________________
૯૮
શ્રી મહાવીર
જે ક્રૂર શિક્ષા મહાવીર પ્રભુએ કરી હતી, તેમાં અંતર્ગત રહેલા ઉગ્ર નિજુર પરિણામ તે પણ તેમને આ ભવે ઉદય પામેલી પ્રચંડ વેદનીય પ્રકૃતિમાં હેતુરૂપ હતા. એક અલ્પ અપરાધ માટે ભયંકર દંડ કરવાના કાર્યમાં તે વાસુદેવની જે તીવ્ર સ્વાર્થભાવના અને ઘાતકી વૃત્તિ સમાયેલી હતી, તેના ફળરૂપે વર્તમાન ભવમાં મહાવીર પ્રભુને તેવી જ શિક્ષા સહન કરવી પડે તે નિસર્ગના નિયમને તદ્દન અનુરૂપ અને થવા યોગ્ય જ હતું, એમાં લેશ પણ શક નથી. પોતાને કોઈ જ પૂછનાર નથી અને પોતાના સેવકનું જીવનમરણ પોતાના હસ્તમાં સોપાયેલું છે, માટે રાગદ્વેષને અનુકૂળ આવે એવી સજ્જ કરી લેવી, એવી વૃત્તિ વાસુદેવને રાખવી ઘટતી નહોતી. તેમાં વિશેષ કરીને જ્યારે પોતાનો સેવક તે ફરમાવેલી શિક્ષાની વિરુદ્ધમાં પોતાનું કશું જ બળ અજમાવી શકે તેમ ન હતું અને પ્રત્યાઘાત કરવાની તેની લેશ પણ તક નહોતી, તે વખતે વાસુદેવે પોતાના વૈરની ભાવના ઉપર અંકુશ રાખવો જોઈતો હતો. જ્યારે સામો મનુષ્ય પોતાના વિરુદ્ધ કાંઈ જ હાથ ઉઠાવી શકે તેમ હોતું નથી ત્યારે તેના પ્રત્યે કામ લેવામાં મનુષ્ય બહુ વિવેક વાપરવાનો છે. પોતાના કાર્ય વિરુદ્ધ સામા મનુષ્યને વાંધો ઉઠાવવાની અથવા પોતાનું બળ અજમાવવાની તક પ્રાપ્ત હોય તો બંનેની વિરોધભરી લાગણી કેટલેક અંશે સ્થળ ભૂમિકા ઉપર અથડાઈને વિરમી જાય છે અને બહુ ઉગ્ર કર્મબંધ થતો નથી. પરંતુ જ્યાં તેમ હોતું નથી - અર્થાત એક પક્ષને મૂંગે મોઢે શિક્ષા જ સહન કરવાની હોય
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
