________________
૩૩૦.
આનંદઘન પદ - ૧૦૪
પદ - ૧૦૪
& IIII
| (ગ) हठीली आंख्यां टेक न मेटे, फिर फिर देखण जाउं. ह. || ए आंकणी || छयल छबीली प्रिय छबि, निरखित तृपति न होइ ॥ नयकरिंडकहटकू (हटकरिटुकहटकुं) कभी, देत नगोरी रोई ॥ ह. ॥१॥ मांगर ज्योटमाकेरही, प्रीय छबीके धार ॥ लाज डांग मनमें नही, काने पंछेरा डार || . अटक तनक नही काहूका, न इक तिलकोर ॥ हाथी आपमते अरे, पावे न महावत ओर ||
llરૂા . सुन अनुभव प्रीतम विना, प्राण जात इह ठांहि || है जन आतुर चातुरी, दूर आनन्दघन नांहि || - g. Ifજા
જ્ઞાની એવા ચેતન પતિને પોતાને પ્રિય એવી પ્રિયતમા ચેતનાનો ઘણા સમય સુધી વિયોગ અને વિરહ પડ્યો હતો, તે બંનેનું જયારે પ્રથમ મિલન થયું, તે વખતે ચેતનને સમતા પ્રત્યે હેત ઊભરાય છે. પ્રેમની નિર્મળ મૂર્તિ સમાં સમતાની મોહકતા નિહાળ્યા પછી (નિરખત તૃપ્તિ ન હોઈ) તૃપ્તિ - ધરપત ન વળવાથી ચેતનને સમતાને જોવા માટેના ફરી ફરીને ભાવ થયા કરે છે. ચેતન અને ચેતના સમતા બંનેનું મિલન થયુ. બંને વચ્ચે પ્રેમાળ વાર્તાલાપ અને વિનોદને સાહિત્યકારોએ નવ રસમાંથી હાસ્યરસ તરીકે ઓળખાવ્યો છે અર્થાત્ સખા અને સખીનું મિલન થતાં જે અંતરમાં પરમ શીતળતા પ્રગટે છે, અંતરમાં હસી-ખુશીની કળા પ્રગટે છે. આવી કળાની ભેટ કુદરતે માનવ પ્રાણીને આપી છે. એમાં નિખાલસતાનું સૌંદર્ય ભળવાથી એ વ્યકિત નિર્મળ પ્રેમની સાક્ષાત્ મૂર્તિ બની જાય છે, તે વખતે એનામાં શુદ્ધ ચેતનાનો - વીતરાગતાના અંશનો - દિવ્ય પ્રેમનો સંચાર થાય છે ત્યારે તેના કારણે તે પોતે તેટલા સમય પુરતો પરમાત્મા બને છે. પરમાત્માના ગુણોનું ધ્યાન કરતાં જેટલા સમય સુખી
સ્વરૂપમાં રહેવું એ આત્માની સાચી જ્ઞાનક્રિયા છે.
"
