________________
આનંદઘન પદ - ૭૮
૧૬૩
“અધમાધમ અધિકહો પતિત સકલ જગતમાં હં, એ વાત રોજ યાદ કરીને પોતાના અહંકારને તોડવો જોઈએ. કવિ કલાપીની પંકિત - “હા પસ્તાવો, વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઉતર્યું છે પાપી તેમાં ડૂબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે', એ વાત ભૂલાવી જોઈએ નહિ. અનાદિકાળમાં કરેલા પાપી અને અધમ કાર્યોથી મુકિત મેળવવી છે અને મારા આત્માને મોહની જાળમાંથી છોડાવવો છે. એ મારી પવિત્ર ફરજ છે, ધર્મ છે.
જીવને અનંતકાળમાં કયારેય આવા ભાવો જાગ્યા નથી. પોતાના દોષોનું પ્રકાશન કયારેય થયુ નહિ એટલે ગંભીર ભૂલોને ઢાંકવાના પ્રયત્ન પણ એવાજ કર્યા પરિણામે વાદ-વિવાદના ઘેરાવા વધતા ચાલ્યા પણ ઘટ્યા નહિ.
ગુરુકે ઘરમેં નવનિધિ સારા, ચેલે કે ઘરમેં નિપટ અંધારા. ગુરુકે ઘર સબ જરિત જરાયા, ચેહેકી મઢિયામેં છપર છાયા...૨.
ગુરનું ઘર નવ પ્રકારના નિધિઓ રૂપ રત્નોથી અને તેના પ્રકાશથી ઝગમગી રહ્યું છે જ્યારે જીવાત્મારૂપ શિષ્યનું ઘર કાજળની કાળી કોટડી સમાન ભયંકર અજ્ઞાન અંધકારથી વ્યાપેલું છે.
વ્યવહારમાં નવ નિધિ આ પ્રમાણે બતાવવામાં આવ્યા છે.
૧) નૈસર્પમાં રહેલ મણિ રત્ન. ૨) પાંડુક રત્ન ૩) પિંગલ ૪) સર્વ રત્ના ૫) મહાપદ્મ રત્ન ૬) કાળ ૭) મહાકાળ ૮) માણવક ૯) શંખરત્ન.
આ રત્નો પ્રભુના ચરણોમાં રેખાઓ રૂપે અંકિત થયેલા છે. ઉપર કહેલા. નવ નિધિઓ તો બાહ્યભંડારના નવનિધિ છે પણ અહિંયા અંતરાત્મ રૂપ ગુરુના ઘરમાં આંતરિક નિધિઓ આ પ્રમાણે ઝળહળી રહ્યા છે. (૧) સદાચરણ (૨) સમતા (૩) સમશીલતા એટલે સમ સ્વભાવ (૪) સુરસતા (૫) સુવિચારતા () સરળતા (૭) સહિષ્ણુતા (૮) વીર્યતા (૯) સદાગમતા.
આ રીતે બાહ્ય અને અવાંતર જગત નવનિધિઓથી ભરેલું છે ત્યારે જીવાત્મા રૂપ ચેલાના ઘરમાં ઘોર અંધારે છે કેમકે એનામાં હજુ સમ્યમ્ જ્ઞાન પ્રગટ્યુ નથી. એને સ્વપરનો ભેદ સમજાયો નથી. પોતાનું સાચુ હિત કરવાની
આત્માને આધાર માની જે જીવે તે ધર્મો.
