Book Title: Arhanniti
Author(s): Manilal Nathubhai Dosi
Publisher: Jain Gyan Prasarak Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022243/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina jJAna prasAraka maMDaLa graMthAvalI. na. rara. arhannIti. bhASAntaraka, maNIlAla nabhubhAI DesI. bI. e. mUlya rUpiye deDha. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagubhAI phattecaMda kArabhArI kRta pustake. * ... laMgaDe jaravAsa. laMDanaHrAjya rahasya. ... ... ... laMDana rahasya... ... kumudA. (bIjI AvRtti. ) ... TuDanTasa guo aM0 DikSanarI. ( nathI )... , aM. guDikSanarI. ... , (nAnI. )... sTAra aM. gu. DikSanarI. ... ... nyu sTAnDarDa aM. guDikSanarI.. nasIba ane udyAga. (inAmI nIbaMdha. )... rAjaga. ... pAtAjala yogadarzana.... karma yoga. ... ... sanAtana hiMdu dharma. ... naLAkhyAna. ... ... ... ... rAjabhASA. (bIjI AvRtti. )... 0-8-0 1-8-0 1-4-0 0-1ra--0 3-8-0 ra-8-0 2-- 0 0-105-8-0 0-3-. 1-4-0 0-12- 0-10-0 0-1-0 0-pa-0 1-4-0 . . . ' chapAtA TaDa rAjasthAna. evarI De buka opha kerispenDansa... sTAra guaM. DikSanarI. **. 10 - 0--0 . 1-0-0 *.. 0-12-0 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. A ahebrItinuM bhASAntara karAvavAnuM kArya AjathI be varSa upara jaina patravALA mI. bhagubhAI phatehacaMda kArabhArI jeo A maMDaLanA sabhAsada che ane te vakhata eka onararI sekreTarI hatA temane soMpavAmAM AvyuM hatuM. prathama tenI asala prata meLavatA temane muzkelI naDelI-ane ghaNI tapAsa karyA pachI vidyAsAgara nyAyaratna dharmopadeSTA munimahArAja zrI zAMtIvijayajIe temane prata mokalAvI ApI, paNa A prata joke sudhArelI hatI paNa temAM keTalAka ke evA hatA ke je mATe bIjI pratanI jarUra paDe. paNa bIjI pratAnA abhAve chevaTa aneka muzkelIo vacce bhASAntara kAre keTalAka munirAjo, paMDIte ane prophesaranI hAyatAthI A kArya pAra pADyuM che. prathama je zAstrI pAse bhASAntara karAveluM te tapAsatAM taddana nakAmu jaNAyeluM ane tethI AvuM amulya pustaka bahAra AvyA vinA raheze ema jANI mI. bhagubhAI phatehacaMda kArabhArIe pitAnA iSTa mitra. mI. maNIlAla nathubhAI DosI bI. e. ne Agraha karI A kArya saMpyuM, je temaNe kevaLa graMthanI giravatA joI ane maMDaLane Azaya joI pitAnI eka jaina tarIkenI pharaja vicArI pAra pADayuM che. A graMthanA saMbaMdhamAM keTalAka ema kaheze ke tenI aMdara paNa brAhmaNane adhikAra Ave che. paNa A brAhmaNa te hAlanA lADubhaTa samajavAnA nathI. paNa bharatamuni praNita jena vedanA jANa brAhmaNe Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajavAnA che. A brAhmaNo mATe mahUma pujyapAdu AtmArAmajI mahArAje paNa pitAnA jaina tatvAdaza graMthamAM paNa jena veda mATe lakheluM che. hAlamAM jyAre, jaina veda jaNAtA nathI te AvA brAhmaNa paNa hAlamAM jaNAtA nathI-temaja brAhmaNanI zraddhA paNa jaina dharma upara ochI hovAthI amAruM mAnavuM AvuM che ke bhejaka AdI varNane je ApaNI phIyAo karavAmAM keLavavAmAM Ave to kemamAM dharma pravarte ane bIjAone ApaNA dharma pratye prIti thAya. jainapatranA adhipati jeo A maMDaLane kiMmatI salAha Ape. che, temanI mAgaNI anusAra, A graMthanI 1500 prati temane paDatara kismate ApavAmAM AvI che ane mAtra A AvRttI 500 pranI kADhelI hovAthI ke tenI kismata rU 1 maMDaLanA bIjA pustakonA pramANamAM viSeza jaNAze paNa te pAchala lIdhelo zrama jotAM te kAMI nathI. bhImasI mANeka tarkathI Aja nAmanuM pustaka nIkaLyuM che-temAM mAtra 300 leka che jyAre AmAM 900 che-vaLI te graMthamAM pAThAMtara phera karI tenA kartAe mahA paNa karyuM che ame A graMthanuM dhana karAvavA banatI kALajI lIdhI che vaLI graMtha kevo che vagere mATe A gaLa ApeluM graMtha vivecana vAMcavA khAsa bhalAmaNa karIe chIe. muMbAi. ) jIvaNacaMda uttamacaMdra mahetAjI. maMDaLanI ophIsa. 4 amaracaMda kalyANacaMda jhaverIdIvALI-vI. saM. 2432. ) jJA. pra. maMDaLanA o. sekreTarIjha. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina jJAnaprasAraka maMDaLa. graMthAMka. 22. S arhanIti. kalikALa sarvajJa hemacaMdrAcArya praNIta. bhASAntara kartA. maNIlAla nathubhAI DesI, bI. e, agAu dakSiNA phele gujarAta keleja. AsIsTanTa TIcara-hAiskula-amadAvAda, prasiddha kartA. zrI jaina jJAna prasAraka maMDaLa. muMbAI. - amadAvAda, jenedaya chApakhAnAmAM chApyuM, vIra saMvata. ra432. sana. 1906. mUlya rUpiye deha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sarva haka svAdhIna.) