Book Title: Mahavira Jivan Vistar
Author(s): Bhimjibhai Harjivandas
Publisher: Shrutgyan Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004577/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jIvana vistAra : lekhaka zrI bhImajIbhAI harajIvanadAsa 'suzIla 9 prakAzaka : zrutajJAna prasAraka sabhA, amadAvAda-14. 2010_03 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra svAmi bhagavAna 2010_03 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jIvana vistAra } : lekhaka : zrI bhImajIbhAI harajIvanadAsa suzIla' : prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda-14 2010_03 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI zrutajJAna prasAraka sabhA : amadAvAda - vi.saM. 2065 prata : 1250 lAgata mUlya : 27-00 zubha bhAvanA sAthe zrImatI jyotsanAbena jayasukhalAla dhArazIbhAI zAha parivAra jAmanagara. - prApti sthAna : jitubhAI kApaDiyA ajaMtA prinTarsa, lAbha komlekSa, 1ra-bI, sattaratAlukA sosAyaTI, posTa - navajIvana, amadAvAda-380 014 phona : (o) ra7545557, (mo) 9824080308 zaradabhAI ghoghAvALA vI.TI. epArTamenTa, kALA nALA, bhAvanagara (saurASTra) phona : 24ra6797 3. vijayabhAI dozI sI/60ra, dattANI nagara, bilDIMga . 3, esa. vI. roDa, borIvalI (vesTa), muMbaI-92 mo. : 9320475rarara mudraka : girIza ArTa prinTarI 2 23, bhavAnapurA pITha, rAyapura daravAjA bahAra, amadAvAda-22 phona (o) 25454ra 54 (mo) 9327005800 2010_03 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -------- - - punarmudraNa prasaMgo 'suzIla' nuM nAma eka kALe kathAlekhaka tarIke gAjatuM hatuM. temanI daSTi ane kalama baMnee jaine sAhityamAM navalI bhAta pADI hatI. Aje temanuM sAhitya maLatuM nathI. vAcakavarga je maLe te vAMce tenA badale tenA hAthamAM sAruM sAhitya mUkIe to tene suvAcya maLe te hetuthI suzIlanA sAhityanuM punarmudraNa karAvavuM jarUrI lAgyuM. temaNe lakhelI ghaNI kathA hajI che. InTaraneTanA jamAnAmAM AvA pustakano zo khapa ! tevo prazna thAya, paNa sadAkALa vAcako to rahevAnA ja. ane tene mATe udyama karavo ja rahyo. zramaNa mahAvIra bhagavAnanA jIvana vize ghaNuM lakhAyuM che. hajI lakhAtuM raheze. paNa teonuM jIvana vilakSaNa hatuM tethI temanA jIvana viSe jijJAsA rahe ja che. mATe vAcako bhale vAMce. e ja. dahANu roDa, IrAnI roDa, jaina upAzraya phI.va.7 / vi. saM. 2065 2010_03 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka suzIla bhImajI harajIvana parIkhano alpa paricaya baMgALI sAhityane gujarAtImAM utAranAra eka AraMbhika anuvAdaka, anubhavI patrakAra ne potAnA mULa nAma bhImajIbhAI harajIvana parIkha karatAM suzIla'nA sAhityika upanAmathI vizeSa jANItA graMthakAra AjathI pacAseka varSa para zaradabAbunA "zrIkAnta'ne prathama gujarAtImAM utAranAra tarIke ane jaina samAjamAM to "jaina" patranI taMtrInopothI zANA ane pragatizIla lekhaka tarIke gharagharanA jANItA hatA. chellAM 13-14 varSa thayAM, lakavAne lIdhe niSkriya banI vismRtimAM vilAI gayelA e patrakAra ane graMthakAranuM gaI tA. 15mI mee bhAvanagara hospiTalamAM 73 varSanI vaye avasAna thayuM. - saurASTramAM lIMbaDI mukAme 1888nI 18mI jAnyuArIe emano janma. vatanamAM ja aMgrejI cAra dhoraNa sudhI abhyAsa karI amadAvAda ane kAzInI jaina pAThazALAomAM saMskRta tathA ardhamAgadhI zIkhI jaina tattvajJAnanA abhyAsanI sAthosAtha aMgrejInuM paNa sAruM jJAna meLavyuM ane vivekAnaMda tathA rAmatIrthanA abhyAsathI apanAvelI udAra vicArasaraNI tathA bhAvanAzIlatAthI pUta thaIne AjIvana apariNIta rahevAnA nirdhAra sAthe temaNe lekhanapravRttine ja potAno mukhya vyavasAya banAvyo. "jaina" uparAMta bIjAM aneka sAptAhiko, pAkSiko ane mAsikomAM te lakhatA; ne kAThiyAvADamAM rAjakIya jAgRti ANanAra "saurASTra'nA taMtrImaMDaLamAM amRtalAla zeTha tathA meghANInA sAthI hatA tyAre dholerA satyAgrahamAM bhAga laIne cha mAsanI jela paNa bhogavelI. jIvanacitro, kathAsaMgraho, aitihAsika graMtho, navalakathAo tathA anya viSayonA maLIne 44 jeTalAM pustako tathA bezumAre taMtrIlekhonA e avirAma lekhaka, bahuzruta vicAraka ne ciMtaka paNa hatA ane AjIvana apariNIta chatAM suruci, rasikatA, prasannatA ane vinoda temanI prakRtimAM sahaja rIte vyApta hatAM. dardathI lAcAra banelAM chellAM varSomAM saurASTra sarakAra taraphathI temane maLatI niyamita Arthika sahAya aMta sudhI cAlu rahelI. - kumAra' mAsikamAMthI 2010_03 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama bAlyakALa ane pANigrahaNa........ gRhasthAzrama ane saMgama svIkAra .......... upasargonI paraMparA .......... maunano mahimA.......... , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , gozAlaka : AjIvakamatavAdI ... anArya pradezamAM .. 6 * * * *,,, tejovezyA......... ...................... saMgamano ghora upasarga. ....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bhAvanA bhavanAzinI ......... - che ke kara ane je ....... , , , , , - mAtA devAnaMdA-sunaMdA ........ - - - - - - - - - , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , 2010_03 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana ( bIjI AvRtti S AtmAmAM anaMta zakti che. AtmAnA eka pradezamAM anaMta karmasamudAyane toDavAnuM sAmarthya che. paNa ApaNane A vastusthitinuM lakSa nathI. lAMbA samayanA aMdhakArane eka nAnI sarakhI dIvAsaLI dUra karI zake che. rUnA vizALa DhagalAne eka ja cinagArI kSaNamAtramAM bhasmIbhUta karI zake che, tevI ja rIte jo AtmA kharekhara "baLiyo' bane to karmanA vizALa paDaLane paNa bhedI nAkhe che. bhagavaMta mahAvIranuM samagra jIvana A ja zaktinI rajUAta kare che. nayasAra, marIci, vizvabhUti, tripuSTi vAsudeva, naMdana muni vagere bhagavaMta zrI mahAvIranA pUrvabhavo mAnava-jIvana-vikAsanA krama-upakrama sUcave che ane rAga-dveSAdi kaSAyane vaza paDelo AtmA jyAre baLiyo bane che tyAre siddhisthAnane paNa prApta karI zake che. carama jinapati bhagavaMta mahAvIranuM jIvana ApaNA samAjanA AbAlagopAla sAmAnya rIte jANatA ja hoya che, to A pustaka prasiddha karavAno hetu che ? Avo prazna hure to jaNAvavAnuM eTaluM ja ke, jema sarpanuM jhera utAravA mATe vAraMvAra garUta maMtrano jApa karavAmAM Ave che temAM jema yunaruktidoSa gaNavAmAM Avato nathI tema te koI ne koI prakAre hitakata temaja janasamAjane lAbhadAyaka che. A pustakanI khAsa viziSTatA e che ke-te "suzIla" jevA siddhahasta lekhaka ane ciMtakanA hAthe pAMtrIsa varSa pUrve nibaMdharUpe lakhAyela temaja prasiddhi pAmela. te samayane anulakSIne je rajUAta karavAmAM Ave te Aje paNa eTalI ja upayogI che. ane te hakIkatanI puSTi zrIyuta paramANaMdadAsa kuMvarajI kApaDiyAe A ja pustakanA lakhelA pravezakamAM karI che. zrIyuta bhImajIbhAI 'suzIle' A pustakanI punaH AvRtti pragaTa karavA batAvela udAratA mATe ane zrI paramANaMda kApaDiyAe lakhI Apela praveza mATe teo baMnenA RNI chIe. 2010_03 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina samAjanuM jUnAmAM jUnuM temaja niyamita ane ekadhAruM dhArmika, naitika ane sAmAjika rasa-sAmagrI pIrasatuM temaja potAno nIDara avAja rajU karatuM koI paNa sAptAhika hoya to te "jaina" ja, jene mATe ame gaurava anubhavIe chIe. samayamAM parivartana thayuM che, moghavArI mAjA mUkatI jAya che, kAgaLanA bhAvo AsamAne caDyo che, chatAM "jaina" patre 'bheTa pustaka ApavAno potAno zirasto aviratapaNe jALavI rAkhyo che. amArI oNphisanAM bheTa-pustaka eTalAM to samAja-priya nIvaDyAM che, keTalAMka bheTa-pustakonI eka paNa nakala zIlake rahI nathI. A badhuM amAre mana gaurava tathA AnaMdano viSaya gaNI zakAya ane tenA hissedAra tarIke "jainanA grAhaka, vAcaka ane prazaMsaka sau koInA ame AbhArI chIe. aMtamAM, eTaluM ja sUcavIe chIe ke A pustakanuM sAghanta vAcana-manana vAcaka baMdhuo kare ke jethI - jina uttama guNa gAvatAM, guNa Ave nija aMga." e kavivarya paM. zrI paghavijayajInI ukti caritArtha bane. 2015 budhavAra kArtikI pUrNimA gulAbacaMda 2010_03 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravezaka ) bIjI AvRtti zrI mahAvIra jIvana-vistAranI 35 varSanA gALe pragaTa thatI A bIjI AvRttino pravezaka lakhatAM huM AnaMda anubhavuM chuM. sAhityanA kSetramAM zrI bhImajIbhAI suzIle vyavasAyI jIvananA prAraMbhakALathI Aja sudhI anekavidha sevAo ja karI che. zArIrika vikalatAnA kAraNe chellAM 13 varSathI temane niSkriya jIvana svIkAravAnI pharaja paDI che, ema chatAM Aje paNa bichAne paDyAM paDyAM temanuM sAhitya viSayaka cittana-vAcana cAlu ja che. AjanA sAhitya-lekhakomAM temane "sAhityapasvI' tarIke jo oLakhavAmAM Ave to temAM jarA paNa atyukti thatI nathI. prastuta pustakamAM bhagavAna mahAvIra jIvanakALathI mAMDIne temane jarA varSanI uMmare kevaLajJAnanI prApti thaI tyAM sudhInA caritranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. vastutaH A nirUpaNa temanA jIvananI ekha sUtrabaddha kathA nathI, paNa bAlajIvanathI mAMDIne kaivastrApti sudhInA temanA jIvananA mukhya mukhya prasaMgo aMge upasthita thatA muddAonuM cittanAtmaka vivecana che. A pustaka 35 varSa pahelAM lakhAyuM tyAra pachInA lAMbA gALA daramiyAna ApaNe sarvanA vicAromAM temaja valaNomAM mahattvanAM parivartano thayAM che. eTale A caritra Aje jo bhImajIbhAIne pharIthI lakhavAnuM hota to tene temaNe kadAca koI juduM ja rUpa ApyuM hota evI kalpanA A pustaka vAMcatAM manamAM huryA vinA rahetI nathI, Ama chatAM Aje je AkAre A bIjI AvRtti pragaTa thAya che tenI paNa bhagavAna mahAvIranA caritramAM rasa dharAvanAra vizALa mAnavasamudAya mATe cokkasa upayogitA che. prastuta nirUpaNa kazA paNa sAMpradAyika pUrvagrahothI mukta che ane bhagavAna mahAvIranA preraka jIvananuM ApaNane A pustaka dvArA eka svataMtra mUlyAMkana prApta thAya che. prastuta pustakanI zrI bhImajIbhAIe lakhelI pUrvabhUmikA bhAre uddabodhaka che ane eka svataMtra ane nIDara lekhaka tarIkenI temanI khumArIno ApaNane phurtidAyaka paricaya karAve che. 2010_03 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI bhImajIbhAInI lekhanazailImAM rahelI saraLatA, sacoTatA ane prAsAdikatA ApaNuM sahaja dhyAna kheMce che, temanuM sumadhura gadya Aje paNa bahoLA vAMcaka samudAyane AkarSI rahyuM che. A rIte mahAvIra jIvana vistAranA puna:prakAzanane huM attarathI AvakAruM chuM. prastuta jIvana-vistAranI puravaNIrUpe devAnaMdA tathA sunaMdAnI kathAo A pustakamAM sAMkaLavAmAM AvI che, devAnaMdAnI kathA jaina AgamomAM devAnaMdA vize AvatA ullekho upara AdhArita che. sunaMdAnI kathA kevaLa kAlpanika che ke jaina kathA-sAhityano koI AdhAra laIne lakhavAmAM AvI che tenI mane khabara nathI. A devAnaMdA tathA sunaMdAnuM prakaraNa AjathI 15 varSa pahelAM pragaTa karavAmAM Avela bhagavAna mahAvIranA yuganI "mahA devIo' nAmaka pustakamAMthI uddhata karavAmAM AvyuM che. zrI mahAvIra jIvanavistAra sAthe A AkhA prakaraNane koI sIdho saMbaMdha nathI ane te viSe mane kAMI vizeSa kahevAnuM prApta thatuM nathI, sivAya ke zrI bhImajIbhAInI prAsAdika vANIno temaja kalpanAkuzaLatAno prastuta kathAnirUpaNamAM paNa ApaNane eTalo ja AnaMda anubhavavA maLe che. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tA. 17-11-58 bhAvanagara 2010_03 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pUrvabhUmikA) prabhunA avataraNanuM mahattva mahAvIra prabhunA avataraNanuM mahattva zemAM samAyeluM hatuM, athavA je samAja ke dezamAM teo avataryA hatA, temanuM kalyANa sAdhavA mATe kevAM vinonI sAme temane thavAnuM hatuM te upara prasaMgopAta ApaNe dRSTi pheravavI joIe. A vizvakSetra upara devI ane jagadudvAraka tanuonA prAdurbhAvamAM pravartatAM aneka nimittonuM avalokana karatAM jaNAya che ke jyAre samAja athavA prajAno eka baLavAna ane sattAdhArI vibhAga potAnA sthULa svArthanuM rakSaNa karavA mATe asatya ane adharmano pakSa laI potAthI alpa zaktimAna vibhAgane satyathI vaMcita rAkhe che tyAre te Akramita ane parAjita thayela satyanI bhasmamAMthI eka evuM divya skuliMga pragaTe che ke jenI prakhara jvALAmAM Akhare adharma ane anItino laya thAya che. ane tema hovAthI e divya phuliMgamAM-e divya vibhUtinA prAdurbhAvamAM jeTalo nItino nahIM teTalo anItino, ane dharmano nahIMteTalo adharmano phALo hoya che. parAbhava pAmelA satyane tenA mULa gauravayukta sthAna upara pratiSThita karavA arthe ja mahApuruSonuM avataraNa hoya che. devI ane AsurI tattvonA vigrahamAM jyAre AsurI tattva potAnA ucca prakAranA sthaLa baLanA prabhAvathI devI satyane dabAvI de che, ane potAnuM adharmazAsana pravartAve che tyAre tenA pratizAsaka tarIke daivI sattvano pakSa laI asatyanuM nikaMdana karavA mATe kudaratanA garbhAgAramAMthI eka amogha vIryavAna AtmA janme che. A mahA sattvane loko "avatAranI saMjJA Ape che. tevA puruSonA avataraNano hetu, jagatanI sarvadalIya pragatinAM avarodhaka kAraNone dUra karavAno hoya che. mahattA e ekalA sAmarthyane laIne nathI, paNa vinono parihAra karavAmAM te sAmarthyano je upayoga thAya che tene laIne che. ane te paNa jeTalA prabaLa aMtarAyo ane pratibaMdho sAme laDavAmAM te vaparAyuM hoya teTalA pramANamAM ja che. jagatamAM je je mahAna puruSo mahattA prApta karI gayA che, te mAtra temanA aMtargata sAmarthanA prabhAvathI ja nahIM, paNa sAmarthyane adharmanI sAme 2010_03 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 virodhamAM rokI Akhare adharmane parAsta karavAthI ja gaNAyA che. je sAmarthya kAryazUnya che, tenI jagatane khabara ja paDatI nathI. kahevAno Azaya eTalo ja che ke mahApuruSonA mahattvanuM upAdAna adharma athavA asatyanI sAme laDavAmAM potAnA sAmarthyano karelo upayoga' che. vastutaH e mahAna AtmAone AkarSanAra adharma nathI. paNa adharmanuM prAbalya jyAre satyanA svarane guMgaLAvI nAkhe che, tyAre te vakhate duHkhAte thayelA sattvano aMtaHpukAra te mahAtmAne sAda kare che, chatAM mahAjanonuM kharuM mahattva, adharma, asatya ane anItine ja AbhArI che. rAmanI mahattA rAvaNanA adharmathI ja baMdhAyelI che. kRSNanuM aizvarya kauravonI anItithI ja jagatane spaSTa thavA pAmyuM che. e ja pramANe pravRttinA pratyeka kSetramAM je je puruSoe kAMI paNa mahattA prApta karI che te, te te kSetramAM rahelA halakA sattvano parAjaya karavAthI ja prApta thayelI che. mahattAnuM-mahAvIratAnuM A dhoraNa dRSTimAM rAkhI, mahAvIra prabhunuM mahattva zAmAM raheluM che, e avalokavAno prasaMga prastuta pustakamAM lIdho che. Avazyaka ane upakAraka tattvanI pratiSThA have, mahAvIrasvAmIe kaI anIti tathA asatya sAme laData calAvI, ane jagatamAM kayAM Avazyaka tathA upayogI tattvo dAkhala karyAM, te joI javuM joIe. 2500 varSa pahelAM AryAvartanI dharmabhAvanAmAM mahAna parivartana zarU thayuM hatuM. upaniSad ane gItAnAM vizuddha tattvo luptaprAya thayAM hatAM, ane tenuM sthAna mAtra arthahIna AcAro, hetuzUnya vidhio ane kaMTALAbharelI kriyAonI paraMparAe lIdhuM hatuM. pAramArthika rahasyanI cheka ja vismRti thaI hatI, ane deva-devIonI saMkhyA eTalI jhaDapathI vadhatI cAlI hatI ke te sarvane saMtuSTa rAkhavAnA mahAna bojAmAM manuSyone potAnA AtmakalyANano avakAza ja raheto nahoto. je gaurava, je sanmAna ane je mahattva potAnA guNa ane kAryanA prabhAvathI pUrve svIkArAtA hatA, te have brAhmaNo potAnA paraMparAgata hakka tarIke gaNavA lAgyA hatA. jJAtinI maryAdAo atyaMta sAMkaDI thaI gaI hatI, ane sthULa kImatanA badalAmAM brAhmaNo lokone pAramArthika dhyeyanI lAlaca ApI, temanI vatI kriyAkAMDamAM pravartatA hatA. samAjanI zraddhAne adhama rastA upara ghasaDavAmAM AvatI hatI; 2010_03 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane teno aNaghaTato lAbha te kALanA baLavAna vibhAge-brAhmaNoe levA mAMDyo hato. dharmabhAvanAnuM jIvaMtapaNuM vilupta thaI mAtra saMpradAyanuM sAMkaDApaNuM ane kriyAkAMDanI jaDatA avazeSa rahI hatI. prabhu mahAvIranA kALathI pAMcaso varSa upara lagabhaga AvI ja vastusthiti hatI. prabhunI vidyamAnatAmAM paNa kheda upajAve tevA yajJa-yAgo pUrajozathI cAlatA hatA, chatAM sadabhAgyano viSaya e hato ke te kALe keTalAka samaju RSio evI kriyAonuM tucchapaNuM spaSTarUpe joI zakyA hatA, eTaluM ja nahIM paNa pAramArthika zreya mATe tenuM -kriyAkAMDonuM nirupayogIpaNuM samAjane darzAvI ApyuM hatuM, ane temaNe upaniSadonI racanA karI tenAM rahasyo tarapha temanuM lakSa kheMcyuM hatuM. asaMkhya hAnA-mhoTA devone haDaselI pADI tenuM sthAna samasta nisarganuM mahArAjya, je eka parama tattva vaDe vyApI rahyuM che, tene ApavAmAM AvyuM hatuM. varuNa, agni, sUrya vagere aneka sattvone prasanna rAkhavA ane teo jagatanA vyavahAramAM Dakhala na kare, te mATe yajJAdikathI saMtoSavAno pracAra, paramabrahmanI vizuddha bhAvanAnA, baLavAnapaNAthI gauNapaNAne pAmyo hato, ane tethI brAhmaNonI vRttinA svArthI aMzane AghAta pahocavA pAmyo hato. tema chatAM paNa upaniSadanAM rahasyothI samAjano DAhyA ane pragatizIla vibhAga upara evI uttama asara thaI hatI, ke ghaNA kALaparyata yajJAdika kriyAkAMDanuM jora pravartI zakyuM nahIM. samAjanuM lakSa, prAkRtika sattvone khAsa karIne saMtuSTa rAkhavA tenA karatAM pAralaukika jIvana ane AtmAnA svarUpasaMbaMdhe bahu AvegapUrvaka AkarSAyuM hatuM. chatAM e sthiti ghaNo kALa nabhI zakI nahIM. lagabhaga traNase-cArase varSa sudhI tenI asara jUnAvikapaNe rahI, paNa mahAvIra devanA AvirbhAva kALe te jarI-purANAM sattvo-sAmartho pAchAM baLamAM AvI gayAM hatAM. tAttvika vibhAga tarapha lokonI ruci maMda paDI gaI hatI. dharmaguruo lAMca-rUzvata laI svarga ane mokSa sudhIno paravAno ApavAnI dhRSTatA batAvavA lAgyA hatA. zAstrAbhyAsa ke svataMtra vicAraNA mATe brAhmaNo sivAya koIne paNa adhikAra hoya ema manAtuM ja nahotuM. yajJAdika karmanA adhikAra mATe brAhmaNa, kSatrIo ane vaizyo vacce jabarI tANAvANI cAlI rahI hatI. AcAra-vicAranA niyAmaka sUtromAMthI artha UDI 2010_03 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayo hato, ane mAtra zabdanAM khAlI khokhAM paDyAM rahyAM hatAM. samayanA badalAvA sAthe AcAra paNa badalAI javAthI, Akho AcArakAMDa gaMdhAtA jaLanA khAbociyA jevo banI gayo hato. AtmAnA cAlyA gayA pachI, pAchaLa paDI rahelA piMjaranA jevI sthiti pratyeka sthaLe pravartatI hatI. matalaba ke unnatikrama ane pragatizIlatAnAM cako, jUnA vicAranA kIcaDamAM eTalI hade kheMcI gayAM hatAM ke tene pAchA saDaka upara cAlatI sthitimAM mUkavA mATe eka vIra AtmAnA avataraNanI cotarapha ekasarakhI AzAthI rAha jovAtI hatI. mahAvIra prabhunA AvirbhAva kALe kevI vastusthiti hatI tenuM varNana mi. datta A pramANe Ape che. Such was the state of things in India, in the sixth century before Christ. Religions in its true sense had been replaced by forms. Excellent social and moral rules were disfigured by the unhealthy distinctions of caste, by exclusive priviledges for Brahmins, by cruel laws for Sudras. Such exclusive caste priviledges did not help to improve the Brahmans themselves. As a community they became grasping and covetous ignorant and pretentious until Brahman Sutrakaras themselves had to censure the abuse in the strongest terms. For the Sudras, who had come Sunder the shelter of the Aryan religion, there was no religious instruction, no religious observance, no social respect. Despised and degraded in the community in which they lived, they sighed for a change and the invidious distinction became unbearable as they increased in number, pursued various useful industries, owned lands and villages and gained in influence and power. Thus society, was held in cast-iron moved which it had long out-grown; and the social, religious and legal literature of the day still proclaimed and upheld the cruel injustice against the Sudra, long after the Sudra had become civilized and industrious, and a worthy member of society. arthAta - "2500 varSa pahelAM AryAvartanI sthiti AvI hatI - dharmanI 2010_03 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 yathArtha bhAvanAno nAza thaI tenuM sthAna arthahIna AcAra-vicAre lIdhuM hatuM. uttama sAmAjika ane naitika niyamo, duSTa jJAtibhedathI ane brAhmaNo mATe khAsa haka ane zudro mATe ghAtakI dhArAothI, vikRta thayA hatA. AvA jJAtijanya vizeSa adhikArathI brAhmaNonI sthiti UlaTI bagaDavA pAmI. AkhA samAja tarIke teo eTalI hade lobhI ane lAlacu, ajJAna, abhimAnI banI gayA ke brAhmaNa sUtrakArone paNa A vastusthitinI ghaNI sakhata bhASAmAM jhATakaNI kADhavI paDI hatI. sUko ke jeoe AryadharmanA chatra taLe Azraya lIdho hato temane mATe dhArmika zikSaNa ane vratakriyAno niSedha hato. sAmAjika sanmAna temane mATe mudala nahotuM. je samAjamAM teo vasatA hatA temanA taraphathI tiraskAra ane dhikkAra pAmavAthI teo kAMIka parivartana mATe AturatAthI rAha jotA hatA, ane jema jema teonI saMkhyA vadhatI cAlI, upayogI hunnara udyogamAM praviSTa thatA gayA, jamIna ane gAmonA mAleka banatA gayA, tema tema AvI kejayukta jJAtibhinnatA temane asahya thatI gaI A pramANe zUdro sabhyatA ane udyogamAM AgaLa vadhavA chatAM ane samAjanA sabhya tarIke lAyaka thavA chatAM te kALanuM sAmAjika, dhArmika ane kAyadA saMbaMdhInuM sAhitya temanA pratye adhama anyAya vartAvI rahyuM hatuM.' unnatinA AvA avarodhaka kAraNo dUra karavA mATe eka prabaLa zaktimAna vIra AtmAnA prAdurbhAvanI jarUra hatI, ghaNA kALanA ekatra thayelA kacarAnA DhagalAone jhADI kADhyA vinA, samAjathI eka pagaluM paNa AgaLa vadhAya tema nahotuM. jIvananA Atmika aMzone mUcchavasthAmAMthI pAchA cetanavaMta karavA mATe eka jIvanaprada amIpravAhanI AvazyakatA hatI. te kALe jIvanavyavahAra tadana prAkRta koTIno thaI gayo hato. ane tethI lokonI lAgaNInuM baLa ThaMDuM thaI javAthI paramArtha pravRttino vega zithilatAne pAmyo hato. kriyA, rUDhI ane arthahIna maMtavyonA prAbalyathI sAmAjika jIvanamAM ekamArgIpaNuM (monotony) vyApI gayuM hatuM. lokahRdayanI karamAI gayelI ucca vRttione punaH praphulla karavA mATe vRSTinI rAha AturatApUrvaka jovAtI hatI. dharmabhAvanAnA nArA sAthe prajAjIvananI samasta bhAvanAone AghAta pahocyo hato. A badhA aMtarAyone toDavA mATe eka viziSTa zaktinuM 2010_03 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 parisphoTana thavuM ja joIe. A vikaTa mAmalAmAM, sAhitya samrATa DaoN. ravIndranAtha TAgora kahe che 24 Mahavir proclaimed in India the message of salvation that religion is a reality and not a mere convention, that salvation comes from taking refuge in that true religion, and not from observing the external ceremonies of the community that religion can not regard any barrier between man and man as an eternal vesity. Wondours to relate, this teaching rapidly overtopped the barriers of the race's abiding instinct and conquered the whole country, For a long period now the influence of Kshatriya teachers comletely suppressed the Brahmin power. arthAta - "mahAvIre DIMDIma nAdathI mokSano evo saMdeza hiMdamAM vistAryo ke, dharma e mAtra sAmAjika rUDhi nahIM, paNa vAstavika satya che. mokSa e sAMpradAyika bAhya kriyAkAMDa pALavAthI maLato nathI paNa satya dharmanA svarUpamAM Azraya levAthI prApta thAya che. ane dharmamAM manuSya ane manuSya vacceno bheda sthAyI rahI zakato nathI. kahetAM Azcarya upaje che ke A zikSaNe, samAjanA hRdayamAM jaDa ghAlIne beThelI bhAvanAorUpI vidgone tvarAthI bhedI nAMkhyA, ane AkhA dezane vazIbhUta karyo. tyAra pachI ghaNA kALa sudhI A kSatriya upadezakonA prabhAva-baLathI brAhmaNonI sattA abhibhUta rahI hatI." prabhue dezanI pracalita bhASAmAM sAdI ane saraLa rIte satyanA prabhAvane janahRdayamAM aMkita karyo ane AtmadharmanA svarUpane tenA gauravasthAna upara pratiSThita karI, lokone ghaNA kALanI mohanidrAmAMthI jagADyA. prabhu jANatA hatA ke samAja upara kharI asara brAhmaNo dvArA ja thaI zakaze, kema ke te jamAnAmAM temanuM jora prabaLapaNe vartI rahyuM hatuM. tethI temaNe potAnA prabhAvano prathama upayoga te kALanA mukhya ane vidvAna brAhmaNone potAnA pakSamAM levAmAM karyo. jaina graMthomAM indrabhUti, agnibhUti Adi agiyAra suvikhyAta brAhmaNoe prabhu AgaLa dIkSA lIdhAnI je hakIkata astavyasta AkAramAM A kALe rahevA pAmI che te e ja vAtanuM samarthana kare che ke, prabhue sarvathI prathama jenA vaDe samAjanI pragati avarodha pAmI hatI tevA brAhmaNone potAnA 2010_03 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pakSamAM levA udyama karyo hato. prabhunA agIAra gaNadharo prathama kiyAkAMDI brAhmaNo hatA ane prabhunA upadezathI anurajita thaI, potAnA moTA ziSyasamudAyo sahita temanA zaraNe AvyA hatA. te pachI ghaNA kALa sudhI prabhunuM pravartAveluM zAsana vijayavaMtuM-cetanavaMtuM rahyuM. temaNe muktino adhikAra manuSya mAtrane mATe sarakhA hakathI sthApita karyo. puruSo ane strIo mATe sumaryAdita, sughaTita ane uttama vyavasthApurasUra maThonI sthApanA karI. ane lokonA rAgadveSa svacchede na dorAI jAya te mATe vikaTa AcAramArganI ghaTanA karI. prabhunA upadeza-svarUpanI mImAMsAmAM UtaravAnuM amoe yogya dhAryuM nathI, chatAM eTaluM kahevuM joIe ke temaNe te kALamAM mukhya be vAta upara vadhAre bhAra mUkI tenI asara samAja upara dRDhapaNe vistArI hatI. (1) prANI mAtrane jIvavAno ekasarakho hakka che, mATe "jIvo ane jIvavA do (Live and let live)no siddhAMta ane (ra) potAnA kalyANa mATe koI Itara bAhya zakti upara ke tenA prasAda (favour) upara AdhAra ke apekSA na rAkhatAM svazaktinuM avalaMbana levAno