________________
૧૯૨
આનંદઘન પદ - ૮૩
કોઈર્ન કોઈ ભય સતાવતો હોય છે. ઠેઠ વડાપ્રધાનથી માંડીને ભિખારી સુધી બધાને કોઈને કોઈ સ્પૃહા સતાવતી હોય છે. વડાપ્રધાનને પોતાની ખુરશી ટકાવી રાખવાની ઈચ્છા છે તો ભિખારીને પેટ પુરતુ મેળવવાની ઈચ્છા છે એને કારણે તેઓ ભયમાંજ જીવે છે. વડાપ્રધાનને પ્રજા મારી આજ્ઞા તો માનશે ને ? મને ઉથલાવીતો નહિ પાડેને ? એ ભય સતાવતો હોય છે. જ્ઞાનસારમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજે ભયનું કારણ આશા બતાવ્યું છે. ભયનું , કારણ આશા-ઈચ્છા-અપેક્ષા-સ્પૃહા જે કહો તે બધા લગભગ એક જેવાજ છે. અપેક્ષા વગરનાને કોઈ ભય નથી એમ બતાવીને પછી જણાવે છે કે જે મહાત્માને કશું ગોપવવાનુ નથી - છુપાવવાનુ નથી - કશાનું આરોપણ કરવાનું નથી - કશું છોડવા યોગ્ય નથી - આવવા યોગ્ય નથી અને જેને બધીજ વસ્તુઓ જ્ઞાન દ્વારા માત્ર 3 જ બને છે તેઓ ખરેખરા નિર્ભય છે. જેને પોતાના સ્વભાવમાં રમણતા કરવી છે, જેની પાસે અખંડ જ્ઞાનનું સામ્રાજ્ય છે તેવા આત્માઓને કોનો ભય હોય ? એ મહાત્માઓ આત્માના નિરપેક્ષ સ્વભાવને પ્રાપ્ત કરવા નિરાલંબ - અનાલંબન યોગમાં પ્રવર્તે છે.
તે દેશનો રાજા વસ્તુ તત્ત્વને જાણવાની જિજ્ઞાસાવાળો છે. દેવ-ગુરુ-ધર્મ રૂપ તત્ત્વત્રયીનો આરાધક છે. તે વિચારવંત જ્ઞાની છે. તે દેશના રાજાનો વહીવટકર્તા - હોદ્દેદાર મંત્રી તરીકે નિર્મળ મન છે. જેના મનના પરિણામ સદાય નિર્મળ - શુભભાવમાં વહી રહ્યા છે તેવો તે મંત્રી છે. આવી સુલભ જોગવાઈઓ વાળો તે દેશ છે વળી શિવગામી એટલે હે મુગતિપુરીના હિતેચ્છુ સાધકો એવા મુનિરાજો તમે આ કથાવાર્તાને ધ્યાન દઈને સાંભળો. પ્રમાદ રહિત થઈ સાંભળો. તે નગરીમાં વસનારા ભાગ્યવંતા આત્માઓને કેવલ્યલક્ષ્મી નામની દેવી પરમ શીતલતા રૂપ શાંતિ અર્પી રહી છે.
વળી જો નિષ્કામી અર્થાત્ તમારે સર્વ કામનાઓ અને ઈચ્છાઓથી તૃપ્તિ પામવી હોય તો મારી કથા ધ્યાન દઈને સાંભળો. દુર્લક્ષ કર્યા વગર સાંભળો. તે નગરીમાં વસનારા કેવલ કમલા એટલે વિષ્ણુની પત્નીએ પણ તેમને પોતાના નાથ તરીકે માન્યા છે.
- જગતને બહુ જોયું અને બહુ જાણ્યું. હવે થઈ જાતને જ અને જાતને જાણ!
