________________
૧૬. મહેસાણા અને વીરમગામ પાઠશાળામાં
એ જ વિ. સં. ૧૯૭૦ના વર્ષના ઉનાળામાં મુંબઈથી શેઠ હેમચંદ અમરચંદે કરેલ એક તાર આગ્રામાં મળ્યો, જેમાં લખેલું કે પહેલી જ ટ્રેને રવાના થાઓ. ભાડાના રૂપિયા પણ તારથી મોકલેલા. હું અણધારી રીતે તાર આવવાથી નવાઈ તો પામ્યો, પણ એટલું તો ન્યાયશાસ્ત્રના બળે કળી ગયો કે હેમચંદભાઈ વિજયવલ્લભસૂરિના અનુયાયી છે માટે મહારાજજીની પ્રેરણાથી જ તાર કરવામાં આવેલો હોવો જોઈએ. મુંબઈ પહોંચ્યો. મારું અનુમાન સાચું ઠર્યું. પ્રોફેસ૨ હર્મન યાકોબી તે વખતે હિન્દુસ્તાનમાં ભ્રમણ કરી સ્વદેશમાં પાછા જવા તૈયાર હતા ને મુંબઈ આવેલા. મહારાજજીની ઇચ્છા એવી કે મને યાકોબી સાથે મેળવવો, પણ તેમની મુખ્ય ઇચ્છા તો બીજી જ હતી. એ પણ જણાઈ આવ્યું. તેમણે મને પૂછ્યું કે હું મુંબઈથી કેટલાક મારા શિષ્યોને મહેસાણા તરત જ રવાના કરું તો તમે આ જ વર્ષના ચોમાસામાં તેમને ભણાવવા મહેસાણા જશો ? મેં કેન્દ્ર છોડી ક્યાંય સામે જઈ ન ભણાવવાના મારા નિર્ધાર વિષે તેમજ એ નિર્ધારનાં કા૨ણો વિષે ખુલાસો કર્યો. તેમણે કહ્યું, તમારી વાત તો સાચી છે, પણ તમારા સ્વાતંત્ર્યમાં આડો આવે એવો એક પણ આપણો સાધુ નથી. તમને જેટલું સ્વાતંત્ર્ય આગ્રામાં તેટલું જ મહેસાણામાં રહેવાનું. વળી તમે ભણવા ઇચ્છનાર મારા આ એકેક શિષ્યને જાણો છો. તેઓ જૂની ઘરેડના નથી, ઇત્યાદિ. મેં મારો ઉપર્યુક્ત નિર્ધાર મોળો કરી મહેસાણા જવાની ‘હા’ પાડી, ‘હા’ની પાછળ ને નિર્ધાર બદલવાની પાછળ મારાં મુખ્ય કારણો આ હતાં :
૧. મહેસાણામાં લાંબા વખતથી ચાલતી યશોવિજય પાઠશાળામાં જાતે રહેવાની તક મળે છે તો તેનો લાભ લઈ ત્યાંના વાતાવરણ તેમજ વિદ્યાર્થી, અધ્યાપક વગેરેનો પરિચય સાધવો.
૨. મહેસાણા ગુજરાતનું મધ્યવર્તી તેમજ જૈન સાધુઓનું કેન્દ્ર હોવાથી એ જોવું કે ત્યાં રહી કામ કરવાની કેવી અનુકૂળતા છે ? તેમજ બીજા કોઈ સુયોગ્ય સાધુઓ માત્ર વિદ્યાવૃત્તિથી પ્રેરાઈ ભણવા એકત્ર થાય છે કે નહિ ?
૩. ઉ૫૨નાં કારણો કરતાંય વધારે પ્રેક કારણ તો એ હતું કે ત્યાં મહારાજ શ્રી જિનવિજયજી પણ ચોમાસામાં ભણવા આવવાના હતા. અત્યાર લગી એમની સાથે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
