________________
આનંદઘન પદ - ૮૧
વર્તે છે. તેના ઉપર પ્રજ્ઞા છીણીથી પ્રહાર કરી આત્મા પોતે સોઽહં સ્વરૂપ છે અર્થાત્ પોતાની સત્તાનો માલિક પોતે છે તેને મેળવવાની વાત અહિંયા કરે છે. આ રીતે મોહનો નાશ કરવા પૂર્વક સમતાને પ્રાપ્ત કરવાનો વારો અર્થાત્ તક-ટાણો-અવસર હે ચેતન ! તને મળેલ છે. આ મનુષ્ય ભવનું ટાણુ એને જઈ રહ્યુ છે કારણ કે આ જે કરવાનું છે તે જીવ કરતો નથી અને બીજા બધામાં જીવ પોતની શકિત ખર્ચે છે, નકામો તણાય છે તેને અહિંયા ચેતવવામાં આવ્યો છે.
૧૮૪
કુલટા કુટિલ કુબુદ્ધિ કુમતા,' છંડો હૈ નિજ ચારો સુખ આનંદ પદે તુમ બેસી સ્વ પરકું નિસ્તારો...૪.
દુર્બુદ્ધિ એ કુલટા અર્થાત્ દુરાચારી છે, કુટિલ અર્થાત્ માયા પ્રપંચ દગા-ફટકા-વિશ્વાસઘાત વગેરે પાપો કરાવનારી છે, જીવને ઉન્માર્ગ તરફ લઈ જનારી છે માટે તમે તેને છોડી દ્યો. તેની સલાહ મુજબ જીવવાનુ બંધ કરો એજ ‘હૈ નિજ ચારો' - આત્માને સુખી કરવાનો ઉપાય છે. આત્માનું જે જ્ઞાનાનંદ પદ કે જે સદા સુખદાયી છે તેમાં આરોહણ કરીને સ્વ અને પર બંનેનુ કલ્યાણ કરો અર્થાત્ તમે સ્વયં સંસાર સાગરના પારને પામો અને બીજાને પમાડો..
આજ પ્રકારનું વર્ણન ૧૨માં પદમા કરતા લખે છે
કુબુદ્ધિ કુબજા કુટિલગતિ, સુબુદ્ધિ રાધિકા નારી ચૌપટ ખેલે રાધિકા જીતે કુબજા હારી.
કુમતિને અહિંયા કુબ્જા દાસી સાથે સરખાવે છે. કુબ્જાએ રાવણની રાણી મંદોદરીની દાસીનું નામ છે. દાસીનું જેમ ઠામ ઠેકાણુ હોતુ નથી, ઘર ઘર રખડનારી જાત હોય છે તેવીજ કુબુદ્ધિ છે. જ્યારે સુબુદ્ધિને રાધિકા નારી કે જે કૃષ્ણ મહારાજાની પત્ની છે તેની સાથે સરખાવે છે. જીવ આ સંસારમાં ચોપાટ એટલે શેતરંજની બાજી ખેલે છે તેમાં સુબુદ્ધિ સમાન રાધિકા તે રમત જીતી જાય છે અને દુર્બુદ્ધિ સમાન કુબ્જા તે હારી જાય છે.
卐
કેવળજ્ઞાનીને સ્વક્ષેત્રે વેન છે તો પરક્ષેત્રે પ્રકાશન છે.