siddhAMta. A be satyonA prakAzanI te yugamAM atyaMta jarUra hatI. jo ke te satyo tadana sAdAM ane eka bALakathI paNa ajJAta na rahI zake tevAM sarvavidita che, to paNa jyAre tevI saMbhAvanAono lopa thavA beTho hoya che, tyAre AkhA deza balake AkhA jagatane ghaNIvAra tenuM eka sAthe vismaraNa thaI jAya che athavA bIjI prabala virodhI bhAvanAonI sattAmAM te kALe paNa temaja thavA pAmyuM hatuM. loko AtmakalyANanA mukhya nizcayonI avagaNanA karI, potAnA hita-sAdhana tarIke nAnA moTA asaMkhya deva devIone saMtuSTa rAkhavA mATe prANIhiMsAyukta yajJa-yajJAdikanI zramajALamAM paDyA hatA. A hiMsApradhAna dharmane nAme cAlatI kiyAo sAme mahAvIre sakhta laData calAvI jIvadayAno siddhAMta phelAvyo, je mATe anaMta muMgA prANIo potAnI mUka vANImAM Aje paNa te prabhuno upakAra gAya che. 2010_03 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 eka saMpradAyabaddha samAja, ane temAM vizeSa karIne zraddhA e ja jenuM dhArmika jIvana che, evA jaina sAMpradAyika samAjansamakSa potAnA abhiprAyo svAtaMtryapUrvaka rajU karavA ane te sAthe koInA hRdayamAM leza paNa kSobha prakaTAvyA vinA sarvane te eka sarakhA rucikara thAya evI AzA paNa rAkhyuM javI, e taddana niSphaLa che. vastusthiti jyAM A prakAranI hoya tyAM vAcakane graMthano je bhAga potAnI sAMpradAyika zraddhA sAthe virodhyukta bhAse te temaNe lekhaka upara dayA karIne nibhAvI levo, evI yAcanA karavAno rivAja paDI gayo che. mane mArA potAnA saMbaMdhe tema karavuM e nirarthaka ane akAraNa dInatA darzAvavA jevuM jaNAya che. kSamA-yAcanA mAtra e ja viSaya paratve hoI zake ke je viSaya upara kRtikALe kartAe potAno kAbU gumAvI athavA potAnA rAgadveSathI baMdhAIne bhUla karI hoya tathA kRti bahAra AvatA sudhI potAnI spaSTa bhUla sudhAravAno te prasaMga ja na maLyo hoya. mArA saMbaMdhe tevuM kazuM ja nathI, to pachI yAcanA zA mATe ? mane potAne A kRtinA viSaya saMbaMdhe je yuktisaMgata ane nyAyya jaNAyuM teno meM buddhipuraHsara ane nirbhayapaNe akSararUpe bahirbhAva zodhyo che. buddhi ane zraddhAno virodha, manuSya-hRdayanA dharmonuM nirmANa thayuM te kALano jUno che; ane tethI jyAM jyAM buddhi vivekanA protsAhanane anusaravAmAM samAjanI zraddhAgata rUDha bhAvanAne huM sAcavI zakyo na jaNAto hauM, tyAM tyAM mane khAtarI che ke mArA zraddhAnirbhara baMdhuone temanI matArUDhatAnA pramANamAM jarUra kSobha anubhavAze. svAtaMtryanuM saMrakSaNa ane kSobhanuM zamana e ubhayano yugapatra AvirbhAva azakya che. AthI meM eka ja nizcaya karyo che ke e kSobhamAMthI udbhavatuM pariNAma-pachI te game te ho te sahI levA mATe taiyAra rahevuM. pariNAma bhogavavA huM tatpara chuM. mArA A prakAranA nivedanane koI uddhRtapaNAnA arthamAM grahe to te yogya nathI. kemake potAnI kRti nirbhayapaNe bahAra lAvyA pachI tenA zubhAzubha phaLathI nAsI chUTavAno prayatna karavo ene huM bhIrutA samajuM chuM. vizeSa to ema che ke A Akho lekha eka vAra prathama mAsika patra dvArA prasiddha thayo hato. temAM koI paNa baMdhue Aja sudhI TIkA, sUcanA 2010_03 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 athavA sudhArArUpe kazuM sUcavyuM nathI. hajI paNa koI vyAjabI rIte tema karaze to te upakArapUrvaka svIkArIza. tema karavAmAM durAgraha rAkhavo saujanyathI UlaTuM che. mAre ATaluM nivedana karavAno prasaMga e kAraNathI prApta thAya che ke pUrve A prakAranA keTalAeka kissAomAM saMgha bahAra ke zAsana bahArano mithyA bhaya darzAvI, 'johukamI'thI kAma levAmAM AvyuM hatuM. mArA potAnA aMtaHkaraNane e bhaya sparzI zakato nathI. kema ke mArA potAnA adhInamatane khAtara huM mArA baMdhuo taraphanA game tevA vartanane sahI levA tatpara rahuM chuM. have, jo huM vAcakavarganI taraphathI koI paNa prakAranI udAratAnI AzA rAkhato houM, to te eTalI ja che ke temaNe je kAMI UhApoha karavo hoya te sabhyatA ane viveka-maryAdAmAM rahIne ja karavo. kAraNa ke ethI samAjane je satya prApta thavA yogya hoya che, te anAyAse prApta thAya che. eTalA mATe mAre A yAcanAne aMte je kAMI kahevAnuM che te eTaluM ja che ke, samagra lekhanI javAbadArI ane guNadoSano Topalo huM mAre zira ja rAkhuM chuM, to paNa graMthanA lekhaka ke prakAzaka pratye kAMI kaTAkSa ke asabhyatA na dAkhavatAM, potAnI carcAmAM audAryavRtti tathA vivekabuddhi sAcavI rAkhavI, e ja eka mArI vinitabhAve yAcanA che. bhImajI harajIvana parIkha 2010_03 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jIvana-vistAra prakaraNa paheluM bAlyakALa ane pANigrahaNa no hINe, no airitte, iti saMkhAe je zoSAvA ? je mALavA ? bhUtakALamAM ekeeka jIva, kharekhara aneka vAra ucca gotramAM temaja nIca gotramAM paNa janmela che. A hakIkatane lakSamAM letAM koI prANI hIna-halako nathI temaja UMco-UMcI jAtano nathI. ATalI samajaNa prApta thayA pachI koNa gotravAdI bane ? koNa mAnavAdI bane ? zrI AcArAMga sUtra G je mahAyogInA yogasAmarthyanI AraMbhaka preraNA vaDe gatimAna thayeluM zAsanacakra Aje 2484 varSathI aneka mahAbhAga jIvonA uddhAranuM nimitta thayeluM che, aneka bhavya jIvone zraddhA, zAMti ane AzvAsana prabodhI rahyuM che, ane hajI bhAvImAM tenI gatinA vega paryaMta aneka prANIone parama pathamAM dorI javA nirmAeluM che, te vartamAna zAsananA AghadraSTA, paramayogI, siddhArthakulakirITa, zrI mahAvIra prabhune A kAryanA AraMbhamAM, trikaraNayoge sASTAMga praNatiparaMparA sama chuM. 2010_03 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra ghaNA mahApuruSonA janma saMbaMdhe temanA anuyAyI samAje pAchaLathI ghaNI azraddheya bAbato dAkhala karela hoya ema jovAmAM Ave che. jIsasa krIsTa, kRSNa, mahAvIra vigere mahAna dharmapravartaka puruSonA janmanA vyatikaranI AsapAsa temanA bhaktajanonI zraddhAe pAchaLathI evuM adbhutapaNAnuM vAtAvaraNa jamAveluM che ke tevI vAtone A buddhivAdano yuga satya mAne e asaMbhavita che. jesasanA janma saMbaMdhe temanI mAtA "merI"ne kanyAvasthAmAM garbha rahyo hato. zrI kRSNanA zarIrane, janmatAM ja daivI sahAyathI, jyAM pakSI paNa na jaI zake tevA sthAnamAM laI javAmAM AvyuM hatuM. te ja prakAre (zrI mahAvIra prabhunA saMbaMdhe ema baneluM zAstro kahe che ke devAnaMdA nAmanI strInA udaramAMthI saudharma devalokanA Indra, te prabhunA garbha-zarIranuM haraNa karI temane IzvAku kuLanA siddhArtha nRpatinI paTTarANI trizalAdevInA garbhamAM sthApyo ane trizalAdevInA garbhane devAnaMdAnA udaramAM sthApyo. AvA alaukika vyatikarone siddha karavA prayatna karavo athavA tema thavuM saMbhavita che ema jaNAvavAnI A vijJAnanA yugamAM hiMmata dharavI e DahApaNabharyuM nathI. je vAtane manuSyanI buddhi zakyatA athavA saMbhavanIyatAnA pradezanI bahAra gaNe che, te vAtane mAtra zraddhA ane zAstranA vAkya upara nirbhara rahI ThasAvavA prayatna karavo e ayogya 2010_03 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra che, chatAM jeonI mati asAmAnya ane devI sattAnA kAryamAM zraddhAvAnI che temane mATe, uparokta garbhItaranI bhInAmAMthI eka uttama sAra prakaTe che. te e che ke - mihAvIra prabhue pUrva bhavamAM marIcinA janmamAM potAnA kuLa saMbaMdhI garva karyo hato tethI temane bhikSukanA ghare garbhamAM rahevuM paDyuM hatuM.)mada, ahaMtA, abhimAna e eka evo bhAva che ke jyAre te manuSyahRdayamAM utpanna thAya che tyAre tenA ucca pada uparathI bhraSTa thaI te AtmA nikRSTa sthAnanI sthiti upArje che. (kAryanI sAthe tenuM phaLa, prayatnanI sAthe tenuM pariNAma, AvAta sAme teno pratyAghAta ane bhAvanA sAthe teno badalo saMkaLAelo ja che) AtmA jyAre garlanA bhAvane vazIbhUta banI tenAthI halakI koTInI sthitine dhikkAre che - ane garva sAthe dhikkAra joDAelo hoya ja che - tyAre te je sthiti athavA vastune vikAre che; te ja meLavavA te prayatna karato hoya che. AtmA je avasthAone ullaMdhIne AgaLa vadhyo che te avasthAo prati teNe kadI paNa dhRNA athavA durgAchA karavI yogya nathI. temaja je ucca sthAnano pote bhoktA che tethI madAMdha paNa thavuM ghaTatuM nathI. garvISTa manuSya unnatikramamAM AgaLa vadhI zakato nathI kemake tenI vartamAna sthitimAM tene mithyA saMtoSa rahe che, ane tenI nIcenI bhUmikAvALA pratye keyukta rahe che. kemake temanI sthitino te potAnA upara Aropa karI temAMthI kaMTALo anubhave che. A prakAre garvIsTa AtmA eka tasu paNa AgaLa to vadhato ja 2010_03 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra nathI. eTaluM ja nahIM paNa karmanI nyAyI sattA tene tenA ucca sthAnamAMthI haDaselI pADI te je sthitine dhikkAre che temAM lAvI mUke che. mahAvIra prabhune paNa temaja thayuM hatuM. tIrthakara jevA atyaMta prabhAvazAlI zubha nAma-karmanI prakRti upArjavA chatAM te abhimAnanuM phaLa temane karmaphaLapradAtrI sattA ApyA vinA rahI nahIM. prathama temane eka dAridrayukta kuTuMbamAM brAhmaNInA peTe AvavuM paDyuM hatuM. garva e mahApuruSone paNa kevo anarthakara nIvaDe che tenuM A eka subodhamaya diSTAMta che. prabhunA janma pachI temanuM janma kalyANaka ujavavA mATe saudharma Indra, prabhune meragiri upara laI gayA ane te vakhate bIjA tresaTha Indro paNa temane snAtra karavA mATe AvyA. je vakhate tIrthanA sugaMdhI jaLa vaDe prabhuno abhiSeka mahotsava karavAnI taiyArI thatI hatI, te vakhate saudharma Indrane zaMkA thaI ke prabhunuM bALa zarIra, jaLanI AvI vipula dhArAne kevI rIte sahana karI zakaze ? Indriyasukhano che jene ekAMtapaNe udaya varte che evA Indrane, te vakhate, sAmarthanA vAstava prabhavasthAnanuM vismaraNa thayuM. zakti e mAtra zarIranA hADa, mAMsa ane carmanA baMdhAraNane avalaMbI rahI che evI prAkRtidaSTi temane udayamAna thaI. je AtmAone nitya sthULa sRSTi sAtheno ja paricaya che ane te sRSTi sivAyanI anya bhUmikAo sAthe saMbaMdha rahita che 2010_03 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra temane AvI AzaMkA thAya e svAbhAvika che. yadyapi Indradeva potAnA avadhijJAna vaDe prabhunuM atula sAmarthya jANatA hatA, chatAM kSaNabhara mATe bhaktinA bAhulyamAMthI temane evI AzaMkA uddabhavI. nityanA samAgamanuM ane pratikSaNe daSTipathamAM AvatA anubhavanuM baLa eTaluM badhuM hoya che ke, temanI pratyakSa pramANathI janmelI zraddhA paNa kSaNabhara vilayabhAvane pAmI jAya che. prabhue potAnA jJAna-baLa vaDe IndradevanA e hRdayabhAvo jANI lIdhA ane potAnA adbhuta sAmarthyanuM temane bhAna karAvavA mATe, lIlA mAtrathI potAnA nAma caraNanA aMguSTa vaDe merugirine dabAvyo. tatkALa te girirAjanAM zikharo namI gayAM, vasudhA te baLane jhIlavA asamartha hoya tema kaMpavA lAgI ane sarvatra utpAta jevuM bhAsyamAna thayuM. prabhue potAnI AtmazaktinA eka aMzanA sahaja parisphioTana vaDe, Indradevane khAtrI karI ApI ke sAmarthyano AdhAra hADa ane mAMsanI kothaLI upara nathI, te to mAtra AMtarabaLanuM ja vAhaka che.) skUla zarIramAM ja jenI daSTimaryAdA parisamApta thAya che evI prAkRta mati AtmAnA A prabhAvane kyAMthI samaje ? vikAsakramanI Toce caDhatA AtmAnuM naisargika baLa kevuM addabhuta hoya che, tenuM udAharaNa prabhue Indra mahArAjane potAnA janma pachI turta ja A pramANe darzAvyuM. prabhunuM A kArya potAnI zaktithI bIjAne AMjI nAkhavA mATe nahIM, paNa bhavya jIvone AtmAnI agAdha zaktinuM bhAna karAvavA mATe hatuM. sthULathI pragaTatI 2010_03 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra zakti sivAyanI anya zaktiomAM sAmAnya jIvane zraddhA hotI nathI ane tethI prasaMga Avye tevI zaktino prabhAva mahApuruSoe darzAvyAnAM aneka dRSTAMto che. kRSNa prabhue potAnI eka ja AMgaLIe govardhana parvata toLI rAkhyAnI paurANika AkhyAyikA prasiddha che. AtmAnI zaktinA anaMtapaNAmAM jemane zraddhA che, temane AvA vyatikaromAM kazuM ja azraddheya hovA yogya nathI. A kALe paNa AtmazaktinA prabhAvanAM aneka udAharaNo banatA vAMcakonA jANyAmAM haze. puNyazALI AtmAnA prAdurbhAva kALe sarvatra AnaMda ane maMgaLa pravartI rahe che. prabhunA janma pachI temanA pitAnI samRddhimAM asAdhAraNa vRddhi thavA lAgI. prabhunA puNyabaLa vaDe nagaramAM, dezamAM vigere sarva sthaLe prasannatA vyApI rahI. koI paNa kAraNa vinA sarvanA hRdayamAM anAmI AnaMda chUTI rahyo. A prakAre sarva prakAranA zubhamAM prabhunA punita pagalAthI vRddhi thavAthI, temanuM nAma "vartamAna" rAkhavAmAM AvyuM. bhagavAnanI bAlyakALanI lIlA paNa bahu bodhadAyaka hatI. temanA AtmAno je prabhAva bhAvImAM aneka prANIonuM kalyANa karavA nirmAelo hato, te prabhAva temanA krIDAkALamAM paNa dazyamAna thato hato. mAtApitAnA sneharUpI sudhA vaDe poSaNa pAmatA, anukrame, prabhu yauvanAvasthAne prApta thayA. prabhunA janmakALathI laI, tyAM sudhInI 2010_03 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra aneka camatkArika ghaTanAothI yadyapi mAtA-pitAne prabhunuM mahAna bhAvI sujJAta hatuM, to paNa mAtApitAne sulabha evI putra pratyenI snehabhAvanA vaDe AkarSAI temaNe prabhunA lagnano prabaMdha racavA mAMDyo. navIna yauvanAvasthA, dhana-dhAnyanI vipulatA, yatheccha bhogaprAptinI sulabhatA ane utkRSTa rUpa tathA prabhutva chatAM te mahAbhAgyanA hRdayamAM vikArano sparza sarakho paNa thavA pAmyo nahoto. temanA eka romamAM paNa bhoganI vAsanA avazeSa rahI na hatI, paraMtu vatsala mAtA potAnA snehanI je tRpti prabhune vivAhita karI anubhavavA Atura hatAM temAM virodha karavo e prabhune anucita jaNAyuM. tIrthakaronA jIvanano pratyeka vibhAga daSTAMtamaya ja hoya che e paripATIno, mAtRsnehanI avagaNanAthI bhaMga thaze ema vicArI trizalA devInI sneha-vAcanA te nirvikArI prabhue svIkRta karI. devIe prabhune kahyuM, "naMdana, Apa amArA AMgaNe AvyA cho temAM amo amArA pUrvanA mahAna puNyano paripAka samajIe chIe. jenA darzananI spRhA IndrAdikane paNa rahyA kare che tevA tamo, amAre tyAM putrarUpe ho e amAruM saubhAgya khare ja advitIya che. amo e paNa jANIe chIe ke ApanuM nirmANa traNa jagatanA paritrANa arthe che ane Apano gRhanivAsa to mAtra amane tamArI lIlAnuM darzana karAvavA arthe ja che, to paNa amAruM snehAddha hRdaya putra pratyenI bhAvanAne tyajI zakavA asamartha che. anya kazA hetune mATe nahIM 2010_03 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra paNa phakta amane rAjI rAkhavA mATe ja vivAhita thavAnI amArI IcchAne Adara Apo." te dayAmaya prabhue te sneha bhAvanAne mAna ApI vivAhanI mAgaNI svIkAravA mAtAne kahyuM. devIe prasanna thaI yazodA nAmanI rAjaputrI sAthe temano vivAha karyo. mAtApitA e yugalanA darzanathI tRpti anubhavavA lAgyAM. 2010_03 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa bIjuM gRhasthAzrama ane saMyamasvIkAra nAlaM te tava tANAe vA saraNAe vA, tumaMpi tesiM nAlaM tANAe vA saraNAe vA / jANittu duHkhaM patteyasAyaM aNamikantaM ca khalu ghayaM saMpehAe khaNaM jANAhi paMDie jAca sottaparinnANehi aparisayamANehiM Ayarse samma samaNubAsejjAsi tti bemi // tArAM sagAMsaMbaMdhI, viSayabhogo ke dravyasaMpatti tAruM rakSaNa karI zakatAM nathI, ke tane bacAvI zakatAM nathI temaja tuM paNa temanuM rakSaNa karI zakato nathI ke temane bacAvI zakato nathI. darekane potAnAM sukhaduHkha jIte ja bhogavavAM paDe che, mATe jyAM sudhI potAnI uMmara hajI mRtyuthI gherAI nathI temaja zrotrAdi IndriyonuM baLa temaja smRti prajJA-melA vigere kAyama che tyAM sudhI, avasarane oLakhI laI, zANA puruSe svakalyANa sAdhI levuM joIe. - zrI AcArAMga zarIrathI prabhu gRhavAsamAM saMsArIpaNe hovA chatAM temanuM hRdaya jaMgalamAM hatuM. udAsInapaNe-araktapaNe teo udayamAna bhogane nivehatA hatA. je mahAtmAonA hRdaya, bhoga ane yoga e ubhaya bhAvamAM samAnabhAve vartI zake che, temano virAga saMsAra pratyenA kepamAMthI athavA nirAzAmAMthI udbhavelo hoto nathI, paNa vastusthitinA 2010_03 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI mahAvIra yathArtha darzanamAMthI pragaTelo hoya che. teo jaLamAM kamaLapatranI peThe aliptapaNe rahe che. udayamAna prakRtine avyAkuLapaNe bhogavI laI tenI nirjarA karavI ane rAgadveSanA uttejaka hetuonI madhyamAM paNa sthitaprajJa rahevuM e temanuM bhISaNavrata hoya che. vardhamAna prabhu e rIte temanI lagnanI avasthA vitAvatA hatA. lagnanA phaLarUpe temane priyadarzanA" nAme putrIratna sAMpaDyuM hatuM, jemanuM lagna yogya vaye jamAli nAmanA rAjaputra sAthe thayuM hatuM. aThThAvIsa varSanI vaye prabhunAM mAtApitA svargastha thayAM. saMsAranuM saMsAratva, dravyanA utpAda ane vyayamAM ja raheluM che evuM samyapha prakAre samajanAra vardhamAna prabhu e khedakAraka prasaMgathI vyAkuLa na thatAM potAnA vaDIla baMdhu naMdivardhanane AzvAsana ApI,. temane saMsAranA nAzavaMtapaNAno bodha Apyo. naMdivalane vIra prabhune rAjya vaDe alaMkRta thavA prArthanA karI, paNa prabhue te svIkArI nahIM. te pachI naMdivardhana rAjayAsana upara AvyA, tyAre vIra prabhue temane kahyuM ke, "A gRhavAsanI sthitithI huM have uparAma pAmyo chuM, mATe dIkSA levAnI mane rajA Apo." naMdivardhane khedathI gadgadita thaI jaNAvyuM ke, "hajI ApaNAM mAtApitAnA avasAnane dIrgha samaya vItyo nathI ane teno zoka hajI tAjI ja che teTalAmAM tamArA viyoganA kaSTathI paNa mAruM hRdaya cIrAI jaze." karuNAsAgara prabhune potAnA vaDIla 2010_03 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 11. baMdhu upara anukaMpA AvI. potAnI kRti yadyapi game tevI vizuddha hoya chatAM ati ucca sthitinA mahAtmA puruSo te vaDe bIjAne kaSTa UpajatuM joI, te sahI zakatA nathI. ghaNA prasaMge to te kaSTa rAgAMdhatAmAMthI janme che ane tevA ajJAnajanya bhAvane tRpti ApavA pratyeka prasaMge rokAI rahevuM e azakya che, to paNa Adarza jIvanamAM, koIne kiMcita paNa kaSTanuM nimitta thavAya tevA prasaMgo AvatA nathI. bIjAonI ajJAnajanya vAsanAone paNa game te jokhame nibhAvI levAnuM, mAtra utkRSTa koTInA mahAtmAothI ja banI zake che. sAmAnya jJAnIo tevA vratanA vatI thaI zakatA nathI ane vastutaH temanA mATe e yogya paNa nathI. potAnA zubha ane kalyANakara udezane jato karI, jagatanI mohajanya vAsanAo tRpta karavA besI rahevuM, ethI paranuM ke potAnuM ekanuM zreya thatuM nathI. tevI vAsanAno pratyAghAta e avajJA karanAra upara thato nathI. kemake ajJAna ane ajJAnanA badhA ja pariNAmo jJAna ane jJAnInA pariNAma sAthe saMghanamAM AvatAM ja prakAza pAse aMdhakAranI jema, vilaya pAmI jAya che. sAmAnya koTInA manuSyoe potAnI zubha bhAvanA ane tadanusAra caritranA bhoge, AsapAsanA samAja ke sagAsaMbaMdhIonI ajJAnajanya bhAvanAne vIra prabhunI mAphaka tRpti ApavI yogya nathI. kemake tema karavAthI manuSyajagatamAM ajJAnanuM je pramANa raheluM che teno Teko ApI 2010_03 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra temAM umero kare che ane potAnI zubha bhAvanAne rakhaDatI mUkavAthI zubhanA pramANamAM te potAnA vartanathI ghaNo ghaTADo kare che. potAnA baMdhunI mohajanya yAcanA vIra prabhue svIkArI e tIrthaMkara nAmakarmane taddana anurUpa ane zobhAbharyuM hatuM, paNa tIrthaMkara sivAyanA anya sAmAnya AtmAone mATe tevuM vartana yogya na ja gaNAya. ajJAnajanya eka yAcanAno svIkAra, tevI aneka yAcanAone potAnI pAchaLa khecI lAve che ane Akhare evo avasara AvI pahoMce che ke, prathamanI vizuddhi AtmAe gumAvelI hoya che, anaMtakALathI rAgamAM pAzabaddha thayelo A bhogI AtmA tenA jUnA sAthIomAMthI rasa levA mAMDe che ane kALakrame te potAnA varcathI bhraSTa thaI bhogano kIDo banI rahe che. 12 baMdhunI prArthanAne mAna ApI vIraprabhue be varSa vadhAre gRhasthAzramamAM vitAvyAM. pote jJAnanI ucca kaLAmAM virAjatA chatAM ane koI prakAre bhraSTa thavAno saMbhava na chatAM anya jIvone dRSTAMtamaya thavA mATe prabhu utkRSTa gRhasthano AcAra sevatA hatA. kAyotsarga, brahmacaryanuM parizIlana, vizuddha dhyAnamAM tatparatA, prAsuka annano mAtra prANa nibhAvavA arthe ja AhAra vigere AcAravicAra pALatA hatA. evI utkRSTa jJAnamayatA chatAM temaNe AcArane potAnA gRhavAsamAM tyajyo nathI. 'game tyAre tema to karI zakAze' evuM nirbaLatAnuM sphuraNa sarakhuM te hRdayamAM kadI pravezavA pAmyuM nahotuM. "samaya AvyethI karIza' 2010_03 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra evI bhAvanA kAyara puruSone hoya che. vIrapuruSo eka kSaNanI paNa DhIla karatA nathI. baMdhunI prArthanAne mAna ApavA dIkSA-grahaNa mulatavI rAkhyuM, chatAM bhAvapaNe teo eka romamAM paNa adIkSita nahotA. mAtra gRhastha paryAyanI je sthiti upArjI hatI, tene ja AtmabaMdha pariNAma vinA udAsInabhAve vedatA hatA. jJAnIjanone ubhaya prakAranA zAtA ane azAtAnA vedanamAM vedanapaNuM ja jaNAya che. eka pratye rAgabhAva ane anya pratye dveSabhAva hoto nathI. zarIranuM sukha ane duHkha e ubhaya sthiti temane eka sarakhI ja vyAkuLatAmaya jaNAya che, kemake AtmAne muMjhavavAnuM, parAbhavamAM dorI javAnuM ane svabhAvathI cyuta karavAnuM baLa sarakhuM ja hoya che. je kAMI AtmAne AvRtta kare che, te temane mana eka sarakhuM ja azreyaskara jaNAya che. dehabhAvanI prabaLatAnA tAratamyAnusAra ja sukhanI kiMmata vadhAre ane duHkha e bhArarUpa jaNAya che, paNa jemano te bhAva vinaSTa thayo che, temane to e baMne prakAranI zArIrika lAgaNIo AtmAne eka sarakhI dabAvI rAkhanAra jaNAya che. 13 A prakAre prabhue bAra mAsa baMdhunI yAcanAne saphaLa karavA vitAvyA. te pachI temano dIkSAparyAya zarU thayo. e sarvAMgasuMdara tanu upara viraktane chAjato pariveza prabhue paherI lIdho. je komaLa zarIra Aja sudhI rAtmyanI vipula samRddhimAM UcharyuM hatuM ane jenI tapta suvarNa sarakhI jyotirmayatAne kadI uSNa samIrano sparza paNa thavA 2010_03 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pAmyo nahato te mohaka pratimA AjathI saMyamanI kaphanI vaDe AcchAdita thaI. jagatanAM pApa dhovA mATe prabhue samasta puNyasAmagrIno tyAga karyo. je zarIrazobhAne pAmara jIvo paNa priya gaNe che, tene prabhue kezanA locanathI vinaSTa karI. je bhoganA kSaNabharanA paNa viyogathI saMsArI AtmA UMDo niHzvAsa muke che, te bhogane mahAvIra deve eka romamAM paNa kheda prakaTAvyA vinA tilAMjalI ApI. suzIlA patnI yazodA, priya duhitA priyadarzanA, chatrarUpa vaDIla baMdhu naMdivardhana, rAjyanI atula lakSmI ane AjJAMkita anucaravarga e sarvane tyAgatA prabhue kalezane aMza sarakho paNa anubhavyo nahIM. rAjyanI sonerImAM TevAeluM temanuM komaLa zarIra saMyamanuM kaSTa kema sahI zakaze tevo daihika bhAvayukta vicAra temane nirbaLa karI zakyo nahIM. svArthano sahaja lopa thatAM kakaLI UThanAra kyAM A pAmara bhIru AtmA ane bAhya saMpattimAMthI potApaNAnI bhAvanAthI sarvAze vimukta thanAra kyAM te amogha zaktisaMpanna vIrAtmA ! saMyoga ane viyoga vAyunA daLanA daLanI mAphaka baMdhAI ane vikharAvAnA svabhAvavALA che, ema samajI saMyogakALe mahAtmAo prasannatA anubhavatA nathI ane tenA viyogakALe te prasannatAnA pratyAghAtarUpa khinnatA paNa anubhavatA nathI. jeno viyoga eka kALe nirmAelo ja che, teno tyAga mahAjanonA hRdayamAM UlaTI zAMti upajAve che. kemake tema karavAmAM teo mAtra bhAvImAM thanAra Apattino 2010_03 zrI mahAvIra Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra parihAra e ja kSaNe kare che. je devuM eka kALe ApyA sivAya cAle tema nathI te devuM atyArathI ja ApI chUTavuM evA abhiprAyavALA mahAjano hoya che. A mATInI khoLa upara caDhelo pudgalano suMdara ane manomana bhAsato raMga emanI dRSTine rAgavaza karI zakato nathI. 15 temano dIkSAmahotsava manuSya ane devoe ujavyo. cAritra grahaNa karyA pachI temane mana:paryava jJAna utpanna thayuM. temaNe bAra varSa paryaMta je asahya pariSaha sahyA tenI smRti game tevA kaThina hRdayane paNa pIgaLAvI nAMkhe tevI che. (upArjita karmano udaya, jyAre AtmA muktinI vadhAre ane vadhAre najIka jato jAya che, tyAre atyaMta tIvrapaNe ane tvarAthI Avato jAya che. jema cAlatI peDhI saMkelanAranI pAse tenA lheNadAro ekadama eka sAthe tagAdo karI tene mUMjhave che ane potAnuM leNuM cUkate hisAbe laI levA tAkIda kare che, tema mokSAbhimukha AtmAne tenA pUrve upArjelA karmo eka sAthe phaLa ApI hisAba cUkato karavA tatpara thAya che. mokSanA pathamAM viharanAra AtmAne ghaNIvAra asAdhAraNa saMkaTo Ave che ane dharmIne tyAM dhADa" evI pracalita lokokti anekavAra satya nivaDe che tenuM kAraNa AthI spaSTa thavA yogya che. mokSamArgamAM gati karanArAo aneka saMkaTothI gherAelA hovAnAM ghaNAM udAharaNo ApaNe sAMbhaLatA AvyA chIe. bALajIvonI samajaNa mATe aneka uttama graMthakAroe, upamitIbhavaprapaMcA kathA, moharAjAno rAsa vigere rUpaka graMtho vaDe e ja vAta spaSTa karI che 2010_03 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra 93 ke, mokSanA jijJAsunA mArgamAM moharAjAnA subhaTo haMmezAM aneka vighno nAkhatA AvyA che. je darzano IzvaramAM sRSTinuM kartRtva Arope che, teo e ja vAtane "prabhu potAnA bhaktonI kasoTI kare che. evA rUpe kahe che, koI tene "rakta bIja" to koI Dwellers on the Thresh - hold, kahe che. TUMkamAM paramAtmAnA mahArAjya bhaNI prayANa karanArane aneka saMkaTonI paraMparA AvI paDe che, paraMtu jenA upara saMkaTo AvI paDe che tevA dehamAMthI jeNe potApaNAnI bhAvanAno nitAMta tyAga karelo hoya che, tevA AtmaparAyaNa puruSone tevAM saMkaTo ApaNI prAkRta daSTine jevAM satya ane gaMbhIra lAge che tevAM, temane lAgatAM nathI. je sthitinuM mAtra ApaNane zAstranI vANI dvArA ja jJAna che, te sthitine teo aparokSa anubhave che, deha ane dehanA dharmo e traNa kALamAM AtmAnA nathI, evo nizcaya temanA pratyeka romamAM vyApelo hoya che ane tethI je kAMI potAne thatuM manAtuM baMdha paDyuM che, temAM leza paNa zoka thato nathI. jeTale aMze dehAdikamAM mArApaNAnI buddhi hoya che, teTale ja aMze tenA sukhadukhAdi dharmo AtmAne asara kare che. vedanIya ane mohanIya karmanI prakRtio teTalA ja mATe zAstrakAre judI karI batAvI che. arthAta jeTale aMze mohanIya karmanI prakRtinuM prAbalya hoya, teTale ja aMze vedanIya karma AtmAne asara kare che. mohanIya karma zithila paDI jatAM vedanIya karma lagabhaga nahIvat thaI jAya che, game tevA vizALa paTavALI, 16 2010_03 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 17 paNa jaLa vinAnI saritA jema manuSyane tANI jaI zakatI nathI, tema game teTalI tIvra vedanIya prakRtino udaya, jo mohanIyarUpa nadI vegavAna vipuLa jaLanA pravAhathI rahita hoya to temAM AtmAne tANI javAnuM kazuM baLa hotuM nathI. A uparathI ema samajavAnuM nathI ke jJAnI janone kaSTa thatuM nahIM hoya. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke, temanuM kaSTa temanI avazeSa rahelI mohanIya prakRtinA pramANamAM ja hoya che. sukhaduHkhanI lAgaNInuM mULa mohanIya karma che ane te jeTaluM prabaLa hoya, teTale aMzo AtmA sukhaduHkha anubhave che. 2010_03 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa trIjuM upasargonI paraMparA abhibhUya kAyeNa parIsahAI, samuddhare jAipahAi appayaM / viiMntu jAI-maraNaM mahabmayaM, tave rae sAmaNie je sa bhikkhU // saMyamanI sAdhanAmAM vihnarUpa AvatA pariSahone-upasargone samabhAvapUrvaka sahana kare ane e rIte pariSahone haThAvIne prapaMcama vAtAvaraNamAMthI potAne je bacAve temaja janma-maraNanA pherAne mahAbhayarUpa samajIne zramaNadharmane daDha karanArI tapazcaryAmAM je ramI rahe te bhikSu jANavo. -mahAvIravANI vIraprabhune temanA dIkSAkALamAM je je kaSTonI Apatti thayelI che, te paNa ApaNe e ja daSTie jovI joIe. prabhunuM mohanIya karma kSINaprAya: thaeluM hovAthI, te zArIrika kaSTomAM temane AtmavedanAno aMza, ApaNI vimugdha daSTine bhAse teTalo badho na hovo joIe. mahAjanone tevAM kaNe kAMI ja hisAbamAM hotAM nathI. sabaLa ane nirbaLa prANIne jema eka ja prakArano prahAra sarakhI asara karato nathI, tema zAnI ane ajJAnIne eka ja prakAranuM saMkaTa sarakhI asara 2010_03 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra karatuM nathI. hAthInA vipula pRSThabhAgamAM mArelo lAkaDIno ghA jema tene kazA lekhAmAM nathI, paNa te ja prahAra jema kurakuriyAne mRtaHprAya karI nAkhe che, tema eka ja prakAranuM kaSTa virakta AtmAne kiMcita asara ja kare che ane rAgI AtmAne dhULa phAkato karI mUke che.) vIraprabhune je mahAvedanIya AvI paDelI te temane mATe ApaNane ApaNI rAgI daSTithI bhAse che, tevI bhayaMkara na hatI. emanI sahiSNutA addabhuta hatI. kharA kSatriya vIrone raNamAM paDelA talavAranA ghA ApaNane kAMTo bhoke teTalI paNa vedanA nathI pragaTAvatA, kemake temane te vakhate deha kiMcitavata hoya che. jo temane paNa, ApaNe kalpIe chIe teTaluM kaSTa thatuM hoya to teo kadI evA zauryanA kAryamAM pravRtta thaI zake ja nahIM. ApaNe ghaNIvAra bIjAnI Apattione ApaNA upara AropI laIe chIe ane pachI ApaNA rAgadveSa anusAra temAMthI prakaTatI lAgaNI anubhavIe chIe. paNa tevo Aropa karatI vakhate ApaNe eka mahattvanI bAjuno Aropa karavo bhUlI jaIe chIe te Aropa, jenI Apatti ApaNe ApaNAmAM AropIe chIe, tenI Atmasthitino che. tevI sthitinA alakSapUrvaka karelo mAtra skUla Aropa ApaNane gaMbhIra bhUlamAM dorI jAya che ane satyanA eka atyAvazyaka vibhAgathI ApaNane benasIba rAkhe che. vIra paramAtmAnA kaSTanI kalpanA karI, temAMthI uddabhavatA sArarUpe ApaNe temanI sahiSNutAnI stuti karIe te sAthe ApaNe temanI 2010_03 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 viraktinI ane agAdha AtmabaLanI paNa kalpanA karavI vIsaravI joItI nathI. te sahiSNutAnuM utpattisthAna vilokavuM, jo ApaNe bhUlI jaIe to prabhunA caritramAMthI ApaNA mATe udbhavato aradho aradha sAra niSphaLa javAno, AtmAnA koI uttama vartananI stuti karavAnI sAthe te vartana AtmAnA kayA aMzamAMthI uddabhavyuM te jo na avalokAya, to te sthala vartana ApaNane bahu lAbhaprada thavAnuM nahIM. bAhya vartanamAM mAtra ApaNane Azcaryavimugdha karavAnuM (mystification) baLa che, paNa tenA prabhavasthAnane jANavAthI te Azcarya aLapAI jaI, je prathama kSaNe adbhuta bhAsyuM hatuM, te zakya ane buddhigamya thatuM (rationalization) bhAse che. TUMkAmAM, prabhunuM amodha dhairya, sahanazIlatA, samabhAva, zatru ane mitra pratyenI samAna dRSTi; e sarva temanA AtmAnI vizuddhimAMthI pragaTyuM hatuM. zrI mahAvIra dIkSA grahaNa karyA pachI ekadA kumAra nAmanA gAmanI najIka AvI pahoMcyA. tyAM nAsikAnA agrabhAga upara netra AropI, be hastane lAMbA karI, sthira mUrtinI jema kAyotsargapUrvaka UbhA hatA te vakhate koI govALa potAnA baLadone hAMkato hAMkato tyAM Avyo ane tyAM prabhunI pAse te baLadone reDhA caratA mUkI, kAMI kAmaprasaMge cAlyo gayo. tenA gayA pachI pelA baLado caratAM caratAM kyAMI cAlyA gayA. govALa pAcho AvIne jue che to baLado joyA nahIM. prabhune baLadonI khabaraaMtara viSe pUchI joyuM, paNa pratimAdhArI dhyAnastha prabhu 2010_03 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 21 kyAMthI uttara Ape ? govALa baLadone zodhavA AgaLa cAlyo. daramiyAna baLado carIne pAchA prabhunI pAse AvI besI gayA. gopa pAcho zodhato zodhato tyAM ja AvI caDyo ane baLadone prabhunI pAse beThelA joI vicAryuM ke, jarUra A sAdhue mArA baLada corI saMtADI rAkhelA ane savAramAM laI javAnI khoTI dAnata rAkhelI haze, ema mana sAthe masalata karI prabhune mAravA doDyo. te vakhate Indra upayoga mUkI avadhijJAnanA baLathI prabhunI kaphoDI sthiti joI tyAM doDI Avyo ane govALane samajAvyo ke "mUrkha ! A to mahAmuni che. tArA baLadanI temane kazI jarUra nathI. temaNe to vipula rAjyalakSmI tyajIne A avasthA bhajI che." govALa tyAMthI cAlyo gayo. te pachI Indra prabhune vinaMtI karI ke, "he nAtha ! hajI bAra varSa sudhI Apane upasargonI paraMparA thavAnI che. jo Apa kRpA karIne rajA Apo to tenuM nivAraNa karavA mATe huM ApanI sAthe rahI sevakanuM kArya karuM." te vakhate samAdhi vArIne prabhue Indrane je kAMI kahyuM te temanI chaghasthAvasthAnI abhuta jJAnamayatAne sUcavanAra che. karmanA mahAniyamane hastAmalakata samajanAra prabhue uttara Apyo ke, tIrthakaro pArakAnI sahAyanI kadI paNa apekSA rAkhatA nathI. ahaMto bIjAnI madadathI kevaLajJAna upArje tema kadI banatuM nathI. AtmA potAnI ja zaktithI kevaLajJAna pAme che ane mokSe jAya che.) AtmakAryamAM mahApuruSo potAne prApta thayelI labdhino ke siddhino 2010_03 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra prayoga karatA nathI, kemake nikAcita karma khapAvavAnAM kAryamAM te ekeya upayogI nathI, tethI ja teo daivI ke mAnuSI ekeya sattAno upayoga karavAthI dUra rahe che. jenuM dehAbhimAna sarva prakAre nivRtta thayuM che; ane deha saMbaMdhI zubhAzubha pariNAmanI dhArAno jemanA pratye nirodha thayo che evA jJAnI mahAtmAo udayamAna zArIrika kaSTane yathAyogya prakAre bhogavI levAmAM leza paNa saMkoca dharatA nathI. siAmAnyataH karmo be prakAranAM che : karmano eka prakAra evo che ke te prakAra zubha dhyAnathI, maMtrAdiprayogathI ke saMyama dvArA bhogavI zakAya che ane bIjo prakAra je nikAcita che te je prakAre bAMdhyo hoya te ja prakAre bhogavavA yogya hoya che. tenAthI chUTavA mATe jJAnI jano kadI IcchA kare ja nahi. zithila karmo AtmAnA puruSArtha dharma vaDe nivRtta thaI zake che, paNa bIjA prakAranAM nikAcita karmo bhogavye ja chUTako thAya evI nIti che, tethI je vedanIyAdi karmo dRDhapaNe udayamAna hoya che, tathA prakAre vedI levAmAM mahApuruSo potAnI prApta siddhithI ke bIjAnI sahAyathI nirapekSa rahe che. jene yathArtha jJAna nathI, chatAM potAne viSe tevI jJAnIpaNAnI kalpanA kare che, temane paNa nikAcita karmo to bhogavavAM ja paDe che. vIrabhune te bhogavavAnI anicchA hoya e temanI te vakhatanI jJAnadazA jotAM banavuM azakya hatuM. tethI temaNe Indra mahArAjanI mAgaNIno asvIkAra karyo hato. bhaktibhAva vaDe prerAelA indrane prabhunA je zarIramAM moha 2010_03 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 23 hato, te zarIra prabhune akiMcitkAra hatuM. prabhu jANatA hatA ke karmanI phaLapradAyI sattAno nirodha terame guNasthAnake vartatA mahAyogIothI paNa banato nathI, to pachI IndranI sahAya zuM lekhAmAM che ? AtmAnuM vAstava sAmarthya mAtra bhogavI levAmAM ja che. je kAraNone pUrva bhavamAM AtmAe gatimAM mUkyA hoya che tene yathAyogya pariNAma ApatAM koI aTakAvI zake tema nathI. avadhijJAna vaDe prabhu potAnA pUrvakALanA nikAcita baMdhane, tenA svarUpane ane te je prakAre bhogavavuM nirmANa thayeluM che te badhuM yathArthapaNe jANatA hatA tethI temaNe te karmone anyathA prakAre bhogavavA prayatna karyo nahoto. tema chatAM evI kalpanA karavI upayukta nathI ke prANI mAtra potapotAnAM karmo bhogavI le temAM koIe Dakhala karavI nahIM. jo tema thAya to anukaMpA ane dayAnAM mArgano uccheda thaI javAno bhaya rahe che. amuka karmo zithila ke nikAcita che te sAmAnya jIvo jANatA nathI. koI prANIne rogavaza dekhI athavA upasarga vaDe pIDAto joI tene sahAya karavI e zAstrano utsarga ane dhorI mArga che kemake tema thavAthI te pIDita jIva aneka Arja raudra dhyAnathI bacavA pAme che ane tethI aneka navAM karmo upArjato aTake che. joke tevI sahAyathI paNa karmo nivRtta thavA yogya hoya to ja nivRtta thAya che, paraMtu pIDita AtmAne tevI sahAya, zAMti ane AzvAsananuM nimitta thaI, tenAM udayamAna karmonI tIvratAne koI aMze nyUna karavAmAM samartha thAya 2010_03 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 che. AtmA jo tevI sahAya vinA prabhunI peThe samabhAvathI rahI zakavA samartha hoya to paNa dayA mArgano uccheda na thaI jAya te mATe paNa tevI pravRtti nitya kartavya ja che. jo ke baLavAna AtmAne tevI madadanI kAMI ja apekSA hotI nathI. karmarUpI arane jItavA mATe prabhue je adbhuta cAritra vahyuM hatuM, te cAritra deza ke kALathI nirapekSapaNe game te AtmAne mokSapadamAM sthApI devA saMpUrNa hatuM.(himAdrinI peThe nizcala pariNAmI, sAgara jevA gaMbhIra, siMhanI jema nirbhaya ane moharUpI sasalAthI ajeya, kurmanI jema indriyone gupta rAkhanAra, pakSInI peThe mukta vihArI, sarva prakAranA sukhaduHkhamAM samAna bhAvI, A loka ke paralokamAM nyUnAdhikatA nahi mAnanAra, jaLasthita kamaLadalanI peThe saMsArapaMthamAM viharavA chatAM nirlepa gajendra jeTalA baLavAna chatAM meDhAnI mAphaka anyane bAdhA nahIM karanAra ane askhalita gativALA teo, samaye samaye anaMta pUrvabaddha karmanI nirjarA karatA viharatA hatA. zrI mahAvIra ekadA bhagavAna zvetAMbI nAmanA nagara bhaNI cAlyA jatA hatA. rastAmAM vaTemArguoe prabhune cetavaNI ApI ke te mArge eka dRSTiviSa sarpa rahe che, tethI pakSI sarakhAMnI paNa tyAM gati thaI zakatI nathI. prabhue potAnA jJAnabaLathI joyuM ke te sarpa yadyapi game tevA ugra krodhanA svabhAvavALo che, chatAM te sulabhabodhI che. jIvanI koI aniSTakara prakRti tIvrapaNe udayamAna dekhI ApaNe tene sudhAraNAnA 2010_03 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 25 saMbhavathI bahAra mAnI laIe chIe, paNa vAstavamAM tema hovuM joIe nahIM. cittano koI aMza jyAre vikRta thAya che tyAre tene yogya upAyathI sudhArI zakAya che, eTaluM ja nahi paNa te aniSTa aMzanuM jeTaluM baLa burAI bhaNI hoya che, teTaluM ja baLa bhalAI tarapha palaTAvI zakAya che. koI paNa prakAranI baLavAnuM cittasthiti, pachI te ISTa ho ke aniSTa ho, atyaMta upayogI lekhAvA yogya che. kemake ubhaya, eka sarakhA sAmarthyasaMpanna che. mAtra taphAvata eTalo ja che ke, eka prakAra vartamAna kSaNe zubhamAM ane bIjo azubhamAM yojAyela hoya che. chatAM tyAM ubhaye, zaktinI ane kAryakSamatAnI apekSAe sarakhA lekhAvA yogya che. je zaktinA te zubhAzubha pariNAma che, te zakti to sarvadA IcchavA yogya che. kAcA annane svAdiSTa pakavAnarUpe pakavI ApavAmAM ane aneka upayogI vastuone bhasmIbhUta karavAmAM jema agni eka ja che, tema zubha ke azubhamAM kartavyaparAyaNI zakti AtmAnA eka ja aMzamAMthI uddabhavI hoya che, mAtra teno upayoga savaLI dizA ke avaLI dizAmAM karavo eTaluM ja avazeSa rahe che) ApaNI vartamAna samajaNa ghaNIvAra evI bhUlabharelI jovAmAM Ave che ke tIvra aniSTa pravRttine ApaNe ghaNIvAra dhikkArI kADhIe chIe, paNa sAthe e jovuM bhUlI jaIe chIe ke, je zakti eTaluM badhuM aniSTa karI zakavA samartha che te ja zakti ISTadizAmAM paNa kAryakara thavAnI yogyatA dharAvatI hoya che. je cakravartI sAtamI narakamAM javA jeTaluM 2010_03 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI mahAvIra tIvra karma upArjI zake che te ja cakravartI jo te zaktimAna aMzane iSTa kAryamAM yoje to mokSa paryaMta paNa meLavI zake tema che. vastutaH ApaNo dhikkAra pravRtizUnyatA bhaNI hovo joIe, je kAMI ja zubhAzubha karavA samartha nathI, gaLIA baLadanI jema jenAmAM leza paNa pANI nathI. acetanI peThe je jagatanI sattAnI Thokaro khAdhA ja kare che, jenI pAmaratA, bhoga, lAlasA, dAridraya ane pramAdano avadhi nathI; evA jIvo ja kadI vartamAna kSaNe sudhAraNAnA saMbhava bahAra gaNAvA joIe; paNa jenAmAM kAMIka jusso pANI-vIrya-zaurya che te to tenA game te zubhAzubha paryAyamAM icchavA yogya ja che. kemake tenA azubha paryAyamAM paNa te je dravyanuM baneluM che - te dravyazakti kSayopazamabhAve AtmAne prApta thayelI hoya che ane nimitta maLatAM te yatheSTa prakAre pariNamI zake che. (prabhu A vAta sArI rIte samajatA hatA. jo tema na hota to te mArge thaIne pasAra thavAnI teo muddala darakAra kare ja nahIM. moTA puruSonI pravRtti haMmezAM svaparane kalyANakArI ja hoya che. prabhu jANatA hatA ke koI zaktinI vikRta avasthA e te jIvanI ayogyatAnuM lakSaNa nathI. mAtra te vikArano parAbhava karI tene sanmArgamAM vALavAnI ja apekSA che. je nadInA jaLapravAhanuM baLa AkhA nagarone tANI javA samartha che, temAMthI jo vidyuta pragaTAvavAmAM Ave to te hajAro mIlone calAvavA jeTalI zakti (Power) ApI zake che. 2010_03 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 27 te ja prakAre je daSTivala sarpanI je krodhajavALA UDatA pakSIne paNa bhasmIbhUta karavA samartha hatI, te ja vALAnuM palaTaNa karI zAMtimAM tenuM pariNamana karavAmAM AvatAM, parama kalyANa sAdhI Ape tevI hatI. mAtra tene ISTa kAryamAM kema pravartAvavI e ja vicakSaNatAnI ane vairyanI apekSA rahe che. prabhue e kArya kevI rIte sAMgopAMga pAra utAryuM te atyaMta mananIya che ane te ja paddhatino Azraya laI ApaNe paNa ApaNI AsapAsanA manuSyonA ghaNA nAnA moTA doSo sudhArI zakIe tema chIe. bIjAnA doSa sudhAravAnI ApaNI paddhati bhUla bharelI che eTaluM ja kahevuM basa nathI. ghaNe bhAge eka ja viparIta hoya che. zubhanA IrAdAthI ApaNe ghaNIvAra UlaTA sAmA manuSyanA doSanuM pramANa vadhArI mUkIe chIe ane ApaNA rAgadveSa ApaNe saMyamamAM rAkhavA asamartha hoI UlaTuM ApaNe sAmA manuSyanuM ahita karI besIe chIe. ghaNI vAra krodhI manuSya pratye ApaNe amuka hade AvyA pachI krodha dAkhavIe chIe. tema thayethI sAmAnA doSamAM viguNa vRddhi thAya che. tenA krodha sAme ApaNo krodha maLatAM vizvamAM krodhanuM pramANa ApaNe vadhArIe chIe. jyAM prathama eka khobe dhULa UDatI hatI, tyAM ApaNe paNa bIjo khobo urADIe chIe. vastutaH sAmA manuSyanA svabhAvathI ApaNuM vartana cheka ja virodhI arthAta tenA krodha pratye ApaNe parama zAMti ane kSamAzIla rahevuM joIe ane game teTalI vikaTa kasoTImAM paNa ApaNe ApaNo kAbU khovo 2010_03 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI mahAvIra na joIe. tema thAya to ja sAmAnuM hita thAya che tene badale jevAnI sAme tevA thavAthI ApaNo temaja sAmAno svabhAva vizeSa aniSTa karI mUkIe chIe. jema ardhadagdha vaidha, rogIne sAjo karavA jatAM UlaTI hAni kare che, tema asaMyamI mAnasa vaidya paNa sAmAnA doSo sudhAravAne badale UlaTo prAdurbhAva karato cAle che. je aMta sudhI krodha pratye zAMtimayatA, abhimAna pratye dInatA, lobha pratye akiMcanatA ane moha pratye virakti dAkhavI zake che teo ja vizvanuM yathArtha kalyANa karI zake che ane potAnA cAritrarUpa divya auSadha vaDe jagatanA bhavya jIvonA Atmika vikAro maTADI zake che. zAMti ane kSamA sAthe athaDAtA krodhano parAbhava thAya che, e prabhue potAnA dRSTAMtathI jagatane darzAvI ApyuM che. (vIraprabhu te bhayaMkara sarSanA rAphaDA pAse AvI, nAsikAgra upara netra sthira karI kAryotsarge UbhA rahyA. thoDIvAre pelo sarSa bahAra nIkaLyo. teNe vIraprabhune joI ekadama krodhapUrvaka ciMtavyuM ke, A mRtyunA bhaya vinAno manuSya, zaMkunI peThe sthira thaI kema Ubho che ? cAla, huM tene mArI viSajavALA vaDe bhasma karI nAMkhyuM. ema karI te krodhathI dhamadhamato prabhu pAse Avyo. potAnI phaNAne vistArato, vikAgnine vamato, bhayaMkara huMkArathI daSTi pheravato, te prabhu pAse AvI prabhunA aMgUThe vasyo. paNa tenA jheranI asara prabhunA eka romamAM paNa thaI nahIM. temaja kAyotsargathI paNa Tyuta thayA nahIM. 2010_03 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra vada turta ja te krodhanI mUrtirUpa sarve prabhunA sAmI daSTi karI to te pavitra vadana upara leza paNa pratikonI chAyA nahotI, te mukhanI prasannatAmAM jarA paNa nyUnatA nahotI. prabhunI mudrA upara atula kAMti, saumya, mAdhurya tathA kSamAzIlatA aMkita joI te stabdha thaI yo. AvI nirvikArI mUrti teNe prathama koI kALe joI na hatI prabhunI upazAMta rasamayatA tenA hRdayamAM saMkrAMta thaI prabhunA zAMtibaLathI tenuM krodhabaLa parAbhava pAmyuM. tenI kopajavALA upara prabhue kSamA jaLa reDI tene bUjhAvI dIdhI. tene sudhArA upara Avato joI prabhu bolyA ke, he caMDakauzika, samaja ! samaja ! mohavaza thA nahi, pUrvane smRtimAM lAva ane thayelI bhUlane sudhArI kalyANanA mArge pravRtta thA." e zabdo prabhunA mukhamAMthI savatAM ja sapane pUrva bhavanI smRti thaI. pUrvanA eka bhavamAM te eka tapasvI muni hato ane potAnA munipaNAne na chAje tevo krodha karI, pApanI AloyaNAnI smRti ApanAra eka sAdhune mAravA doDatA, sthaMbha sAthe aphaLAI mRtyu pAmyo hato. tapanI sAthe ghaNIvAra krodhI prakRti joDAyelI jovAmAM Ave che ane tene kAbUmAM na rAkhI zakanAra kevI adhogati pAme che, tenuM eka bodhamaya udAharaNa caMDakauzika sarSa pUruM pADe che.) pUrvanA krodhabaLathI te A bhavamAM sapiNe utpanna thayo hato. bhavAMtaramAM zubhAzubha avatArano nirNAyaka hetu zo che te paNa AthI . spaSTa thavA yogya che. je prakRti AtmAmAM baLavAnapaNe vartatI hoya, 2010_03 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI mahAvIra te prakRti je dehamAM amalamAM AvI zake tyAM ja jIva utpanna thAya che. kAmI manuSya, cakalAM, kabutara, Dukkara ke evI halakI koTI ke OMmAM te adhama vAsanA atizayapaNe amalamAM Ave tyAM jaI Upaje che. krodhI jIvane potAnI vAsanAnI tRpti arthe sarSa, vRzcika, vAgha AdimAM janmavuM paDe che. , je prabhue caMDakauzika sapanA koi sAme potAnuM sAmarthya batAvavA preyatna karyo hota to tema karI zakavA teo samartha hatA. prabhue je zakti vaDe eka aMguSThanA sahaja dabANa mAtrathI merugirine calAyamAna karyo hato, te ja zakti caMDakauzika jevA hajAro mahAsarpono parAbhava karavA samartha hatI, temanA vilAsa mAtrathI te sarva bhasmIbhUta thAya tema hatuM, paNa prabhue te mArga na letAM je vaDe tenuM kalyANa thAya e ja mArga levo yogya dhAryo. jevAnI sAthe tevA thavAthI, tenuM svatva to luMTAyuM ja che, paNa bheguM tevA thanAranuM paNa luMTAya che. sarve tenA svabhAva pramANe pravRtti karI, prabhue potAnA prabhutvane chAjatI pravRtti karI, tenA upara potAnA upazama rasanuM siMcana karI tene ThekANe ANyo. tyArathI te sarve potAno hiMsaka svabhAva choDI daI pazcAtApamaya jIvana gALavA mAMDyuM. potAnI A duHkhamaya sthitimAM zuM hetubhUta hatuM te tene samajAyAthI teNe potAno bhUtakALano svabhAva tyajI dIdho. teNe jeTalI ugratAthI pUrve krodha sevyo hato teTalI ja ugratAthI kSamA ane zAMti sevavA mAMDI, raste janAra-cAlanArane kazI 2010_03 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 31 paNa bAdhA karavI tyajI dIdhI. loko tenA zarIrane aDake to paNa teNe hAlavAcAlavA na mAMDyuM. AhAra paNa tyajI dIdho. kIDIoe tenA phlevarane vIMTI lIdhuM ane amita vedanA karavA lAgI, chatAM teNe je vIrya pUrve anartha karavAmAM hurAvyuM hatuM te ja vIrya have parama artha mATe phurAvavAno nizcaya karelo hovAthI, kIDIo dabAya tevA bhayathI zarIra pheravavuM-pheravavuM paNa choDI dIdhuM. Akhare kALakrame karuNAnA pariNAmavALo thayelo te sapano jIva, deha choDI sahastrAra devalokamAM devapaNe utpanna thayo. A kALe paNa aneka mahAjanonI pAse, temanA zAMtibaLathI, hiMsaka jIvoe potAnI vRtti choDI dIdhAnA daSTAMto bane che. svAmI rAmatIrtha ghaNIvAra sarva vigere jherI jaMtuonA sahavAsamAM, divasonA divaso nigamatA hatA chatAM prANIo temane kazI paNa IjI karI zakatAM na hatAM. premanA badalAmAM koI dhikkAra ApI zake e A vizvanI sanAtana yojanAmAM banI zake tema nathI. mAtra te vikaTa kasoTImAMthI pasAra thavA jeTalI manuSyomAM dhRti, kSamA ane sAhasa nathI. je eka prasaMge eka manuSya vaDe banI zakyuM hatuM te sarva prasaMge banI zakavA yogya che. Exception proves the rule-apavAda e ja niyamane puravAra kare che. (eka divasa prabhu gaMgA nadI UtaravA mATe bIjA pathiko sAthe nAvamAM beThA, samudranI jema jaLabhArathI chalakAtI te saritAnI madhyamAM 2010_03 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI mahAvIra kavare nAva AvyuM, tyAre prabhunA pUrva bhavano eka verI AtmA je te vakhate 'sudeSTa' devapaNe hato tene potAnuM jUnuM vera sAMbharI AvyuM. karmanA mahAna niyamanI maryAdAmAM game tevA mahAna puruSo paNa baMdhAyelA ja che. te suISTa deva pUrvanA bhavamAM eka siMha hato ane vardhamAna prabhu te vakhate tripRSTha nAmathI manuSya paryAyimAM hatA. te vakhate te siMhane temaNe mAtra krIDAnA kautuka mATe ja mArI nAMkhyo hato. kAMI paNa hatuM temaja kopanA kAraNe (Provocation) vinA mAtra gammatane khAtara ja anyanA prANa levAmAM je nirUpaNuM ane bIjanI lAgaNI pratyenI avajJA samAyelI che, teno badalo karmaphaLa pradAtrI sattA bahu ja sakhtAIthI le che. triSTane jeTalo jIvavAno haka hato, teTalo ja te siMhane paNa hato. karmanI sattAe je AyuSyanuM pramANa te siMhane mATe nimyuM hatuM tene athiI kApI nAkhavAthI, tripRSTa kudaratanI sIdhI gatimAM je nihetuka khaLabhaLATa upAvyo hato teno badalo samayano paripAka thaye nikRSTa sahana karavo ja joI kartavya, tenI nIcenI koTInA jIvone rakSavAnuM che. teno ucca adhikAra ane baLa teNe halakI koTInA prANIone damavAmAM nahIM vAparatA, temane potAnA jevA adhikAra tarapha dorI lAvavA mATe vAparavuM yogya che ane jyAre tema karavAmAM te niSphaLa nivaDe che eTaluM ja nahi paNa potAnA uccatara sAmarthyano upayoga te halakA jIvone kanaDavAmAM kare che, tyAre kudaratanI sAmrAvasthAmAM te eka prakArano kSobha utpanna 2010_03 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 33 ( sthA karato hoya che. kudaratano svAbhAvika vega e kSobhane pAcho zamAvI punaH sAmya sthApavA tarapha hoya che. ane tema karavAmAM je baLa kudaratane vAparavuM paDe che, te kSobhanA pramANamAM ja hovAthI je AtmA je kSobha utpanna kare che tenA tAratamya pramANe kudaratane jUnAdhika udyoga karavo paDe che ane Akhare kudaratanI e pravRttino pratyAghAta te kSobha karanAra AtmA pratye thAya che. e kSobhane zamAvavAmAM kudaratane je vakhata lAge che, te vakhatane ApaNA zAstro "karmanI sattAgata avasthA" e nAmathI saMbodhe che ane jyAre kudarata tene zamAvI rahe che ane teno pratyAghAta te kSobha karanAra AtmA prati thAya che te samayane ApaNe "ka"no udayakALa" kahIe chIe.) e sattAgata avasthAmAM, jo AtmA potAnA baLano upayoga, kudaratane te kSobha zamAvavAmAM madada karavAmAM kare che, to te madadanA pramANamAM tenA pratyeno pratyAghAta jUna baLathI thAya che. tethI ja ApaNA zAstrakAro kahe che ke jayAM sudhI karmo sattAmAM hoya che tyAM sudhI te nivArI zakavAnI pAtratAvALAM hoya che ane te nivAraNa mAtra, kudaratanI gatimAM utpanna karela kSobhane zamAvavA mahenata karavI temAM ja raheluM che. garviSTha AtmAne kSobha utpanna karatI vakhate ke te pachI tevuM bhAna rahetuM nathI ane Akhare jayAre te kSobhajanya dhakkAnuM tenA ja upara utpanna (Rebound) thAya che, tyAre ja tenI AMkha UghaDe che. paNa te vakhatano pazcAttApa vyartha che. te ja pazcAttApa jo karmanI sattAgata 2010_03 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI mahAvIra avasthAmAM thayo hota athata kudarata te kSobha zamAvatI hatI te vakhate thayo hota to te tenuM kAMIka pariNAma hovA yogya hota, paNa te badhuM ukalI rahyA pachI ane kudarata potAno phaTako je vakhate mAre che te vakhate taddana vyartha che; eTaluM ja nahi paNa navo kSobha utpanna karanAra hoya che. daSTadeve potAnI divya zaktinA prabhAvathI bhayaMkara saMvataka vAyu (Cyclone) upajAvyo ane te vaDe nAvane DubADI devA lAgyo. bhAgIrathInuM agAdha jaLa cotarapha UchaLavA lAgyuM. nAva bacI zake evI AzA rahI nahIM. saDha paNa tUTI gayA ane temAM beThelA sarva jaNe jIvananI AzA choDI dIdhI. A kSaNe kaMbaLa ane saMbaLa nAmanA be devoe prabhu pratye bhaktibhAvathI prerAI ane temanA nimitte bIjAono paNa prANatyAgano saMbhava jANI vhAre AvyA ane te nAvane bacAvI kinAre lAvyo. tyAM baMne devo prabhune vaMdana karI potAne sthAne gayA. A vikaTa prasaMgamAMthI pasAra thavA chatAM te kSamAnidhAna prabhue sudaMSTra upara krodhabhAva