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arhannItinI prastAvanA. lokA parasparanA vyavahAramAM eka bIjA sAthe kevI rIte vate ke jethI peAtAnuM hita sAdhI zake ane sAmAM manuSyane nukazAna na thAya tevI rItine batAvanArA adUbhagavAne prarUpelA A annIti nAmA ladhu graMtha vAMcaka varga samakSa mukatAM te sadhI e meTala kahevAnI jarUra che. nIti aneka prakAranI che tene AdhAre vidvAnee aneka graMtheA tatsaMbaMdhI racyA che. zukranIti, viduranIti, cANakaya nIti vigere graMthA hAla prasiddha che paNa te sarva prathAmAM sAmAnya hita medhanA zrlokA lakhavAmAM AvelA che paNa annItimAM tA hiMdudhane mAnya yAjJavalakaya smRtinI mAphaka aneka gaMbhIra rAjakIya, vyavahArika tathA prAyazritAdika prakaraNAnuM savistara varNana karavAmAM AvyuM che. jo ke A graMthanuM nAma ladhu annati che, ane tenA nAma pramANe yAjJavalaya smRti jeTaluM vadhAre vivecana nathI teA paNa temAM keTalA badhA viSayeA AvI jAya che, ane sakSepamAM tenuM kevuM svarUpa darzAvavAmAM Avyu che. te kevaLa anukramaNikA tarapha draSTi karavAthIja jaNAze. A graMthanuM prathama bhASAntara 1901 mAM nirNaya sAgara chApakhAnAmAM chapAine bhAra paDayu hatuM paNa temAM traNa bAbateAnI khAmI jovAmAM AvI. prathama khAmI amane e jaNAi ke A graMthanA jyAre mULa zlAka Azare 900 che, tathA te laiAkAmAMthI keTalAka agharA zlAka upara TIkA paNa ApavAmAM AvI che, tyAre temAMthI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phata sADA traNasane Asare leka te granthamAM ApavAmAM AvyA che. ane bAkInAnuM phakata bhASAntara ApyuM che. paNa bAkInA lekenuM bhASAntara karavAmAM paNa keTalA badhA ke mukI dIdhA che te phakta bane pustakanI anukramaNikA tathA te saMbaMdhInA viSaya pustakamAM jotA mAlUma paDaze. 47 me pAne "vyAja keTaluM levuM" te vi- - vaya pachInA 14 nuM bhAvAra bIlakula ApyuM nathI je A graMthanuM 91 muM pAnuM jovAthI tarata khabara paDaze. vaLI judA judA kaI ThekANe eka keI ThekANe be e rIte paNa zlokanuM mULa tathA bhASAntara bIlakula ApyuM nathI. upara jaNAvelI khAmIo viSe amAre kAMI vadhAre kahevAnuM nathI, paNa eka trIjI khAmI te graMthamAM draSTigocara thAya che te khAmI ghaNI gaMbhIra che. temAM je loka ApyA che tenI aMdara keTaleka che. koNe zabdo, keTaleka ThekANe eka caraNa, ane keTaleka ThekANe te kanA be caraNa pheravI nAkhavAmAM AvyA che. Ama karavAmAM ze hetu haze te ame samajI zakatA nathI. AvuM eka be nahi paNa trIzeka zlokamAM thayuM che. 500 zlokanuM phakta bhASAntara ApyuM tema temanuM paNa bhASAntara ApI calAvavuM hatuM paNa mULapATha pheravo e te mahA dUSaNa che, ane dharma zA tene mahA pAtaka rUpa mAne che te vAta bhASAntarakAre bhulavI joItI nathI. AvI bhale te pustakanI kIrtine jhAMkhI pADe che. have tenA keTalA eka draSTAMte vAMcaka varga AgaLa mukIzuM ke jethI karIne temane A bAbata upara nirNaya bAMdhavAne sugama paDe. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bhUyA. sa paNa dvizataM daNDyo dInazca munimuSTibhiH 167, 27 sudhA pATha. dvizatena sa daMDyaH syAt bhUbhujA nyAya vedinA 2 bhUpA vaDavAlobhataH sthitaH sudhArailI pAha. putryodvAhapralobhataH prasthAne niyato bhRtyo u bhUNa pAha suvAre pATha prativacaH paro bhRtyo nityaM vighnakaro 96 7 sudhAratA sudhArelA 170, 99, 3 lagne vighna karo bhavet 176, 24 bhavet 103 4 bhUjayAha yadi grAmavivItAMtaM kSetraM mArgasamIpagam 184, 6 sudhArela pATha. mArgamadhye yadA kSetraM tadetthaM pravijAyate 105 bhUjapA parastrI sevate varSAdajJAto yAMca bhUmibhRt 213, 16 sudhaare| pAha. parastroM sevate ko'pi vijAtIyAMca bhUmibhRt 133, 1 kSatrAhmaNavaizyAnAM strI vA kanyAM niSevate / / * bhUNA. ( zatairdamanamAdye tu liGgabhedaH pare smRtaH // }213,17 } 133, 2 / kSatrabrAhmaNa vaizyAnAM strIyaM kanyAM niSevate / daMDyo hi dvizatenAyaM liMgabhedaH paraiH smRtH| 7 bhUgA. AturyavAsaraM kasyApyAsyaM pazyetau na hi 243, 5 sudhArato pAha. samyagrakSitA hi nArI na bhavedatimArgagA 147 A ardhA zloka sudhArelA che temanA phakta draSTAMta ApelA che. bAkI bIjA kSAka jemAM ardhacaraNa athavA zabdo sudhArelA che. tevA dAkhalA ghaNA TAMkI zakAya. A upara ame jaina vidvAnAnuM temaja munimahArAjAnuM khAsa dhyAna kheMcIe chIe, ane bhavi Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyamAM jaina pustakamAM AvI pAyAntara karavAnI paddhatI pracalita na rahe. te mATe sAvaceta rahevAnI bhImasiMha mANekanA kArya pravartaka tathA anya graMtha prakAzakane vinaMtI karIe chIe. upara jaNAvelI traNe prakAranI khAmI dUra karavA ame A bhASAntaramAM prayatna karyo che ane sarve ka ApelI TIkA tathA bhASAntara sAthe chapAvavAne zaktimAna thayA chIe. je ke amArA bhASAntaramA matimaMdatAthI athavA pramAdathI koI dekha rahelo mAluma paDaze chatAM eTaluM to ame nizaMka kahI zakIzuM ke eka paNa pATha ame pheravyo