________________
જીવનવિસ્તાર
પ૯
તયાનો બાહ્ય પરિવેશ ધારણ કરી પોતાના અને પરના આત્માને પ્રવંચનામાં ન નાખવો એ અધિક ઉચિત ગણાવા યોગ્ય છે.
જગતની પ્રશંસા એ એક એવો પ્રબળ વેગવાળો પ્રવાહ છે કે તેના પુરમાં ચડ્યા પછી બુદ્ધિમાનોને પણ પોતાની ખરી અવસ્થાનું ભાન વિલુપ્ત થાય છે. બાહ્ય પરિવેશથી અનુરજિત થયેલ સમાજ તેનામાં જે ગુણ ન હોય તેનું પણ આરોપણ કરતો ચાલે છે, અને તે મુગ્ધ મનુષ્ય ઘણીવાર તે આરોપના ચળકાટથી અંજાઈ જઈ તેનો પોતાનામાં અજ્ઞાતપણે સ્વીકાર પણ કરી બેસે છે. આથી જગતમાં એક મહાન પ્રતારણાનું તત્ત્વ દાખલ થઈ ગયું છે. આફતથી રક્ષણ કરવું એ એક સુકર અને સુખસાધ્ય વિષય છે, પરંતુ પ્રશંસાથી બચવું એ અત્યંત દુષ્કર અને વિષમ છે. અભિમાનને દાખલ થવાનાં દ્વાર આત્માના પ્રદેશ પ્રદેશ રહેલાં છે, અને જ્યારે તે ત્યાં ભરાઈ જવા પામે છે ત્યારે આત્માને શરીરમાં વાયુ ભરાઈ જવાથી થાય છે, તેવો એક જતનો સંધીવા થાય છે. પછી તેનાથી આગળ ગતિ થતી નથી. આસપાસના વર્ગની સ્તુતિરૂપી વજનદાર તોક તેના ગળામાંથી ભાગ્યે જ નીકળવા પામે છે. અને આખરે કેટલી બુરાઈની હદે તે આત્મા ઘસડાય છે તે પણ નિશ્ચિત થઈ શકતું નથી. ખાસ કરીને આ કાળે આ તાત્ત્વિક મર્મનો લોપ થયેલો જોવામાં આવે છે. આક્ષેપ કરવાનો હેતું નથી. અને, તેમ કરવાનો અમને અધિકાર પણ નથી, પરંતુ એટલું તો કહ્યા વિના ચાલતું નથી કે પ્રભુનું અનાર્યભૂમિમાં વિચરણ એ હાલના માત્ર પરિચિત ક્ષેત્રમાં
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
