________________
૯૬. મારું જીવનવૃત્ત
મોટે ભાગે યુ. પી.ના અને થોડાક કન્નડી હોય છે. મકાન લગોલગ એટલે વિદ્યાર્થીઓ મારી પાસે જતા આવતા થયા. શરૂઆતમાં એમની અતિ સંકુચિત સાંપ્રદાયિક વૃત્તિ એમને મારી સાથે ભણી જતાં રોકતી હશે – પણ થોડા જ વખતમાં એ સ્થિતિ બદલાઈ ગઈ. મને જેટલો શોખ ભણવાનો એટલો જ ભણાવવાનો પણ પહેલેથી રહ્યો છે. તે વખતે તો મારા સમયનો મોટો ભાગ ભણાવવામાં જતો. પાસે જે આવે અને જે વિષય ભણે તેને તે ભણાવું. મારી સામાન્ય તૈયારી પણ ઘણા વિષયો પૂરતી હતી. દિગમ્બર વિદ્યાર્થીઓ મારી પાસે ભણવા ત૨ફ એટલા માટે ઢળ્યા કે હું વધારે મહેનત અને ખંતથી સમજાવું. મને પોતાને એમાં રસ પણ વધારે પડતો. મેં અત્યાર લગીમાં દિગમ્બર-સાહિત્ય નામમાત્ર જોયેલું. હવે આ નિમિત્તે વધારે તક સાંપડી. સંસ્કૃત-પ્રાકૃત વ્યાકરણ, કાવ્ય, ચંપૂ, અલંકાર, ધર્મ, તર્ક આદિ વિષયોના અનેક દિગમ્બર ગ્રન્થો જોવાનો ને એની સાથે તાદાત્મ્ય સાધવાનો અવસર ઠીક ઠીક મળ્યો, જેણે આગળ જતાં મારા લેખન-સંપાદન કાર્યમાં ભારે મદદ કરી અને વધારામાં દિગમ્બર પરંપરા સાથે આત્મીયતા બંધાવાની ભૂમિકા તૈયાર કરી. આ ભૂમિકાએ આગળ જતાં દિગમ્બર-પરંપરામાંથી મિત્રો શોધી આપ્યા ને તેમની સાથે રહેવા તેમજ કામ કરવાની પ્રેરણા પણ આપી છે. ગંગાની લીલા
ગંગાતટે વર્ષો લગી રહ્યો એટલે એક મહાનદીના કિનારે વસનારાઓને જુદી જુદી ઋતુઓ દરમિયાન થાય તેવા અનુભવો પણ થયા. મોટું પૂર આવે ને દિવસો લગી ન જ ઊતરે. જ્યારે પૂર આવે ત્યારે નાનાં-મોટાં અનેક જીવિત અને મૃત પ્રાણીઓ તેમજ મનુષ્યો તણાતાં જાય ને હાથી જેવાં પ્રાણી પણ ગમે તેટલી કોશિશ છતાં કિનારે પહોંચી શકે નહિ. હજારો ઝાડો અને ડાળો પૂરવેગમાં તણાતાં હોય ત્યારે જીવને જોખમે પણ ખારવાઓનાં છોકરા-છોકરીઓ ને સ્ત્રીઓ પ્રવાહમાં ઝંપલાવી તેને ખેંચી લાવે એ આખા વર્ષનું બળતણ મેળવી લે, મકાને અડેલાં, ભમરી ખાતાં ને મોજાં-ઉછાળતાં પાણીમાં ત્રીસ ફૂટ જેટલી ઊંચી મકાનની ટોચથી નિઃશંકપણે વિદ્યાર્થીઓના ભૂસકા શરૂ થાય. ભમરી ખાતાં પાણીમાં સામે પૂર ચાલતાં નાવડાં કાદવમાં ગાડું ખૂંતે તેમ અટકી પડે ને ક્યારેક ક્યારેક ડૂબે પણ. ચડેલા પૂરમાં વરસાદ ઋતુની મજા માણવા સહેલાણીઓ નાવડામાં બેસી નીકળે ને તુલસી રામાયણ લલકાર્યાં કરે. જાણે ગ્રીષ્મતાપના તપથી જ ક્ષીણ બની હોય એવી કૃશગંગાના જળપટમાં શરત્ના ઓસરતા પૂરમાં મહિના લગી રામલીલા નિમિત્તે રામનગ૨ જતા-આવતા લોકોની રામધૂનથી ગંગા ગુંજી ઊઠે. શિયાળાના આછરેલાં પાણીમાં મોટી મોટી જાળો બિછાવી ઘડિયાળ જેવા ગજગ્રાહી જળજંતુઓને મચ્છીમારો પકડે. ને સામે પાર તેમને વીંધી તેની ચરબીનો અનેકવિધ ઉપયોગ માટે સંગ્રહ કરે. વસંતમાં બૂઢવા મંગળ’ના મેળા વખતે અઠવાડિયા લગી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