nathI. jyAM jyAM amane zaMkA lAgI tyAM tyAM munimahArAjenI, vidvAnonI, zAstrIonI ane tatsaMba dhInA anyagraMthanI sahAyatA leI mULa pAne artha siddha karyo che. eka hastalikhita prata A pustakanI zrI vidyAsAgara nyAya ratna zAMtivijayajI pAsethI amane prApta thaI hatI. ame bIjA keTalAka muni mahArAje pAse mAgaNI karI hatI, paNa te temanI pAse hovA chatAM amane ApavAnI kRpA teoe karI na hatI. munizrI kAnti-- vijaya pAsethI vakIla kezavalAla premacaMda dvArA amane eka prata prApta thaI hatI. te prata upara jaNAvelI prata uparathI utArelI hoya tema lAge che te ApavA mATe zrI zAMtivijayajI tathA zrI kAntivijayajIno A sthaLe ame aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnIe chIe. eka prata uparathI mULa zuddha karatAM amane bahu viTaMbaNuM paDI hatI te nahi. jaNAvatAM amane te zuddha karavAmAM je manuSyoe mAnasika bhaga Ape have te sarvene A sthaLe upakAra mAnavAnI taka hAtha laIe chIe. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mArA jaina baMdhu vakIla kezavalAla premacaMda, khI. e. ela. ela, bI. tathA mArA snehI mitra gaNeza macAjI. satre khIe. tathA gujarAta kAlejanA saMskRta preophesara AnaMdazaMkara bApubhAI ema, e, ela, ela, kha, je jyArathI huM kAlejamAM vidyArthi hatA tyArathI mArA tarapha mamatA batAvatA AvyA che temaNe mULa zlAkane artha besA DavAmAM tathA pAhAntara karyA zivAya mULa pATha siddha karavAmAM je zrama lIdhA che te mATe aMtaHkaraNa pUrvaka temanA AbhAra mAnIe chIe. A graMthanI bAbatamAM mULathIja zrIman munizrI buddhisAgarajI e je sahAya ApI che tene vAste temane AbhAra mAnIe chIe tathA kAmavana nivAsI paMDita vaizya syAmasuMdarAcArya je hAlamAM atre AvelA che temane chellA pAMca kmA zuddha karavAmAM tathA zuddhipatraka taiyAra karavAmAM je zrama lIdhA che tathA A graMthanA sabaMdhamAM je yogya salAha ApI che tene vAste temanA paNa AbhAra mAnavAnI AvasyakatA vicArIe chIe. jo A badhA mArA hitastrIonI sahAya naheAta te! A bhASAntara karavA huM samartha thAta nahi. A mArA prathama prayAsa che. ane tethI kAi sthaLe matimadaMtAthI doSa rahI gayelA. mAlama paDe te te sudhArI vAMcavA vAMcaka vargane vijJapti karavAmAM Ave che.. ame zuddhipatraka cheDe ApyuM che. chatAM temAM thai anya doSa rahI gayA haze te sarve bIjI AvRttimAM ame sudhArIzu. lI. bhASAntara kattA. gacchataH skhalanaM vApi bhavatyeva pramAdataH / hasanti durjanAstatra samAdadhati sajjanAH // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 grantha vivecana. have A granthanA sambandhamAM keTaluMka jaNAvavAnI AvazyakatA vicArIe chIe. keTalAka manuSyo ema dhAre che ke A grantha zrImad hemacaMdrAcAryane racelo nathI, paNa kaIka brAhmaNa je jenonA sambatvamAM AvyA hoya teNe racele hoya. A bAbatamAM bIjo mata e che ke mAgadhImAM racAyelA badauMnIti nAmA grantha uparathI saMkSipta rUpe A pustaka che. ane tenA banAvanAra hemAcAryuM che. temane jema aneka grantha mAgadhImAMthI saMskRta rUpe lakhyA tema ApaNuM lakhyo hoya te te asaMbhavita nathI. mAgadhI bhASAmAMthI saMskRta bhASAmAM grantha lakhavo te temanI vidvatA temaja kAvya karavAnI anupama zaktine lIdhe ramata jevuM hatuM. vaLI bhASAnI saralatA uparathI paNa jaNAya che ke A grantha hemAcAryano hovo joIe. jo ke navo grantha lakhe ane temAM jeTalI vAkya racanA uttama hoI zake teTalI uttama prakAranI A granthamAM mAluma paDatI nathI, kAraNa ke mULa prAcIna mAgadhI grantha uparathI saMkSepamAM saMskRtamAM A racavAne hate. chatAM zilIne temanA AdIzvara caritra Adi bIjA grantha jevI lAge che. have A grantha brAhmaNane nahi paNa jenane racele che, te bAbata te zaMkA jevuM cheja nahiM kAraNa ke A pustakanA prathama maMgalA caraNamAM prathama tathA chellA tIrthane namaskAra karyA che ane granthanA madhya bhAmamAM bIjA bAvIza tIrthakarane namaskAra karI viSayanuM vivecana karyuM che. vaLI A granthamAM hiMdu dharma zAstro karatAM keTaleka Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMze bhinnatA paNa mAluma paDe che. kAraNa ke jyAre hiMdu zAstra pramANe prathama haka putrane ane pachI mAtAno che. tyAre A grantha kAranA mata pramANe (pR. 134) patinA maraNa pachI prathama haka strIne ane pachI putrane che. temaja vidhavAnA saMbaMdhamAM je hakanuM pratipAdana karyuM che te uparathI jaNAya che ke jene strI jAtine tuccha nahi gathatAM ucca pada ApanAra che, kAraNa ke AtmAnI apekSAe strI pu rUpa sarakhAM che te pachI strInA hakano zI rIte nAza thaI zake ! bIjuM jenamAM phakta pAMca prakAranA putrane hakadAra vArasa mAnyA che, tyAre hiMdu zAstramAM bIjA ATha prakAranA putrane paNa