ane upakAra karanAra be devo pratye rAgabhAva darzAvyo nahi. deha saMbaMdhI sarva zAtA-azAtAnA prasaMgothI teo harSa ke zokavaza thayA nahotA. teo jANatA hatA ke sukhadu:kha jenA dvArA utpanna thAya che te mAtra kudaratI niyamanA sAdhana (Agency) che. temanA pratye thayelo pratyeka bhAva vyartha che. mUrkha manuSyo 2010_03 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra ja te te prakAranAM nimitto prati vividha prakAranA manobhAva seve che. prabhune sujJAta hatuM ke te baMne koTInA devo pote pUrve pravartAvelAM kAraNo phaLIbhUta thavAmAM mAtra hathiyArarUpe hatA ane e hathiyAra upara rAgadveSa karavo e vyartha che. ajJAna manuSyo, zvAna jema lAkaDI mAranArane nahi paNa lAkaDIne ja baTakuM bhare che, tema niyamane nahi paNa je sAdhana dvArA karmaphaLadAtrI sattA te niyama gatimAM mUke che, te sAdhana prati rAgadveSa kare che. e baMne prakAranAM zubhAzubha sAdhano eka sAthe gatimAM mukAyA chatAM te prabhue potAnuM nirudvignapaNuM tyajyuM nahi. cittanI samasthiti jALavavAnA bhISaNa vratathI teo jarA paNa calita thayA nahi. ApaNe pAmara manuSyo jyAre sahaja prasaMgothI rAgadveSa sevIe chIe, tyAre mahAjano je vaDe potAne jIvanatyAgano bhaya prApta thAya athavA sthUla mRtyuthI mukta thavAya, tevA eke sAdhanamAM harSa-zoka karI baMdhanavaza thatA nathI. pavana jema suvAsita ane durgaMdhI ubhaya prakAranAM dravyone potAnI sAthe vIMTIne avyAkuLapaNe vahato cAle che, tema mahAtmAo paNa potAne sukha upajAvanAra ane duHkha denAra e baMne prakAranA, udayAdhInapaNe prApta karanAra sattvone, avyapaNe sAthe laI vicare che. che.) 2010_03 35 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa cothuM maunano mahimA muNI moNaM samAyAe dhuNe kammasarIragaM / paMtaM luhaM ca sevanti vIrA saMmattadaMsiNo // muni maunane grahaNa karIne kAmaNa zarIrano nAza kare ane tene mATe samyakatvadarzI vIra puruSo prAnta ane rUkSa bhojana kare che. - zrI uttarAdhyayana sUtra dIkSAnA samayathI laI kaivalyaprAptinA samaya sudhI bAra varSa parvata mahAvIrabhue mana bharyuM hatuM. temanA cAritrano A aMza atyaMta bodhaka ane svahita sAdhavA prati jemanI daSTi che, temane mATe amUlya zikSaNathI bharapUra che. teTalA samaya sudhI temaNe koI paNa prakArano koIne mudala upadeza Apyo nathI. eTaluM ja nahIM paNa tevA prasaMgono banatA sudhI prayatna vaDe parihAra karelo che. jemane kaivalya sivAyanA cAra prakAranAM jJAno vidyamAna hatAM evA mahAvIra prabhue dIkSAkALa pachI turta ja upadezanI pravRtti zarU karI dIdhI hota, to jarUra temAM temane jUnAdhika aMze saphaLatA maLI hota. paraMtu tema na karatAM potAnuM sarvotkRSTa hita sAdhavA paryata temaNe mauna sevavuM yogya vicAryuM e kayA hetu vizeSa mATe hatuM, e koyaDo ukelavA ApaNe kAMIka prayatna yunA 2010_03 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 37 karIe. AtmA jeTale aMze pUrNatAne prApta thayo hoya che athavA paramapadanI najIka hoya che eTale ja aMze te anya manuSyanuM hita karI zakavA samartha nivaDe che. jemanA jIvanane hajI sekaDo bAjuethI sudhAravAnuM bAkI rahyuM hoya che, tevA manuSyo jayAre bIjAone sudhAravAno jhaMDo laI medAnamAM UtarI paDe che tyAre tethI jagatanI upara mAThI asara thavA pAme che. sudhArakanuM cAritra jyAM sudhI doSayukta ane vikala hoya che, tyAM sudhI te bIjAone upadeza ApavAnI pravRttithI sva ane para ubhayanA hitano vinAza ja kare che. doSothI kharaDAyelA potAnA aMta:karaNanA DAgha prathama kADhavAnuM kartavya choDI daI bIjAnA ajJAnanI meza ghasI kADhI nAkhavAno udyoga karavo; e eka kolasAnI sAthe bIjA kolasAne ghasI te vaDe bIjI kolasAne ujajavaLa banAvavAno udyoga karavA jevuM che. manuSyanI prathama pharaja kamara kasIne potAnuM ja saMpUrNapaNe hita sAdhavAnI hoya che. potAnuM utkRSTa svahita sAdhyA pachI potAnA javalaMta udAharaNa vaDe te jevuM bIjAonuM hita sAdhI zake che tevuM potAnI apUrNa avasthAmAM game teTalA AvegathI ke dhamAlathI sAdhI zakato nathI. saMpUrNa manuSya thoDA prayatna hajAro manuSyonA mana upara sthAyI asara karI zake che, tyAre apUrNa manuSyono gAMDAI bharelo parahita sAdhavAno Avega bahu bahu 2010_03 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra to AsapAsanA manuSyonI thoDI ghaNI prazaMsA sivAya kAMI ja uttama phaLa prakaTAvI zakato nathI. bahArano game teTalo moTo ADaMbara hoya chatAM upadezakanA aMtaHkaraNanA vikAro nyUnatAo ane khAmIone lIdhe te koInuM kharuM hita karI zakato nathI. potAnA hRdayamAM jeTale aMze jJAnano dIpaka prakAzato hoya che, teTalA ja aMze bIjA upara tenI asara thavA pAme che. potAnuM kAMI hita sAdhyA vinA upadeza vaDe bIjAonuM kalyANa karI nAkhavAnI mUrkhAI upara potAnA udAharaNarUpa aMkuza mUkavA mATe ja prabhue mauna sevyuM hatuM. 38 parahita sAdhavAno Avega ghaNIvAra prazaMsAnI lAlacamAMthI udbhavato hoya che. tethI AvI upadeza pravRttine jeo nirdoSa ane paropakAra buddhimAMthI udbhavelI mAne che teo ThagAya che. svahitanA kalyANanA bhoge athavA potAnA aMtaHkaraNanuM aMdhAruM kAyama rAkhIne jeo duniyAne prakAzamAM ghasaDI lAvavA prayatnazIla rahe che, teo hitane badale UlaTuM potAnA dRSTAMtathI duniyAnuM ahita kare che. tethI UlaTI rIte jemanuM lakSya svahita sAdhavA bhaNI che, ane sAdhaka avasthAmAM parahita sAdhavAnA avicAra bharelA AvezamAM taNAtA nathI teo ja ADakatarI rIte jagatanuM kha hita karanArA hoya che; ane temanuM sAdhakanuM pada pUrNa thayA pachI potAnA utkRSTa udAharaNa vaDe asaMkhya manuSyonA hRdaya upara jJAnano prakAza reDI zake che. bIjAne 2010_03 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra sudhArI nAkhavAno Avega e eka prakAranI nabaLAI sivAya bIjuM kazuM ja nathI. AvI nabaLAImAM taNAI jaI potAnA hitamAM pramAda sevavAne prAkRta hRdaya keTaluM badhuM pAtra che te prabhu jANatA hatA. ane tethI ja temaNe potAnA mauna cAritrathI parokSa rIte AvI nabaLAIthI potAnuM rakSaNa karavAno ApaNane upadeza Apyo che. je doSo potAmAM vidyamAna che te doSo tyajavAno upadeza sAmA aMtaraHkaraNa upara mAThI asara prakaTAve che. AvI mAThI asara bhaviSyamAM ochI thavA pAme te mATe ja potAnA dRSTAMtathI prabhue batAvI ApyuM ke upadezakanuM sAdhakapada jeTale aMze pUrNa thAya teTale ja aMze te bIjAone upadeza ApavAne lAyaka thayo gaNAya che. 39 AjanI paristhitionuM avalokana karatAM prabhunA uddeza karatAM kAMI juduM ja dazya cotarapha najare caDhe che. je Avezane rokavA mATe prabhue potAnA bAra varSanA maunavratathI udAharaNa besADavA mahenata karI hatI, te Aveza potAnA svahitanA bhoge upadezakomAM bhayAnaka rIte phATI nIkaLyo che. Aje to kAMIka saheja navuMsavuM jANyuM ke turta ja mobhAre caDhIne moTA hokArA pADIne bIjAne teno lAbha ApavAnI mithyA paramArthavALI vRtti lokomAM durnigraha thaI paDI che. bilADInA peTamAM jema khIra TakatI nathI tema AvA manuSyo pote jANeluM - pachI te kharuM ho ke khoTuM - jyAM sudhI bIjAne na saMbhaLAve tyAM sudhI temane 2010_03 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 Apharo Utarato nathI. pote potAnA manathI je sukhano mArga zodhI kahADayo hoya che tene AcAramAM utAryA vinA ane teno anubhavagata lAbha lIdhA vinA bIjAne potAnA nizcayo ThasAvavAnuM gAMDapaNa A jamAnAmAM eka sAdhAraNa darda thaI paDyuM che. ahIM-tahIMthI be cAra vAto bhegI karI teo minAre caDhIne pokAre che ke, 'are mUrkhAo ! meM je sukhano mArga khAsa tamAre mATe zodhI kADhyo che teno zA mATe tame svIkAra karatA nathI ?' paraMtu jyAre jagata temanI kAMI ja paravA karatuM nathI tyAre teo kakaLI UThe che ke 'have jarUra pAMcamA ArAnA bhAva bhajavAvA mAMDyA che. jo tema na hoya to amRtanA jevo amAro upadeza zA mATe A lokane na ruce ?' paNa temane bhAgye ja khabara hoya che ke jagatanA hRdaya upara bhAsato paMcamakALano paTa e bIjuM kazuM ja nahIM paNa temanA potAnA hRdayAMdhakAranI pratichAyA hoya che. je hita sAdhavA pArakAne teo upadeza ApatA hoya che te hita potAnA saMbaMdhe temaNe keTale darajje sAdhyuM hoya che, e jovAnI darakAra temane karavI pAlavatI nathI. potAnI AMtarazuddhi ane bhAvacAritranI pUrNatAnA pramANamAM ja jagata temanA vaDe parama hitanA mArge dorAya che; e siddhAMtanA vistaraNapUrvaka temano badho ja udyoga thato hovAthI temane paMcamakALano prabhAva pratikSaNe ghanIbhAva pAmato jANAya che. 2010_03 zrI mahAvIra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra basa, Ama karazo to ja tamAruM kalyANa thavAnuM che ane A rIte vartazo to ja tamAro udaya thaze, ema chAtI ThokIne bolanArA upadezakonI saMkhyA pUrve koI paNa kALa karatAM A kALe vadhAre hovA chatAM, zA mATe ghaNA ja thoDA manuSyonuM kalyANa thatuM jovAmAM Ave che ? eno jyAre vicAra karIe chIe, tyAre jaNAya che ke tevo kalyANano upadeza karanArAoe potAnA upadezano leza paNa raMga potAnA hRdayane lAgavA dIdho hoto nathI. jemane potAnA parivezanA kAraNothI pharajiyAta bodha Apavo prApta thayo hoya che, temane e pravRtti yaMtravat thaI paDI hoya che ane tethI zrotRvarga upara evA bodhanuM je parAvartana thAya che,te paNa asarahIna ane meghadhanuSyanA raMga jevuM kSaNasthAyI hoya che. te sivAya jemanA hRdayamAM kAMIka nyUnAdhika Avega pragaTelo hoya che, temaNe potAnA nizcayone AcArabaddha karavA mATe dhairya ane sAhasa kareluM hotuM nathI ane kApavAnA so gAumAMthI thoDAM-ghaNAM DagalAM bharyA pachI thAkI gayelA che. ATalo rasto kApyA pachI teo potAmAM anubhavano sUrya soLe kaLAe prakaTelo mAnI laI teno prakAza potAnA mUrkha ane ajJAna baMdhuone ApavA mATe kamara bAMdhI bahAra nIkaLI paDe che. A samaye temane evo to Aveza pragaTe che ke jANe AkAzapAtALa eka karI nAkhuM ema temane thAya che. khAvuMpIvuM paNa potAnI gAMDAInA bebhAnamAM bhUlI jAya che. ane tAbUtanA divasomAM pharatA jhanUnI musalamAnonI peThe potAno 2010_03 41 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. zrI mahAvIra vAvaTo pakaDIne DholakIo bajAvatA teo ghUmyA kare che. teo ema ja mAnatA hoya che ke mArI AvI daivI ghelachAno raMga AkhA vizva upara ghaDInA chaThThA bhAgamAM besI jaze ane AkhuM jagata mArA nizcayane anusaravAvALuM banI jaze. ghaNI vAra to teo ema paNa mAnI le che ke Avo Avega mane paramezvara athavA tethI UtaratI koI bIjI daivI sattA taraphathI preravAmAM Avelo che, ane te sattAe mArI mAraphata A vizvanI sudhAraNA karavAnuM kAma AdareluM che, chatAM jyAre jagata temanA sukhada nizcayo upara moha pAmI tUTI paDatuM teo jotA nathI, ane temane sonAnA puSpothI vadhAvI lenAra koI paNa nIkaLI AvatuM nathI, tyAre teone prathama to Azcarya thAya che ke A te zuM thavA beThuM che ? mArI AvI asAdhAraNa tattvanI vAto sAMbhaLavA zA mATe loko doDI AvatA nathI ? pachI teo cheDAI paDe che ane AkhA jagatane mUrkha, ajJAna, durbhavya, pApamAM macI rahenAra vagere aneka gALo copaDavA mAMDe che. teo potAnA lekho ke bhASaNomAM paNa, pote jANe koI jagatane bahAranI vyakti hoya ane potAnA sivAya bIjA badhA aMdhakAranA yugamAM rahetA hoya evA bhAvanA vAkyaprayogo karatA hoya che. temanA game teTalA dhamapachADA chatAM jagatanuM ragaziyuM gADuM to jevuM ne tevuM ja dhIrI gatie potAnA nityanA krama upara, jayAre teo cAlatuM jue che, tyAre teo jagatanA kalyANa saMbaMdhe tadana nirAza thaI jAya che. upadezako ! pAchA pharI jarA tamArA 2010_03 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 43 aMta:karaNanI bhUmikAnuM avalokana karo ane tyAM tamane dIvA jevuM sApha jaNAze ke je nizcayo tame jagata pAse anusarAvA mAMgo cho teno tamane mudala anubhava nathI, tamAre potAne hajI sekaDo bAjuethI sudharavAnuM bAkI che. duniyA sudharavA taiyAra che, paNa prathama tame pote sudharIne Avo. pachI jagatane tamAruM cAritra ane AcaraNA ja temane mATe dIvAdAMDInuM kArya karaze. AthI koInA upara AkSepa karavAno mudala Azaya rAkhyo nathI. mAtra manuSyahRdayamAM gupta ane nigUDhapaNe rahelI eka tyajavA yogya nabaLAIne ughADI pADavA prayatna karyo che. prabhue kaivalya prApta thayA pachI paNa je zailIe upadeza pravRtti karI hatI temAMthI paNa aneka zikSaNIya aMzo grahaNa karavA yogya che. temaNe kadI ja hAlanA upadezakonI mAphaka bIjAonAM chidra zodhavA athavA bIjAonA dhArmika vartana ke AcAravicAra upara codhArI ga pheravavA udyoga karyo nathI. vizvanuM sarvotkRSTa kalyANa karavA mATe ja temanA tIrthaMkarapadanuM nirmANa thayuM hatuM, chatAM temaNe te nirmANa siddha karavA mATe koIne potAno upadeza parANe athavA sAmAnI anicchA chatAM ApavAno prayatna karyo nathI. temaja temanA AcAravicArane tarachoDI nAMkhI, potAnA vADAmAM AvavAne lokone lalacAvyA nathI. temanI upadezapaddhati zAMta, rucikara, duzmanane paNa turta gaLe utare tevI hRdayasparzI, marmagrAhI 2010_03 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI mahAvIra ane temanA Azayane zrotRhadayamAM sIdhI rIte parimAve tevI saraLa hatI. duniyA mArA abhiprAyane ja maLatI thaI jAya, ane mArA Azayane ja anusaravAvALI thAya evI IcchA prabhue kadI ja rAkhI nahotI. teo jANatA hatA ke evI IcchA e paNa eka prakAranI nabaLAI che, ane te manuSyahRdayanA baMdhAraNanuM ajJAna sucavanArI che. AkhI duniyA game tevA vivAda vinAnA viSaya upara paNa kadI matabheda vinAnI banI nathI, ane bhaviSyamAM banavAno saMbhaLa paNa nathI. kahevAya che ke, temanI pahelI dezanA tadana khAlI gaI hatI, arthAta temanA upadezanI asarathI eka paNa aMta:karaNa calita thayuM nahotuM, chatAM paNa prabhue te uparathI duniyAnA hita mATe kazI ja citA darzAvI nahotI. Aje jema aneka matabheda ane saMpradAyonI dhamAla cAle che tema te dezakALanA svarUpane anusaratI dhamAla te vakhate paNa jarUra cAlatI ja haze. kema ke manuSyahRdayanuM baMdhAraNa badhA ja dezakALamAM eka ja prakAranuM rahe che. mAtra tenA upara pracalita bhAvanAonI chApa ja paDe che. Aje jevA mUrtipUjaka ane mUrtiniMdaka evA be kempo sAmasAmA goThavAI gayA che, ane sudhArAvALA tathA sanAtanIonI chAvaNIo potapotAnI hada sAcavIne sAmAnI chAvaNImAM vANInA goLAo pheMkI rahI che, tema prakArAMtare te vakhate paNa hatuM ja. chatAM Aje mUrtipUjanA upadezako, mUrti nahIM mAnanArAonA, prabhunA ghare kevA behAla thaze te saMbaMdhI je ciMtA 2010_03 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 45 karyA kare che ane temane harakoI prakAra temanA hAlanA aMdhakAranA pradezamAMthI ghasaDI lAvI, mUrtipUjAnA prakAzamAM lAvavA prabhune sajaLa netre yAcanA kare che, tevuM kazuM ja mahAvIra prabhunI upadeza-pravRttimAM nahotuM. mUrtinA virodhIo prabhune prArthe che ke "he nAtha ! sImalAthI mAMDIne setubaMdha rAmezvara ane dvArakAthI mAMDIne AsAmanA pUrvanA khUNA sudhInI badhI mUrtione A kSaNe ja dariyAmAM padharAvI do, to ja hiMdusthAnanuM kAMIka kalyANa thAya tema che, mATe he prabhu, have A garIba hindanI vahAre caDhI jhaTapaTa mArI dhAraNAno amala karo." jANe hamaNAM ja paramezvara AvI bevakuphI bharelI prArthanAo svIkArI laI temanuM dhAryuM karI nAkhaze, evA AvezamAM jANe ke prabhunI yojanAne madada karatA hoya tema teo, bane teTalI yukti-prayuktithI be pAMca jaNane potAnI peThe mUrtipUjAnA virodhIo banAvI le che; ane have thoDA ja vakhatamAM Akho AryAvarta temane bhAselA satyano anubhava karI temane anusaranAro banI jaze ema mAnI le che. chatAM jyAre potAnA hRdayano raMga koIne caDhato pote jotA natI, ane utsAha vinAnA sAMInA Tu'nI peThe duniyAne ThaMDe kaleje cAlatI jue che, tyAre teo potAnA AvezamAM prabhune paNa be pAMca gALo copaDI kADhe che, ane kahe che ke paramezvarane paNa mahArAjya calAvatAM AvaDatuM nathI. teo mAne che ke paramezvarane potAnA jevA be pAMca salAhakArIo hota to ATaluM badhuM aMdhera bheguM thavA pAmata nahIM. 2010_03 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI mahAvIra duniyAne prakAzamAM lAvavA AvegathI prerAyelA dayApAtra manuSyo !!! koInA hRdayane aruci thAya tevI vAta yadyapi ApaNane potAne game tevI kalyANakAraka bhAsatI hoya to paNa baLAtkArathI temanI AgaLa dharavI ane temanI pAse te sAcI manAvavAno prayatna karavo, te talavAranA jorathI potAno dharma bIjA pAse manAvanAra koI pUrvanA musalamAna rAjAonA jevuM ja kArya che. baMnenI kAryapaddhatimAM eTaluM badhuM sarakhApaNuM che ke baMnene ekabIjAthI bhAgye ja caDhatA UtaratA mAnI zakAya. eka sthaLe polAdanA zastrano upayoga thAya che. to bIje sthaLe vANI rUpa hathiyArano upayoga thAya che. ekano AghAta sthULa zarIra upara thAya che, tyAre bIjAno prahAra hRdayanA marmabhAga upara athaDAya che. taphAvata eTalo ja che ke jayAre ekano ghA jUnAdhika kALe rUjhAya che tyAre bIjAno mArmika ghA maraNaparyata ane te pachInA bhavapravAsamAM paNa avyaktapaNe kAyama ja rahe che. potAnA nizcayo - pachI bhale te yogya hoya ke ayogya - bIjAnA gaLe baLAtkArathI utAravAno prayatna karanAra manuSya potAnuM tema ja sAmAM manuSyanuM ekAMtapaNe ahita ja kare che. kadI potAno nizcaya uttama ane hitakAraka hoya to, tene sAmAnA hRdayamAM parANe utAravAnI potAnI ayogya pravRttithI UlaTo tene te uttama nizcayathI vadhAre ne vadhAre vimukha rAkhe che, eTaluM ja nahIM paNa eka vAra A pramANe sAmAnA 2010_03 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 47 manamAM te nizcaya saMbaMdhe durAgraha ThasI gayA pachI tene savaLA rUpamAM yathAyogya prakAre jovAno saMbhava paNa jUna thato jAya che. bhayaMkara zastro vaDe thatuM yuddha ane manuSyasaMhAra jema aniSTa che, tema vANI vaDe thatuM yuddha paNa teTaluM ja athavA tethI paNa vadhAre siMgha che. kema ke chULa AghAtanI asara sthULa dehamAM ja parisamApti pAme che, paraMtu vANInA mArmika prahAranI asara AtmAnA aMta:tama pradeza upara sthAyI saMskArarUpe dIrdhakALa sudhI rahevA pAme che. AkhI pRthvIno jamAno naSTa thaI jAya ane badhe zAMtinuM mahArAjya vistare e jema atyaMta IcchavA yogya vastusthiti che tema marmabhedaka vANInAM yuddho paNa baMdha paDI AMtarika zAMtine subdha karanAra nimittono laya thAya e paNa IcchavA yogya che. baMnethI thatI hAni ane tenAM pariNAmo ekasarakhAM duHkhada ane aniSTa che. ane Ama chatAM Azcarya jevuM to e che ke sthaLa yuddhane trAsadAyaka gaNI vakhoDI kADhanAra vidvAno vANInA yuddhamAM rasabhera joDAya che. ane potAne je nizcaya athavA siddhAMta sAco bhAsyo hoya te sivAyanA tamAma nizcayo ane siddhAMto upara, potAnI paMDitAInI sarANe caDhAvI pANIdAra banAvelA vANInA zastra sahita jhanUnIpaNe tUTI paDe che. potAne je vAta sAcI jaNAI enuM ja pratipAdana karI, athavA te sivAyanA siddhAMtomAM bhAsyamAna thatI khAmIone 2010_03 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra nyAyapura:sara yogya vANImAM darzAvI, teo besI rahe to teo kharekhara duniyAnuM hita ja kare che. paraMtu te sAthe teo hajAro manuSyonA hRdayane akAraNa vidIrNa ane chinnabhinna karI nAkhavAnA kartavyane paNa e IzvarI pharaja tarIke mAne che, ane sahuthI adhika AzcaryanI vAta to e che ke jyAre manuSyonA prANane akAraNa haNanAra koI julamI rAjA itihAsamAM niMdAya che, tyAre pUrve kahyA tevA vidvAno mahApuruSa tarIke athavA duniyAmAM satyanuM sthApana karI janAra tarIke pUjAya che. 48 mahAvIra prabhue potAno samudAya, bIjA saMpradAyonA samudAyanA mukAbale saMkhyAmAM pAchaLa rahI jAya tenI darakAra kadI karI nathI. mAtra potAnA saMbaMdhamAM AvanAra manuSyone temaNe atyaMta saraLapaNe premabhAva ane miSTa vANIthI temanA adhikArane ghaTato upadeza Apyo hato. mahAvIra prabhunA anuyAyIonI saMkhyA, gozALA jevA eka sAmAnya pravartakanA anuyAyIonI saMkhyA karatAM paNa thoDI hatI, e ja ema darzAvI Ape che ke prabhue kadI paNa potAno vADo vistAravA tarapha bIjAnI mAphaka lakSya rAkhyuM nahotuM. jo temaNe tevo Azaya rAkhyo hota to potAnA alaukika sAmarthya vaDe teo potAne anusaranArAonI moTI saMkhyA UbhI karI zakyA hota. paraMtu temanA cAritra uparathI sApha jaNAI Ave che ke teoe potAnA upadezarUpI 2010_03 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 49 t jaLano ghaDo uThAvI, ghare ghare duniyAne pAvA mATe nIkaLavAno udyoga karyo nathI. prabhuno e eka anubhavagata siddhAMta hato ke duniyAnA gaLe potAno upadeza parANe vaLagADavAthI temanuM vAstavika hita sadhAtuM nathI. kadI kSaNabhara upadezanA divya prabhAva ke pratibhAthI aMjAI jaI manuSyo temane anusare, paNa tethI temanuM sthAyI kalyANa thatuM nathI. eTalA mATe temanA hRdayamAM ISTa upadeza parokSapaNe temane khabara paNa na paDe tevI rIte (unconsciously) pariNamI jAya tevI zailIe prabhue kAma lIdhuM hatuM. saMkhyA athavA samUha upara prabhue kadI bhAra mUkyo nathI, athavA temAM janahitano kAMI paNa saMketa hoya evuM teoe mAnyuM nathI. teo jANatA hatA ke saMkhyA e kRtrima rIte jamAvelA dhumADAnA goTA jevuM eka kSaNika dRzya mAtra che. saMkhyAnA baLane dharmanA mULanuM, UMDAInuM athavA vistAranuM mApaka temaNe kadI ja gayuM nahotuM. lokonA hRdayapradeza upara satyano paTa besAravA tarapha ja prabhunuM lakSya hatuM. gozALAnI jema saMkhyA vadhAravA bhaNI nahatuM. prabhu pariNAmadarzI hatA. rAMkhyAne ekatrita rAkhanAra manuSya jyAre cAlyo jAya che tyAre samUha dhUmADAnI peThe cAre dizAmAM vikharAI jaI, pAchaLa potAnuM kAMI cihana paNa mUkavA jeTaluM karI zakato nathI. saMkhyAnuM baLa ekaThuM karavuM ane lokahRdaya upara kalyANanI bhAvanA aMkita karavI 2010_03 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 zrI mahAvIra e tadana judAM ja kAryo che. pUrvanuM kArya phatehamaMdIthI karavA mATe vyavasthApaka zakti (Organizing power) Adi laukika sAmarthonI apekSA che, tyAre pAchaLanuM kArya karavA mATe janakalyANa upara vizuddha prema ane kAMI paNa alaukika AzayanA-prabhAvanI jarUra che. prabhue pUrvano hetu cheka gauNapaNe rAkhI mAtra manuSyanA vAstavika ane kharA hita bhaNI ja vizeSa lakSya rAkhyuM hatuM, ane jema bane tema potAne anubhUta thayelA sukhada siddhAMtone jana-mana upara UMDA kotaravAno ja udyoga karyo hato. saMkhyAnA baLamAM zraddhA rAkhanAra gozALAno eka paNa anuyAyI hiMdanA cAre khUNAmAM Aje zodhyo paNa jaDato nathI ane tenA siddhAMta saMbaMdha kAMI avazeSa cihana sarakhuM paNa bhAgye ja rahevA pAmyuM tyAre mAtra janahitanI ja ciMtA rAkhanAra prabhunA anucArIonI saMkhyA chevaTe paMdara lAkha jeTalI paNa rahI zakI che. jyAre buddha jevA eka kALe (azokanA kALamAM) samasta hiMda upara dharmacakra vistAranAra darzanane hiMdamAM UbhA rahevAnuM paNa Aje sthAna nathI, tyAre jaina potAnI dharmabhAvanAnI UMDAInA baLathI aneka virodho ane vikaTa mAmalAo vacce hajI sudhI potAno paga daDhapaNe jamAvI rahela che. A pratApa mAtra prabhunI upadeza zailIno ja hato. temanI vANInA atizaya saMbaMdhI je kAMI jaina zAstro vade che te temanI upadeza-zailIno prabhAva darzAvavAno prayatna mAtra che. 2010_03 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa pAMcamuM gozAlaka : AjIvakamatavAdI sabvAhi aNujuttIhi, matima paDalohiyA / sace anantadukkhA ya, ao savve na hiMsayA // matimAna manuSya tamAma prakAranI yuktiothI vicArIne ane tamAma prANIone duHkha gamatuM nathI e hakIkatane potAnA jAtaanubhavathI samajIne koI paNa prANInI jIvanI hiMsA na karavI. sUtrakRtAMga potAnA caraNanyAsa vaDe pRthvIne pavitra karatA eka samaye vIraprabhu rAjagRhI nagarImAM AvI pahoMcyA. tyAM temane gozALA nAmano eka manuSya ziSya thavAnI IcchAthI maLyo. prabhu te vakhate potAne koInA paNa guru tarIke svIkAravA nA pADatA hatA. jyAM sudhI manuSya potAnuM sarvotkRSTa kalyANa sAdhI zakyo nathI tyAM sudhI tenA vaDe anyanuM kAMI ja dAridraya phITI zakatuM nathI, ema prabhu samyapha prakAre jANatA hovAthI, gozALAnI yAcanAnA pratyuttaramAM temaNe mauna ja dAkhavyuM. chatAM gozALo prabhuno sahavAsa choDato nahoto. te potAnI meLe mahAvIramAM gurubuddhi sthApI bhikSA vaDe prANavRtti karato hato. satyanI tene kAMIka jijJAsA hatI. AtmazaktinA vikAsa mATe yogya puruSArtha karavA te tatpara hato, chatAM kamanasIbe je kALe prabhu upadezanA kAryathI vimukha 2010_03 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrI mahAvIra hatA, te avasare gozALo mahAvIranA saMbaMdhamAM AvavAthI teNe je bodha prabhu pAsethI potAnI manokalpanAe grahaNa karyo hato te taddana ekataraphI ane aniSTakara nivaDyo. potAnI matikalpanA ane anumAna vaDe je kAMI grahaNa karavAmAM Ave che te keTalIkavAra kevuM ahitakAra thaI paDe che, tenuM gozALo e yogya dRSTAMta che. te ghaNIvAra prabhune bhAvImAM banavAnA prasaMgo saMbaMdhe pUchato ane prabhu teno je uttara ApatA te ja pramANe banatuM hovAthI teNe nizcaya bAMdhyo ke, je kAMI banavA yogya che temAM manuSyanA prayatnathI koI kALe anyathA thaI zakatuM nathI. A "niyativAda" tenA hRdayamAM aneka kAraNothI evo dRDhapaNe ThasI gayo hato ke te tenA jIvana paryata khasyo nahIM ane pAchaLathI paNa e ja kAraNathI te jaina dharmathI vimukha thaI potAnA svachaMdane vistAravA lAgyo. A matabhedanAM kAraNothI ApaNa ghaNAya jaina graMthakAroe gozALAne atyaMta asahiSNapaNe niMgha svarUpamAM darzAvavAno prayatna karyo che, chatAM eTaluM kahevuM prApta thAya che ke, gozALAne jevo mUrkha, kamaakkala ane cheka unmatta citaravAmAM Avyo che tevo te nahoto. kharuM che ke matabhedanI dRSTi ApaNane sAmA manuSyane tenA kharA svarUpe jovAmAM aMtarAya kare che ane ApaNA rAgadveSanA tAratamya anusAra tenA vAstava svarUpane ApaNe jUnAdhika aMze vikRtarUpe joIe chIe, chatAM prastuta prasaMge evA matabhedanAM kAraNothI gozALAne jevA rUpe