૂદ, તમાશા આદિ ક્રિયાઓથી ઉત્પન્ન થયેલો કલહ પણ જીવનમાં યુદ્ધની રણમેદાનનું કારણ બને છે. કેમકે - માણસમાત્રનું આત્મિક, માનસિક જીવન સ્વાર્થપૂર્ણ હોવાથી, પોતાની પ્રેમપાત્ર વ્યકિત પાસેથી જ્યારે સ્વૈચ્છિન્ન સ્વાર્થ સધાતો નથી ત્યારે પ્રેમઆદિમાંથી પ્રારંભમાં વાચિક કલહનો ઉદ્ભવ થાય છે, વધે છે અને અંતે પ્રેમ પ્રકરણમાં યુદ્ધ જામી જાયછે. ફળસ્વરૂપે આગામી ભવોને માટે, આ ભવના પ્રેમપાત્ર બંને વ્યકિતઓ હાવૈરી બની જાય છે. અને બંધાયેલા વૈરબંધનમાંથી જ્યાં સુધી મુકત થાય નહી ત્યાં સુધી કેવળજ્ઞાનની પગદંડી પણ અશકય બની જાય છે.કલ્પસૂત્રમાં પ્રતિવર્ષ આપણે સાંભળીએ ીએ કે, ભગવાન મહાવીર સ્વામી, ૨૭ ભવોની અપેક્ષાએ ૧૮મા ભવે ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવના અવતારમાં હતા ત્યારે તેમને ૧૬ હજાર પત્નીઓ હતી. તેમાંથી એક પતી વાસુદેવના પ્રેમપાત્ર બનેલી નહીં હોવાથી યદ્યપિ તે ભવમાં પોતે સમ્પૂર્ણ અશકત હોવાથી વાસુદેવને (પોતાના પતિને) કંઇ પણ હરકત કરી શકી નથી. પરન્તુ ૨૭ મા ભવે સંયમિત થયેલા મહાવીરને વ્યંતરીરૂપે બનેલી તે અણમાનિતીએ અત્યન્ત અસહય થઇ ઉપસર્ગ કર્યો ત્યારપછી વ્યંતરી વૈરમુકત બનવા પામી છે. મીઠા, મધુરા દામ્પત્ય જીવનમાં પણ કોઇક સમયે અણગમતો કલહ થઇ જાય તો પણ તત્કાળ તેને શમાવી દેવામાં જ શ્રેય છે.
૧૬૮