dhanamAM bhAga lenArA mAnyA che, jevA ke panarbhava, kinIna, praja, kSetraja, kRtrima, apaviddha, datta, saheja, A badhAnuM lakSaNa 133 muM pAnuM jevAthI sahaja mAlUma paDaze. temAM jarapaNuM ( vyabhicAra ) vigere deSo levAthI jana zAstrakAroe temane bhAganA adhikArI mAnyA nathI. temaja keTalAka komAM paNa vinAme" zabda Ave che, ane te loka jainonA AgamamAM te saMbaMdhI jaNAveluM che evI zAkSI Ape che. ane prAyazcita prakaraNa paNa kartAnuM jaina dharma saMbaMdhI uMDuM jJAna darzAvI Ape che. vaLI A granthamAM vyavahAra bhASyamAMthI tathA bahadIMnIti gra parathI keTalAka mAgadhI loko TAMkavAmAM AvyA che, te parathI temaja dareka prakaraNanA aMte " vizeSa jANavAnI IcchA vALAe behadahIti nAma grantha da le " evuM kathana karavA parathI ema sahaja anumAna thAya che ke te grantha hevo joIe. vaLI dina evuM mAgadhI rU5 vAne badale eka sthaLe (187 pR.) mULa pratamAM jevAmAM Ave che te ame zlokamAM rahevA dIdhuM che. te parathI paNa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAya che ke mAgadhI parathI A grantha racAyelA hovA joIe. vaLI haribhadrasUrinA 1440 granthamAMthI hAlamAM phakta pacAzaeka Asare mAlUma paDe che. ane bIjA musalamAnI rAjyanA samayamAM nAza pAmyA hoya tema lAge che. e ja rIte A grantha paNa kadAca nAza pAme hoya te te azakya nathI chatAM koI pAse te grantha hoya, ane amane te utarAvavA Apaze te tene pacIza rUpIAnuM InAma ApavAmAM Avaze. keTalAka loka evI dalIla lAve che ke je A ahaMnnIti hemAcAryane grantha hoyato temane bIjA pratyenI mAphaka tenI pramANatA kema TAMkavAmAM AvatI nathI. tenA pratyuttara rUpe kahI zakAya ke A granthamAM rAjakIya vyavahArika tathA prAyazcittAdi prakaraNane samAveza thAya che. jo ke AkhA granthamAM dhAmika vicAra prAdhAnyatA bhagave che te chatAM mukhya bAbata vyavahArika dharmanI che. ane jenA ghaNAkharA pratye dhArmika viSayane lagatA hovAthI temAM A granthanI zAkha na TAMkI hoya te saMbhavita che. bIjI eka dalIla e lAvavAmAM Ave che ke tenI prata ghaNA bhaMDAramAM maLatI nathI. te dalIla paNa nirjIva che. upara jaNAvyuM tema tenI ghaNuM jarUra nahi paDavAthI tenI ghaNI prate thayelI nahi, te chatAM paNa pATaNanA bhaMDAramAM 27 mA naMbaranA dAbaDAmAM 10 mA naMbaranI prata che te joI levI. keTalAka jaine jeonA vicAre jamAnAne anusarI badalAtA jAya che teonuM ema mAnavuM hatuM ke A granthamAMthI vidhavA punarlagnanI bAbata nIkaLI Avaze. ame mULa, kenI TIkA sAthe akSarasara chapAvyo che, ane te parathI nizcayathI kahI zakIe chIe temAM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vidhavA punarlagnanI vAta nathI eTaluM ja nahi paNa tenA virUddha purAvA aneka che. jaina dharma jenI uccabhAvanA (ideal) yogI rUpe che te jethI kAmavikAranI vRddhi thAya tevo mArga darzAveja nahi. vaLI Aja graMthamAM nirbhava putrane janoe dhanamAM bhAgalenAra gaNyo nathI. kAraNa ke patinA maraNa pachI vidhavAnA bIjA purUSa sAthenA saMbaMdhathI te utpanna thayelo che. mATe nirbhavane tiraskAra karI tenA kAraNabhUta vidhavA punarlano paNa niSedha karyo ema spaSTa jaNAya che. A graMthanI sAthe hemAcAryanuM TuMka jIvana vRtAnta je prApta thayuM te ApyuM che. paNa jyAre vadhAre pro tatsaMbaMdhI jovAmAM Avaze tyAre bIjI AvRttimAM saMpUrNa jIvanacaritra ApavA prayatna karavAmAM Avaze. A granthanA saMbaMdhamAM have eka upayogI bAbata vicAravAnI che. A grantha upara jaNAvelA temaja bIjA keTalAka viSaya zivAya anya hiMda grantha jevA ke manusmRti yAjJavalkaya smRti ane vyavahAra mayukhane ghaNI bAbatamAM maLatA Ave che. tethI koIne ema mAnavAne kAraNe maLe ke A graMtha te pustakone AdhAre pAchaLathI racA- . cele haze. te dalIlanI asatyatA batAvavAne be purAvA che eka e che ke joke A laghu ahIti nAmane granthata kumArapALanA samayamAM lagabhaga 1200nI sAlamAM racAyo paNa tenA AdhArabhUta mAgadhI baharahaMtrIti prAcIna samayanI che ane jenA loka A laghu ahaMnnItimAM TAMkavAmAM AvelA che. vaLI pAzcAtya vidvAna Arya dharmonA granthAne satata abhyAsI che. mekSamyulara jaNAve che ke AryAvartanA dharma pustakonA sambandhamAM amuka granthakAre amuka granthakAramAMthI cerI karI ema nizcayatAthI kahI zakAtuM nathI. kAraNake te dezanuM AkhuM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtAvaraNa ucca vicArathI bharapUra hatuM, ane temAMthI pitAne racatA. vicAre leI dareka granthakAra pitAnI zakti pramANe, temaja zretAvarganI pAtratAne vicAra karI grantha racate. AvA pratye ghaNIja bAbatamAM maLatA Ave te che. megyularanA vicAra pramANe koI adbhUta nathI. - hiMduo ane jaine nIti ane vyavahAranA