keTalAka jaina graMthakAro ApaNI AgaLa 2010_03 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 53 rajU kare che te koI rIte saMtavya nathI. zrImad hemacaMdrAcArye gozALAnI je ceSTA AlekhI che te jotAM ajANyA manuSyane gozALa saMbaMdhe evo abhiprAya bAMdhavo paDe ke, te koI gAMDAnI ispitAlamAMthI bhAgI " chUTelo zakhsa hovo joIe, paraMtu manuSyanI sAmAnya buddhi tene tevo svIkAravAnI nA pADe che. ApaNAM zAstro paNa jaNAve che ke, svayaM mahAvIra karatAM gozALAno anuyAyI samAja moTo hato, je kALe buddha, jaina ane brAhmaNa vacce tIvra rasAkasI cAlatI hatI te vakhate khuda mahAvIra karatAM paNa gozALAnA anuyAyIonuM saMkhyAdhikya hovuM e`bIjuM kAMI ja nahIM paNa tenI pravartaka zakti ane lokonA hRdayane sparzI zakavAnuM tenuM sAmarthya sUcavI Ape che. je prabhAvathI gozALo A kArya karI zakyo, te prabhAvanI zrI hemacaMdrAcAryane gozALo je svarUpe ISTa che te sAthe kevA prakAre saMgati sAdhI ApavI te samajI zakAtuM nathI. gozALAne teo lokonI guptapaNe ratikrIDA jonAra, vikRta veSa dhAraNa karI kautuka karanAra ane bIjAonI ayogya prakAre ThaThThA-mazkarI karavAthI jeno teno dharAIne mAra khAnAra rUpe khaDo kare che. eka vakhate to koI vAsudevanA maMdiramAM prabhu rAtrIvAra rahelA tyAM gozALAe, nirlajjapaNe pratimAnI sAme puruSacihna karI Ubho rahevA jeTalI hade dhRSTatA ane nIcatA dAkhavyAnuM zrI hemacaMdrAcArya jaNAve che, paraMtu mahAvIra prabhunA samayanuM buddha vigerenuM samakAlIna 2010_03 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI mahAvIra sAhitya jotAM gozALo cheka ATalo badho naSTajJAna ane vikSipta cittano hoya ema mAnI zakAtuM nathI. teNe te kALe pravatavilo AjIvaka mata atyAre hiMdamAM lupta thaI gayo che ane tenA zuM mukhya siddhAMto hatA te paNa bhAgye ja koInA jANavAmAM che, paraMtu buddha ane mahAvIra prabhunA kALamAM ane chevaTe azoka mahArAjanA samayamAM te eka baLavAna pracalita mata hato evuM pro. karna (Prof. Ken)nuM mAnavuM che. khuda azoke paNa gozALAnA AjIvaka mata saMbaMdhamAM zilAlekho kotarAvela che. jIvadayA e gozALAnA mukhya siddhAMtomAMno eka hato. A saMbaMdhe manoraMjana ghoSa nAmano eka vidvAna lakhe che "The history of the Ajivkas reveals the curious fact that sacredness of animal life was not the peculiar tener of Budhism alone but the religion of Sakyamuni shared it with the Ajivkas and the Nirgranthas. They had some tenets in common but differed in details... They were naked monks practising severe penances. We fine the Ajivkas an influential sect in existence even in the time of Buddha, Mokkali Gosala was the teacher of the Ajivakas with whom Gautam Buddha had a religious controversy." arthAta - "AjIvakonA ItihAsamAMthI ApaNane eka jANavA jevI e hakIkata maLe che ke, jIvadayA e mAtra buddhano ekalAno ja khAsa siddhAMta nahoto, paNa AjIvako ane nigraMtho (jaino)no 2010_03 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 55 paNa e ja siddhAMta hato. ghaNAkharA niyamo e sahune sAdhAraNapaNe hatA. mAtra vRttAMtanA AkhyAnamAM phera che... AjIvako zarIre nagna rahetA ane ghaNI AkarI tapazcaryA sevatA... ApaNe joI zakIe chIe ke AjIvakono buddhanA samayamAM paNa eka prabhAvayukta saMpradAya hato. paMkhalI gozALo temano netA hato ane tenI sAthe gautama buddhane eka vakhate dhArmika takarAramAM UtaravuM paDyuM hatuM." Ancient Civilization" nAmanA graMthamAM teno vidvAna kartA lakhe che ke : Among the other sects of ascetics which flourished side by side with the Budhist and Nirgranthas (Jains) in the sixth century B.C. the Ajivakas founded by Gosala were the bess known in their day. Asoka named them in their inscriptions along with Brahmins and Nirgranthas. Gosal was therefore a rival of Buddh and Mahavir, but this sect has now ceased to exist. arthAta IsvIsana pUrve chaThThA saikAmAM bauddho ane nigraMtho (jaino)nI sAthe sAthe bIjA je tyAgadharmavALA saMpradAyo vasatA hatA, temAM te vakhate gozALAe sthApelo AjIvaka mata sahuthI vadhAre paricita hato. brAhmaNo ane jaino sAthe temane paNa potAnA zilAlekhomAM azoka gaNatarImAM lIdhA che. te uparathI gozALo e buddha ane mahAnavIrano pratispardhI hato, paraMtu have te saMpradAya baMdha paDI gayo che. 2010_03 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 hAlanA aitihAsika anveSaNa (historical research) uparathI eTaluM joI zakAya che ke, gozALo eka samartha matapravartaka hato. paraMtu koI kAraNasara mahAvIra sAthe tene matabheda thavAthI, te pAchaLathI temano virodhI thayo hovo joIe. ane e matabhedane lIdhe mahAvIranA te kALanA anuyAyIomAM gozALA mATe virodhatAnI chApa besI gayelI hovI joIe. e chApa sAMpradAyika paraMparAe kramAgata thaI. chevaTe jyAre jaina siddhAMto lekhArUDha thayA tyAre tene temAM sthAna maLyuM hoya ema jaNAya che. bauddhanA sAhityamAM gozALo eTalo badho vikRta varNamAM najare paDato nathI. bIjuM kAMI nahIM to paNa 2500 varSanA kALanA ghasArAmAM jenuM nAma, jevuM tevuM e paNa jaLavAI rahyuM che. te manuSya khare ja kAMI sattvayukta hovo joIe. 2010_03 zrI mahAvIra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa chaThTha anArya pradezamAM dIkSA grahaNa karyA prabhune ATha varSa pUrNa thayA. AThamuM cAturmAsa rAjagRhI nagarImAM pUrNa karyA pachI potAnI paricita bhUmi tyajIne, mitro, snehIjano ane nityanI oLakhANavALA manuSyonA saMsarga vinAnA pradezamAM vicaravuM temaNe yogya vicAryuM. atyAra sudhI prabhu je je sthAnomAM vicaryA hatA, te badho pradeza utama AcAravicAranA sajjano vaDe vasAyelo hato ane pote eka rAjaputra hovAthI temaja je vaye eka pAmaramAM pAmara manuSyane paNa indriyavilAsano svAda madhura lAge che te vayamAM, temaNe saMsAratyAganuM bhISaNa vrata aMgIkAra kareluM hovAthI; tenI kIrtinI suvAsa vasaMtanA anilanI mAphaka caturdiza vistarelI hatI. te kALa sudhImAM prabhu je je sthAnomAM vicaryA hatA tyAM tyAM lagabhaga tamAma sthaLe temanuM yogya sanmAna ane AdarasatkAra thato hato, ema ApaNA jaina graMthakAro jaNAve che. prabhue ema ciMtavyuM ke, hajI mAre ghaNuM karma niravAnuM che ane nirdaya loko dvArA zarIrakaSTa anubhavyA vinA te karmanI nirjarA thaze nahi, tethI temaNe anArya bhUmimAM vicaravAno nizcaya karyo. prabhunA aMtaHkaraNamAM te samaye zuM bhAva haze te to koIthI kahI zakAya tema nathI. paraMtu eTaluM to nizcita che ke temanA AdarzabhUta jIvananA 2010_03 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 A prasaMgamAMthI ApaNe mATe eka uttama zikSaNa upalabdha thAya che. prabhunI Atma avasthA to te kALe evA prakAranI hatI ke atra tatra ane sarvatra temanuM citta samAdhAnamaya ja hatuM. temanI tamAma caryA udayAdhIna ane AtmapratibaMdha rahita hatI.Arya ke anArya ubhaya kSetromAM temane mana eka sarakhApaNuM hatuM. temanA upara koI sanmAnanA puSpa caDhAve ke apamAnano kIcaDa phaiTu to paNa ubhaya AcaraNamAM temane mana leza paNa nyaunyAdhikya nahotuM. chatAM prabhu potAnA paricita pradezane choDI ajJAta sthAnomAM gati karavA ughukta thayA te mAtra jagatane dRSTAMtamayatA pUrI pADavA mATe ja hatuM. pote ATha varSa sudhI dIkSita avasthAmAM je losanmAna pAmyA hatA, tethI sAmAnya aMtaHkaraNane sulabha evI abhimAnanI leza paNa bhAvanA, temanA hRdayamAM prakaTavA pAmI nahotI, kemake prabhu to te bAlabhUmikAne ghaNA kALathI ullaMghI gayA hatA. paraMtu potAno bhAvI anuyAyI dIkSitavarga prabhunA dRSTAMtane anusarI, jyAM mAtra sanmAna ane paricita saMyogonI prApti hoya tyAM ja paDyo na rahe teTalA mATe ane dIkSitonI vicaraNakriyA saMbaMdhI eka sabaLa udAharaNa pUruM pADavA mATe teo Arya ane sabhya samAjanA nivAsanI hada oLaMgI, jyAM adhama ane nikRSTa prakRtinA loko vasatA hatA tyAM padhAryA. saMsArano saMbaMdha choDyA pachI mohanA prabaLa nimittomAM vasavuM e karatAM saMsAra 2010_03 zrI mahAvIra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra pa9 tayAno bAhya pariveza dhAraNa karI potAnA ane paranA AtmAne pravaMcanAmAM na nAkhavo e adhika ucita gaNAvA yogya che. jagatanI prazaMsA e eka evo prabaLa vegavALo pravAha che ke tenA puramAM caDyA pachI buddhimAnone paNa potAnI kharI avasthAnuM bhAna vilupta thAya che. bAhya parivezathI anurajita thayela samAja tenAmAM je guNa na hoya tenuM paNa AropaNa karato cAle che, ane te mugdha manuSya ghaNIvAra te AropanA caLakATathI aMjAI jaI teno potAnAmAM ajJAtapaNe svIkAra paNa karI bese che. AthI jagatamAM eka mahAna pratAraNAnuM tattva dAkhala thaI gayuM che. AphatathI rakSaNa karavuM e eka sukara ane sukhasAdhya viSaya che, paraMtu prazaMsAthI bacavuM e atyaMta duSkara ane viSama che. abhimAnane dAkhala thavAnAM dvAra AtmAnA pradeza pradeza rahelAM che, ane jyAre te tyAM bharAI javA pAme che tyAre AtmAne zarIramAM vAyu bharAI javAthI thAya che, tevo eka jatano saMdhIvA thAya che. pachI tenAthI AgaLa gati thatI nathI. AsapAsanA varganI stutirUpI vajanadAra toka tenA gaLAmAMthI bhAgye ja nIkaLavA pAme che. ane Akhare keTalI burAInI hade te AtmA ghasaDAya che te paNa nizcita thaI zakatuM nathI. khAsa karIne A kALe A tAttvika marmano lopa thayelo jovAmAM Ave che. AkSepa karavAno hetuM nathI. ane, tema karavAno amane adhikAra paNa nathI, paraMtu eTaluM to kahyA vinA cAlatuM nathI ke prabhunuM anAryabhUmimAM vicaraNa e hAlanA mAtra paricita kSetramAM 2010_03 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrI mahAvIra vicaratA munio mATe bahu sAra grahaNa karavA yogya che. anArya kSetramAM javA vaDe kharI rIte prabhu upasarganA pradezamAM gayA nahotA paNa sanmAna, stuti ane satkAranA anukULa upasargathI bacyA hatA. potA pratye thatuM pratikULa AcaraNa e mAtra eka ja upasarga nathI, paraMtu jenA pariNAme AtmA saMsAramAM UDo sarI na jAya te ja kharo upasarga che. ane bALa hRdaya mATe stutijanya abhimAna jevuM bIjuM eka aniSTa nathI. A vAta jarUra, prabhunA hRdayamAM hovI joIe. nahIMtara potAnA vartanathI jagatane kayo bodha pUro pADavo temane ISTa hoya? tIrthakaranA jIvanano eka paNa banAva nirdetuka hoto nathI. tenA eka sUkSmamAM sUkSma vyatikaramAM paNa kAMIka UMDo marma rahelo hoya che. ane prabhunA anArya kSetramAM viharavArUpa vartanamAMthI upara jaNAvyA sivAya anya eka bodhaka dhvani nIkaLato na hovAthI e ja bodhAmRtanuM pAna karAvavAno prabhuno Azaya hoya ema svIkAryA vinA cAlatuM nathI. paricita ane stotRvarganA saMkIrNa pradezanI sImAnA AvaraNane bhedI ApaNo munisamudAya prabhunA A Azayane kyAre saphaLa karaze ? je kALe AThamuM cAturmAsa pUrNa karI prabhu pleccho athavA anArya bhUmimAM vicaryA te kALe Arya ane anAryano bheda mAtra AcaraNa ane sabhyatAnA dhoraNa upara hato. Arya ane anArya evA je viziSTa varga vaidika yugamAM pravartatA hatA te mahAbhAratanI laDAI pachI lagabhaga lupta thaI, mAtra nAmAvazeSarUpe ja rahevA pAmyA hatA. Arya ane 2010_03 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 61 anArya e ubhayanA virodhI tarIke te kALe eka navo 'sveccha' evo zabda vyavahAramAM Avyo hato. jAti ane varNanajanya bheda gauNa thatAM guNa ane saMskArathI upasthita thatI bhinnatA AgaLa AvI hatI, ane vargajanya abhimAna tUTI jaI, guNa e uccatAnuM pramANa manAtuM thayuM hatuM. jo ke te kALanA brAhmaNo jAti ane vargajanya viziSTatA sAcavI rAkhavA mathatA hatA, chatAM kRSNa ane pAMDavo jevA udAra daSTivALA puruSonA pratApathI, tevI saMkIrNa bhAvanAne dhaNA kALa sudhI dabAI rahevuM paDyuM hatuM. jyAre jyAre brAhmaNonA sthitisaMrakSaNa valaNo (Ortrhodox Tendencies) joramAM AvatA tyAre varganA bhedane AgaLa paDato karavA teo cUkatA nahIM. chatAM manusmRtikAra jevA rUDhI saMrakSakane paNa Arya-anAryanA kRtrima bheda upara DhAMkapIchoDo karanArAM vacano lakhavA paDyAM e e ja siddha kare che ke jAti ane vargajanya bheda tarapha janamaMDaLanI bhAvanA maMda thatI jatI hatI. jenAM lakSaNa uttama hoya te Arya, pachI bhale vArgika daSTithI te game te ho ane hIna saMskArayukta manuSyo "pleccha" zabdathI saMbodhAtA hatA. anArya zabda jyAM jyAM vaparAto tyAM tyAM bahudhA te aziSTatAno ja sUcaka hato, arthAt "mleccha" zabdanA arthamAM vaparAto hato. "mleccho" Arya bhAvanAnA virodhI ane dveSI hatA ane temanI pratyeka * jAto nAryAmanAryAyAmAryAdAryA bhajedguNaiH / arthAt : Aryane anArya strInA udarathI sAMpaDela saMtati te paNa guNamAM Arya jache. 2010_03 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra kriyAmAM vighna nAMkhavA prayatna karatA hatA. prathama teo AryonI vasatImAM ghaNebhAge rahetA hatA, paNa jema jema Aryo sattAmAM AvatA gayA tema tema temane judA dUranA pradezomAM hAMkI kADhavAmAM AvyA hatA. mahAvIranA yugamAM tevA mleccha loko ghaNe bhAge magadha, rAjagRhI, vaizAlI Adi sabhya pradeza samUhanI pUrve ane dakSiNe dariyAkAMThe vasatA hatA. mahAbhAratanI chellI AvRtti thaI tyAremahAvIra prabhunA kALa pachI lagabhaga base varSe-uparokta pradezo anArya pradezo tarIke oLakhAtA hatA. *A mleccha pradezo Arya pradezothI bahu dUra hoya ema jovAmAM AvatuM nathI. pUrvamAM AsAma ane dakSiNa pUrva baMgALamAM temano nivAsa hoya ema anumAna thAya che. kemake A pradezamAMthI mlecchonA dezamAM ane mlecchanA pradezathI AryonA dezamAM. prabhu TUMkI mudatamAM AvI zakatA hatA. navamuM cAturmAsa anArya bhUmimAM AvyAnI hakIkata suprasiddha che. * 62 The Dravidians and the Vangas in the farthest south and the farthest east were still looked upon as non-Aryan people, while the people of Arya-Varta delighted in calling themselves and prided themselves upon their moral superiority to other races. (Epic India) arthAt - dUratama dikSaNa ane pUrva pradezastha drAvIDiyano ane vaMga (pUrva baMgALa)nA loko anArya tarIke lekhAtA hatA ane AryAvartanA loko potAne Arya zabdathI saMbodhavAmAM AnaMda mAnatA ane bIjA karatAM potAnI AdhyAtmika uccatA mATe abhimAna rAkhatA hatA. 2010_03 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa sAtamuM teolezyA AtApanAparasya sadA SaSThatapasaH sanakhakulmASapiNDikayA ekena ca / uSNodakaculukena pAraNAM kurvataH SaNmAsyante tejolezyotpadyate // je prANI niyamadhArI banIne chaThThanI tapazcaryA temaja eka muSTi kulmASa ane aMjalIpramANa vaDe pAraNuM kare tene cha mAsane aMte askhalita pratipakSIne bhayaMkara evI teolezyA utpanna thAya. triSaSTizalAkApuruSa caritra A vihAranA prasaMgomAM gauzALo prabhunI sAthe ja hato. teo baMne eka prasaMge kurma nAmanA gAmamAM AvyA. gozALAne eka vezikAyana nAmanA tApasa sAthe prasaMga paDyo. gozALAe te dhyAnastha ane sUryanI sAme hAtha UMcA rAkhI trATaka karI rahelA tapasvIne tenI kriyAno mArga uddhatAIthI pUchavA mAMDyo. chatAM te muni ghaNo kALa zAMtithI te apamAnabharyA zabdo sAMkhI rahyA ane kAMI paNa uttara Apyo nahIM. gozALAne ATalethI saMtoSa thayo nahIM. teNe e tApasanA AcaraNathI atyaMta ucca prakAranuM tapazcaraNa prabhumAM anubhavyuM hatuM, tethI AvA ekAMta zarIrakaSTa pratye tene aruci hoya e 2010_03 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 svAbhAvika hatuM. sabhya ane vinIta samAjanA paricayamAM rahela manuSyane jema jaMgalI manuSyanI rItabhAta gamatI nathI, tema mahAvIra prabhunA atyaMta prauDha cAritra ane utkRSTa yoganA saMbaMdhamAM AvanAra gozALAne, A tApasanI evI bALatapasvitA abhimata na thAya e svAbhAvika hatuM. paraMtu teNe je tucchatAthI e tApasane saMbodhana karyuM hatuM te taddana ayogya hatuM. teNe abhimAnapUrvaka tene pUchyuM "are tApasa ! tuM zuM tattva jANe che ? A tArI lAMbI jaTAne lIdhe tuM strI che ke puruSa te paNa samajAtuM nathI !" mahAvIrano ATalo sahavAsa sevyA pachI gozALe jANavuM joItuM hatuM ke, Ama sAmAnA vartana upara humalo karavAthI kAMI te mANasa potAnuM vartana choDI deto nathI. paraMtu UlaTo te potAnA mULa vartanane bamaNA jorathI coMTI rahe che. game tevI anikara vastu ApaNe tenA hita khAtara sAmA pAsethI khUMcavI levA mAMgIe to paNa te mUkato nathI. eTaluM ja nahIM, paNa ApaNA te khUMcavI levAnA prayatnarUpa vartanathI, ApaNe ApaNA IrAdAthI UlaTuM ja kArya karatA hoIe chIe. arthAt bhaviSyamAM paNa te manuSya potAnA aniSTa Agrahane tyajI de evA saMbhavo ApaNe dUra karatA jaIe chIe. ApaNA baLAtkArathI mAtra ApaNe tene te vastune bamaNA jorathI vaLagI rahevAnuM ja zikSaNa ajJAtapaNe ApIe chIe. gozALAnA tApasa pratyenA saMbodhanamAM teno IrAdo game tevo sApha hoya, to paNa manuSya prakRtinA uparokta 2010_03 zrI mahAvIra Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra valaNane teNe lakSyamAM rAkhyuM nahIM, tethI tenA evA saMbodhanathI pelo tApasa UlaTo potAno upazama svabhAva, je teNe keTaloka vakhata jALavI rAkhyo hato te gumAvI beTho ane atyaMta krodhAyamAna thaI potAnA tapanA sAmarthyathI teNe atyaMta ugra vahinavAlA prakaTa karI gozALAnI sAme prerI. gozALAnuM zarIra agnithI baLavA mAMDyuM ane paritrANa mATe te prabhunI pAse Avyo. prabhue A teolezyA sAme gozALAnuM rakSaNa karavA tenI virodhI zItalezyA mUkI. eTale te agninuM sAmarthya naSTa thaI gayuM. prabhunI A zakti joI vaizikAyana tApasa temanI pAse AvI prabhunI stuti karavA lAgyo. te bolyo ke, "huM Apano prabhAva samajI zakyo nahIM tethI mAruM A AcaraNa kSamA karazo. prabhu to kSamAnI ja mUrti hatA. temane badalo levAnuM to kAMI hatuM ja nahIM. 65 2010_03 ,, tapanA prabhAvathI uddabhavato Avo amAnuSI banAva joI gozALo Azcaryanimagna banI gayo. atyAra sudhImAM teNe Avo camatkAra joyo nahoto. mAtra zAMta sudhArasamaya prabhunuM alaukika cAritra ja anubhavyuM hatuM, paNa A tapobaLathI prakaTato daivI vyatikara to teNe prathama ja joyo. teNe prabhune rastAmAM cAlatAM pUchyuM, "he bhagavAna, A teolezyA zAthI prakaTI haze ?' prabhue teno vidhi kahyo. gozALo hAlanA sekaDe navANuM manuSyanI mAphaka vAto ane vidhi sAMbhaLIne ja saMtoSa mAnanAra nahoto. teNe te vidhi amalamAM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra mUkI te labdhi meLavavAno dRDha nizcaya karyo. je vidhithI gozALAe te labdhi meLavI, e ja vidhi atyAre paNa graMthomAM upasthita che. mAtra kartavyazIla puruSono ja toTo che. kurma gAmathI prabhu gozALA sahita siddhArthapura gAma tarapha cAlyA, paraMtu gozALAnI tejolezyA meLavavAnI IcchA vadhatI jatI hatI. AsapAsanA samudAyane ajAyabImAM nAMkhanArI evI mahAlabdhi meLavavAnI tene talapApaDa thavA lAgI. vidhi to teNe prabhu pAsethI meLavI lIdho hato, tethI zrAvastI nAmanA gAmamAM te prabhuthI chUTo paDI gayo ane cha mAsa paryaMta te gAmamAM nivAsa karI, prabhue darzAvelA vidhi pramANe tapazcaraNa karI tejalezyA siddha karI. tapanA sAmarthyathI Avo prabhAva meLavI zakAya temAM kAMI ja zaMkAnuM kAraNa nathI. tapa eTale IcchAno nirodha. ApaNA mananuM sAmarthya eTaluM to niravadhi che ke jo te sAmarthya aneka jAtanI IcchAo, kAmanAo, vAsanAo ane khoTI hAyavarALamAM verAI na jatuM hoya to te game tevuM kArya karI zakavA zaktimAna che. IcchA (desire) ane saMkalpa (will) mAM phera eTalo ja che ke, IcchAnuM baLa chUTuM chavAyuM vikharAI gayeluM hoya che, tyAre saMkalpanuM baLa kendrIbhUta thaI ISTa prayatnamAM ja niyukta kareluM hoya che. chUTIchavAyI ane chinnabhinnapaNe UDatI jatI IcchAonI zaktine saMyamamAM rAkhI teno virodha karavo e ja 2010_03 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra tapa che. tattvArtha sUtrakAra paNa tapanuM svarUpa A ja rIte darzAve che. vyavahAra temaja paramArthamAM vijaya meLavavAnuM parama rahasya eka ja che ane te e ke nakAmI IcchAo dvArA verAI jatuM baLa ekatra karI tene iSTa dizAmAM yojavuM. A dizAmAM saheja prayatna karanAra paNa uttama pariNAmane meLavatA ApaNe joIe chIe, to pachI gozALA jevo puruSArthI manuSya cha mAsa sudhI potAnI icchAo vidhipUrvaka saMvarI, te ekatra thayelA sAmarthyane agninA rUpamAM pariNamAvI zake temAM kazuM ja Azcarya nathI. manodravya e atyaMta vegavAna ane sUkSma zakti(fine force)vALuM che. keLavAela saMkalpabaLathI te dravyane agnirUpe pariNamAvI zakAya temAM buddhi sAthe baMdhabesatuM na thAya tevuM kazuM ja nathI. siddhi meLavyA pachI ghaNe prasaMge manuSye tenI pUrvanI cittanirmaLatA rahetI nathI. teno svArthI ane pazutvano aMza pAcho sphurI nIkaLe che. gozALe eTalI siddhithI ja mahAvIra prabhunI barAbarI karavAno vicAra karyo. mahAvIra sarvajJatA prApta karI tIrthaMkara thavAnA hatA, ema teNe prabhu pAsethI sAMbhaLyuM hatuM. potAmAM sarvajJatAnI khAmI hatI, te khoTa pUrI pADavA teNe pArzvanAtha prabhunA cAritrabhraSTa thaelA keTalAka ziSyo pAsethI aSTAMga nimittanuM jJAna meLavI lIdhuM ane eTalI lAyakAtathI potAne jinezvara kahevarAvato te vicaravA lAgyo. icchA nirodhastapaH * 2010_03 67 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa AThamuM saMgamano ghora upasarga ekasyAM rAtrau viMzatyA upasargastena kRtaiH / manAgApi na calitaH svAmI - kalpasUtrasubodhikA A tarapha prabhu vihAra karatA peDhALa gAmanI najIka padhAryA. eka zilAtaLa upara jAnu paryaMta bhujA laMbAvI cittanI sthiratApUrvaka animeSapaNe eka rukSa dravya upara dRSTi sthApI, kAyotsargabhAve samAdhisthapaNe UbhA rahyA. te kALanI prabhunI parama cAritramaya avasthA saudharma devalokanA indre avadhijJAna vaDe joI ane potAno hRdayagata vizuddha bhaktibhAva devonI sabhAmAM jAhera karyo. prabhu je parama avyAbAdha sthiti prApta karavAnA krama upara hatA, te sthiti potAnA pada karatAM anaMtaguNa zreSTha hatI, ema indra samajato hato; ane mahAvIra prabhunA uttarakAlIna bhaviSyamAM prApta thavAnA sukhano prakAra ane pramANa aindra sukhanA prakAra ane pramANa karatAM anaMtaguNa ucca hato, je sukhanuM pariNAma aMte duHkhamaya che - ane sukhanI smRtimAM duHkha ja che - te sukha vAstavamAM sukha ja nathI; ema indra samajato hovAthI tene potAnI sthitimAM sukhamayatA bhAsatI baMdha paDI ane prabhu je rAha upara hatA te ja sAcA sukhano mArga tene jaNAyo. - 2010_03 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra tenuM pratyeka roma prabhu pratyenA bhaktibhAva vaDe pulakita thayuM. teNe pRthvI upara potAnuM mastiSka lagADI prabhunI zakrastava vaDe manomaya stuti karI. kSaNavAra potAnA vaibhavanuM abhimAna vigalita thaI gayuM. potAnA duHkhaparyavasAyI vartamAna sukhanI kSaNikatA tene khUMcavA lAgI, prabhu unnatinI chevaTanI bhUmikA bhaNI tvarAthI dhasatA hatA, te joI tenuM hRdaya harSa ane anurAgathI UbharAI gayuM. bhaktimAM niyamathI be tattvo hoya ja che - eka potAnI prApta sthitimAM apUrNatA athavA ja nyUnatAno anubhava ane bIjuM e apUrNatA jenAmAM TaLI gaI hoya, tenuM samyak prakAre thatuM oLakhANa. bhakta haMmezAM potAnuM bhaktinA viSaya karatAM lAghava svIkAre che. skUla dRSTithI avalokatAM kyAM prabhunuM tapathI jarjarita thayeluM zuSka ane rasahIna tanu ane kyAM indradevanuM puNyapratibhAnA prabhAvathI AkhA vizvane AMjI nAMkhe tevuM daivI zarIra ! kyAM prabhunI nigraMtha niSkiMcana avasthA ane kyAM indrano adhi rahita svargIya vaibhava ! eka kIDI sarakhuM kSudra jaMtu paNa nirbhayapaNe jenuM rudhira cUsI zake che evI kyAM vIraprabhunI namratA, saumyatA ane dInatA ane karoDo devonA parivArathI parivRta thayela bhoganI mUrtirUpa kyAM Indra ? chatAM AtmadRSTie prabhuno adhikAra indranA adhikAra karatA anaMtaguNa zreSTha hato. jema prakAza ane aMdhakArano mukAbalo banI ja zake nahIM tema e baMnenA adhikAranI tulanA paNa banI ja zake nahIM. kemake ubhayano svabhAva, guNa, dharma e badhuM ja bhinna che. indrane A alaukika dRSTinuM svarUpa lakSyagata hatuM. kemake tenAM 2010_03 69 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zrI mahAvIra sthULatAnAM paDaLo samyajJAnanA prabhAvathI khasI gayAM hatAM. Indra bharasabhAmAM prabhunA dhyAnanI nizcaLatA tathA apratibaMdhatAnI stuti karavAthI tyAM hAjara rahelA devo mAMheno eka saMgama nAmano duSTa deva prabhunI A stuti sAMkhI zakyo nahIM. eka nirbaLa jevo manuSya Indra devanI ATalI prazaMsAno viSaya thAya e tenAthI sahI zakAyuM nahIM. prabhunA aMta:stha prabhAvanA svarUpane e bAhyadaSTi saMgama samajI zakato nahoto. potAnA jevA atula ane parAkramayukta ane devatAone janmathI ja prApta hovA yogya siddhiovALA deva AgaLa eka luka manuSyanI zuM biyAta che ? ema abhimAnathI garjato te prabhu AgaLa AvI pahocyo. A saMgame prabhune cha mAsa parvata je asahya kaSTa ApyuM hatuM, tenuM varNana vAMcatAM hRdaya kaMpI UThe che. aneka jAtanA mahAtIvra ane viSayukta jaMtuo vipharvI tenA vaDe prabhune bhayaMkara kaSTa ApavAmAM maNA rAkhI nahIM. paraMtu te niSkAraNa jagatabaMdhunI AMkhamAM leza paNa krodhanI lAlI AvI nahotI. je prabhu eka saMkalpanA huraNa mAtrathI AkhuM lokamaMDaLa vikherI nAkhavA samartha hatA, te prabhu saMgamanI A dhRSTatA, AtmAmAM kAMIpaNa kheda upajAvyA vinA avyagrapaNe sahI rahyA hatA. kemake sahana karavuM e ja uccagAmI AtmAnuM mahAvrata hoya che. karmaphaLadAtrI sattAnI mahAniyamanI gatimAMthI chUTavA prayatna karavo e vyartha che, ema prabhu jANatA hatA. A vizvamAM koI paNa 2010_03 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 71 jAtanuM kaSTa, AtmAe tenAM kAraNo pUrve pragaTAvyA vinA hovuM saMbhavatuM nathI. saMgame prabhune eTalo dAruNa ghora parisaha Apyo te zuM niSkAraNa hato ? nahIM ja. prabhue pUrva kALe tenAM kAraNo racelAM hovAM ja joIe. eka zudra jaMtuthI te mahAnamAM mahAna koTInA manuSya yA deva paryata jene jene sukhaduHkhAdi prApta thAya