________________
૬. બીજો જન્મ
નવા જન્મની વિશેષતા
હવે બીજો જન્મ શરૂ થયો હતો. તે દર્શનકાળના પ્રથમ જન્મ કરતાં તદ્દન જુદી જ જાતનો હતો. છતાં પરાધીનતાની બાબતમાં એનું પ્રથમ જન્મ સાથે કેટલેક અંશે સામ્ય હતું. પ્રથમ જન્મ વખતે કર્મેન્દ્રિયો અને જ્ઞાનેન્દ્રિયોનો આવશ્યક વિકાસ ન હોવાને લીધે શૈશવસ્થાની રોવા સિવાયની સમગ્ર ક્રિયાઓ માતૃપરતંત્ર હોય છે. જ્યારે મારા આ બીજા જન્મ વખતે તો કર્મેન્દ્રિયો અને જ્ઞાનેન્દ્રિયોનો પુષ્ટ વિકાસ થયેલો હોવા છતાં પરતંત્રતા આવી હતી. પગમાં ચાલવા અને દોડવાની શક્તિ હતી. હાથમાં લેવા-મૂકવા, ઉઠાવવાની શક્તિ હતી, પણ એને એ ક્રિયાઓ યોગ્ય રીતે ક૨વામાં એના સદાના સાથી પ્રકાશ વિના મદદ કોણ આપે ? દાંત અને જીભમાં પોતાનું કામ કરવાની પૂર્ણ શક્તિ હતી, પણ એને પોતાના જીવનસમા સાથી ખાદ્ય અને પેય સાથે સીધો સમાગમ કરાવના૨ પ્રકાશ રહ્યો ન હતો. એટલે જે કાંઈ સ્વતંત્રતા બચી હતી તે વાણી, નાસિકા અને કર્ણેન્દ્રિય પૂરતી જ હતી. કેમ કે એમણે સૃષ્ટિની આદિથી જ પ્રકાશની મદદ વિના પોતપોતાનાં કામ કરવાનું ડહાપણ કેળવેલું એટલે પ્રકાશનો વિયોગ એમની કાર્યશક્તિમાં ખલેલ પહોંચાડી શકે તેમ ન હતું.
હવેના નવા જન્મમાં કેવળ તમો-અદ્વૈતનું નવું જ વેદાન્ત પ્રગટ્યું હતું. એમાં પ્રકાશગમ્ય બધા જ ભેદો વિલય પામ્યાં હતાં. આ નવા વેદાન્તની વિશેષતા એ હતી કે તેમાં આનંદાનુભવના બદલે દુઃખાનુભવ જ થતો.
ઉપાશ્રયમાં સામાયિક
જુવાનીના ઉદ્ગમે તેમ જ ખાનપાનની પૂરતી સગવડે શરીરે તેમ જ મનમાં ઠીક ઠીક શક્તિનો સંચાર કર્યો હતો. પણ તે, જોઈતો રસ્તો ન મળવાથી ઢાંકેલ વાસણમાં વરાળ ધૂંધવાય તેમ અંદર ને અંદર ગૂંગળાતી હતી. અને માત્ર મારી જ નહિ, પણ કુટુંબના બધાંની મૂંઝવણમાં વધારો કર્યો જતી હતી. પૂર્વાભ્યાસને, વશ ઈને બીજાની મદદ વિના હાથપગ ચાલે કે શરીર કોઈ ને કોઈ વસ્તુ સાથે અથડાય. હિતૈષીઓ સોટી કે લાકડી હાથમાં રાખવાની સલાહ આપે ત્યારે એ ન રુચે અને એમાં સ્વમાન ઘવાનું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
