________________
૩૧૦
આનંદઘન પદ - ૯૯
તેમાં આ કામના રૂપ નારી જીવના કેવા હાલ કરે છે તે બતાવે છે. કામના એટલે ઈચ્છાઓ જે અનંતી છે અને અનંતકાળથી જીવની પાછળ લાગેલી છે. જીવ આ સંસારમાં આશાનો માર્યો વલખા મારે છે અને આશા જીવની તે ઈચ્છાઓને કદીયે પૂર્ણ કરી શકે તેમ નથી. ખરેખર તો આશાઓના દાસ ન બનતાં આશાઓને મારવાના પુરષાર્થમાં લાગવા માટે આ માનવભવ મળ્યો છે પણ વર્તન તેનાથી તદ્દન ઊંધું થઈ રહ્યું છે. કામના જીવાત્માને અવળે પાટે ચઢાવી રહી છે.
(નહિ હું પરણી નહિ હું કુંવારી) - કામના કહે છે કે હું પરણેલી હોવા છતાં અપરિણત જેવું જીવÁ ગુજારૂ છું પણ તેવું જીવન ગુજારવા માટે હું શકિતમાન નથી કારણ કે ક્રોધની પત્ની કામના કહે છે કે મને પણ અનેક કામનાઓ - ઈચ્છાઓ - આશાઓ વળગેલી છે તેથી હું એકલી અટુલી રહી શકતી નથી. તાત્પર્ય એ છે કે જીવને એક કામના જાગે અને પુરી થઈ જાય તો તો કામનાનો અંત આવે અને જીવ સુખના માર્ગે પ્રયાણ કરી શકે પણ આ તો એક કામના પુરી થાય તે પહેલા બીજી હજારો કામનાઓ જીવમાં નવી પેદા થઈ જાય છે એટલે કામનાઓનો અંત જ આવતો નથી. (પુત્ર જણાવની હારી) - આ જગતમાં જેટલા લોકો જમ્યા છે તે બધામાં કોઈને કોઈ કામના અધુરી રહી ગઈ હતી માટે તે જમ્યા છે માટે કામના કહે છે કે દરેકને જન્મ આપનારી હું છું, તે બધાની ધાવમાતા તરીકેનું કાર્ય પણ મારા હાથે થયું છે. વળી તે જન્મેલા આત્માઓ કામનાઓના સહારે જ જીવી રહ્યા છે. જેટલા પણ જમ્યા અને યૌવનમાં કાળી દાઢીવાળા થયા તે બધાજ સંસારીક કામનાઓને ધરાવનારા હતા એટલે તેઓ મારા વિના તો જીવી શકે તેમ હતાજ નહિ, મારા વિના તેમનું જીવન જ શકય નહોતું એટલે તે બધાના ઘરમાં પત્ની તરીકે હું રહી. છતાં તે જન્મેલા જીવોએ મારી એક ઈચ્છાને - કામનાને પૂર્ણ કરી નહિ એટલે સ્ત્રીને પરણ્યા પછી પતિનુ ભોગ સુખ મળે તો તેનું પરણેલુ સાચુ કહેવાય પણ મારી તો બધીજ કામનાઓ - ઈચ્છાઓ અધુરી રહી એટલે હું પરણેલી હોવા છતાં નહિ પરણેલા જેવી અને કુંવારી હોવા છતાં નહિ હું કુંવારી જેવી બની. હું પરણેલી હોવા છતાં અનંતા લોકો મને પરણવા તૈયાર છે એટલે
ચૈતન્યસ્વરૂપનું વિસ્મરણ એ આત્માની સ્મશાનયાત્રા છે.