che, tene sukhaduHkha temanI potAnI pUrvanI yogya athavA ayogya kRtithI ja thAya che. sukhaduHkhanuM kAraNe temanA karma sivAya anya kazuM ja hovuM saMbhavatuM nathI. kRtanAza ane akRta Agama evo AMdhaLo niyama karmaphaLapadAtrI sattAne tyAM cAlI zake evuM tyAM aMdhera nathI ane e anAdisiddha niyamanuM ullaMghana karavA deva, dAnava, manuSya ke Izvara sarakhA paNa samartha nathI. nirdoSane duHkha ane sadoSane sukha maLatuM, ApaNI alpajJa daSTine kadI jaNAya, paraMtu te mAtra ApaNI alpajJatAnuM ja pariNAma che. jene jene jyAre jyAre je je zubhAzubha phaLo maLyAM che, tenA mATe teo lAyaka hatA mATe ja maLyAM che. vagara vAMke nyAyAdhIzanA hAthathI phAMsInA lAkaDe vaLagI mAryA gayAnAM udAharaNa bane che, paraMtu te manuSya phAMsIne mATe ayogya hato, chatAM mAryo gayo ema hotuM nathI. kyA karmanuM phaLa kyAre kevA prakAre maLe che, te ApaNAM carmacakSuo joI zakatAM nathI. mATe ja ApaNe AkaLA banI bolI uThIe chIe ke "te bicAro nirdoSa hato, chatAM mAryo gayo." ApaNe smRtimAM rAkhavuM joIe ke A vizvavyavasthAmAM ratipura paNa aMdhera nabhI zakatuM nathI. pratyeka manuSyane je sukha ke duHkha maLe 2010_03 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 che tene mATe te yogya ja che mATe ja maLe che. sRSTinI AdithI te A kSaNa sudhImAM evo eka paNa banAva banyo nathI ke je vinA kAraNe thayo hoya athavA banavA yogya nhoto chatAM banyo hoya. phAMsInA lAkaDe laTakanAra, topane moDhe caDhanAra, talavArathI kapAI maranAra, jaLanI relamAM taNAI janAra ke agnimAM baLI maranAra e badhAe potAnuM mRtyu potAnI kRti vaDe ja upArjela hoya che. e apratihata karmanA niyamathI AtmAnuM rakSaNa karavA koI ja samartha nathI. zrI mahAvIra saMgamanA nimitta dvArA prabhune upasthita thayela kanuM vAstavika kAraNa prabhu jANatA hatA. tethI temane saMgama upara krodha karavAnuM kAraNa rahyuM nahotuM. te to bicAro karmanA mahAniyamanuM hathiyAra hato. kaSTanAM kAraNone pravartamAna karanAra teo pote ja hatA ane tethI kharI rIte krodhano viSaya paNa potAno AtmA ja thavo joIe e spaSTa hatuM. pUrve pote ja gatimAM mUkela kAraNo phaLarUpa thavAmAM saMgama to mAtra sAdhana ja hato ane tethI te to UlaTo kudaratano hetu siddha karavAmAM madadagAra hato. amo prabhunI stuti karIe chIe te e ja kAraNathI ke A uparokta niyamane lakSyamAM rAkhI eka prAkRta manuSyanI mAphaka saMgama bhaNI teo cIDAyA nahotA ane avyAkuLapaNe, gatimAna thayelA kAraNano, bhoga dvArA kSaya sAdhI lIdho. eka sAmAnya manuSya AvA prasaMge zuM karyuM hota ane prabhue zuM karyuM hatuM enI jyAre tulanA karIe chIe, tyAre prabhunI te parama avyagra ane anAkuLa 2010_03 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra cittanI sthiti pratye hRdayano vizuddha bhaktibhAva hRrI UThe che. dhanavA yogya che mATe ja bane che" e mAtra eTaluM badhuM prasiddha che ke game tevo ajJAna manuSya paNa tethI binavAkepha nahIM ja hoya, chatAM aNInA prasaMge keTalA thoDA vIra AtmAo e niyamanA jJAnane saphaLa karI zake che ? dhanya che mahAvIra prabhune ke jeo AvA vikaTa prasaMgamAM paNa vairyane na tajatAM saMgama bhaNI chevaTa sudhI samabhAva sAcavI rahyA hatA ane karmanI udayamAna thayelI gati pratye potAnA rAgadveSanA pratyAghAta na ApatAM chevaTa sudhI cittanI samasthiti nibhAvya gayA hatA. teoe dhAryuM hota to saMgamanA parisahathI UgarI zakyA hota, eTaluM ja nahIM, paNa saMgamane paNa tenI nirdayatAno badalo Apyo hota, paraMtu tenuM pariNAma zuM Avata? e ja ke prakRtinA mahAniyamane, saMgama karatAM paNa eka mahAbaLavAna sattA prabhunI sAme rokavI paData ane jyAM sudhI tevo avasara Ave tyAM sudhI prabhune teno badalo levA saMsAramAM rokAvuM paDatuM. te sAthe kudaratanA mahAniyamanI gatimAMthI chaTakavAnA prayatnamAM aMtargata thatI cittanI rAgadveSayukta upasthitithI, temanuM AtmasAmarthya paNa ghaTI jAta ane ethI potAnI prApta vizuddhine eka vAra gumAvI besata. jJAnI jano lAbha zemAM che e bahu sArI rIte joI zake che. saMgamanA parisahathI chaTakI javAmAM je temaNe lAbha joyo hota to tema karavuM temane mATe bahu sulabha hatuM, paNa tema karavAmAM temane Akhare keTalo geralAbha 2010_03 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrI mahAvIra hato te paNa ApaNe joyuM che. prabhunuM prabhutva saMgamanA upasargo samabhAvathI sahavAmAM ja samAyeluM hatuM. je kALe saMgama dvArA prabhune zire bhISaNa kaSTa gujaratuM hatuM, te vakhate Indra paNa e vAtathI ajJAta nahoto ane teNe dhAryuM hota to saMgamanA trAsathI prabhune bacAvI zakyo hota. paNa evo niyama che ke ucca zreNIgata AtmAnI icchAne AkhuM vizva anusaravA mAMDe che. prabhunI IcchAthI IndranI IcchAno virodha banI zake ja nahIM. A badhuM joIne bhaktinA bAhulyathI IndranuM hRdaya atyaMta vedAtuM hatuM. paraMtu karmanI gatine tenA krama uparathI eka tasu paNa pheravavA mATe te azakta hato. teNe saMgamamAM upasargathI prabhune ugArI levA je kAMI karyuM hota to te UlaTuM prabhune temanuM pUrNatva meLavavAmAM aMtarAyabhUta thAta mATe ja nirupAye, duHkhita cittathI A upasarganI paraMparAne joyA sivAya tenA mATe kAMI ja upAya nahoto. saMgame prabhune je kaSTa ApyuM hatuM, temAMthI ApaNA mATe eka atyaMta suMdara zikSaNa uddabhave che. Adarza puruSonA jIvanamAM sarvathI agatyanA zikSaNIya vibhAga mAtra temanAM mahad kartavyo ja nathI. paraMtu temAMnA aneka jhINA jhINA parokSa prasaMgo paNa atyaMta bodhadAyI hoya che. saMgame prabhune je kramathI kaleza Apyo hato, te uparathI jaNAya che ke te manuSyahRdayanA guhya marmono uttama jJAtA hovo joIe. prathama teNe prabhune dhyAnathI bhraSTa karavA mATe zArIrika vedanA ApavA - 2010_03 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra mAMDI ane jema jema temAM te niSphaLa thato gayo tema tema teNe vedanAne prabaLatara ane tIvratara karavA mAMDI. manuSyanI kalpaka zakti vinAzanAM je je sAdhana yojI zake te prabhu pratye yojavAmAM teNe bAkI rAkhI nahIM. chevaTe lohano atyaMta bhAre vajanadAra eka goLo upADI teNe prabhunA zira upara pheMkyo ane tenA AghAtathI kahevAya che ke, prabhu jAnu parvata pRthvImAM kheMcI gayA hatA. AthI paNa jyAre temanA divya tanune hAni pahocavA pAmI nahIM, tyAre tyAM jo koI saMgama karatAM jUna mati.karSavALo deva yA manuSya hota to jarUra nirAza thaI pAcho pharata. paraMtu saMgama, manuSyanA aMta:karaNano UMDo abhyAsI hato. manuSyahRdayanI nirbaLa bAjune te oLakhato hato ane kayA marmane sparzavAthI sAmAnya jano ApaNane vazIbhUta thAya te rahasya tene suvidita hatuM. ghaNA mahAna gaNAtA manuSyonA manano koI ekAda aMza evo nirbaLa ane sparzavedya hoya che ke jo te dizAthI temane sparzavAmAM Ave, to teo turta ja hArI jAya che. saMgame jyAre joyuM ke mAtra kaSTa ApavAthI prabhu potAnA krama uparathI calita thAya tema nathI tyAre teNe prabhunA zarIra pradeza uparathI potAno vyApAra choDI, mAnasa pradeza upara potAnI yuktio ajamAvavA mAMDI ane te sAthe upasarganuM svarUpa paNa badalI nAMkhyuM. teNe joyuM ke kaSTa athavA azAtAnI lAgaNI prabhune bhedI zakavA samartha nathI, tethI teNe nirNaya karyo ke pratikUla ane duHkhada upasargo ApavAthI manuSyo UlaTA vadhAre apramatta ane sAvadhAna rahe che ane potAnA vRtta ke varcasathI bhraSTa 2010_03 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra na thavAya te mATe cAturyathI potAno bacAva kare che. kharuM ja che ke, pratyakSa ane sAmo humalo karavAthI duzmano cetI jaI potano bacAva bahAdurIthI ane cIvaTathI karI zake che. AthI saMgame have anukULa upasargano mArga lIdho. A upasarga evA prakArano hato ke jo tyAM prabhu karatAM koI nyUna rdaDhatA ane zaktivALo manuSya hota to te jALamAM sapaDAyA vinA bhAgye ja raheta. saMgamano hetu mAtra prabhune temanI paramAtmasvarUpa pratyenI ekatAnatAmAMthI bhraSTa karavAno hato ane te mATe teNe A anukULa upasarganuM mahAna prabaLa zastra, sahu pAchaLa ajamAvavAnuM rAkhyuM hatuM. te jANato hato ke duHkhanA prasaMge dRDha rahevAno manuSyahRdayano vega svAbhAvika hoya che, paNa sukhanAM upakaraNomAM ane pralobhanonI sAmagrI vadhu pariveSTita sthitimAM te bahu sahelAIthI bharamAIne chakkaDa khAI bese che. indriya sukhonI jogavAImAM eka evI prabaLa AkarSaNa zakti che ke duHkhanA prasaMgothI nahIM teTaluM tenAthI manuSyahRdaya phasAI jAya che. du:kha manuSyane majabUta ane TTAra rAkhI zake che, sukha tene nirbaLa ane nAlAyaka karI mUke che. pratikULa saMyogomAM jeoe potAnI Teka ane pratijJA `jALavI rAkhI hoya che, teo anukULa saMyogo AvatAM turtaja asthira mananA ane vratabhraSTa thayAnAM aneka udAharaNo che. du:khanA saMyogo e ja kartavya mATe anukULa sthiti che. AthI, pratikULa upasarga vaDe potAnA uddezamAM niSphaLa thayela saMgame have anukULa upasarga racavA mAMDyA. 76 2010_03 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 77 tene saMpUrNa khAtrI hatI ke viSayanA svaranI mohaka mIThAzathI manuSya prANInI tAkAta nathI ke te Akhare bhoLavAyA vinA rahe. aDhI hajAra varSa pUrve paNa sparzendriyanA viSayanuM janahRdaya mATe AjanA jeTaluM ja prabaLa AkarSaNa hatuM. saMgama jANato hato ke viSayasukha AgaLa game tevo manuSya gulAma banI bese che ane badhA ja vikaTa mAmalAmAM nizcala ane aDaga rahelo vIranara paNa indriyavilAsanA rasane cUsavA besI jAya che. IndriyonA pokAramAM koI evuM vilakSaNa mAdhurya anAdikALathI AtmA anubhave che ke eka vAra tenI maryAdAmAM AvyA pachI tene mATe temAMthI chUTavAnA saMbhavo adhika adhika jUna thatA jaya che. eka vAra te cIkAzamAM vanabhramara coTe che ke pachI tenAthI UDI zakavuM muzkela thaI paDe che. teTalA ja mATe prabhunA sAcA bhakto haMmezAM duHkhavALI sthiti ja pasaMda kare che. je mahAtmAo paramAtmasvarUpane meLavavA samartha che, temane mATe A jagatano vaibhava meLavavo e moTI vAta hotI nathI, paraMtu teonI Izvara pratye sau pahelAM e ja prArthanA hoya che ke "he nAtha ! duHkhanA mAmalAmAM huM mAruM svatva jALavI zakavA samartha chuM, paNa anukULa ane viSayayukta sthitimAM rakhene mAruM vrata huM gumAvI besuM tevo bhaya rahe che, tethI mane te paristhitithI bacAvI leje" saMgama, A nirbaLatAnA svarUpane jANato hato ane tethI have chevaTanA prayatnarUpe teNe prabhune viSayonA mAdhuryamAM kheMcI jaI yogabhraSTa karavAnI tajavIja karavA mAMDI. prathama teNe potAnI 2010_03 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra daivI sattAthI, vRkSalatA vanakuMjanA praphulla patrapuMjathI vRddhi pAmI vipula thayelI vasaMtaRtuno prasava karyo ane te sAthe potAnuM pracaMDa sAhasa prakAzato, lalita lalanAkulanA vadanakamalone anusaMdhAna karato ane AnaMda vaDe nRtyakelI karato ratipati paNa pragaTa thayo. potAnA anupama sauMdaryanI bhUrakIthI vizvane vimohita karatI aneka subhaga ramaNIoe prabhunI AsapAsa rAsamaMDaLanI kelI jamAvI. vividha hAvabhAva, navanavA dRSTibhAva ane mohaka aMgavikSepathI teo potAno suratasaMketa vistAravA lAgI. vividha miSathI potAnA aMga vastrane calita karI ane zithila thayelA kezapAzane sudRDha karavAnA bhAne bhujAone UMcI karI, prabhune vimugdha karavAnI jALa bichAvavA lAgI. koI bALAoe manmathanA vijayI maMtrAstra jevuM divya saMgIta cheDavA mAMDyuM ane koI prabhune gADha AliMgana ApI dIrgha kALanA viyogajanya AtApane zAMta karavAnI ceSTA karavA lAgI. paraMtu saMgamane khabara nahotI ke je AtmA upara te A potAnI badhI yuktio ajamAvato hato, te koI sAdhAraNa saMnyAsI ke saMsArathI bhAgI chUTelo bhIru manuSya nahoto. saMsAranI indrajALathI chetarAvAnI bhUmikA to temaNe ghaNA kALa pahelAM oLaMgI lIdhI hatI. viSayonA sAmarthrono parAjaya to teo saMsAramAM ja sAdhIne sAdhu thayA hatA. saMgamanuM Akhare kazuM ja vaLyuM nahIM. prabhune calita karavAnI tenI pratijJAmAM te AzAbhagna thayo. teNe joyuM ke prabhunA cittano eke aMza evo nirbaLa nathI 78 2010_03 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra ke jyAMthI te temanA hRdayamAM praveza karI temane yogabhraSTa karI zake. mahAjano potAnA varcanA rakSaNa mATe prathama to viSayane dAkhala thavAnA badhA dvAra ja baMdha karI de che. teo jANe che ke e killAmAM jo eka ThekANe gAbaDuM paDyuM, to Akho durga gabaDI paDyA vinA raheze nahIM. teo nitya apramatta upayoge potAnI vizuddhinuM rakSaNa karanArA hoya che. temane AsaktinA svarUpanuM evuM sUkSma jJAna hoya che ke te mohinI maiyA game tevo veza dhAraNa karI temanA aMtaHdvAramAM praveza karavAno lAga zodhe to paNa temAM te phAvI zakatI nathI. mahAvIra prabhu A koTInA puruSavarya hatA. saMgamanI yuktio koI binaanubhavI ane kAcA yogInA saMbaMdhe saphaLa thAta, paNa prabhunA saMbaMdhamAM teno badho udyoga vyartha nivaDyo. te potAnuM mlAna ane AzAbhagna moTuM saMtADato potAnA nivAsasthAne gayo. 79 AthI spaSTa thavA yogya che ke anukULa saMyogomAM ApaNo vizuddhino saMkalpa nibhAvavo e, pratikULa saMyogomAM nibhAvavA karatAM adhika duSkara che. jeo tevA pralobhaka nimittomAM potAnI vimaLatA sAcavI rAkhe che, te ja kharA vijetAo ane sAmarthyanA sAcA dRSTAMto cha vikArahetau sati vikriyante yeSAM na cetasiM ta eva dhIrAH / 2010_03 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa navamuM bhAvanA bhavanAzinI bhASyate bhavavairAgyAdisamutpAdnAya punaH punarmanasi smareNAtmA mokSAbhimukhI kriyate yayA sA bhAvanA / (saMsAra) bhava upara virAga utpanna karavA mATe vAraMvAra manamAM jenuM smaraNa karavAmAM Ave ane te dvArA AtmAne mokSa sanmukha karavAmAM Ave tenuM nAma bhAvanA. -zrI zAMtasudhArasa prabhu tyAMthI vihAra karatA ekadA vaizAlImAM AvI pahocyA. tyAM eka jinadatta nAme dayALu ane saddaguNI paraMtu lakSmInA kSayathI "jIrNa zreSThI"nA upanAmane pAmelo eka garIba zrAvaka raheto hato. tene prabhunA AgamananI khabara paDI ane teo je upavanamAM utaryA hatA, tyAM jaI atyaMta bhaktithI dravatA hRdaya vaDe temanI stuti karI. tenI eka ugra bhAvanA e hatI ke prabhu tene tyAMthI eka vakhata bhojana grahaNa karI tenI IcchA pUrNa kare. A uddezathI teNe potAne tyAM prAsuka ane potAnI saMpatti pramANe uttama bhojano taiyAra rAkhyAM. dIkSA lIdhA pachInuM, A vizAlA nagarImAM prabhu agiyAramuM cAturmAsa te vakhate nirgamatA hatA ane cAra mAsanA upavAsanuM je vrata temaNe rahyuM hatuM, te vratanI sImA je divase pUrNa thavAnI hatI te divase 2010_03 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 81 uttama bhojananI sAmagrI taiyAra rAkhI, jinadatta zeTha atyaMta sukyathI prabhunA AgamananI rAha joto hato. prabhu Aje mAre tyAMthI bhojana grahaNa karI mane kRtArtha karaze, evA UDA manobhAvamAM te nimagna hato. paraMtu tenA durdevathI ke game te kAraNathI paNa prabhu tene tyAM na jatAM nagarInA koI bIjI gRhasthane tyAM padhAryA. A bIjo gRhastha te vakhate eka nagarazeTha ane moTo dhanika hato. dravyanA abhimAnathI tenI mati zudra ane saMkucita banI gaI hatI. niSkacana ane zuSka tanuvALA prabhune bhikSAnA arthI nihALI teNe potAnI sevikAne AjJA karI ke A bhikSukane bhikSA ApI jaldI raja Apa. dAsIe zeThanI AjJAnusAra bhikhArIne yogya, jevuM tevuM anna chorAvI prabhune vidAya karI dIdhA. temane to game tevA anna pratye mananI samAnatA hatI, paraMtu A tarapha jyAre bhAvika jinadattane khabara paDI ke prabhue pelA abhimAnI dhanikane tyAMthI bhojana grahaNa karyuM che ane potAne tyAM AvavAnA nathI tyAre tene potAnA maMda bhAgya upara atyaMta tiraskAra chUTyo. prabhunA svarUpanuM ciMtavana karato te bicAro temanI mA-pratIkSA karato hato ane atyaMta bhaktiparAyaNa ane ekAgra cittathI prabhune bhojana ApavA vaDe potAnuM jIvanasAphalya karavA Icchato hato. jinadattanI manobhAvanA aphaLa rahevAthI tenuM hRdaya kalezanA agni vaDe vidagdha rahyA karatuM hatuM. prabhu je paramapada meLavavAnI gatimAM che, te gatimAM huM paNa mArA anna vaDe yatkiMcita 2010_03 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 zrI mahAvIra sahAdhya ApI te pada pratyenI mArI parAyaNatA vyakta karuM, evA pragADha manorAgathI tenuM mana ullasita hatuM. paraMtu jayAre tene jaNAvyuM ke, potAnI bhAvanA mAtra ciMtanAtmaka ja rahevA pAmI che ane te saMkIrNa maryAdAnuM ullaMghana karI kriyAtmaka thavA pAmI nathI, tyAre potAnA prayatnanI khAmIne lIdhe ja ema thayuM che; ema teNe nizcaya karyo. je ucca uddeza mAtra bhAvaparyavasAyI ja rahe che tenI kiMmata kazI ja nathI. paraMtu kAryaparyavasAyI thAya tyAre ja tenuM saMpUrNa phaLa maLe che, ema jinadattane jaNAvyuM. ke jinadattano udyoga mAtra bhAvaparyavasAyI athavA ciMtanAtmaka ja nahoto. "Ama karuM to ThIka ane tema karuM to ThIka' evI mAtra manorathasRSTi racIne ja besI na rahetAM teNe potAnI bhAvanAne kriyAtmaka karavA badhI taiyArI rAkhI hatI. paraMtu uttama puruSo jyAre potAnA uddezane dareka prayatna chatAM apUrNa ke arthapUrNa jue che tyAre teo tyAM potAnA puruSArthanI ja jUnatA nihALe che. jinadatte potAno prabhu taraphano bhaktibhAva spaSTa karavAnI taka gumAvI te saMbaMdhamAM tene atyaMta pazcAttApa thavA lAgyo. tevAmAM te nagaranA upakaMTha (suburb)mAM pArzvanAtha prabhunA ziSyasamudAyamAMhenA koI paramajJAnI mahAtmA padhAryA. darzane jatAM eka mumukSue temane vaMdanApUrvaka prabhunA pAraNA saMbaMdhI badhI hakIkata nivedana karI pUchyuM ke, jinadatta ke je prabhune kAMI bhojana ApI zakyo nathI ane nagarazeTha ke jenA game tevA suda annathI paNa prabhuno 2010_03 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra udarAgni zAMta thavA pAmyo hato, te bemAMthI adhika puNya koNe upAjaryuM che ? dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA svarUpano yathAtathya viveka karanAra te mahAtmAe uttaramAM kahyuM ke, "potAnI ugra bhAvanA vaDe je mahad phaLa jinadatte upA che teno anaMtamo aMza paNa nagarazeThe meLavela nathI. nagarazeThanI bhAvanAhIna kriyAnuM phaLa atyaMta stoka ane nahivat che ane jinadatte potAnA parama vizuddha pariNAmathI ane prabhu pratyenA niravadhi bhaktibhAvathI, acyuta devalokanI gatinuM phaLa meLavyuM che. prabhunA bhojanArthe AgamananI rAha jovAnA kALe tenA AtmapariNAma eTalI badhI tvarAthI ucca zreNImAM vahatA jatA hatA ane te bhAvamAM uttarottara te eTalo badho tadrupa thato jato hato ke jo teTalI vAramAM teNe prabhunuM bIje sthaLethI bhojana grahaNa sAMbhaLI cittavikSepa na anubhavyo hota to, thoDI vAra pachI jinadatta te parama pada meLavata ke je vIra prabhu hajI eka varasa pachI meLavavAnA hatA, paNa teTalAmAM tenI pariNAmadhArA, potAnI AzA niSphaLa thayethI joI, tUTI paDI ane tethI te pada tatkALa na meLavatAM ucca devalokanI gati upArja. - A prasaMgamAMthI be gaMbhIra satyo udbhave che : (1) bhAvanAhIna kriyAnuM phaLa ghaNuM ja alpa che ane (2) kartavya mATenA puruSArtha vinAno ekalo nirbaLa manoratha paNa teTalo ja niSphaLa che. jarA vizeSa vistArathI A marmane adhika spaSTa karIe. 2010_03 83 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 zrI mahAvIra (1) baMdhano nirNAyaka hetu pariNAma athavA bhAvanA che, karma (action) nathI. ekalA karmathI ApaNe ApaNuM ke koInuM kazuM ja hita karI zakatA nathI. ApaNA game tevA bhAre prayatnathI paNa ApaNe koInuM svalpa paNa duHkha TALI zakIe tema nathI, e haMmezAM smRtimAM rAkhavAnuM che. vizva pratye kAMI paNa paropakAra karavAmAM ApaNe vizvanuM kalyANa karI nAkhIe chIe, ema jo koI mAnatuM hoya to te ThagAya che. eTaluM ja nahIM paNa pArakAnuM hita karavArUpa abhimAnavALI bhAvanAthI UlaTo pote vizeSa baMdhAya che. duniyA ApaNA jevA sudra jaMtuonA paropakAranI rAha joI beThI nathI ke ApaNe khAlI tevI ahaMtAthI phulAIe ! kharI rIte manuSyono paropakAra karavAno prayatna bIjAnA hitano nahIM paNa potAnA hitano sAdhaka che ane te svahitanA pramANano AdhAra, te paropakArI kRtyanA sthaLa pramANa upara nahIM, paNa je svArpaNanI bhAvanAmAMthI te kRti uddabhave che tenA upara che. bIjuM kAMI hita thavuM yA na thavuM te temanI potAnI karmanI vicitratA upara AdhAra rAkhe che. paraMtu ApaNA hitakara ciMtana ane kAryathI ApaNane to temAM aMtargata rahelA svArthatyAganA tAratamya anusAra jarUra phaLa maLe ja che. AthI ApaNane je phaLa maLe che, te ApaNI kRtimAMthI nahIM, paNa te kRtinA mULamAM tenA AtmArUpe rahelI svArpaNanI bhAvanAmAMthI maLe che. ghaNIvAra ApaNAM kartavyo bIjane sukharUpa thaI zake teTalAM saMpUrNa athavA prabaLa hotAM nathI, 2010_03 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra tethI bIjAnA saMbaMdhamAM karelo tevo paropakArarUpa prayatna niSphaLa ja jAya che, paraMtu paropakAra karanAranA tenA prayatnanuM bIja tenI svArthatyAganI bhAvanAmAM hovAthI te to zubha phaLa meLave ja che. jo tema na hota ane phaLano AdhAra mAtra ekalI sthULa ane bhAvanAhIna kRti upara ja hota to A vizvamAM koI dravyahIna manuSyathI potAnuM kalyANa banI ja zakata nahIM ane mAtra ekalA dhanI puruSo ja potAnA dravyanA vyaya vaDe pArakAnuM ane potAnuM kharuM kalyANa karI zakata, ane tema thayethI zAstrakArone paNa niSkaMcanatvano bodha ApavAne badale game tema karI puSkaLa paIso bhego karI paramArtho karavAno ekAMta upadeza Apavo paData. paraMtu jyAre tema nathI tyAre ApaNane spaSTa thAya che ke svayaM kRtimAM phaLadAyitva nathI paNa te kRtinI pAchaLa rahelI potAnI svArthatyAganI bhAvanA sivAyano tyAga e ghaNIvAra abhimAnano poSaka thAya che ane tethI te kRti, tenA karanAranuM tema ja jemanA saMbaMdhe te karAya che, temanuM paNa hita karI zakatI nathI. dardI sAmA manuSyano satkarmano udaya najIka hoya to tenA nimitte te kRti tene phaLe che. paraMtu ApaNane maLavAnA phaLano AdhAra sAmA manuSyane te kRti saphaLa thaI che ke niSphaLa thaI che te upara nathI, paraMtu te kRti ApaNA keTalA svArtha-tyAganA pariNAmarUpe che tenA upara che. TUMkAmAM, bIjAno paropakAra karavAmAM manuSya potAno ja upakAra sukharUpa thavo yA na thavo e tenA potAnA karma upara nirbhara 2010_03 85 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 che. AtmAnA vikAsa arthe tyAga e atyaMta Avazyaka hovAthI ja dAna Adikano ATalo badho mahimA zAstrakAro gAya che. dAna pote kAMI ja mahattvanI vastu nathI, paNa dAna thatAM pahelAM thavo joIto kRpaNatAno-saMkIrNatAno lopa, e ja kharI mahattvanI vastu che. jo tevo lopa sadhAyA vinA anya kSudra hetuthI jo dAnarUpa kriyA pragaTe che, to te dAna karanArane UlaTI hAni karanAra che, kemake tevI kriyAthI tenI kIrti-lobha Adi halakI vAsanAo poSaNa meLavI baLavAna thAya che. Ama hovAthI ja mahAvIra prabhu jevA parama puruSane bhojananuM dAna ApanAra nagarazeThane je phaLa maLyuM te mAtra nahivat ja hatuM ane jinadatta ke je kazuM ja ApI zakyo nahoto teNe potAnI utkRSTa bhAvanA vaDe utkRSTa phaLa meLavyuM hatuM. zrI mahAvIra (2) kartavya arthe je prayatna Avazyaka che, te prayatna vinAno khAlI manoratha paNa teTalo ja phaLahIna che. game tevI mahAna pAramArthika bhAvanA paNa jo mAtra ciMtanamAM ja aTakI rahe to te nakAmA jevI ja che. ciMtana(feeling)ne saMkalpa(willing)nA pradezamAM AgaLa dhakelAya ane tyAMthI kRti(action)nI pUrNatAe lavAya, to ja te kRtinA mULamAM raheluM ciMtana saphaLa gaNI zakAya. ciMtanano mahimA mAtra kRtinA eka sAdhana tarIke che. je ciMtanane saMkalpa ane kRti anusaratAM nathI, te ciMtana ApaNane ane jagatane ubhayane vyartha che. kemake ApaNe pArakAne du:khe game teTalA du:khI thaIne besI rahIe 2010_03 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 87 to paNa temAM du:khitanuM zuM vaLyuM ? kadAca tevI zubha lAgaNImAM kAMI tANItoDIne lAbha zodhavA jaIe to eTaluM kahI zakAya ke tethI ApaNo samabhAva (sympathy)no abhyAsa vadhe che ane tethI kalpanA vaDe jagatanA du:khanI sAthe saMbaMdhamAM AvatA, ApaNA sukhamAM unmatta banatA aTakIe chIe ane duHkhanI vakhate kalpanAmAM sahelA duHkhanA abhyAsanA baLathI, kAMIka TTAra rahI zakIe chIe. paNa A lAbha e kAMI mahattvano nathI ane mahattvano gaNIe to paNa te lAbha bIjI rIte paNa meLavI zakAya tema che. ApaNAthI vadhAre sukhInA sukhanI sAthe ApaNA sukhano mukAbalo karavAthI ApaNI unmattatA ane mada heThA besI jAya che ane duHkhanI vakhate ApaNA karatAM vadhAre duHkhI janonA duHkhanI sAthe ApaNA du:khano mukAbalo karavAthI duHkhamAM dabAI jatA aTakIe chIe ane saMtoSa mAnI rahI zakIe chIe, mATe mAtra bhAva athavA ciMtanAtmakapaNAnI bhUmikA vaLoTI kRtinA puNya pradezamAM pravezavuM emAM ja kharI udAratA, hRdayavistAra ane svArtha-tyAga samAyela che. koIne duHkhI thato joIne ApaNAmAM tenuM duHkha nivAravAnI zakti hoya chatAM mAtra tenA duHkha bhaNI joI ciMtavIe ke "arere ! A bicAro kevo pIDAya che ?" to A bhAvanA e dayA nathI, paNa adayA che - nahIM nahI, nirdayatA che. eTale aMze tenuM duHkha nivAravAnI ApaNI zakti vadhAre teTale aMze ApaNI nirdayatA paNa vadhAre gaNAvA yogya che. ApaNA sahaja prayatnathI 2010_03 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrI mahAvIra tenuM du:kha TaLatuM hoya athavA jUna thatuM hoya chatAM ApaNe tenI upekSA karIe ane mAtra samabhAva darzAvI cAlyA jaIe to tevA samabhAva (!)ne dayAnA nAmathI saMbodhavuM, e dayAnA vAstava svarUpanI mazkarI karavA tulya che. kharI dayAno manamAM udaya thAya to kRti zyA vinA tene nirAMta vaLe ja nahIM. jeno jene "bhAvadayA" kahe che te bhAvanA, A kALe lokonA manamAM evI astavyasta rUpamAM rahI che ke ghaNIvAra mAtra havAI killA ane zekhacallIpaNAne bhAvadayAnI saMjJAthI prabodhavAmAM Ave che. paraMtu bhAvadayAnuM