vicAromAM paraspara virodhI nathI, paNa ekaja AryAvartamAM vicAra pradezamAM utpanna thayelA bAlake che. jyAre ATalI badhI samAnatA che te pachI jethI dareka rIte banemAM zAMti ane ektAnA vicAro vRddhi pAme tevo prayatna thAya temAMja AryAvartana temaja ApaNuM bhaviSyane udaya che. temAM A grI sahAyabhUta thAo evI vItarAga paramAtmA prati A lekhakanI aMtaHkare NathI prArthanA che- ratanapaLa-amadAvAda, lI, bhASAntara karta. tA. 5-8-06 mantraH kazcinna mama savidhe naiva lokeSTakA- // NiglAnirno viSayasukhato naiva vidvatsusevA // lAbhaH kintu prvcnnidherbodhbindormdiiyo|| laSyAmyagre tamupadadA'modalezaM budhAnAm // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " kalikAla savajJa" zrImAn hemacaMdrAcAryanuM jIvana caritra. che , jIvanacaritra lakhavA taraphanI prIti ApaNuM AryAvartamAM bahuja ochI mAlUma paDe che. ane tethI karIne mahAna purUSanA caritra meLavavA te eka duSkara kArya thaI paDe che. mahAna purUSonA jIvanacaritra parathI je kImatI bodha maLe che te karoDe nevelo athavA rasika pustaka vAMcavAthI maLI zakato nathI. tevA jIvanacaritra vAMcavAthI je te mahAna purUSapara bhakti jAgRta thAya ane temanA alaikika guNomAMthI ekAda guNu purepurI rIte prApta karavA ApaNAmAM draDha abhilASA jAgRta thAya te ApaNI aMdagI kharekharI sArthaka nIvaDe, caritre vAMcavAthI, ane kharA vRtAnta vAMcavAthI, teonA kRtyane nAnane, ane temanA umadA guNene Apa ne kAMIka khyAla ave che, ane ApaNe Atma nirIkSaNa (selfanalysis.) karatAM zIkhIe chIe. pitAmAM kayA durguNa tathA saguNa che te ApaNe A rIte sahaja joI zakIe chIe. mATe mahAna purUSonA caritra anukaraNa karavA lAyaka chAta temaja ApaNI sthItinuM bhAna karAvanAra mAnasika darpaNa che. - mahAna purUSanA padane je purUSo yogya thaI gayA che, temAMnA eka ' A graMthanA karyA hatA. temane viSe aneka vidvAno-AryAvartana temaja pAzcAtya-kAMI kAMI lakhI gayA che. nIcenA graMtho parathI paNa te mahAna AcAyanA caritrapara prakAza paDe che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) soma prabhAcAyata hemakumAra caritra (2) merUtuMgAcAthI kRta prabaMdha ciMtAmaNI (3) zrI jayasiMharikRta kumArapALacaritra (4) zrI cAritrasuMdaragaNikRta kumArapALacaritra (5) zrI prabhAcaMdrAcAryakRta prabhAvaka caritra (6) rAjazekharasUrikRta caturvizatiprabaMdha (7) jinaprabhasUrikRta tIrthakalpa (8) jinamaMDapuskRita kumArapALaprabaMdha (0) zrI saMmatilakarita kumArapALacaritra (10) jinaharSasUrikRta kumArapALa rAsa (11) bhadAsakRta kumArapALa rAsa (12) yazapALamaMtrita mahAmahaparAjyanATaka vagere. jemane vistArathI A sUrinuM caritra prApta karavA IcchA hoya temane upalA graMthe jovAnI jarUra vicArIe chIe. pUrNavallI ga7nA adhipati zrI guNasenasUrinA ziSya zrIdevacaMdra sUrihArAja vihAra karatAM karatAM dhaMdhukA nagaramAM padhAryA. tyAM cAciga nAme moDha vaMzane eka zeDIo rahete hato. tenI bhAryA pAhinI jANe jinazAsananI devI nA hoya tevI hatI. teNIne eka divasa gurU mahArAjane ratna ciMtAmaNI arpaNa karyAnuM svama AvyuM. prAtaHkALe te pativratA strIe zrIdevacaMdra sUri pAse jaI te svamanuM phaLa pUchayuM. sUrIzvare kahyuM ke, "bena, tamane ciMtAmaNI samAna putra prApta thaze. paraMtu tame te putraratna gurUmahArAjane arpaNa karaze, ane te zrI jaina zAsanano udyata karanAra mahAna AcArya thaze." A pramANe gurUmahArAjanI vANIthI AnaMdita thaelI pAhinIne daivayoge te ja divasathI garbha rahyA. ane anukrame vikrama saMvata. 1145, kAtaka pUrNimAnI rAtreputra prasava thayA. pachI janmotsava pUrvaka svajanoe te bALakanuM cAMgadeva nAma pADyuM. tenI pAMca varSanI ummara thaI tyAre eka divasa tenI mAtA sAthe te devavaMdana karavA gayo ane tyAM devavaMdanArthe padhA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ relA zrIdevacaMdra gurUnA Asana upara bAlyAvasthAnA capaLa svabhAvathI caDI beThe. te joIne gurUe pahinIne kahyuM ke "he suzrAvike, prathama meM kaheluM svamanuM phaLa yAda che ? have te saphaLa thavAnuM che." pachI bALakanA aMga lakSaNo joI teo pharIthI bolyA, "je A kSatrIya kuLamAM janmyo hoya te sArvabhauma rAjA thAya, brAhmaNa agara vaNika kuLamAM avatarelo hoya te mahAamAtya thAya, ane je dIkSA grahaNa kare te A kaliyugamAM kRtayuga pravartAve tevo thAya." e pramANe gurUnA vacanAmRtathI ullAsa pAmI pAhinI putra sahita pitAne ghera gaI. gurUpaNa dharmazALAmAM AvI zrIsaMghane ekatra karI sAthe laI cAciga zeThane ghera gayA. e veLAe cAciga zeTha paragAma gaelA hatA. zrI saMdhe cAMgadevanI yAcanA karI. mAtA tarIkenA snehane lIdhe temaja potAne pati paradeza gaela che, tathA te