________________
૨૮૮
આનંદઘન પદ - ૯૭
પદ - ૯૭
(રાગ - કલ્યાણ).
યા પુત્ર કયા વિરતવાસા, દે સુપવા વારસારે II યા પુત્રી . ૧ चमत्कार विजली दे जैसा, पानी बीच पतासा ॥ या दाहीका गर्व न करना, जंगल होयगा वासा । या पुद्गलका. ॥२॥ जूठे तन धन जूठे जोबन, जूठे है घरवासा ॥ आनन्दघन कहे सबही जूठे, साचा शिवपुरवासा ॥ या पुद्गलका. ॥३॥
યા પુણલકા કયા વિસવાસા, હે સુપનેકા વાસારે;
ચમત્કાર બિજલી દે જૈસા, પાની બીચ પતાસા; યા દેહીકા ગર્વ ન કરના, જંગલ હોયગા વાસા...યા...૧.
જઠે તન ધન જડે યૌવન, જુઠે હૈ ઘરવાસ; આનંદઘન કહે સબહી જુઠ, સાચા શિવપુર વાસા...યા.૨.
મહાત્મા આનંદઘનજીનું ચિત્ત અત્યંત નિખાલસ હોવાથી દિવસે કે રાત્રે જાગૃતિમાં અને નિદ્રા સમયે કેવા પ્રકારના ભલા કે બુરા ભાવ છતા થયા તેને ન છુપાવતાં તેવાજ મનોભાવો દરેક પદમાં ખુલ્લા કર્યા છે. સત્યની શોધમાં જરા સરખી પણ માયા-દંભ કે કપટ છુપાયેલા હોય તો સાધક દશામાં મના સ્થિરતા ન પામી શકે.
જડ પુદ્ગલનો ધર્મ સડવું – પડવું - પતન થવું - વિણસવું - ગળવું - પુરાવું - ઘસાવું - ગંધાતુ વગેરે છે જયારે ચેતન તત્ત્વમાં જાગૃતતા છે. જડ અને ચેતન બંનેને પરખવા તેમજ નિરખવા જ્ઞાન દર્શન બે શક્તિ ચેતનની છે. આવી જીવંત ચૈતન્ય શકિત જડતત્વમાં નથી માટે જડને અંધકાર - દિશા શૂન્ય કહ્યું છે જ્યારે ચેતનમાં પ્રકાશકતા હોવાથી જે જડ અને ચેતન બંનેને પ્રકાશવાનું કાર્ય કરે છે છતાં મનુષ્ય માત્રનું લક્ષ્ય પ્રાય: કરીને જડ તત્વ પ્રત્યે વિશેષ નજરે પડે છે અને એજ જીવનું અજ્ઞાન છે. જાગૃતિ આડે છવાઈ ગયેલું
ચારિત્રમોહના ઉદયથી નિપજતા દોષો ક્રોધ-માન-માયા-લોભાદે કષાયો છે.