svarUpa tevuM nathI. bIjAnA duHkhanI sthitino tadrupa anubhava, te pachI te sthiti pratye ApaNI samadu:khitA athavA anukaMpA (sAmAnA hRdayakaMpane ApaNuM hRdaya anusare te kriyA) ane tyAra pachI hRdayArdratA ane tyAra pachI svArthatyAga. eTalI hRdayanI sAmagrInA samuccayane bhAvadayA kahevI joIe. teTalI sAmagrI taiyAra thayA pachI kRti thavAmAM kAMI ja vAra hotI nathI. mAtra eka TakorAnI ja apekSA hoya che. kRtinuM upAdAna kAraNa, uparokta sAmagrIno samUha ja che, arthAta te kRtino pUrva paryAya che. ema banavA yogya che ke eTalI sAmagrI chatAM ghaNIvAra tevA bhAvadayAvALA manuSyathI kRtinA pradezamAM javAtuM nathI. kemake tenI kRtithI sAmA manuSyanuM duHkha TaLe tema na hoya to te kRtino niSphaLa vyaya thAya che ane tethI tenI sArAsAra vivekazakti tene kRtimAM UtaratAM roke che. chatAM tevI bhAvadayAthI tene to je 2010_03 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra * 88 phaLa maLavA yogya hoya che, te ja maLe che. kRti nathI banI zakI teTalA kAraNathI tenI phaLazaktimAM nyUnatA rahevA pAmatI nathI. kemake kRti na thavAmAM teno prasAda athavA svArtha heturUpa hoto nathI. paraMtu sAmAM manuSyanA du:khanA moTA pramANane pahocI vaLavA tenI yatkiMcita sAmagrI azakya hoya che te ja che. manoratha ane yathArtha bhAvadayA vacce je bheda che te AthI kAMIka spaSTa thaze. TUMkamAM, manoratha jyAre ciMtana karIne ja besI rahe che tyAre bhAvadayA kRti karavA parvatanA hRdayavegane vistArI zake che. manorathanuM mULa kSaNika AvezamAM hoya che, tyAre bhAvadayAnuM bIje svArthatyAgamAM hoya che. manoratha e aLapAI javA nimaelo khAlI manastaraMga che. tyAre bhAvadayAno vega kRti thaye ja virame tevo niyata dizAmAM ja gati karanAro ane ISTa hetuno sAdhaka hoya che. 2010_03 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa dazamuM kara ane jo eka divasa prabhu vihAra karatA koI nagaranI samIpanA vanamAM AvI caDyA ane tyAM deha, vANI ane mananA yogano nirodha karI, AtmasamAdhimAM sthirapaNe UbhA hatA. te raste thaIne potAnA be baLadone dorI jato eka bharavADa nIkaLyo. te jyAre prabhunI pAse Avyo, tyAre tene kAMIka potAnuM bIjuM kAma sAMbharI AvyuM ane potAnA baLado prabhunA sarva prakAranA bAhya yoga, kAcabAnA aMganI mAphaka saMvarita hovAthI te bharavADanA kahevA upara athavA baLada potAnI samIpamAM che te vAta upara temanuM dhyAna na hatuM. bharavADa ema samajela ke prabhue tenI bhalAmaNanA pratyuttaramAM mauna dAkhaveluM, te potAnI bhalAmaNanA svIkAra tulya ja hatuM. te bharavADa jo prabhunA AtmAnI sthiti samajI zakyo hota to prabhune prApta thavAnA duHkhada prasaMgano saMbhava eTalethI ja aTakI jAta, paNa jema duniyAnA soe navANuM prasaMgomAM virodho UbhA thavAmAM ekabIjAnI gerasamajUtI e ja kAraNa che, tema bharavADanI baLada sAcavavAnI bhalAmaNanA saMbaMdhamAM paNa banavA pAmyuM. prabhu e baLadonI pAchaLathI saMbhALa rAkhaze ane temanI tema karavAnI nAmarajI hota to bhalAmaNanA vakhate ja nA pADI deta; evA khyAlathI bharavADa, baLadone prabhunI pAse UbhA 2010_03 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 91 rAkhI, potAnA kAme utAvaLathI jato rahyo. prabhune to bharavADa, baLada ke bhalAmaNa traNamAMthI eka vAtanI khabara nahotI. banyuM paNa emaja ke baLado paNa judI judI dizAmAM caravA mATe dUra caDhI gayA. ghaNIvAra pachI bharavADa pAcho AvI jue che to baLada nathI. prabhune baLadanA saMbaMdhamAM pUchatAM temaNe to pUrvanI jema potAnI mana pratijJAne anusarI, kazo uttara Apyo nahIM. mUrNa bharavADe A uparathI ema mAnyuM ke Ama niruttara rahevAmAM ane baLadano yogya patto nahIM ApavAmAM prabhunI jarUra badadAnata hovI joIe. teNe pharI pharI prabhune potAnA baLadano patto ApavA pUchavA mAMDyuM, paraMtu jyAre tenA badhA ja praznonA uttaramAM prabhue eno e ja monabhAva dAkhavavA mAMDyo, tyAre tene atyaMta krodha caDhayo. prabhu to potAnA svarUpamAM saMlIna hovAthI temanI AsapAsa je kAMI thatuM hatuM, tenuM temane mula bhAna ja nahotuM. temanA yoga jo bAhyabhAve vartatA hota to AvI gerasamajutI UbhI thavAno prasaMga nivArI zakAyo hota ane prabhu pote paNa potAnA AvA ajJAta vartanathI bharavADanA manamAM krodha upasthita karavAmAM nimittarUpa na thayA hota. paraMtu A prasaMge A bharavADa dvArA, karmaphaLapradAtrI sattAne, prabhue pUrvabhavamAM gatimAM mUkelA duHkhada kAraNane kAryarUpa karavAno avasara pAkI cUkyo hato. prabhune A prasaMge prApta thavAnA kaSTanuM kAraNa temaNe pUrva vAsudevanA bhavamAM evI rIte racyuM hatuM ke teo eka vAra nidrAvaza thavAnI 2010_03 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra taiyArImAM hatA ane te mATe potAnI zayyAmAM jAgRtapaNe sUtA hatA te vakhate temano zayyApALaka A bharavADano zarIrastha AtmA hato. vAsudeve potAnA zayyApALakane AjJA karI hatI ke "atyAre je A saMgIta vAdya vigere cAle che te badhuM, jyAre mArI AMkha maLI jAya tyAre, turta baMdha karAvI deje. mAtra huM jAguM tyAM sudhI ja zarU rakhAvaje." paraMtu saMgItanA dhvanimAM lubdha thayelA te zayyApALake potAnA AjJApakanI AjJAnI avajJApUrvaka te nRpatinA nidrAvaza thayA pachI paNa saMgIta cAlu ja rakhAvyuM. gAyakoe potAnuM saMgIta baMdha karavAno nityano vakhata thatAM baMdha karavAnI AjJA mAgI, paNa pelA zavyApALake to rAgavaza thaI te zarU rAkhavAnI AjJA karI. gAyako to te pramANe savAra sudhI potAnuM kAma laMbAvya gayA. vAsudevane jAgavAno vakhata thayo che, te vAtano paNa zayyApALake anAdara karI, saMgIta cAlu ja rakhAvyuM. Akhare nRpati jAgIne jue che to sUryodaya thayA chatAM rAtrInA prathama prahare cAlatuM hatuM tevuM ja saMgIta cAlatuM rahyuM hatuM. temaNe pRcchA karI te uparathI jaNAyuM ke zavyApAlake temane tema karavA AjJA karelI hatI. AthI vAsudevane potAnI AjJAnI avagaNanA karavA sudhInI, potAnA anucaranI rAgAMdhatA upara krodha caDhyo ane tene bolAvI maMgAvI AjJAnuM ullaMghana karyuM hatuM, te IndriyanA tRpta upayogano sadaMtara nAza karavA hukama kADhayo. tenA karNanA golakamAM sIsAno dhagadhagato rasa reDI pUrI devAmAM AvyA. AvuM atyaMta 2010_03 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 93 nirdayatAbhareluM kArya karavAmAM pUrva bhave vAsudevanA zarIramAM rahelA paraMtu A kALe prabhunA zarIramAM virAjatA AtmAe je atyaMta ane pracaMDa ugra bhAvo sevyA hatA, teno badalo bhogavavAno aniSTa prasaMga prabhune AvI caDyo. prabhue pUrva bhAve potAnA rAjyanA abhimAnanA chakathI jema eka saheja koSottejaka kAraNanI potAnA sevakanA karNamAM sIsu reDAvavA jevuM bhayaMkara kArya hatuM, tema A bhave paNa potAnA baLadano patto prabhue na ApavAnA saheja kAraNathI kupita thaI te bharavADe, prabhunA je karNayamAM potAnI ATalI ATalI pRcchAnI kazI ja asara thatI na hatI te karNamAM zarakara vRkSanI mekho ThokI dIdhI ane tenI koIne khabara paDavA na pAme athavA te pAchA kADhavAnI jaladI kArI na phAve te mATe vadhArAnA bahAra rahetA bhAgo kApI lIdhA. prabhu AvA baLavAna nimittathI paNa jarAye potAnA kSamAvatathI calita thayA nahIM. teo jANatA hatA ke A vizvamAM eka phuraNa sarakhuM paNa, pUrve racAelA kAraNa vinA pragaTatuM nathI. bharavADe potAne je ugra kaSTa ApyuM temAM paNa pote ja kAraNa hatA ane te kAraNa te bharavADa dvArA te kALe phaLarUpa thayuM hatuM, e prabhuthI ajANyuM na hatuM. vAsudevanA bhavamAM prabhue potAnA sevakanA karNamAM sIsuM reDAvatI vakhate je manobhAva sevI bhayaMkara vedanIya karma upAmyuM hatuM, te manobhAvamAM mukhyapaNe be tattvo aMtargata hatAM. (1) potAnI upabhoga 2010_03 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 zrI mahAvIra sAmagrIno anyanA upabhoga arthe upabhAga thato joI pragaTelI mamatva bhAvanA (2) ane alabatta te zavyApAlakane pArakI sAmagrInA tevA upabhogano haka nahoto, chatAM eka manuSya bIjanA haka upara AkramaNa kare tenA daDarUpe tevA AkramaNanuM svarUpa, vistAra ke prakAra upara lakSya rAkhyA vinA kSaNika Avegane vaza thaI, potAne koI ja pUchanAra nathI evA madAMdhapaNAthI game tevI zikSA karI levAnI bhAvanA. potAnI upabhoga sAmagrIno sukhAsvAda anya vaDe thato joI teno badalo levA mATe je vRtti uddabhave che, tevI tIvratA, gADhatA ane sthAyitvanuM niyAmaka te upabhoga sAmagrIne viSe raheluM potAnuM mamatva che. mArA puNyabaLathI je kAMI mane maLyuM che teno bhoktA mArA sivAya anya koI ja na thAya ane kadI mArI najaracUkano lAbha laI, koI teno ayogya rIte upabhoga karI le athavA te bhogya sAmagrIne mArI pAsethI chInavI le, to tenI marajI paDe tevo badalo, bane teTalA AvezathI huM lauM evo pAmara hRdayano svAbhAvika vega hoya che. paraMtu manuSya saraLapaNe ane nirmaLa buddhithI vicArI jue to tene jaNAya ke je vastune potAnA puNyabaLathI ja upasthita thayelI gaNe che ane jene te mAtra potAnA ja upabhoganuM sAdhana kahyuM che, te vastunuM sukhadAyIpaNuM ghaNAM AgaMtuka kAraNo upara AdhAra rAkhatuM hoya che. arthAta te vastunI bhogapradAna zakti bhoktA, jene tenA upabhogathI bAtala rAkhavA mAge che temanA upara ja bahudhA 2010_03 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 95 avalaMbI rahelI hoya che. vastunuM sukhadAyIpaNuM je aMzonA samuccayathI uddabhaveluM che, te aMzono tiraskAra karavo e mUrnAI che ane AsapAsano samAja e potAnA ghaNA viSayonA sukhadANAnuM mukhya aMga hovAthI samAja ane ApaNA sukhano avayava avayavI saMbaMdha che - arthAta janasamAja e ApaNA sukhanuM eka mukhya ghaTaka athavA aMga (constituent) che. ApaNI upabhoga sAmagrInA mUlyano keTale aMze samAja upara AdhAra rahelo che, tenuM kiMcita vivaraNa atra asthAne nahi gaNAya. manuSya hRdayanA gupta marmanuM avalokana karatAM jaNAya che ke suMdara athavA sukhada vastuno upabhoga karavo teTalAthI ja tene paritRpti thatI nathI, paraMtu te sAthe potAnA sukhAnubhavanuM bahAranA jagatane paNa jJAna che, evuM te bhoktAne bhAna hovuM emAM tenuM aDadho aDadha sukha raheluM hoya che. suMdara vastrAlaMkAra paheravAmAM je sukha raheluM hoya che, tenuM pRthakkaraNa karI jotAM jaNAya che ke, te sukhano jarA paNa aMza te vastrAlaMkAramAM svataH rahelo hoto nathI. temAM sparzasukhano paNa haka nathI, eTaluM ja nahIM paNa UlaTuM tethI zarIra upara eka prakAranuM upAdhIrUpa vaLagaNa jevuM lAge che. chatAM temAM je sukha anubhavAya che, te "mane AvA suMdara alaMkAramAM pariveSTita nihALI AsapAsanA loko mane sukhI gaNaze." tevA bhAnamAM raheluM che. alaMkArane aMge rahetI AvI bhAvanA bAda karavAmAM Ave to zeSamAM 2010_03 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra bhAgye ja koI rahevA pAmaze ane Ama che tethI ja alaMkAra dvArA potAnI sukhamaya avasthAnuM jAheranAmuM pheravanArAo gharanA khAnagI khUNAmAM te alaMkArane eka bAjue mUkI rAkhe che. AthI spaSTa thAya che ke duniyAmAM prApta thatuM ghaNuMkharuM sukha e, "AsapAsanuM janamaMDaLa mane sukhI mAne" enA abhimAnamAM ja samAeluM hoya che. je tenI AsapAsa tene sukhI gaNanAra koI ja manuSya na hoya to athavA potAnI sukhamayatAnA abhimAnanuM kazuM ja nimitta na hoya to, tenI sukhasAmagrInuM temaja tenA te puNyabaLathI je sAmagrI tene prApta thaI che tenuM mUlya kazuM ja rahevA pAmatuM nathI. sukhI thavA mATe ekalI sukhasAmagrInI ja nahIM, paNa potAne tevI sAmagrIthI sukhI mAnanAra maMDaLanI paNa prathama AvazyakatA che. jayAre AsapAsanA janamaMDaLa upara potAnA sukhano ATalo badho AdhAra che arthAta te potAnA sukhanA AtmA samAna che, to pachI "mArI upabhoga sAmagrI upara temano kazo ja haka nathI ane mArA puNyasaMcayathI prApta thayeluM sukha huM ekalo ja bhogavuM" evI bhAvanA e tevuM mAnanAranA hRdayasaMkoca, pAmaratA ane viSayalAlasAnA atizayapaNAne ja sUcavanAra che. potAnA puNyabaLanuM abhimAna rAkhanAre samajavuM joIe ke AkhI duniyA e mAtra tamArA sukha arthe ghaDavAmAM AvI nathI athavA tamArA puNyabaLamAMthI prakaTelI nathI. potAnA sukhAnubhavanA mukhya aMgarUpa samAja pratyenI tiraskAra vRtti, 2010_03 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 97 e AtmAnI adhama dazAno ja prakAra che. potAnI mAlikInI cIja potAnA sivAya bIjA koIne bhogavavAno haka nathI, evo niyama rAjayakartI sattAe mAtra vyavahAramAM avyavasthA thavA na pAme eTalA ja mATe ghaDelo che. e laukika niyama, vizvanuM rAjayataMtra calAvanAra divya sattAne leza paNa baMdhanakartA nathI. agavaDane khAtara upajAvelA dhArAdhoraNone prakRtinA mahArAjyamAM pravartatA niyamorUpe athavA tenA pratinidhirUpe mAnI levAnI bhUla buddhimAno karatA nathI. potAnA svAmItvanI vastu upara bIjAo AkramaNa na kare tevA niyamo ghaDavAmAM laukika sattAno hetu lokonI svArtha vRttine maryAdAmAM rAkhavAno ja che, paraMtu IzvaranA mahArAjayamAM tevA svArthonI jhapAjhapI muddala nathI, ane tethI temAM praveza karavA IcchanAre potAnI vastunA upabhogano potAne ja saMpUrNa haka che ane bIjAne nathI, evI svArthavRtti tyajavI joIe. potAnI vastuno mAlikI haka potA sivAya anya koIne ja nathI evuM prabhunA gharanuM dhoraNa hota to mahAvIra ane buddha Adi Izvara koTinA puruSo te niyamanuM ullaMghana kadI ja karatA nahIM. paraMtu jayAre temaNe potAno mAlikI haka duniyAne vahecI ApavAmAM ja mAnanAra ApaNe paNa svIkAravuM ja paDaze ke, "mArI sukha-sAmagrIno huM ekalo ja upabhoga karuM" evI svArthabhAvanA AtmAnuM adha:patana kare che. vAsudevanA bhavamAM potAnA zavyApAlakanA karNamAM sIsuM reDavAnI 2010_03 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrI mahAvIra je krUra zikSA mahAvIra prabhue karI hatI, temAM aMtargata rahelA ugra nijura pariNAma te paNa temane A bhave udaya pAmelI pracaMDa vedanIya prakRtimAM heturUpa hatA. eka alpa aparAdha mATe bhayaMkara daMDa karavAnA kAryamAM te vAsudevanI je tIvra svArthabhAvanA ane ghAtakI vRtti samAyelI hatI, tenA phaLarUpe vartamAna bhavamAM mahAvIra prabhune tevI ja zikSA sahana karavI paDe te nisarganA niyamane taddana anurUpa ane thavA yogya ja hatuM, emAM leza paNa zaka nathI. potAne koI ja pUchanAra nathI ane potAnA sevakanuM jIvanamaraNa potAnA hastamAM sopAyeluM che, mATe rAgadveSane anukULa Ave evI sajja karI levI, evI vRtti vAsudevane rAkhavI ghaTatI nahotI. temAM vizeSa karIne jyAre potAno sevaka te pharamAvelI zikSAnI viruddhamAM potAnuM kazuM ja baLa ajamAvI zake tema na hatuM ane pratyAghAta karavAnI tenI leza paNa taka nahotI, te vakhate vAsudeve potAnA vairanI bhAvanA upara aMkuza rAkhavo joIto hato. jyAre sAmo manuSya potAnA viruddha kAMI ja hAtha uThAvI zake tema hotuM nathI tyAre tenA pratye kAma levAmAM manuSya bahu viveka vAparavAno che. potAnA kArya viruddha sAmA manuSyane vAMdho uThAvavAnI athavA potAnuM baLa ajamAvavAnI taka prApta hoya to baMnenI virodhabharI lAgaNI keTaleka aMze sthaLa bhUmikA upara athaDAIne viramI jAya che ane bahu ugra karmabaMdha thato nathI. paraMtu jyAM tema hotuM nathI - arthAta eka pakSane mUMge moDhe zikSA ja sahana karavAnI hoya 2010_03 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra che tyAM te zikSA jo gunhAnA pramANa ke prakAranA uparAMtanI hoya che to tenuM vaira, te zikSA sahanAranA AtmAnI sUkSma bhUmikA upara ucharIne moTuM thAya che; ane tenuM phaLa Akhare bahu bhUruM Ave che. pratyAghAtanI sAmA manuSyane taka hoya che to te vairabhAvanA kAMIka sthULa kArya dvArA zithila paDI javA pAme che. paraMtu tema jayAM hotuM nathI, tyAM vairavRttinuM baLa sAmA pakSanI sUkSma bhUmikA (astralplane) upara ekatra thAya che ane tenA paripAkano avasara AvyuM, te zikSA karanAra, pachI eka AkhI prajA hoya ke eka ja manuSya hoya; to paNa bhayaMkara badalo lIdhA vinA virAma pAmatuM nathI. Ama hovAthI keTalAka samaju rAjAo duzamananA keda thayelA mANaso prati DahApaNabharyuM vartana calAvI temanI sArI saMbhALa rAkhe che. agara je te vakhate dhAre to te rAja te badhA manuSyone mArI nAkhavA samartha che, to paNa tenA tevA kArya sAme thavAnI te manuSyone taka na hovAthI, tema karavAmAM te mahAna aniSTa phaLa jue che. sattAhIna raMka manuSyone rIbAvavAmAM athavA temane temanA aparAdhanA pramANathI vadhAre zikSA karavAmAM, je bhayaMkara aniSTa raheluM che, te AtmajJa puruSo ja sArI rIte samajI zake che. sUkSma bhUmikA upara te vairanI lAgaNI kevI rIte poSaNa pAmI vadhe che, tenuM svarUpa jeo jANe che, teo jagatane vAraMvAra evA kAryathI cetavAnI salAha ApatA gayA che. potAnI zikSA sAme vAMdho uThAvavAne sattAhIna prANIonA uSNa nizvAsamAM 2010_03 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrI mahAvIra lohIne paNa bhasmIbhUta karavAno pracaMDa dAvAnaLa guptapaNe samAyelo che, evI aneka saMtapuruSo vizvane saMdezo ApatA gayA che. itihAsanAM pRSTho paNa e ja satyanI sAkSI pUratAM ApaNI sAme paDyAM che. ayogya daMDa ApavAnI vRttithI AkhI prajA ane khaMDavyApI rAjyasattAye vinAza pAmI gaI che, to eka pAmara manuSya tevI vRttinA ugra phaLathI kema bacI zake ? vAsudevane tevI zikSA pharamAvatI vakhate evo ja garva rahelo hato ke mArA zAsanacakramAM AvelA badhA ja manuSyone huM dhAruM tema karI zakuM tema chuM. mArA kArya sAme mAthuM UMcakanArI Itara sattA AkhA vizvamAM koI ja nathI, paNa tenA abhimAnanA AvezamAM te eTaluM jovuM bhUlI gayA ke A bhava sivAya anya bhava paNa che ane A bhavanA kAryanuM phaLa AgAmI bhavamAM paNa maLe che. sattA manuSyane aMdha banAvI mUke che. te kALe tene pUrvAparano nirmaLa viveka raheto nathI. vAsudevane paNa temaja thayuM hatuM. potAnI sattAne aMge rahelI viveka rAkhavAnI javAbadArInuM bhAna teo bhUlI gayA. pariNAma e AvyuM ke A bhavamAM-mahAvIra prabhunA dehe, temane teno vipAka zoSavo paDyo. kaSTa sahana karavAnuM ja jenuM vRtta che, tevA vIraprabhue te govALIAnuM kArya zAMtipUrvaka sahI lIdhuM. tyAMthI vihAra karatA anukrame prabhu eka nagaramAM padhAryA. tyAM eka kharaka nAmanA vaidya prabhunA zarIranI kAMti nisteja joI anumAna karyuM ke temanA zarIramAM kAMIka 2010_03 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 101 zalya hovuM joIe. tapAsa karatAM karNamAM khIlA hovAnuM jaNAyuM. siddhArtha nAmanA zreSThInI madadathI te vaidhe prabhunA karNamAMthI te khecI kADhayA. kahevAya che ke, te vakhate je vedanA prabhune thaI hatI tenA utkaTapaNAne lIdhe temanA mukhathI bhayaMkara cIsa paDI gaI hatI. prabhune ghaNA upasargo vItyA hatA, chatAM temanA mukhathI eka paNa kAyarapaNAno ni:zvAsa nIkaLyo nahoto. paNa A chellA upasargathI temano upayoga kAMIka zithila thayo hato athavA dehabhAva avyaktapaNe upasthita thaI gayo hato. ghaNAka e vAtane asaMbhavita mAne che. tIrthakaranA mukhethI tevI cIsa kadI ja paDe nahIM tema ghaNAMnuM kahevuM che. game tema ho, paNa te upasarga prabhunA badhAM kacchamAM sarvathI adhika tIvra hato. A utkRSTa upasarga pachI prabhune eka duHkha thayuM nathI. dIkSAnAM sADAbAra varSa te temanA mATe kacchanI paraMparArUpa ja hatAM. te bAra varSamAM sADA agiyAra varSa ane pacIsa divasa teo nirAhAra rahyA hatA. chatAM utkRSTa parAkrama, kSamA, nilabhatA, Arjava, gupti ane cittaprasannatApUrvaka temaNe te badhuM sahI lIdhuM hatuM. jema sugaMdhI dravyane bALavAthI adhika sugaMdha Ave che, tema prabhu paNa vizeSa vizeSa parisahathI vizeSamAM vizeSa vizuddha ane AtmabhAva meLavatA jatA hatA. kacchanA prasaMgo e dehAdhyAsathI mukta thavAnA prasaMgo che. mUrkha manuSyo UlaTA teve prasaMge deha saMbaMdhI mamatva ane hAyavarALa sevI karmabaMdha kare che ane dehabhAvane sajjaDa banAve che. vivekI ane mumukSu 2010_03 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 jano tevA avasare dehAdika potAnA nathI ane AtmA ane deha talavAra-myAnanI jema bhinna che, evA aparokSa anubhavo meLavI le che. prabhunA kaSTanA itihAsamAMthI ApaNe je zikSaNa levAnuM che, te mukhyatve e ja che ke temaNe tevA nimitto prApta thatAM daihika vRttino jaya karI tenAthI potAnuM asaMgapaNuM-bhinnapaNuM samarasapaNuM sAdhyuM hatuM. mUrchAbhAve dehanAM kaSTone AtmAnAM kaSTo tarIke gaNyAM nahotAM. jema kaSTo adhika adhika tIvra banatAM gayAM tema tema temano AtmabhAva gADha banato gayo hato. te upasargo mAtra prabhune AtmabhAvanA abhyAsa tarIke ja pariNamatA hatA. zrI mahAvIra kaSTa e mAtra manuSyone duHkha devA ja Ave che tema mAnavuM na joIe. duHkha devA sAthe manuSya dhAre to te ko tene ghaNAM kImatI abhyAsapATho zIkhavI zake che, ke je sAdhAraNa saMyogomAM kadI zIkhI zakAtA nathI. hRdayagata anubhavo manuSya duHkhanA prasaMgomAMthI meLavI zake che. jema eka pakSe buddhinuM zikSaNa manuSyanA kalyANa mATe upayogI che, tema anya pakSe hRdayanuM zikSaNa paNa teTaluM ja upayogI che. ane khAsa karIne Atmazreya sAdhakane to te hRdaya zikSaNa ja mukhyapaNe upayogI che. A zikSaNa, moTe bhAge duHkhanA prasaMgo je anubhavo AtmA upara mUkatA jAya che temAMthI maLatuM hovAthI du:kha e dhikkAravA yogya nathI. paraMtu duzmananA rUpe mitranuM kAma karatA hovAthI UlaTA te AvakAravA yogya che. mAtra manuSya teno sadupayoga karavAno che. 2010_03 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanavistAra 103 te duHkhAnubhavakALe ApaNane ApaNI bhUtakALanI bhUlonuM bhAna thAya che ane bhAvImAM tevI bhUlo na thAya mATe tevA prakAranA sanizcayo baMdhAya che. samaju janone duHkhathI AtmA nirmaLa anubhavAya che ane AtmA uparathI jANe keTalAMka ghana AvaraNo tUTI paDatAM hoya tema jaNAya che. sAcI vastusthitinuM, AtmA-anAtmAnuM ane saMsAranA svarUpanuM tene jJAna thAya che. anukULa vedanIyanA-sukhanA udayakALe uparokta anubhava thavo asaMbhavita nahIM to azakya to che ja. ane AvA uttama anubhavanA nimittano upayoga karI temAMthI potAnuM hita sAdhI levuM e mahAvIra prabhunA caritramAMthI satata vaheto eka ati mUlyavAna upadeza che. mahAvIranA pagale cAlavAno dAvo rAkhanAra pratyeka manuSya temanA jIvanamAMthI uddabhavatA A mahAna zikSaNane sadAkALa potAnA hRdayamAM sthAyI rAkhavuM joIe. A chello upasarga sahana karyA pachI prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. kalpasUtrakAranA abhiprAya pramANe vaizAkha zudi dazamane divase, pAchale pahore, vijayamuhUrtamAM, jaMbhIka nAmanA gAmanI bahAra, RjuvAlukA nadInA tIra upara vaiyAvarta nAmanA caityanI najIka, zAlivRkSanI chAyA taLe, goduha Asane besI zukaladhyAnane bhAvatA thakA, te prabhune, je jJAnamAM sarva prakAranAM jJAna paryavasita thAya che, tevuM sarva dravyaparyAyane grahaNa karanAra, bAdhArahita saMpUrNa kaivalyajJAna prApta thayuM. 2010_03 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI mahAvIra kevalya prApta thayA pachI prabhunuM caritra parAtma koTInuM thayuM hovAthI te ApaNI mati ane kalpanAnI bahAranA pradezanuM che. tyAra pachIthI temanI chadmastha ryA baMdha thaI kevaLacarcA zarU thAya che. ame te viSayamAM utaravA mAgatA nathI. manuSyanA vartanamAMthI ja zikSaNa meLavI zake che. IzvaranA caritrane te anusarI zakato nathI ane amAro lekhana uddeza mAtra prabhunA manuSya tarIkenA jIvanaprasaMgamAMthI uddabhavato sAra upajAvavAno hovAthI amo prabhunA kRtakRtya thayA pachInA jIvanavibhAgamAM pravezatA nathI. 2010_03 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA devAnaMdA (1) jaina zAsananI vistIrNa AkAzapaTa upara je keTalIka pavitra sannArIo graha-nakSatra ke tAraliyAno prakAza pAtharI rahI che temAM jo koI tAralI camakadAra chatAM saMyamayukta, dUra dUra chatAM dunyavI ane manorama chatAM sAdI-surekha hoya to te devAnaMdA brAhmaNInI. nathI ene potAnA prakAzanuM abhimAna ke nathI ene potAnAM viziSTa sthAna ke prasiddhinI paravA. trizalA mAtAne sau saMbhAraze, emane uddezIne bhaktibhInI aMjalio apAze. trizalA devI to bha0 mahAvIranI jananI gaNAya. devAnaMdA koNa ? ene koI zA sAru saMbhAre ? saMbhAre yA na saMbhAre paNa 82 divasa sudhI jeNe bhao mahAvIranA ghaDAtA dehanuM lAlana-pAlana karyuM che te devAnaMdA mAtAnA puNyano prakAza, bhale maMdamaMdapaNe paNa camakato ja rahevAno. bhao mahAvIranA jIvanaghaDataranA eka upAdAnarUpa gaNAvAno. - bha0 mahAvIra trizalA devInA garbhamAM AvyA te pahelAM 82 divasa sudhI devAnaMdAnA garbhamAM rahyA hatA. paNa devAnaMdA brAhmaNI hatI-bhikSuka kuLanI hatI eTale Indra potAnA hariNagamaiSI devaneeka devadUtane mokalI enA garbhanuM haraNa karAvyuM. bhagavAna mahAvIra brAhmaNInI kukSimAMthI kSatriyANInI kukSimAM AvyA. trizalA mAtA 2010_03 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mAtA devAnaMdA ItihAsamAM amara ane ArAdhya banI gayAM-devAnaMdA mAtA eka bAju rahyAM ane bhagavAna mahAvIranA bhakto paNa jANe ke emane bhUlI gayA. devAnaMdAnA pati RSabhadatta bahu sAmAnya koTInA brAhmaNa hatA. brAhmaNakuMDamAM rahetA. devAnaMdA pote jAlaMdhara kuLanI bhAryA hatI. mahAvIra prabhu jyAre devAnaMdAnA garbhamAM AvyA ane subhAgI mAtAe bhavya cauda svapna nihALyAM tyAre e svapnanA artha jANI patipatnIne pArAvAra AnaMda Upajelo. gharaAMgaNe kalpataru Ugyo hoya eTalo saMtoSa thayelo. brAhmaNa-brAhmaNInI Rddhi ke samRddhinI to zI paravA hoya ? emano abhilASa eTalo ja ke, "potAne tyAM A cauda svapnasUcita eka evo parama prabhAvI putra avataraze ke je vedano pAragAmI haze, addabhuta niSThAvALo haze." paNa e ullAsa ThagAro nIvaDyo. emanI badhI AzAo dhULamAM maLI gaI. pelAM bhavya ane subhaga svapna paNa eka rAtrie jyAre bhagavAnanA garbhanuM haraNa thayuM tyAre devAnaMdAnA mukhamAMthI pAchAM nIkaLatAM dekhAyAM ! mAtA devAnaMdA ekadama UThIne beThAM thaI gayAM. emanuM sarvasva jANe ke lUMTAI jatuM hoya evuM duHkha thayuM. te divasathI devAnaMdA durbaLa ane jarjarita jevAM dekhAvA lAgyAM. brAhmaNanI AzAnA aMkura paNa karamAIne kharI paDyA. 