________________
આનંદઘન પદ - ૮૭
૨૨૧
આવવાની શરૂઆત થાય છે. પરમ તત્ત્વ તરફ પ્રીતિનું અનુસંધાન પણ અહિંયાથી થાય છે. અહિંયાથી અશુભ વિચારોનું જોડાણ કટ થાય છે અને દરેક પ્રવૃત્તિ શુભ તરફ વહે છે. વિવેકી વીરા સહ્યો ન પરે-વરજો કયું ન આપકે મિત્ત - વિવેકી
કહા નિગોડી મોહની હો, મોહત લાલ ગમાર વાકે પર મિથ્યા સુતા હો, રીજ પંકે કહા યાર... વિવેકી ૧.
સમતા પોતાના વીસ-ભાઈ વિવેકને કહે છે કે હે ભાઈ ! સહન કર્યું - ઘણું સહન કર્યું, હવે સહેવાતુ નથી ! હવે મારે વધુ સહેવું ન પડે અર્થાત તમારા મિત્ર અને મારા સ્વામીને મારા પ્રત્યે અભાવ - દુર્ભાવ ઉત્પન્ન ન થાય તેવી રીતે તમારા મિત્રને સન્માર્ગે ચડાવવા પ્રયત્ન કરજો. તમારા બોધથી તેઓ પર ઘરનો મોહ તજે અને સ્વઘરે પાછા વળે તેમ કરજો. - જેનામાં સગુણનો એક અંશ નથી એવી નિગોડી એટલે નિર્ગુણી, ગમાર, મૂર્ખ મોહની છે તેના પર, લાલ એટલે કે આત્મારામ એવાં મારા સ્વામી ગમાર બની ને કેમ મોહ પામે છે ?
સમતાની સખી સુમતિ વિવેકભાઈને પોતાના વિચારો જણાવે છે કે વાકે પર મિથ્યા સુતા હો - મોહનીયની પુત્રી તે માયા છે જે મિથ્યાત્વ ભાવવાળી છે, તેની પર તમારા મિત્ર અને મારા સ્વામી શું જોઈને રીડ્યા હશે ? જેમ કોઈ વાર એટલે છીનાળ (કુલ મર્યાદાથી વિરુદ્ધ વર્તનાર કુલટા) પર તેનો પ્રેમી ખુશ થઈ જાય તેમ તે માયા પર ઉજ્જવળ એવા જ્ઞાનગુણવાળો ચેતન મોહી પડ્યો છે. માયા એ મોહ રાજાની દીકરી છે તે કાળા વર્ણવાળી છે, નિર્ગુણી છે, અવિવેકી છે, મૂર્ણ છે, તેનામાં સત્ અસનું ભાન નથી, આના પડખે રહેલાને તેની પાસેથી છોડાવવા જતાં તમે કેમ અચકાવ છો ? સમતા અને સુમતિ ગુણોના રંગે રંગાયેલા છે અને ચેતન સાથે અભેદ પામવા ઈચ્છે છે માટે તેઓ પણ ચેતનની જેમ ઉજ્જવળ વર્ણવાળા છે. પોતાના સ્વામી જ્ઞાનાદિ ગુણોથી અધિકાધિક હોવા છતાં અને આનંદથી પરિપૂર્ણ હોવા છતાં તે કાળા વર્ણવાળી દુર્ગુણી માયા મમતા કે જે દૂરાચારી છે, મોહરાજાની દીકરી છે, તેની
--
-
જેવું હશે તેવું ચાલશે, ભાવશે, ફાવશે, ગમશે એવી વૃત્તિના માણસો દુઃખી થાય નહિ.
