________________
સહજવૃત્તિઓ અને ટેવો. ૨૩ કે, આ લોકો બે-એક હાથ દૂર ઊંડા પાણીમાં એક પથ્થર ઉપર ઊભા છે અને ભૂસકા મારે છે તો ત્યાં કેમ ન પહોંચું ? મનની ઘણી હા-ના પછી એ બાજુ ઝુકાવ્યું અને પાણીમાં ડૂબવા તેમજ ગળકાં ખાવા લાગ્યો. જિજીવિષાએ હાથપગ પછડાવ્યા હશે એટલે પાણી પી જવા છતાં પણ તે પથ્થર પર હાથ લાગી ગયો અને હાશ કરી લઈ તે ઉપર ચડી ગયો. એક જાતનો વિજયાનંદ અનુભવવા લાગ્યો, પણ પાછું વળાય કેમ એ એક મૂંઝવણ; અને હમણાં તો મૃત્યુદ્વાર સુધી પહોંચેલો એટલે રસ્તો સૂઝે નહિ. વધારામાં વડીલો જાણે તો વઢવાનો ભય. છતાં બીજાની દેખાદેખી અને બીજાનાં પ્રોત્સાહનથી કૂદવાનું સાહસ કરી એ બે-એક હાથ ઊંડું પાણી ધબીને પસાર કર્યું. બસ આ જ તરવાની કળાની પ્રથમ સિદ્ધિ. પછી તો આખું તળાવ ખૂંદી વળવા સુધી અને કૂવાઓમાં ભૂસકા મારવા સુધી આગળ વધ્યો.
આ સાહસવૃત્તિએ એક વાર કાશીમાં ભારે સંકટ ઊભું કર્યું. કાર્તિક મહિનો. ગંગાનું ઓસરતું, પણ અતિ વેગીલું પૂર; અથાગ ઊંડાણ; અને આંખે દેખાય નહિ. એક મિત્ર એમાં ઝંપલાવતાં મને રોકે, જ્યારે બહુતરિયા બીજા મિત્ર કહે કે, એમાં શું ? આખરે મેં જૈન ઘાટની મઢી ઉપરથી ગંગામાં કૂદકો માર્યો, પણ આ કાંઈ ગામનું તળાવ કે કૂવા ન હતા. મારી બધી શક્તિ અને તરવાની કળાને ગંગાના પૂરે નિષ્ફળ સિદ્ધ કરવા માંડ્યાં. હું કિનારા ભણી આવવા મથું અને પૂર મને બમણા વેગથી બીજી દિશામાં કેલી જાય. છેવટે પેલા તરિયા મિત્ર કૂદી પડ્યા અને તેમની જનોઈના તાંતણાના ટેકે હું કિનારે પહોંચ્યો. ત્યાર બાદ મેં એવો નિયમ કર્યો કે ગંગામાં પડવું હોય ત્યારે હાથે લાંબી દોરી બાંધી કિનારે બેઠેલ એક જણના હાથમાં આપવી કે જે મારો ઇશારો પામતાં જ ખેંચી લે.
તરવામાં કાંઈક અંશે સફળ થયો, પણ ઇચ્છા અને પ્રયત્ન છતાં ઝાડે ચડવાની કળામાં પૂર્ણ સફ્ળ ન થયો તે ન જ થયો. અમુક હદ સુધી ચડ્યા પછી હિંમત ન ચાલે. એટલે કદી ટોચે ન પહોંચાયું. પિતાજીને એક ઘોડું અને કાકાઓને બે-એમ ત્રણ ઘોડાં તો ઘરનાં જ મહેમાનોનાં ઘોડાં લગભગ રોજ હોય જ. એટલે પાણી પાવા જવાને નિમિત્તે નાની ઉંમરથી ઘોડે ચડવાની ટેવ પડી અને તેણે કેટલાંક સાહસો પણ કરાવ્યાં. એક ગોરી મેમને બંને પગ એક બાજુ રાખી ઘોડે બેસી જતાં જોયેલી. એટલે મેં પણ કોઈ ન દેખે એવી રીતે સામાનવાળા અને સામાન વિનાના ઘોડા ઉપર એ પ્રયોગ કરેલો યાદ છે, પણ એમાં બહુ સફળતા મળેલી નહિ, એક કોચમૅનને પોતાના ઘોડા ઉપર ઊભો રહી ઘોડો ચલાવતો મેં જોયેલો એટલે એમ કરવાનું પણ મન થયું. ઘરનો ઘોડો જાણીતો એટલે તેના ઉપર એ પ્રયોગ શરૂ કર્યો. અને ઊભા રહેતાં વેંત ખસી પડ્યો એટલે તે પ્રયોગ ત્યાં જ વિરમ્યો. તેમ છતાં ઘોડા ઉપર ચડી બેસવાની અને તેને દોડાવવાની હથોટી તો અમુક અંશે આવી જ. તે એટલે સુધી કે આંખો ગયા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
