________________
પદાર્થો પણ વનસ્પતિ કયિક જીવોના શરીરો છે. કદાચ પારકા ઘરે જમવા જતાં ર-૪ લાડવા કે અને ૫ - ૨૫ લાડવા વધારે ખવાઈ ગયા તો ઇસબગોલ હરડે આદિ પર્દાથી તૈયાર છે અને વધારે પડતાં જલાબ લાગતાં શરીરમાં અશકિત આવે તો મોસંબી સંતરા, લીંબુ, કેલા, અનાનસ, દાડમ, અને કેરી આદિના ફળો તૈયાર છે. તેને પણ પચાવવા માટે સુંઠ, મરી, પીપર, પીપરામૂળ અને અને મર્યા પછે પણ લાકડા તૈયાર છે. ઉપરોકત સર્વવાતોમાં જાણવાનું કે તેના મૂળદ્રવ્યો સચિત્ત હોવા
માં, શસ્ત્રઘાત થયા પછી અચિત્ત (નિર્જીવ) બની જાય છે. સમ્યજ્ઞાનની એકાદ ધારા જેમને મળી હશે તો, માન્યા વિના છુટકો નથી કે, તે બધાચ પૂર્વભવની પ્રજ્ઞાપનાની અપેક્ષાએ જીવોના શરીરો છે. તેમ છતાં ફરજીયાત કે મરજીયાત તે પદાર્થોનો સંગ્રહ અનિવાર્ય રૂપે પણ કરવો પડે છે. માટે જ સંગ્રહ-પરિગ્રહ પ્રાયઃ કરીને પાપોત્પાદક છે. અને પાપને પાપરૂપ માનવું સહુદ્ધિનું લક્ષણ છે. પાપી પેટ ભરાય અને કુટુંબ નિર્વહિ નિર્વદિને થાય તે ઉપરાન્ત પરિગ્રહ વધારવાનો આગ્રહ રાખવો તે ભવાન્સરોને બગડવા માટે થશે. કેમકે - લોભને રાક્ષસની જેમ આકાશની પણ ઉપમા ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં આપવામાં આવી છે. અને આકાશનો જેમ અન્ત નથી તેમ, લોભરાક્ષસનો અને તેની ચેલી ચાપટી આશા તૃષ્ણાનો પણ અન્ન નથી. વિકૃત થયેલી પરિગ્રહ સંજ્ઞાના પાપે - (૧) આત્માના શાન્તિ- સમાધિને નાશ કરનારો પરિગ્રહ છે. (૨) માનવની માનવતાનો ઉપાદેય અને પ્રશંસનીય વૈર્ય-ગાંભીર્ય-ઔદાર્ય આદિ
ગુણોનો સમૂળ નાશ કરનારો પરિગ્રહ મનાયો છે. તથા આ ગુણો વિના આહ
ધર્મની આરાધના દુષ્કરતમ મનાઈ છે. (૩) મોહનીયકર્મને વિશ્રાન્તિ લેવા માટેનું સ્થાન પરિગ્રહ છે. મતલબ કે જ્યાં જ્યાં
પરિગ્રહ મર્યાદાતીત છે ત્યાં ત્યાં મોહકર્મની તીવ્રતા પણ જાણવી. (૪) અઢારે પાપને અને પાપભાવનાઓને ભડકાવી મૂકનાર પરિગ્રહ છે. (૫) આદિ-વ્યાધિ અને ઉપાધિનો લંગોટિયો મિત્ર પરિગ્રહ છે. | (૬) આધ્યાન અને રૌદ્રધ્યાનનું મૂળસ્થાન પરિગ્રહ છે.
(૭) માનસિક જીવનમાં ચંચળતા (અધૈર્ય વધારનાર પરિગ્રહ છે. અને ચંચલતા - કામદેવની સહચારિણી છે.