2010_03 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA devAnaMdA pUrvabhavanuM eka pApa ADe AvyuM. devAnaMdA ane trizalA pUrvabhavamAM jyAre derANI jeThANI hatAM tyAre devAnaMdAe trizalAno eka ratnakaraMDiyo coryo hato. mAgavA chatAM trizalAne pAcho nahoto Apyo. e karmano badalo devAnaMdAne A bhavamAM maLyo. eno garbha indre harI lIdho ane bha0 mahAvIre paNa pUrvabhavamAM jAtimada karelo tenA pariNAme emane bhikSukanI kuLavadhUnA garbhamAM bAsI divasa rahevuM paDyuM. devAnaMdA mAtAnA garbhanuM haraNa e indrano svecchAcAra nahoto. karma ane tenA viSAka athavA kAryakAraNanI zRMkhalAno ja eka aMkoDo mAtra hato. cakravartIo ane tIrthaMkaro jevA pratApI puruSonI mAtAo ja je svapna nihALI zake te svapna joIne romeromamAM harSa pAmelI devAnaMdAne e AkhI manorathonI sRSTi vilaya pAmatI joyA pachI kevo kAramo AghAta thayo haze ? mAtA devAnaMdA jo kaThaNa haiyAnAM na hota to kadAca e AghAtane lIdhe vihvaLa banI gayAM hota. paNa Akhare potAnA saMcitone ja doSa daIne e besI rahyAM. mAtA devAnaMdAe bahu valopAta nathI karyo. putrane badale putrI avatarI tyAre paNa emaNe saMtoSa ane tRpti ja mANI che. 107 devAnaMdA mAtA jo ATaluM jANI zakyAM hota ke kSatriyakuMDa grAmanA siddhArtha kSatriyane tyAM je putrano janma thayo che te vastutaH potAno 2010_03 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mAtA devAnaMdA ja bALa che, to koIka divase Aghe UbhA rahIne paNa e potAnA maTI gayelA bALanuM mo joI zakata, gauravathI potAnA aMtarane bharI daI zakata. paNa kSatriyakuMDa ane brAhmaNakuMDa pAse pAse hovA chatAM, bhagavAna mahAvIranA janmotsavathI mAMDI dIkSA mahotsava sudhInA aneka prasaMgomAM kyAMya devAnaMdA mAtA prekSaka tarIke AvyAM hoya ema nathI lAgatuM. gAmamAM jyAre vardhamAnakuMvarane athavA to mahAvIrane jovA . mATe lokonAM ToLAM ubharAtAM haze tyAre paNa devAnaMdA mAtA to gharano khUNo jhAlIne ja besI rahyAM hoya ema jaNAya che. gabhapiharaNa pachI emano rasa athavA AnaMda cheka sukAI gayo lAge che. bIjAnA parAkramI, tapasvI, jJAnI putronI vAto jyAre teo sAMbhaLatAM haze tyAre emane cauda svapnasUcita putranuM smaraNa thaI AvatuM haze. deve potAne ThagI che e kaThora satyanuM bhAna thatAM e mamatALu mAtAnuM haiyuM aMdarathI kevuM valovAI jatuM haze te emanA sivAya bIjuM koNa samajI zake ? eTale ja ema lAge che ke gabhapaharaNa pachI devAnaMdA mAtAe aMtaHzodhana pAchaLa eka mAtra lakSa ApyuM haze. Akhare eka akasmAta banI jAya che. vIraprabhu vihAra karatAM eka divase brAhmaNakuMDa gAmamAM Ave che. tyAM bahuzALa nAmanA udyAnamAM devatAoe racelA traNa gaDhavALA samavasaraNamAM vyAkhyAna 2010_03 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA devAnaMdA 109 ApavA pUrvAbhimukhe virAje che. devAnaMdA ane RSabhadatta paNa tyAM AvI caDe che. jenuM moM paNa nathI joyuM, garbhAvasthAmAM pUro vikAsa thAya te pahelAM ja jenuM apaharaNa thayuM che evA putrane mAtA oLakhI zakatI haze ? game tema hoya, paNa vAtsalyamAM addabhuta jAduI zakti che ema mAnyA vinA nathI cAlatuM. bhagavAna mahAvIrane jotAM ja devAnaMdA mAtAnI chAtImAMthI dUdhanI sera UDe che. mAtAno deha romAMcathI ubharAI jAya che. gautamasvAmI paNa A dazya joIne vismaya pAme che. koI divasa nahi ne Aje evuM zuM banyuM ke eka ajANI strIne prabhu pratye eTaluM badhuM vhAla pragaTyuM? "prabhu ! A devAnaMdA koNa che ? enI daSTi devavadhUnI jema nirnimeSa kema thaI gaI?" saMzaya ane vismaya pAmelA gautamasvAmIe aMjalI joDIne prabhune pUchyuM. "devAnupriya gautama ! huM e devAnaMdAnI kukSImAM ja bAsI divasa rahyo hato. devalokamAMthI cyavIne huM tyAM ja Avyo hato. devAnaMdA pote nathI jANatI paNa enuM svAbhAvika vAtsalya chUpuM nathI rahI zakatuM." devAnaMdA mAtAne te divase prathama jANa thaI ke devothI pUjAtA, cakravartI jevA rAjavIothI sakArAtA ane pagale pagale pRthvIne 2010_03 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sunaMdA tIrthasvarUpa banAvatA A puruSa potAno ja putra che - vedano pAragAmI banaze evI je AzA rAkhelI tene badale Aje saMsArane navo saMdeza suNAvanAra A payagaMbara potAno ja putra che. mAtA devAnaMdAne, khovAyelI addabhuta samRddhi anAyAse maLI gaI hoya - vyAja sAthe mULa rakama maLI gaI hoya eTalo AnaMda te divase thayo haze. e pachI prabhunI dezanA sAMbhaLI mAtA devAnaMdA ane RSabhadatta dIkSA le che. baMne jaNa mahAvratane ujALatAM, vividha tapa ane jJAnAdhyayana karatAM, kevaLajJAna pAmI, jIvananI chellI siddhi-muktine vare che. (2) mAtA devAnaMdAne pUjanArI sunaMdAnI vAta tame sAMbhaLI che ? dakSiNamAM-karNATakamAM jyAre jaina dharmanI dhajA rAjamahelo upara pharakatI tyAre kAnaDI sAhityane jaina sAhityasvAmIoe khUba rasataraboLa banAveluM. jaina ItihAsa ane kathAnuyoganAM pAtro upara bhakti ane pratibhAnAM prakAzakiraNa paDelAM. bhulAyelAM pAtrone paNa e sAhitya sajIva banAvelAM. mAtA devAnaMdAnI bhakti-pUjA karanAra sunaMdAnI evI ja eka vAta utAruM. dadhimukha parvatanA zikhara upara eka ramaNIya derAsara hatuM ane derAsaranI pAse ja eka jaina Azrama hato. AzramamAM zrAvikAo 2010_03 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 11 1 rahIne jJAnArjana sAthe tapa-saMyamanI tAlIma meLavatI. premAnaMdA A AzramanI mukhya adhikAriNI hatI. gaLathuthImAMthI ja premAnaMdAne tyAga-virAganA saMskAra maLyA hatA. janmathI e tapasvinI hatI. te pote kriyAkAMDamAM jevI custa hatI tevI ja bIjI baheno pAse kaDaka niyamapAlana karAvatI. sAMsArika vastromAM, sAMsArika paddhatie AzramamAM rahevA chatAM dareka bAI banI zake eTalA aNizuddha aNuvrato pALavA maMthana karatI. krame krame mahAvrato sudhI pahocavAnI saunI mahattvAkAMkSA rahetI. e AzramamAM sunaMdA zrAvikA premAnaMdanA jamaNA hAtha rUpa hatI. dekhAve paNa e sauMdarya ane lAvaNyathI bharapUra hatI. araNyamAM patharAyelI ekalI kaumudI jevI hRdayaMgama lAge tevI ja A AzramamAM sunaMdAnI saudaryakaLA satata chavAyelI rahetI. AzramanI bIjI baheno sAthe e roja derAsara jatI. niyama pramANe vItarAga prabhunI pUjA-stuti karatI, paraMtu devAnaMdA mAtA pratyeno sunaMdAno bhaktibhAva kAMIka ajaba tarehano hato. koNa jANe kyAMIkathI eNe devAnaMdA mAtAnI eka chabI meLavI hatI. A chabI sunaMdAnuM sarvasva hatuM. mAtApitA kaho ke Atmajana kaho, devI kaho ke adhiSThAtrI kaho, paNa A devAnaMdA mAtAnI chabImAM ja sunaMdAnuM badhuM samAI jatuM. vItarAga devanI stuti, pUjA karatI, paNa e lagabhaga '2010_03 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 sunaMdA niSkAmabhAve. sunaMdAne aMtara kholavAnuM A duniyAmAM devAnaMdA mAtAnI chabI sivAya bIjuM sAdhana nahotuM. AnaMda ke zokanA avasare A mAtA pAse potAnuM haiyuM ThalavatI. zokanA samaye hatAza na thaI javAya, AnaMdanI paLomAM uddhata na banI javAya eTalA sAru te devAnaMdA mAtA pAse bhaktibhAve mastaka namAvatI-harSa, zoka mAtAnA caraNamAM nivedatI. ApaNe bhale ene chabI, tasabIra ke mUrti kahIe, paNa sunaMdA to devAnaMdA mAtA jIvatAM-jAgatAM hoya ema ja mAnatI. savAra-sAMjha e devInI pAse praNipAta karI potAne kRtakArya samajatI. ene pUro vizvAsa hato ke duHkha mAtrathI bacAvanAra, sIdho-saraLa rAha batAvanAra ane aNIne vakhate madada ApanAra A mAtA devAnaMdA sivAya bIjuM koI ja nathI. eka divase prAta:kALe sunaMdA UMghamAMthI jAgI UThI. UThatAMnI sAthe ja niyama pramANe eNe mAtA devAnaMdAnI chabIne be hAtha joDyA. gharamAMthI bahAra nIkaLI AsapAsa joyuM to uSAnA nirmaLa, zAMta prakAzamAM AkhuM vizva snAna karatuM nihALyuM. sRSTi to enI e ja hatI, paNa jadugaranA sparza mAtrathI vastu mAtra badalAI jAya tema sunaMdAne Aje sRSTinI manoharatAmAM judI ja AkarSakatA hoya ema lAgyuM. roja to suliIlA joIne potAnA kAme lAgI jatI. Aje uSAnA manohara tejamAM dadhimukha parvatanI taLeTImAM AvelA amRtapurI gAmanA eke eka khoraDA ane agAsI upara devAnaMdAnI daSTi ramI rahI. 2010_03 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 113 chAparA ane chato upara ramatI daSTi dhIme dhIme chAparA ane chato nIce vasatAM kuTuMbomAM pravezavA prayatna karavA lAgI. sunaMdAne thayuM, A chAparA nIce asaMkhya kuTuMbo ekabIjAnI hUMphamAM vasatAM haze. mAtA, pitA, bahena, baMdhu Adi parivArathI vIMTaLAyelA gRhastho ane gRhiNIo kallola karatAM haze ! sunaMdAne AvI sAMsArika lAgaNI koI divasa nahotI sparzI. Aja sudhI mAtra vrata, tapasyA ane AtmaciMtA karanArI sunaMdAnA dilamAM jANe ke kauTuMbika lAgaNI janmI. paNa sunaMdA sAvadha hatI. tarata ja aMga upara caDhatA sApane jhaTakIne nAsI jatI hoya tema teNe UgatI sAMsArika vAsanAne jhaTakI nAMkhI. "are ! huM to sAdhvIjInA mahAvratone anusaravA mathanArI AzramavALA ! mAre vaLI kauTuMbika jIvanano moha kevo ? saMsAramAM mAruM koNa ? AtmA ja mAro saMgAthI ! AtmAnA AnaMdamAMthI ja banI zake eTaluM rasapAna karavAnuM ! have A sthaLe UbhuM rahevuM ThIka nathI." sAMsArika vRttine parama zatrurUpa samajanArI sunaMdA tyAMthI ekadama cAlI nIkaLI. lUMTArAonA hAthamAMthI bacavA jema ApaNe gharanI dIvAlonI aMdara ke gaDhanI aMdara bharAI besIe tema sunaMdA potAnI oraDImAM AvI devAnaMdA mAtAnI chabI sAme dhyAna dharatI besI gaI 2010_03 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA "mAtA devAnaMdA ! mane bacAvo ! sAMsArika vRttino aMkura akasmAta jAgI paDyo che. e UMDA mULa nAkhe te pahelAM mAro uddhAra karajo !" 114 "putrI ! nizciMta raheje, tAruM sukAna mArA hAthamAM ja che !" evo uttara mAtA devAnaMdA taraphathI maLato hoya ema mAnI sunaMdA tyAMthI UThI. e vakhate enA moM upara vijayanuM AchuM hAsya pharakI UThyuM. mAtA devAnaMdAnA AzIrvAda pAmelI sunaMdA AzramanA kAmakAjamAM parovAI gaI. mRgane potAnI nAbhimAM rahelI kastUrInI vAsa unmatta banAve che - e suvAsane zodhavA araNyamAM bhaTake che. ene khabara nathI ke jenI pAchaLa e bhaTake che te vastu potAnI ja pAse che. sunaMdAe sAMsArika vRttinA pAzamAMthI chUTavA dharmakaraNImAM mana parovyuM, paNa aMtaramAMthI udbhavelI vAsanAne ema nirmUla thoDI ja karI zakAya ? pANI upara patharAyelI zevALane be hAthavatI AthI khaseDIe bhale, paNa pAchI e jayAM hatI tyAM pharI vaLavAnI. vRttionuM paNa lagabhaga evuM ja hoya che. ene jema jema khaseDavA mAgIe tema tema te vadhu ugra banatI pAse ne pAse ja AvatI jAya. sunaMdA jevI bhoLI AzramabALA e vRttinI sAme kyAM sudhI jhIka jhIlI zake ? 2010_03 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 115 - divasa Akho AzramanAM nAnAvidha kAryomAM pasAra thaI jato. e vakhate pelI vRtti zamI gaI ema lAgatuM, paNa avakAza maLatAM chaTakelI kamAnanI jema pelI vAsanA A sukumAra bALAnA haiyA upara AghAta karI jatI. rAtrinA vakhate jyAre te nirAMte UdhavA prayatna karatI, mAtA devAnaMdA ane trizalAnA smaraNapUrvaka nidrAne AhavAna karatI tyAre paNa zetAnanI jema sAMsArikatAno moha jANe ke chAtI upara caDI besato. anubhava vagaranI, doravaNI vagaranI, mAtra vAsanAone baLajorIthI dabAvI devAmAM ja mAnanArI sunaMdA, rojanA A AMtaraviplavathI thAkI gaI. eka divase te pathArImAMthI vahelI UThI, parvatanA zikhara uparathI utarI taLATamAMnA zahera tarapha cAlI nIkaLI. vAsanAthI dhakelAtI gabharU AzramavALA, pANIno pravAha jema nIce pachaDAya tema vagara vicAre cAlI nIkaLI. nIkaLatAM pahelAM Azramano potAne soMpAyelo hisAba rItasara lakhI vALyo. koThAranI kucIo ane hisAbanI copaDI paNa mAtA devAnaMdAnI chabI pAse mUkI dIdhAM. jatAM jatAM sunaMdA bolI : "mAtA ! saMsAranA moharAjAe Aje mArI upara vijaya vatavyo che. huM moharAja sAme ghaNuM mathI, paNa Akhare mAro parAjaya thayo che. huM ApanI vidAya mAguM chuM. Apa kadAca nArAja thazo, paNa ja 2010_03 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA mArI nirupAyatA huM kevI rIte varNavuM ? mohane tajI zakI nahi eTale ja A vastuo ApanI pAse dharI dauM chuM. huM saMsAranA vamaLamAM jhukuM chuM. huM jyAM houM tyAM mAruM rakSaNa karo.' 116 AzramathI mAMDI taLATI sudhIno rasto ghaNA vaLAMka leto nIce Utarato hato. tethI sunaMdAne jarA vadhu vAra lAgI ane thAka paNa lAgyo. jeNe AzramanI bahAra koI divase bhAgye ja paga mUkyo haze, tene Ajano A bhaya ane sAhasathI bharelo zrama vadhAre kaSTamaya lAge e svAbhAvika che. taLATInI aDoaDa eka nAnuM sarovara hatuM ane emAM kamaLo khUba UgI nIkaLyAM hatAM. sUryanAM kiraNomAM snAna karavAnI tAlAvelI lAgI hoya tema kamaLo mAthAM namAvIne ekabIjAnI AgaLa javAnI harIphAI karatAM hatAM. sarovaranA kinAre eka pIpaLAnuM vRkSa hatuM ane thaDa pharato eka vizALa cotaro bAMdhelo hato. sunaMdA ahIM thAka khAvA beThI. "nIkaLI to kharI, paNa have kyAM jaIza ?' e prazna sunaMdAnA manamAM vadhu ugra maMthana calAvI rahyo. "kyAM jaIza ?" ema nIkaLatI vakhate ja thayeluM, paNa e vakhate "nIce pahoMcyA pachI joI levAze" ema kahI manane manAveluM, paNa have mAtra tarkano Azraya nakAmo '' 2010_03 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 117 hato. kaThora satyano sAmano karavAno prasaMge upasthita thayo hato. pAchI AzramamAM jauM tyAre ?" saMtoSakAraka javAba na maLavAthI sunaMdAe pAchAM pagalAM bharavAno vicAra paNa karI joyo. je sAhasathI sunaMdA nIce UtarI AvI hatI te sAhasa mUrtimaMta banI jANe Thapako ApatuM hoya tema sunaMdAe sAMbhaLyuM. "pAchI jaIza to tyAM paNa meNAMToNAM ja sAMbhaLavAM paDaze. eka vAra raja vinA nIce UtarelI tuM pAchI pharaze to kAyamane mATe tAro koI vizvAsa nahi kare, mATe sAhasa bheguM thoDuM vadhu sAhasa karI nAkha !" paNa bIjuM kayuM sAhasa karavuM te sunaMdA nahotI samajatI. bALaka gusse thaIne gharanI bahAra nIkaLI jAya ane te pachI thoDI vAre mAbApa manAvavA Ave ema Icche tevI ja sunaMdAnI atyAre sthiti thaI hatI. je AgaLa javAya ke na pAchaLa javAya. eTalAmAM eka ghoDesvAra barAbara e oTalA pAse ja AvIne Ubho rahI gayo. teNe sunaMdAne joI : "atyAranA pahoramAM A strI ahIM-nirjana sthAnamAM ekalI kAM beThI haze ?" asavAre potAnA manane pUchyuM. sunaMdA eTalI badhI vicAragrasta hatI ke pelo yuvaka kyAre ghoDA uparathI nIce Utaryo ane pAse Avyo tenI ene kaMI gama na paDI. 2010_03 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sunaMdA acAnaka sunaMdAe A zabdo sAMbhaLyA ane coMkI : koNa cho tame ? nirjana sthAnamAM ekalAM kyAM sudhI rahezo ?" gabharu, zaramALa sunaMdA pAse eno javAba nahoto. gabharAyela hariNInI jema e nIcuM joI rahI. yuvaka e bALAnI nirAdhAratA kaLI gayo. bolyo : "mAre tyAM AvI zakazo ? mArAM mA-bApa tamAro sAro satkAra karaze ane ghara bahu Aghe nathI." sunaMdAe e prastAvane muMgI sammati ApI. e AzAnAM kiraNone avalaMbI UbhI thaI asavAranI pAchaLa pAchaLa cAlI nIkaLI. 90 U18901 yuvAnanuM nAma jayaMta hatuM. taLeTInI pAse ja eno bhavya mahela hato. chellAM keTalAMka varSo thayAM e vyApAra kheDavA dezAvaramAM pharato hato. potAnAM vRddha mAtApitAne maLavA Aje e ghera Avato hato eTalAmAM rastAmAM ja sunaMdA sAthe bheTo thaI gayo. jayaMta ane sunaMdA mahelanA daravAjA pAse AvyAM. mahelamAMnI zAMti ane udyAnanI avyavasthA jotAM ja jayaMtanA dilamAM eka UMDo prAsako paDyo. daravAjAnI sAMkaLano khaDakhaDATa sAMbhaLI eka vRddha nokare bAraNAM ughADI nAkhyAM. nokare potAnA zeThanA putrane pIchAnI lIdho. paNa 2010_03 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 119 ene kevI rIte AvakAra Apavo e na samajAyuM. enuM gaLuM atyAre suMdhAtuM hoya ema lAgyuM. kyAM che mArA bApujI ? kema badhAM bArIbAraNAM baMdha rAkhavA paDyAM che ?" mahelano nokara-lAkho javAba ApavA mAgato hato, paNa enI jIbha na UpaDI. eTalAmAM to jayaMta ane sunaMdA mahelanA aMdaranA pagathiyAM pAse AvI pahocyAM. lAkho have ja mAMDa mAMDI bolI zakyo : "zeTha ane zeThANI svarge sIdhAvyAM che ane nokara-cAkaro vidAya laIne cAlyA gayA che." jayaMte e mAThA samAcAra paiyethI sAMbhaLI lIdhA. pote je vakhate paradezamAM vyApAra kheDato hato te ja arasAmAM potAnAM vRddha mAtApitA saMsAranI yAtrA pUrI karIne svarge pahocyAM hatAM e samAcAre jayaMtane ghaDIbhara zokastabdha karI mUkyo. paNa atyAre pote ekalo nathI. zoka karavAno A samaya nathI, eTale tarata ja teNe hiMmata dAkhavI lAkhAne kahyuM : "A bAI ApaNA mahemAna che. tuM emane nahAvA dhovAnI sagavaDa karI Apa, pachI kyAM rasoI karavI te samajAvI deje !" sunaMdA tarapha joIne jayaMta bolyo : "kamanasIbe mArAM mA-bApa mane ekalo-rajhaLato mUkIne cAlyAM gayAM che. teo hota to tamArA 2010_03 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA Adara-satkAramAM ke AtithyamAM khAmI na rahevA deta. have A ghara tamAruM ja che ema mAnajo. koI vAtano saMkoca na rAkhazo. '' 120 jayaMte svargastha mAtAnI peTImAMthI keTalAMka vastro kADhIne sunaMdA pAse mUkyAM. sunaMdA emAMnAM eka-be vastro laIne nahAvA gaI ane bIjI tarapha jayaMta potAnI gharavakharI saMbhALavA gayo. premanI duniyAmAM vAraMvAra moTAM vAvAjhoDAM vIMjhAtAM ApaNe joIe chIe. e uparathI jyAM vavAjhoDAM vahetAM hoya tyAM ja premanuM kharuM rAjya hoya evI bhramaNA thaI jAya che. premajagatamAM jema jhaMjhAvAta hoya che tema maMdamaMda vahetA zItaLa sugaMdhamaya samIra paNa hoya che. prathama dRSTie udbhavato prema vAvAjhoDAnA rUpamAM pariName che. emAMthI tophAna jAge che - jANe ke ulkApAta ke dharatIkaMpa thayo hoya tema lAge che. dhIme dhIme vistarato prema samI sAMjhanA maMda maMda pavana samo hoya che. emAM tophAna, unmAda, adhIrAI nathI hotI. eTale e jagatanI AMkhe bahu nathI caDato. prathama dRSTie baMdhAto prema AMdhInI jema caDI Ave che ane pAcho adRzya thaI jAya che. krame krame keLavato prema roja roja sukhada, svAbhAvika ane gaMbhIra banato jAya che. sunaMdA ane jayaMta vaccenA preme zItaLa-sugaMdhI maMda maMda 2010_03 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 121 vahetA vAyunuM svarUpa lIdhuM. baMnee eka divase vidhipUrvaka lagna karyA ane kauTuMbika jIvana zarU karyuM. dadhimukha parvatanA zikhara upara UbhA rahI, sunaMdAe je sAMsArikatA athavA kauTuMbikatAnI svapnajALa racI hatI, je svapnajaLamAM maMtramugdha jevI banI ahIM sudhI khecAI AvI hatI te baMdhanonA mohamAM koNa jANe keTalAMya varSo nIkaLI gayAM. jayaMta ane sunaMdAnA sUrIlA temaja tAlabaddha jIvanamAMthI koNa jANe keTalIye rAgiNIo jharIne anaMtatAmAM maLI gaI svabhAve zuddha, buddha ane mukta AtmA, vAsanAonA vamaLamAMthI kavacita upara Ave che ane nijasvabhAvanI kaMIka smRti jAge che ane jo saMskArI jIva hoya to e paLono sadupayoga karI le che. ghaNe varSe sunaMdAno saMskArI AtmA pharI eka vAra sAMsArikatAnA mohamAMthI jAgRta thayo. ene dadhimukha parvata uparano Azrama, nirupAdhika jIvana ane ghaDelA ucca Adarzo sAMbharI AvyA. devAnaMdA jANe ke enA aMtaramAM bAraNAM khakhaDAvatAM hoya - pAchI AzramamAM cAlI Ava - ema punaH punaH kahetAM hoya ema ene lAgavA mAMDyuM. bIjanI salAhano asvIkAra ke anAdara sunaMdA karI zake, paraMtu devAnaMdA mAtAno Adeza aNasAMbhaLyo kema karI zake ? "sAce ja mane mAtA devAnaMdA bolAve che, ghaNAM varSa A 2010_03 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sunaMdA mAyAjALamAM lapeTAI rahI. have mAre ahIMthI chUTavuM ja joIe !" sunaMdA eka savAre UThatAveta vicAravA lAgI. bIje trIje divase e sAda, devAnaMdA mAtAno Adeza, vadhu gaMbhIra ane hRdayasparzI banyo. prAta:kALa pahelAM ja sunaMdA jAgI UThI hatI. jayaMta ane bALako hajI nidrAnI mIThI godamAM paDyAM hatAM. ghaDIkavAra jayaMta ane nirdoSa zizuonI sAme sunaMdAe mITa mAMDI. chelle amIpAna karatI hoya tema dharAI dharAIne bALakone nayana bharIne nihALI lIdhAM. e pachI eke eka AbhUSaNa utArIne jayaMtanI pathArI pAse mUkyAM. pote je vastra paherIne AzramamAMthI nIkaLI hatI te vastra pharI pAchuM paherI lIdhuM. jayaMtane saMbodhIne eka patra paNa lakhI nAkhyo : "jayAMthI AvI hatI tyAM ja pAchI jauM chuM. devAnaMdA mAtA mane bolAve che. emano sAda sAMbhaLyA pachI kauTuMbika jIvanano rasa UDI gayo che. bALakone sAcavajo. mArA pratye jo sAce ja mamatA hoya to mArI zodha karavI mAMDI vALajo : sunaMdA." jatAM jatAM UdhatA jayaMtane praNAma karyA ane je samaye dadhimukha parvatanA zikhara uparathI nIkaLI hatI te ja samaye nagaramAMthI parvata upara caDavA cAlI nIkaLI. 2010_03 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA kauTuMbika jIvanane Ama tilAMjalI ApatAM sunaMdAne kaMI saMkSobha nahi thayo hoya ema na kahevAya. aMtaramAM rAga ne tyAga vacce yuddha jAmyuM hatuM, paNa jeNe sarva kaTokaTIone viSe devAnaMdA mAtAnA Adezane ja nirNayAtmaka mAnyo hoya tene AkharI nizcaya karatAM vAra na lAge. 123 jayaMta jAgyo tyAre ghareNAM ne cIThI vAMcIne stabdha banI gayo. sunaMdA Ama madhadaraye mUkI jaze evI kalpanA nahotI karI. ane vadhu navAInI vAta to e hatI ke ATalA divasa sAthe vasavA chatAM sunaMdA kyAMthI AvI hatI te pUchavAnuM ja jayaMta bhUlI gayo hato. sunaMdAe paNa prayatnapUrvaka e vAta chupAvI rAkhI hatI. jayaMte sunaMdAnI chellI icchAne mAna ApI tenI zodha karavAnuM mAMDI vALyuM. "Azrama pAse pahoMcIza ane daravAjA ughaDAvIza tyAre badhI Azramabaheno ToLe maLIne jyAre mane gherI leze ane kautukathI prazna upara prazna pUchaze tyAre huM emane zuM javAba ApIza ?" A eka ja mUMjhavaNa sunaMdAnA dilane vyathita karI rahI hatI. javuM jeTaluM saheluM hatuM teTaluM pAchuM vaLavuM kaThaNa hatuM. kharI kasoTI have ja thavAnI hatI, paNa sunaMdAne devAnaMdA mAtAne vize zraddhA hatI. jyAre kaMI ja ukela na maLe tyAre e mAtA devAnaMdAno jApa japavA maMDI jatI. 2010_03 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 sunaMdA mAtAne ghaDIe ghaDIe yAda karatI sunaMdA AzramanA mukhya daravAjA pAse AvI ane amastho hAtha ja aDADyo eTalAmAM AzramanAM bAraNAM UghaDI paDyAM. koI divasa ATalo vahelo Azramano daravAjo nahoto ughaDato, "kharekhara devAnaMdA mAtAe ja mane madada karavA A bAraNAM pahelethI ja ughADI rAkhyAM haze." sunaMdAnA dilamAM hiMmatanuM jharaNuM phUTI nIkaLyuM. potAnI purANI oraDI tarapha sunaMdAe pagalAM mAMDyAM. aMdara jaIne jue che to oraDI vALIcoLIne barAbara sApha rAkhI mUkI hatI, paNa e pachI, varSo pahelAM pote mUkelI vastuone jemanI tema paDelI joIne sunaMdAnA AzcaryanI sImA ja na rahI. jarUra A badhAmAM mAtAno ja kaMIka daivI saMketa hovo joIe ? devAnaMdA mAtAnI pelI jUnI chabI pAse zira namAvI sunaMdA kahevA lAgI : "mA ! huM Akhare ApanA sAnidhyamAM AvI chuM. mArI kasura mApha karazo." eTaluM kahIne sunaMdA mAthuM UMcake che. eTalAmAM to e AkhI oraDI jANe ke prakAzanA pUrathI chalakAI gaI. koIkanA be ati sukomaLa hAtha sunaMdAnA khabhA para AvI paDyA hoya ema ene lAgyuM. e prakAzanA puMjamAMthI prakaTelI e divya mUrti sunaMdAne kahI rahI : "beTA ! mUMjhAIza mA ! meM tArI vatI badhAM AzramanAM kAma 2010_03 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunaMdA 1 25 karyA che. have tuM AvI eTale huM chUTI thaI jauM chuM. ciMtA karIza mA !" sunaMdAnI AMkhomAM AbhAranAM AMsu ubharAyAM. e kahevA jatI hatI : "mAtA ! tamane meM bahu herAna karyA - huM ApanI sadA jhaNI chuM." eTalAmAM to AzramanI eka bIjI bahena doDatI doDatI AvIne sunaMdAne kahevA lAgI : bahena ! tamane mAtA premAnaMdA bolAve che." sunaMdAe AMkhamAMnAM azru lUchI nAkhyAM. tarata ja te premAnaMdA pAse pahocI. premAnaMdAe kahyuM : "sunaMdA ! have paryuSaNa parvane bahu divasa nathI rahyA. AjathI ja ApaNe e parvAdhirAja parvanA svAgatanI taiyArI karavI joIe. kyAre-kyAM-kevA prakAranI pUjAo bhaNAvavI ane sUtravAMcananI vyavasthA kaI rIte karavI te ApaNe nakkI karavAnuM che. gaI kAle ja huM tane pUchavAnI hatI, huM paNa bhUlI gaI." sunaMdA manamAM bolI : "premAnaMdAe gaI kAle paNa mane joI hatI ? roja mane jotI haze ? jarUra mAtA devAnaMdAno ja A pratApa hovo joIe ! mAtA devAnaMdA ja potAnA bhaktanI vahAre AvyAM lAge che ane ATalA divasa emaNe mArA svarUpe mArIvatI AzramanAM badhAM kAmakAja karyA lAge che !" 2010_03 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 sunaMdA saMvatsarInA pavitra divase AzramakanyAoe upavAsa karyA hatA - rojanI pravRtti baMdha karI, jinendra bhagavAnanA guNagAna gAvA derAsaramAM ekaThI thaI hatI. pratyeka bahena potapotAnI zakti anusAra nivedya laI AvI hatI. garIba sunaMdA pAse phUTI badAma paNa nahotI. e parigrahathI taddana ajANI hatI. jinendradevanA caraNe dharavA sAru potAnI pAse, potAnuM kahI zakAya evuM zrIphaLa paNa nathI evuM bhAna thatAM enI AMkhanI pAMpaNo saheja bhIMjAI. bhIMjAyelI AMkho pAlavathI lUchI nAkhI jayAM potAnI AsapAsa najara pherave che tyAM ja enAM nAnAM bALako sAthe sunaMdAe jayaMtane Ubhelo joyo. jayaMta anAyAse ja Aje A AzramanA jinacaityamAM darzana mATe AvI caDyo hato. vItarAga bhagavAnane traNeka khamAsamaNAM daI sunaMdA manamAM ja bolI : "bhagavAna ! muja raMkanAM aNamUlAM ratno naivedyanA rUpamAM svIkArajo ! A bALako bhaNIgaNIne bhAre tapasvI bane, ApanA zAsana ane siddhAMtano nispRhapaNe pracAra kare evI zakti pUrajo !" e ja vakhate AkAzamAM aNadhAryo meghADaMbara jAmyo ane sunaMdAne 'tathAstu' saMbhaLAvavA mATe ja devadUtanI jema AvI caDhayo hoya tema bhAre garava sAthe pANInI dhArAo vatI saMtapta pRthvIne teNe taraboLa banAvI dIdhI. 2010_03 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , << ShOGhowrd HGhIhROPAzaoo, Girish Art Printery - 09327006400 2010_03