________________
૯૪
આનંદઘન પદ - ૬૫
સૂર્યની ગતિની જેમ આ કાર્ય થઈ રહ્યું છે. એમાં કોઈ દગો નથી પણ માનવી પોતાના આજ્ઞાનથી છેતરાય છે. રમણી = અંધિયારી રાત્રિએ ચોરી, છીનારી જેવા અધમ કૃત્ય કરનારને સતત ભય રહા કરે છે તેમ માનવીની અંદર રહેલ અને ઘર કરી બેઠેલા દોધ, માન, માયા, લોભ, કામ, મદ આદિ ચોરોનો ભય સાધકને સાધના કાળમાં પળપળ રહેલો છે.
હે ચેતન ! તારી સાથે કયાંય દગો રમાઈ ન જાય તેની ચિંતા સમતા કરી રહી છે.
તન પિંજર ચુંરે પર્યો રે, ઉડી ન શકે જિઊ હંસા વિરહાનલ જાલાજલી પ્યારે, પંખ મૂલ નિરવંશ.૪. પાંજરામાં પુરાયેલ અને ગુલામી દશામાં કેદી બનેલ પક્ષીના મનની ઝરણાનું દુ:ખ યા પીડા રૂપ સંતાપના, તેને બીજા શું જાણી શકે ? હંસ પક્ષીઓનું તીર્થધામ માન સરોવર (કૈલાશ પર્વત) કે જયાં સાચા મોતી પાકે તેનો આહાર કરવા બધી હંસ જાતિ ત્યાં ભેગી થાય. જેના કુલ વંશ એકજ જાતિના છે તેની ઉડવાની ગતિમાં સહાયક એવી મૂળ પાંખોજ જો કપાઈ જાય અને તેથી (પંખ મૂલ નિરવંશ) - પોતાની જાતવાળા બીજા હંસોથી તે વિખૂટો પડી જાય તો તેની વેદનામાં તેનું મન સુર્યા કરે અને જેવી પીડા અનુભવે તેવી પીડા પ્રભુનો વિયોગ થવાથી આનંદઘનજીની સમતાદેવી અનુભવી રહેલ છે. મારા પતિના વિરહ અગ્નિની જવાલા મારા ભાવ પ્રાણોને જલાવી રહી છે. તન રૂપી પિંજરમાં રહેલ ચેતન હંસલો મુકતગમન કરવા ઝંખી રહ્યો છે. તેનામાં ઉડી શકવાની શક્તિ હોવા છતાં તે ઉડી શકતુ નથી તે દેખીને સમતા પ્રભુને પ્રાર્થે
છે.
ધર્મ એ નૈતિક જીવનનું એક અંગ છે. એ ઘર્મ તત્વ આજે સંદિગ્ધ બની રહ્યું છે માટે તેને ધર્મના બદલે સંપ્રદાય કહેવાનું વધુ યોગ્ય ગણાશે. કારણ આજે ધર્મ કરતાં સંપ્રદાયની વાત વધુ ચાલે છે, ત્યાં એકતાની આશા છમાં રાખવી ? વર્તમાન ઘર્મે જાતિવાદ અને સંપ્રદાયવાદને ખૂબ પ્રોત્સાહન આપ્યું છે, એનો ઉન્માદ માણસના મગજ પર સવાર થઈ બેઠો છે અને તેનું
:
પ્રતિસમય નિર્વિકાર પરિણમન એ મોક્ષમાર્ગ છે.