mithAmati hovAthI mArA matane anukuLa thaze ke nahi tevA saMbhathI teNI prathama te mahAvicAramAM paDI, paraMtu kalpavRkSa tulya zrIsaMdha sameta gurUmahArAja padhAryA che te temanA vacanano anAdara kema thAya ema vicArI svajanonI anumati meLavI pitAne atipriyaputra cAMgadevane arpaNa karyo. tene laI gurUmahArAja tIrthayAtrA karatAM karNAvatI padhAryA. tyAM udayana maMtrIne tyAM te bALakanuM rakSaNa karavAmAM AvyuM. tenA saMyama levAnA pariNAma joI saMdhanA tamAma loko tene dhanyavAda daI mAna ApavA lAgyA. have ahIM cAciga zeTha paragAmathI ghera AvyA, tyAre pAhinIe sarva vRtAnta nivedana karyuM. sAMbhaLatAM vAraja te zeThe evo nizcaya karyo ke jayAM sudhI mArA vahAlA putranuM mukha ne jouM tyAM sudhI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasta AhAranA mAre tyAga che. peAte karNAvatI AvyA, eTale avasarana devacaMdra svAmIe tene evA sajjaDa upadeza Apyo ke teNe paNa pIgaLI jai pAtAnA putrane gurUne svAdhIna karavA samati ApI. uddayana maMtrI cAcigane potAne ghera lai gayA ane temane bahuja satkAra karyAM. cAciga temaja uddayanamaMtrIe mahAmaheAtsava pUrvaka vikrama sa. 1150 mAM cAMgadevane dIkSA apAvI. te vakhate gurUe sAmadeva muni evuM nAma ApyuM. tyAra pachI zrI saMdhe A munizrInA camatkArI guNothI prerA hemacaMdra " evuM nAma ApyuM. tyAra bAda sarasvatI devanI upAsanA karavA sArU teozrI kAzamIramAM gayA, pachI temaNe vidyAnA pravAda tathA saMvAdamAM suMdara evA keTalAka maMtrA AmnAya sahita prApta karIne tyAMthI vihAra karyo. 66 devendrasurI tathA malayagiri nAmanA e AcAryo sAthe mArgamAM temane samAgama thayA. temanI sAthe tee saiArASTra dezamAM AvelA zrI giranAra parvata para gayA. ane tyAM padminI strI jevI uttara sAdhaka tarIke ubhI rAkhI; chatAM manane jarA mAtra vikArAdhIna thavA na dIdhuM, ane zrI siddhacakranA matranuM vidhi pUrvaka ArAdhana karI devatAene svAdhIna karyAM. devatAoe ApelA varathI temaja temanI vi dvatA ane guNAthI harSa pAmI nAgapuranA dhanada zeThe * mahA maheAtsava karyAM. zrI saMdha tathA gurUnI saMmatithI vi.saM. 1166mAM AcArya pada hemacaMdra munine arpaNu karavAmAM AvyuM. te samayathI hema ( suvaNuM) jevI kAntine lIdhe temaja candra jevA AlhAdaka guNAthI te muni hemacadrAcAryanA nAmathI sarvatra prasiddha thayA. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDe te samaye gujarAtanI rAjadhAnI aNuhIlapura pATaNanA rAjA siddharAjasiMha rAjya gAdI para hateA; tene aneka yukti zrI hemacaMdra mahArAje jaina dharma para AsthA vALA karyAM hatA. te viSaya sadhI vivecana karanAM TonI nAmaneA eka aMgreja vidvAna jaNAve che ke " siddhahema vyAkaraNanI racanA zrI DemacaMdrAcArye sidvarAjayasiMhanA AgrahathI karI te niHsazaya vAta che. ane devasuri tathA hemacaMdrAcAryanA sa'vAdamAM siddharAja aharniza bhAga letA " hemAcA mAM samaya sUcakatA tathA vidvatA alaiAkika prakAranI hatI tenA ghaNAM dRSTAntA maLI Ave che. eka vakhata teo zrI caturmukha maMdiramAM nemi carita vAMcatA hatA; temAM temaNe brAhmaNa sanmukha evuM pratipAdana karyuM ke pAMDava tathA kAravA jaina dharmonuyAyI thaI gayA hatA. brAhmaNAe gusse thai jai siddharAjane kahyuM ke AcAya chatA A pramANe kahe che. zrI hemAcAyate sanmAna pUrvaka melAvI siddharAje te bAbata pUchyuM, te sAMbhaLI AcArya mahArAja mahAbhAratanA zloka meAlyA. atra bhImazataM dagdhaM pANDavAnAM zatatrayam // droNAcAryasahasraM tu karNasaMkhyA na vidyate // ahIMyAja sA bhIma traNase pAMDavA ane hajAra droNAcArya thai marI paNa gayA. ane karNe keTalA utpanna thayA tenI tA saMkhyA paNa nathI. A uparathI garbhita sUcana e karyuM ke temAM keTalAka jaina hAya te asaMbhavita vAta nathI. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA rAjyasabhAmAM sarve brAhmaNa pitApitAnA ucita sthAne beThA hatA tevAmAM zrI hemacaMdrane AvatA joI IrSAthI eka temane mukhya bolI u. Agato hemagopAlo daNDakambalamudvahan // dAMDe tathA kambala dhAraNa karanAra hemagovALa A Avyo. tene te hAyamAM sUrinI kAmaLI tathA hAthamAM doDe joI govALanI upamA ApI paNa avasaranA jANakAra sUrie khoTuM nahi lagADatAM tarataja pratyuttara paNa lekamAM Ave. SaDdarzanapazuprAyazciArayan jainavATake // 1 // jainadharmarUpI bagIcAmAM cha darzanarUpI pazuone carAvanAra huM gopa chuM. temane A uttara sAMbhaLI sarva stabdha banI gayA ane temanI prazaMsA karavA lAgyA. eka samaye kumArapALa nAmane siddharAjanA bhAI tribhuvanapALano. putra rAjya sabhAmAM Avyo. tyAM siddharAjanI pAse beThelA hemAcAryanI divya mukhAkRti jotAM tenA manamAM vicAra Avyo ke A kaLAsAgara jaina munIzvara rAjAne paNa mAnya