________________
આનંદઘન પદ - ૧૦૮
ઉપર
પદ ૧૦૮ અબ ચલો સંગ હમારે કાયા, અબ ચલો સંગ હમારે તોયે બહોત યત્ન કરી રાખી કાયા. અબ તોયે કારનમેં જીવ સંહારે, બોલે જૂઠ અપારે ચોરી કરી પરનારી સેવી, જૂઠ પરિચહ ધારે.... કાયા... અબ.૧. પટ અભુષણ સુંઘા ચૂઆ, અસન પાન નિત્ય ન્યારે ફેર દિને ખટરસ તોયે સુંદર, તે સબ મલકર કહે.. કાયા.. અબ..૨. જીવ સુણો યા રીત અનાદિ, કહા કહત વારંવાર મેંન ચલુંગી તોયે સંગ ચેતન, પાપ પુણ્ય હોય લાહે. કાયા. અબ૩. જિનવર નાવ સાર ભજ આતમ, કહાં ભરમ સંસારે સુગુરુ વચન પ્રતીત ભયે તબ, આનંદઘન ઉપગારે.. કાયા.. અબ ૪.
આ પદ રચના ઉપરથી એવું અનુમાન કરાય છે કે આનંદઘનજી મહારાજા જ્યારે અંતિમ અવસ્થામાં મેતા નગરમાં સ્થિરવાસ રહેલા ત્યારે હવે વધુ સમય આ મારી કાયા ટકશે નહિ એવો સંકેત તેમને મળી ગયો હશે અને આ કાચા હવે થોડા સમયની મહેમાન છે એવું જાણી લીધાથી પોતાની કાયાને સંબોધીને કહી રહ્યા છે. કાયા અને જીવાત્મા વચ્ચે અંત સમયે થયેલો આ સંવાદ દરેકે ગ્રહણ કરી હૃદયસ્થ કરવા જેવો છે.
જીર્ણ થઈ ગયેલી કાયાનો નાશ થવાના સમયે જયારે જીવાત્મા દેહ ઘર છોડી જઈ રહ્યો છે ત્યારે કોઈકજ વીરલા જીવને આત્મભાન રહે છે અને સદૃજ્ઞાન સૂઝે છે, તેવાં આત્માના હૈયામાંથી ત્યારે દુ:ખના ઉદ્ગાર નીકળે છે કે કાયાની માયા પાછળ મેં આખી જિંદગી ગુમાવી પણ આત્મ કલ્યાણની વિચારણામાં તેને ન જોડી, હવે અંત સમયે તેનો પસ્તાવો તો થાય પણ તે શું કામનો ?
ગા.૧ : હે કાયા તારો અને મારો વિયોગ થવાની ઘડીઓ ગણાઈ રહી છે. ૮૦-૮૫ વર્ષની આવરદા તારી સાથે રહીને વીતાવી - તને લાડ લડાવ્યા.
પ્રેમથી સમજથી જે કાર્ય થાય તે આગ્રહથી નહિ થાય.
