________________
૩૦
શ્રી મહાવીર
તે પ્રકૃતિ જે દેહમાં અમલમાં આવી શકે ત્યાં જ જીવ ઉત્પન્ન થાય છે. કામી મનુષ્ય, ચકલાં, કબુતર, ડુક્કર કે એવી હલકી કોટી કે ૐમાં તે અધમ વાસના અતિશયપણે અમલમાં આવે ત્યાં જઈ ઊપજે છે. ક્રોધી જીવને પોતાની વાસનાની તૃપ્તિ અર્થે સર્ષ, વૃશ્ચિક, વાઘ આદિમાં જન્મવું પડે છે. , જે પ્રભુએ ચંડકૌશિક સપના કોઇ સામે પોતાનું સામર્થ્ય બતાવવા પ્રેયત્ન કર્યો હોત તો તેમ કરી શકવા તેઓ સમર્થ હતા. પ્રભુએ જે શક્તિ વડે એક અંગુષ્ઠના સહજ દબાણ માત્રથી મેરુગિરિને ચલાયમાન કર્યો હતો, તે જ શક્તિ ચંડકૌશિક જેવા હજારો મહાસર્પોનો પરાભવ કરવા સમર્થ હતી, તેમના વિલાસ માત્રથી તે સર્વ ભસ્મીભૂત થાય તેમ હતું, પણ પ્રભુએ તે માર્ગ ન લેતાં જે વડે તેનું કલ્યાણ થાય એ જ માર્ગ લેવો યોગ્ય ધાર્યો. જેવાની સાથે તેવા થવાથી, તેનું સ્વત્વ તો લુંટાયું જ છે, પણ ભેગું તેવા થનારનું પણ લુંટાય છે. સર્વે તેના સ્વભાવ પ્રમાણે પ્રવૃત્તિ કરી, પ્રભુએ પોતાના પ્રભુત્વને છાજતી પ્રવૃત્તિ કરી, તેના ઉપર પોતાના ઉપશમ રસનું સિંચન કરી તેને ઠેકાણે આણ્યો. ત્યારથી તે સર્વે પોતાનો હિંસક સ્વભાવ છોડી દઈ પશ્ચાતાપમય જીવન ગાળવા માંડ્યું. પોતાની આ દુઃખમય સ્થિતિમાં શું હેતુભૂત હતું તે તેને સમજાયાથી તેણે પોતાનો ભૂતકાળનો સ્વભાવ ત્યજી દીધો. તેણે જેટલી ઉગ્રતાથી પૂર્વે ક્રોધ સેવ્યો હતો તેટલી જ ઉગ્રતાથી ક્ષમા અને શાંતિ સેવવા માંડી, રસ્તે જનાર-ચાલનારને કશી
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
