________________
(૧૭) માયાષાવાદ પાપ
૧૮ પાપસ્થાનકોમાં, ૧૭ મું પાપ માયામૃષાવાદ છે જેમાં મધ્યા નામના અને મૃષાવાદ નામના બંને પાપોનું મિશ્રણ છે. તેથી વિશિષ્ટતમ કોટિના સાધકોને માટે પણ આ પાપનો ત્યાગ અત્યન્ત કષ્ટસાધ્ય બનવા પામે છે. પોતપોતાના સ્થાનમાં માયા નામનું પાપ જેમ સર્વવ્યાપક છે. તેમ મૃષાવાદ પાપ પણ સર્વથા અને સર્વદા સર્વજીવ વ્યાપક જ છે. તો પછી બંનેનું મિશ્રણ સારામાં સારા સાધકો, વિદ્વાનો, તપસ્વિઓ, વકતાઓ, લોખકો, ભાષકો અને યોગી - મહાયોગિઓને માટે પણ ભયંકરતમ બનવા પામે તે સૌને માટે અનુભવગમ્ય હોવાથી તેમાં કોઇને આશ્ચર્ય નથી જ.
માયા, કપટ, લ, ધૂર્તતા, પરવંચના, લુચ્ચાઇ, લફંગાઇ અને માનસિક જીવનની ખરાબીપૂર્વક પોતાના અંગત સ્વાર્થ માટે અસત્ય બોલવું, તે માયા મૃષાવાદ છે. આવા ભાગ્યશાળિઓના ટાંટિયા (પગ) નરક તરફ હોય છે અને જીભ પર મોક્ષ-મુકિત, કેવળજ્ઞાન અને સીમંધર સ્વામીની વાતો હોય છે. માટે જ કહેવાયું હશે કે, “મારે કહેવું છે કંઇ અને કરવું છે કંઇ એમ કરી ભવજળ તરવો છે ભાઇ !” આ પાપ માટે આગમશાસ્ર શું કહે છે?
(१) मायामृषा वेषान्तरकरण तो लोकविप्रतारणम् (ज्ञाताधर्मकथा ७५)
(२) वेषान्तर भाषान्तर करणेन यत् परवंचनम् तत् मायामृषावाद (भगवती ८०)
સર્વોત્તમ દ્વાદશાંગીમાં આ બંને આગમોનું સ્થાન અત્યન્ત પ્રતિષ્ઠિત છે. તેનો સાર આ પ્રમાણે છે - 'બીજાઓને ઠગવા માટે, ખાડામાં કે શિશામાં ઉતારવા માટે, કોર્ટકચેરીના પગથિયે જઇને પણ બીજાઓના મકાન, હાટહવેલી ખેતર, બગીચા, આભૂષણો, આદિને પોતાના બનાવવા માટે તથા કાળા ચોપડા અને કાળા પૈસાને ઉજળા કરાવવા માટે પણ ભાષાપલટો, વેષપલટો, પક્ષપલટો કરાવવામાં સફળતા પ્રાપ્ત કરાવનાર આ પાપ છે.
અનાદિકાળીન કુસંસ્કારોના કારણે માયામૃષાવાદનો ત્યાગ અત્યન્ત દુષ્કર હોય તે માનળામાં આવે તેવી વાત છે. છતાં અનન્તશક્તિનો માલિક આત્મા થોડા સમયને માટે પણ નિર્ણય કરરી લે કે ‘સવ્વપાવપગાસણો ...' અર્થાત્ સમ્પૂર્ણ પાપોના ક્ષયાર્થે જ જૈનશાસસન છે માટે મારે પણ જૈનશાસનના માર્ગે વું જોઇએ કેમકે - ભૂતપૂર્વના પાપોનો સર્વથા ક્ષય કર્યા વિના અને સામાયિક વ્રત દ્વારા નવા
૧૮૭
