________________
આનંદઘન પદ - ૯૮
૨૯૭
રૂચક પ્રદેશો કે જે નિર્મળ અને નિરાવરણ છે તે આત્માના અનંત આનંદની. શકયતા બતાવનાર નિર્મળ રત્નતુલ્ય અમીના કુંપા છે એટલે કે અનંત આનંદરસનો તે કૂવો છે ત્યાં અમૃતરસનો વાસ છે. આ અમૃતરસના વાસને ઓળખાવનાર
વ્યવહારનયે બાહ્યગુર છે તેના દ્વારા ઓળખ પામી સત્વગુણી આત્માઓ કે જેઓએ નિરંતર મનની સમતાને સાધીને મનને સમાધિદશામાં રાખેલ છે તેઓ વાસ્તવમાં સગુરા કહેવાય છે. તેઓ તે નાભિકમલ ઉપર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી તેમાંથી આવતા આનંદરસનું પ્યાલા ભરી ભરીને પાન કરી રહ્યા છે છતાં તે તૃપ્તિ પામતા નથી કારણકે પોતે આનંદના મહાસાગર રૂપ છે. આ અનુભૂતિનો વિષય હોવા છતાં પરમ સત્યને અનુભવેલી યોગીરાજની સિદ્ધ થયેલી દશાની આ પુકાર છે. નગરા એટલે પાપી - અધમ જીવો તેમની અત્યંત નજીક અમૃતરસનો કૂવો હોવા છતાં તેની ઊંધી દૃષ્ટિથી તે કૂવો તેમની નજરે ના પડવાથી પોતાની પરમાનંદદશાથી અજાણ રહી ને પ્યાસા ને પ્યાસા રહે છે અને માનવ ભવ મળવા છતાં તેને જેમતેમ વેડફી નાંખી અનંત સંસારની રખડપટ્ટી કરવા ચાલ્યા જાય છે.
શ્રી વીરવિજયજી કૃત પુજાની ઢાળમાં સંસાર વૃક્ષની છાયા વિશે કહ્યું છે કે “શીતળ નહિ આયા રે આ સંસારની - કુડી છે કાયા રે છેવટ કારની - સાચી એક માયા રે પ્રભુ અણગારની”
પ્રભુ શાસનના અણગાર મુનિ ભગવંતો વીતરાગ દેવ પ્રત્યે જે માયાભાવ સેવી રહ્યા છે તે માયાજ સાચી છે જેને પ્રશસ્ત રાગરૂપ કહી છે તે મુનિ અણગાર કેવા છે તો કે... ઘન્ય તે મુનિવરા રે જે ચાલે સમભાવે - ભવસાગર લીલાએ ઉતરે સંયમ ડિરિયા નાવે...
જે મુનિ ભગવંતો નિરંતર સમભાવમાં રહી સંયમની ક્રિયા રૂપ નાવમાં બેસી સહજ રીતે ભવસાગર તરી રહ્યા છે એવા સરની સેવા એજ સાચી માયા છે બાકી સંસારની જેટલી માયાઓ છે તે બધી અંતે રાખ થઈ માટીમાં મળી જવાની છે તેવી કૃત્રિમ માયાની બધી છાયાઓ સૂર્યના તાપની જેમ આ તાપના આપનારી છે. સંસારની છાયા બધી તેવી પ્રતિભાસે છે.
સ્વમાં સ્વાધીનતા છે જ્યારે પરમાં પરાધીનતા છે.
