________________
20
પરિશિષ્ટ - ૧
જગતમાં કોઈજ કિંમત નથી લોકોના પગ નીચે કચડાઈ કચડાઈને, છૂંદાઈને એનું જીવન પૂરું કરવાનું હોય છે તેમ અવ્યવહાર રાશિમાં જીવની કોઈજ કિંમત નથી. એક શરીરમાં અનંતા સાથે રહેવાનું, સાથેજ આહાર લેવાનો, સાથેજ નિહાર કરવાનો, જન્મ-મરણ પણ સાથેજ કરવાના જીવ હોવા છતાં તેની કોઈજ કિંમત નહિ જડ જેવી દશા કે જ્યાં ચેતના અત્યંત મૂર્ણિત થઈ ગઈ છે તેવી સ્થિતિ. અનાદિકાળથી ત્યાંજ જીવનું રહેઠાણ હોવાના કારણે કૃતિકારે તેને પિયરની ઉપમા આપે છે કે જ્યાંથી જીવ બહાર નીકળ્યો. લોકના વ્યવહારમાં આવ્યો સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાય વગેરે સંજ્ઞાને પામ્યો એટલે જાણે કે પિયર છોડીને જીવ રૂપી કીડી સાસરે આવી પણ ત્યાં તેને દહેજમાં તેના બાપ કર્મપરિણામ રાજાએ અનંતાનંત કર્મના થર રૂપ સો સો મણનું ચૂરમું દહેજમાં આપ્યું. હવે વ્યવહારરાશિમાં પણ એક એક યોનિમાં અનંત અનંતકાળ ભટકતા મનુષ્યપણુ, ચરમાવર્તકાળ, હળકર્મિતા વગેરે પામ્યો. પછી સંત સમાગમથી પોતાની જાતને ઓળખી મિથ્યાત્વરૂપી મહાહાથી ને સમ્યગદર્શનના પરિણામથી મહાત કર્યો, પરાસ્ત કર્યો એટલે આત્મા ઉપરથી મિથ્યાત્વ-પ્રત્યયિક પરિણામ કે જે ઐરાવણ, હાથી જેવા જાયન્ટ હતા તે તો અટકયા પણ તોયે આત્મા ઉપર અવિરતિ અને કષાય નિમિત્ત કર્મોનો આશ્રવ તો આવતો જ રહ્યો છે ઊંટ તુલ્ય હતા એટલે કે અપૂર્વકરણના પરિણામથી ગ્રંથિરૂપી હાથીને તો બરાબર ગોદમાં લઈ મસળી નાંખ્યો. હાથીનું લપેટાવાપણું તો ટળ્યું છતાં હજુ અવિરતિ અને કષાય રૂપી ઊંટનું લપેટાવાપણું તો ચાલુજ રહ્યું. એટલે પિયરથી આવતા કર્મપરિણામ રાજા રૂપી તેના બાપે જે કર્મના જથ્થા રૂપ ચૂરમું આપ્યું હતું તે ચૂરમુ ઓછુ થયું છતાં મૂળમાંથી તો તે ન જ ગયુ. હજુ જીવ જો સાવધ ન રહે તો ઊંટ ક્યારે હાથી થઈ જાય તે કહેવાય તેમ નથી એવી અવસ્થામાં જીવ સમય પસાર કરી રહ્યો છે.
કચ્યા ઈs બોલતા, બચ્ચા બોલે નાય, નિજ દર્શનમેં સંશય પડીયો, સહેજ મુક્તિ મિલ જાય...૩.
જીવ જ્યારે અચરમાવર્તકાળમાં તેમજ ચરમાર્યકાળમાં ભારે કર્મી હોય છે ત્યાં સુધી તેનામાં ભવાભિનંદીપણું હોય છે અને તે ભવાભિનંદીપણું એ જીવની