che mATe kharekhara koI sAvika guNanA samudra jevA haze, ane temanA darzanathI kharekhara huM bhAgyazALI thaIza, ane mArA AtmAne kRtakRtya mAnIza. AvA vicArathI te sUrinI pAchaLa temanA upAzraye gayo, ane temanuM darzana tathA vaMdana karI AnaMdita thaye. kumArapALa tyAM keTalAka divasa sudhI rahyA, te samayamAM te sUrinI pAse aharniza Ave ane temanI amRtarUpa vANInuM pAna karI AnaMdamAM temaja bhakita rasamAM magna thata- eka samaye Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatamAM kayA guNa sarvathI zreSTha te sambandhI carcA cAlatAM sUrie kahyuM ke parastrI sAthe bhAi tarIke vartavuM ane te sAthe sattva guNanI vRddhi karavI te zivAya A jagatamAM khInne uttama guNu nathI. kahyuM che keH-- prayAtu lakSmIzca palasvabhAvA guNA vivekapramukhAH prayAntu / prANAzca gacchantu kRtaprayANA: mA yAtu sattvaM tu nRNAM kadAcit // bhale capaLa svabhAvavALI lakSmI jatI rahe, bhale viveka pramukha guNA jatA rahe, ane prayANa karavAne tatpara prANa bhale jAya, paNa manuSyAnuM sattva kadApi nAza na pAmaze. A rIte upadezAmRtanuM pAna karIne kumArapALa ravasthAnake gayA ane keTalAeka divasa jayasiMhanI sevAmAM rahI dadhisthaLa tarapha vidAya thayA, cr siddharAjane rAjya karatA ghaNAM varSo vItI gayAM, deva devIonI aneka mAnatAo karavA chatAM putra prApti thai nahi tethI chevaTa zrI hemacadrAcAryanI sAthe te yAtrA karavA nIkaLyo. zatrujaya, giranAra, vagere tIrthanI yAtrA karI, ane zrI hemacaMdra sUrine pUchyuM ke " mAre putra thaze ke nahi ? " sUrie traNa upavAsa karI bAdevIne ArAdhI nirNaya karI lIdhA ane rAjAne jaNAvyuM ke aneka upAya karyA chatAM tamane putra thanAra nathI. tamArA pachI tribhuvana pALane putra kumArapALa gAdIe besaze. AthI rAjA kheda pAmyA, ane kumArapALane marAvI nakhAvavAthI peAtAne sAmezvaranI kRpAthI putra prApti thaze, evI mithyA kalpanA karI kumArapALa upara dveSa dhAraNa karavA lAgyA. kumArane mAravAnA irAdAthI siddharAje chUpA mArA meAkalI prathama te tribhuvana pALane mArI naMkhAvyA. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kumArapALa potAnA pitAnA vadhanI tapAsa karavA sArU pATaNa gayA, tyAM tene mAlUma paDayuM ke siddharAja tene paNa marAvI nAMkhavAnI peravImAM che. tethI kumArapALa pAtAnA khataivI kRSNadevatI salAthI gupraveze jaMgalamAM karatA rahyA. pachI aneka muzkelIomAM thI pasAra thai khaMbhAtanI bahAra gAmanA prAsAda AgaLa AvI paDe. cyA, tyAM zrIaemAcAya paNa bahirbhUmi AvyA hatA. "" temaNe sarpanA mastaka upara gaMgeTaka nAcatA jaeNi anumAna karyuM ke ATalAmAM kAI rAjA hovA joie. teTalAmAM kumArapALa na jare paDayA, tene peAtAnI auSadhazALAnA bhoMyarAmAM sthAna ApyuM. ane tenI uddayana maMtrI pAse bahu sArI saMbhALa rakhAvI. ane gurUe nizcaya karIne kahyuM ke " he, guNAdhAra kumAra, tamane vikrama sa', 1189 mAM mAgazara vaH 4 ravivAre puSya nakSatramAM trIje pahAre rAjya maLaze. " chevaTe gurUnA upakAra mAnI tyAMthI siddharAjanA bhayathI aTana karA karatA eka vakhata nAgedra pattana nAmanA gAmamAM Avyo. tyAM tene siddharAjanA maraNanI ane pATaNa madhye pAdukAnA rAjyanI khaara maLI, tethI tyAMthI ujjayitI thaine peAte siddhapura pATaNa gayA. tyAM rAjyagAdI kene ApavI te saMbaMdhe sAmatA ane matrIe mAM vAdavivAda cAlatAM eNve nizcaya thaye| ke phakta kumArapALaja rAjagAdIne yeAgya che. rimahArAje prathamathI kahelA divaseja tenA rAjyAbhiSeka karavAmAM ANye. A vakhate tenI umara 50 varSanI hatI. zrIhemacandrAcArya upara tene dRDha niSThA prathamathIja jAmelI hatI, ane have te te zraddhA vadhI ane tethI gurUmahArAjanA kathanAnusAra vartana karavA lAgyA. caMdranI kAMtithI dariyAnI laherane jema ApaNu pahoMce che, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema rAjAmAM temanI vANIthI AnaMdanI lahero uThatI hatI. teNe somezvaranA maMdirano jIrNoddhAra karAvyo, te vakhate gurUe tene madya mAMsane tyAga karAvya; rAjA mahAdevanA darzana sArU somezvara yAtrArthe nIkaLe; ane sUrimahArAjane paNa AvavA vinaMtI karI. brAhmaNa dhAratA hatA ke sUrijI Avaze nahi. paraMtu avasaranA jANa sUrijIe AvavA kabUla karyuM. ane zatruMjaya vigerenI yAtrA karI devapaTTaNa semezvaramAM rAjAne AvI maLyA. tyAM rAjA kumArapALa sUrizrIne kahevA lAge ke Apane yukta hoya te zivajIne namaskAra kare. sUrijIe kahyuM e zuM bolyA ? ema kahI paramAtmAnI stuti bolyA. bhavabIjAMkurajananA, rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmai // artha:-bhavanA bIjane aMkura utpanna karanArA rAga dveSa vagere jenA nAza pAmyA che te game te brahmA hoya, viSNu hoya, zaMkara hoya, ke jIna hoya tene amAro