________________
અમદાવાદમાં : ૧૨૭ દળ્યું નથી એમ જાણતાં જ ગાંધીજીએ મને પોતાની સાથે ઘંટી ઉપર બેસાડ્યો. તેમના દ્વારા દળવાની પ્રાથમિક તાલીમ મળી, પણ જ્યારે અમે બંને નવરા પડીએ ત્યારે એકાન્તમાં બેસી કર્મપ્રકૃતિ વાંચીએ. એક વાર ફરતાં ફરતાં ગાંધીજી આવી ચડ્યા. ને શું વાંચો છો ? એમ હસીને પૂછ્યું. અમારો જવાબ સાંભળી તેમણે પોતાની લાક્ષણિક્તાથી સ્મિત કરી પૂછ્યું કે, એ ગ્રન્થમાં શી વસ્તુ છે ? અમે યથાયોગ્ય કહ્યું. એમ કે ? એમ કહી તેઓ તો પોતાના કામે ચાલ્યા ગયા, પણ અમે શરમાયા. કર્મયોગની સાધના થતી હોય ત્યાં આવો શાસ્ત્રરસ એકાંગી અને ફિક્કો થઈ જાય છે એનું ભાન થતાં અમે નક્કી કર્યું કે અહીંથી બીજે જ ક્યાંય રહી ગ્રન્થ પૂરો કરવો. અમે બંને મારા જન્મસ્થાન લીમલીમાં ગયા ને ત્યાં ગ્રન્થની સમાપ્તિ કરી. આટલા સાહચર્યે અમારા બંને વચ્ચે શાસ્ત્રીય-મૈત્રી દઢ કરી ને બંને એકબીજા પ્રત્યે આકર્ષાયા. આ જ આકર્ષણ આગળ ઉપરના અમારા સહજીવન અને સહકાર્યની ભૂમિકા બની. સાહ્ય જીવનનો આગ્રહ
આ જ અરસામાં અમદાવાદમાં બે પરિષદો મળેલી. એક ગુજરાત કેળવણી પરિષદ અને બીજી ગુજરાત રાજકીય પરિષદ. એકના પ્રમુખ ઝીણા અને બીજીના પ્રમુખ ચીમનલાલ સેતલવાડ હતા. ભાષણ આપવાનો પ્રતિબંધ છતાં તિલક ત્યાં હાજર હતા. ગાંધીજી સિવાય કોઈનું ભાષણ ગુજરાતીમાં નથી થયેલું. ગાંધીજીના એ તીખા ને વિનોદી ભાષણે એમના પ્રત્યેની મારી ભક્તિમાં વૃદ્ધિ પણ કરી હતી. મનમાં એવો સંસ્કાર પોષાયો કે શાસ્ત્રીય પ્રવૃત્તિ ગમે ત્યાં રહી ગમે તેટલી કરવી, પણ ગાંધીજીના આશ્રમની ઢબે કાંઈક સાદું જીવન ગાળવાનો ને જાતમહેનતપૂર્વક રહેવાનો પણ પ્રયત્ન આદરવો. જાતઅખતરો કરી એ જોયું કે ઓછામાં ઓછા કેટલા ખર્ચે જીવન જીવી શકાય છે ને સાથે સાથે વિદ્યા-પ્રવૃત્તિ પણ ચાલુ રાખી શકાય છે! જ્યારે મનમાં આ સંસ્કાર પોષાઈ રહ્યો હતો ત્યારે જ એની સિદ્ધિ અર્થે અજ્ઞાત રીતે બહારનું અનુકૂળ વાતાવરણ પણ સર્જાઈ રહ્યું હતું. જાણે કે કર્મનો કાયદો પોતાની સત્યતા જ પુરવાર કરવા મથતો ન હોય ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
