________________
આનંદઘન પદ - ૧૦૭
૩૪૯
આનંદઘનજી મહારાજ પોતાના જ ચેતનને ઉદ્દેશીને કહી રહ્યા છે “હે ચેતનરાજ ! તમારી જ્ઞાનમય વસંત હવે ખીલી ગઈ છે, દર્શન મોહનો અંધકાર નષ્ટ થયો છે, સમ્યમ્ દર્શનનો દીપક ઝળહળી રહ્યો છે !” જ્ઞાન વસંત ખીલે
ત્યારે અનેરો આનંદ આવે છે. સ્તવનોમાં યોગીરાજ આ અવસ્થાને દિવ્ય નયન શબ્દથી ઓળખાવે છે. વસંત ઋતુમાં ભમરાઓનો ગુંજારવ સાંભળ્યો હોય તેને ખયાલ આવે કે તે ભમર અપૂર્વ આનંદથી માલતી ઉપરથી ગુલાબ પર અને ત્યાંથી ડમરા પર ગુંજન કરતો જાય છે તેમાં તેને કોઈ અટકાયત કરતું નથી. એવી રીતે જ્ઞાનની વસંત ખીલે ત્યારે ચેતન, આત્માના ગુણોમાં મસ્તીથી વિચરે છે અને સર્વત્ર તે સમતાને અનુભવે છે. વિકલ્પોનું શમન થવાના કારણે તેને આનંદજ રહે છે. જ્ઞાનની વસંત ખીલે ત્યારે મન મધુકરનો સુખવાસ નજરે ચઢે છે. મનમાં ઘર કરી ગયેલા દોષોને હટાવવાનો પ્રયત્ન કરવાથી અંદરથીજ જવાબા મળશે કે એ કળા કરનાર જણજણના ભાતીગર અર્થાત જીવમાત્રના ભીતરમાંજ છુપાઈને રહ્યો છે. ભીતરની કલ્પ શકિતનું જ પરિણમન છે. જીવ જેવાં ભાવ કરે છે, જેવો રસ રેડે છે તે પ્રમાણે પુદ્ગલ પરિણમન કરે છે.
દિન બડે ભયે વૈરાગ્યભાવ, મિથ્થામતિ રજનીકો ઘટાવ...૨.
વૈરાગ્યભાવ રૂપ દિવસ મોટો થવા લાગ્યો અને દુર્મતિ રૂપી રાત્રિ નાની થતી ચાલી. વસંતઋતુના આગમન સાથે દિવસ ઉત્તરોત્તર મોટો થતો જાય છે અને રાત્રિ ધીમે ધીમે નાની થતી જાય છે એવી કુદરતની આ લીલા નજરે દેખાય છે તેમ ચેતનનો જ્યારે વસંતકાળ ખીલે ત્યારે વૈરાગ્યભાવ વધતો જાય છે અને ભોગભાવ ઘટતો જાય છે.
સમ્યમ્ શ્રદ્ધાના બળે સુવિચારણા પ્રગટી તેથી તત્ત્વરૂચિભાવ પ્રગટ્યો અને હવે વૈરાગ્યવાસિત ચિત્ત બનવાથી ભાવોનો વેગ બળવાન બન્યો. આમ ઉત્તરોત્તર પુરુષાર્થમાં પ્રગતિ આવ્યાથી મન કહે છે મારા ભાગ્યના દિવસો ઉઘડી ગયા ! માનવ જીવન સફળ બન્યું ! મિથ્યાંધકાર નષ્ટ થયો પ્રકાશ વધવા માંડ્યો, જ્ઞાનની ક્ષિતિજો ખુલવા લાગી, વૈરાગ્યભાવ વૃદ્ધિ પામ્યો. ભવિષ્યમાં બડે એટલે કોઈ મહાભાગ્યનો ઉદય થવાનો છે તેની આ નિશાની જાણવી. આ
અક્રમ થવાય નહિ ત્યાં સુધી અકાલ બનાય નંહ.
