Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.४ सेन्द्रियद्वारनिरूपणम् । प्रतरासंख्येयश्रेणिवांकाशप्रदेशराशिप्रमाणत्यात् , तेभ्यः 'चउरिदिया विसेसाहिया' चतुरिन्द्रियाः विशेषाधिका भवन्ति, विष्कम्भसूच्या स्तेषां प्रचुर संख्येययोजनकोटिकोटिप्रमाणसात् , तेभ्योऽपि 'ते इंदिया विसेसाहिया' त्रीन्द्रिया विशेषाधिका भवन्ति तेषां विष्कम्भसूच्याः प्रचुरतरसंख्येययोजनकोटिकोटिप्रमाणत्यात्, तेभ्योऽपि 'बेइंदिया विसेसाहिया' द्वीन्द्रियाः विशेषाधिका भवन्ति, तेषां विष्कम्मसूच्या बहुलतमसंख्येययोजनकोटिकोटिप्रमाणत्वात् , तेभ्योऽपि 'अणिदिया अणंतगुणा' अनिन्द्रियाः सिद्धाः अनन्तगुणा भवन्ति तेषामनन्तत्वात् , तेभ्योऽपि 'एगिदिया अणंतगुणा' एकेन्द्रियाः अनन्तगुणा भवन्ति एकेन्द्रियाणां वनस्पतिकायिकानां सिद्धेभ्योऽपि अनन्तगुणत्वात् तेभ्योऽपि 'सइंदिया विसेसाहिया' सेन्द्रियाः विशेषाधिका भवन्ति, सेन्द्रियेषु द्वीन्द्रियादीनामपि समावेशात् इत्येवं रीत्या समुच्चयजीवानामल्पबहुत्वं प्रतिपाद्य तेषामेव समुच्चय जीवानामप्रदेशों की राशि बराबर हैं । चौइन्द्रिय जीव उनसे विशेषाधिक हैं, क्योंकि वे विष्कम सूची से प्रचुर संख्यात कोडाकोडी योजन प्रमाण हैं । त्रीन्द्रिय जीव उनसे भी विशेषाधिक हैं. क्योंकि वे विष्कंभसूची से प्रचुरतर संख्यात कोडाकोडी योजन प्रमाण हैं। द्वीन्द्रिय जीव उन की अपेक्षा भी विशेषाधिक हैं, क्योंकि वे विष्कंभसूची के प्रचुरतम संख्यात कोडाकोडी योजन प्रमाण हैं । सिद्ध जीव द्वीन्द्रियों से भी अनन्तगुणा हैं, क्योंकि वे अनन्त हैं । अनिन्द्रियों से एकेन्द्रिय जीव अनन्तगुणा हैं. क्यों कि एकेन्द्रिय वनस्पतिकायिक जीव सिद्धों से भी अनन्तगुणित हैं । सेन्द्रिय अर्थात् सभी इन्द्रियों वाले जीव एकेन्द्रियों से विशेषाधिक हैं, क्योंकि सेन्द्रिय जीवों में द्वीन्द्रिय आदि का भी समावेश होता है । यह समुच्चय जीवों का अल्पबहुल है। રાશિના બરાબર છે. ચતુરિન્દ્રિય જીવ તેમનાથી વિશેષાધિક છે, કેમકે તેઓ વિધ્વંભ સૂચીથી પ્રચુર સંખ્યાત કેડાકોડી જન પ્રમાણ છે. ત્રીન્દ્રિય જીવ તેમનાથી પણ વિશેષાધિક છે, કેમકે તેઓ વિષ્કભ સૂચીથી પ્રચુરતર અસંખ્યાત કોડાકડી જન પ્રમાણ છે. બે ઇન્દ્રિય જીવ તેમની અપેક્ષાએ પણ વિશેષાધિક છે, કેમકે તેઓ વિષ્કભ સૂચના પ્રચુરતમ અસંખ્યાત કેડાકોડી જન પ્રમાણ છે. સિદ્ધ જીવ કીન્દ્રિયેથી અનન્ત ગુણ છે, કેમકે તેઓ અનન્ત છે અનિદ્રિથી એકેન્દ્રિય જીવ અનન્ત ગુણ છે, કેમકે એકેન્દ્રિય વનસ્પતિ કાયિક જીવ સિદ્ધોથી પણ અનનત ગણું છે. સેન્દ્રિય અર્થાત્ બધી ઇન્દ્રિય વાળા જીવ એકેન્દ્રિયેથી વિશેષાધિક છે કેમકે સેન્દ્રિય જીવમાં દ્વીન્દ્રિય આદિને પણ સમાવેશ થાય છે. આ સમુચ્ચય જીવનું અ૫ બહુ કહ્યું છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
