________________
૧૫૮ • મારું જીવનવૃત્ત તેથી તે વિષે પુસ્તકો ને લેખોમાં જે કાંઈ વાંચેલું છે તેનાથી જ સંતોષ માનતો આવ્યો છું. મથુરામાં થયેલ ખોદકામમાંથી જેનો, બૌદ્ધો, વૈષ્ણવો ને શૈવોની પરંપરાના અનેક ઐતિહાસિક અવશેષો જાણમાં આવ્યા છે ને તે બહુ મૂલ્યવાન છે.
મથુરા ક્યારેક જૈન પરંપરાનું મહતુધામ અને તીર્થ હતું. ત્યાંથી જ જૈન સાધુઓનો એક વર્ગ દક્ષિણમાં ગયેલો, જે માથુરસંઘરૂપે પ્રસિદ્ધ થયો. મથુરામાં જ આર્યસ્કન્ટિલે જૈન આગમોની વાચના અને વ્યવસ્થા કરેલી. દ્વારકા ને ગિરનાર સાથે મથુરાનો સંબંધ જેટલો જૂનો છે તેટલો જ મથુરા સાથે જૈનપરંપરાનો સંબંધ જૂનો છે. એમ લાગે છે કે મથુરામાં જૈનપરંપરાના બે પ્રવાહો સામસામેની દિશામાંથી આવી સંગમ પામેલા. એક પ્રવાહ પશ્ચિમ તરફથી આવેલ તેને સૌરાષ્ટ્ર પ્રવાહ કહી શકાય, જ્યારે બીજો કાશીકોશલ ને મગધથી આવેલ, તેને માગધ કહી શકાય, પણ આજે તો મુખ્યપણે મથુરાવૃંદાવન વૈષ્ણવ ધામ જ છે. ગોપોની ગાયોના કુળવાળા ગોકુળમાં ઇચ્છા છતાં અમે જઈ ન શક્યા ને વ્રજપ્રદેશનાં સુખદ સ્મરણો સાથે આગ્રા પાછા ફર્યા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