namaskAra che. A vigere keTalIka stutIo vaDe paramArthathI vItarAga devanI stuti karI. rAjA paNa te stutithI atyanta camatkAra pAmyo. brAhmaNe tethI glAni pAmyA, tyAM AgaLa hemacaMdrAcArya maMtranA prabhAvathI sAkSAta mahAdevanA darzana kumArapALane karAvyA. ane mahAdeve pratyakSa thaI rAjAne kahyuM ke, "he rAjana, tane dharma prApti A brahmA jevA hemAcAryathI ja thaze." tyArathI atyanta bhakti bharelI dRSTithI kumArapALa sUrijI sAthe vartavA lAgyo. pachI keTalAka kALa sudhI brAhmaNo sAthe dharma vivAda cAlyA karyo chevaTe kumArapALe jainadharma svIkAryo eTaluM ja nahi paraMtu bAravrata aMgIkAra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI rAjyamAM ahiMsA dharmano pracAra karyo tene mATe eka aMgreja lekhaka A pramANe lakhe che. merUtuMgAcArya yA avasaramAM thayA, athavA bulara tene mATe game te sudhAro batAvato hoya, te paNa eTaluM tadana niHsaMzaya che ke kumArapALa kharekharI rIte jaina dharma thaI gayo hato, ane AkhA gujarAtane paNa eka namunedAra je rAjya banAvavAne teNe prayAza karyo hate. hemacaMdra sUrinA upadezathI teNe jaina dharmamAM niSedhelA bhoge pabhaga tathA zikArAdi mithyA meja zokha tajI dIdhAM eTaluMja nahi paraMtu teNe potAnI AkhI raiyatane paNa teja Idriya nigraha rAkhavA pharaja pADI. teNe potAnA rAjyamAM evuM AjJApatra prasiddha karyuM ke koIpaNa nAnAmAM nAnA prANInI paNa hiMsA karavI nahi. ane A AjJA patrane amala daNa sakhta rIte tenA AkhA rAjyanA dareka bhAgamAM karavAmAM AvatA. je brAhmaNa lake teone homanI aMdara pazuonuM balidAna ApatA hatA, teone have te kriyA cheDI devAnI jarUra paDI. athavA pazune badale anAja vigerene homa karavA lAgyA te samayathI ja A gujarAtamAM yajJayAgAdi ochA thayA ane loke ghaNuM dayALu banyA temaja madhamAMsano niSedha karanArA thayA. pAlI deza eTale ke rajaputAnAmAM paNa lokone A niyama mAnya karavAnI pharaja paDI. ane te dezanA RSio ke jeo vastra tarIke mRgacarma dhAraNa karatA hatA teone paNa A niyama mAnya kare paDyA ane mahA muzIbate paNa mRgacarma meLavI zakyA nahi. vaLI A ahiMsA pracAra saMbaMdhI AjJA patrathI mRgayAnI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zIkAra ) paNa sarvatra manAI thaI gaI. kAThIyAvADano madhya bhAga ke jene pAMcAla deza kahevAmAM Ave che, tyAMnA lake zikArI tathA pApiSTa hatA teone paNa A AjJA patrane mAna ApI zikAra tadana choDI devAnI jarUra paDI. vaLI A AjJA patranuM eka bIjuM mahA phaLa e thayuM ke khATakI kasAI lekene dha bilakula bhAMgI paDyuM ke jenuM varNana dvayAzraya kAvyamAM Abehuba ApeluM che. teoe dhaMdhe choDI dIdhuM tenA badalAmAM traNa varasanI pedAza jeTalI rakama teone ekaMdara ApavAmAM AvI. kumArapALe aneka maMdirano jIrNoddhAra karAvavA uparAMta 1444 jina maMdIre baMdhAvyAM kahevAya che. vaLI jina maMdIra, jina pratimA, jinAgama, sAdhu, sAdhvI. zrAvaka ane zrAvikA e sAta kSetramAM anargala vittano vyaya karyo kahevAya che. hemAcArya pAse dharmanA to zIkhI jainadharmamAM draDha zraddhAvALo, temaja nipuNa thayo ane potAnA sambandhamAM AvatA sarva manuSya para dharmanI chApa pADI jaina dharmamAM AsthAvALA karavA samartha thato. have te rAjA hato chatAM pitAne samaya kevI rIte pasAra karato hato te viSe nIcenI hakIkata maLI Ave che. kumArapALa kiMcita rAtrI zeSa rahetI, tyAre jAgI uThIne paMca parameSTinuM smaraNa kara, be prakAre deva, gurU, ane dharmanI zraddhAnuM ciMtavana kare, kAya zuddhi pUrvaka puSpa naivedya ane stotrAdi vividha pUjA vaDe jina pratimAnuM pUjana karI pAMca daMDake yukata caityavaMdana Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karata. gurU zrI hemAcAryanI caMdana, barAsa, ane suvarNa kamaLa vaDe pUjA karate, ane temanI pAse dharma dezanA sAMbhaLate e rIte tenA ghaNA divaso dharma kathA zravaNa karavAmAM ane gurUnA upadeza pramANe vartavAmAM pasAra thatA. utA nAmane roga vaMza paraMparAthI kumArapALanI rAja gAdIe utarI AveluM hatuM, tene hemacaMdrAcArye maMtranA jerathI dUra karyo temaja brAhmaNa pakSanA deva badhI sAthe vAda vivAda thatAM ema pUchevAmAM AvyuM ke Aje kaI tithi thaI, te samaye amAvAsyA hovA chatAM pUrNamA che, ema sUrizrIe pramAdathI kahyuM, ane te rAtre maMtrArAdhana karyuM ane tethI caMdrabiMba Abehuba pradazita thayuM ema kahevAya che. ityAdi aneka prabhAva zALI kAryo karyA bAda zrI hemAcAryo pitAnuM rAzI varSanuM Ayu pUrNa thayuM jANI aMta samaye zrI saMghane rAjA suddhAM ekaTho karyo, badhAnAM dekhatAM rAjAnuM haiyuM bharAI AvyuM. sUrIzvare kahyuM "he rAjana tame gabharAo nA have tamAruM AyuM paNa cha mahinA bAkI rahyuM che. " pachI rAjarSi gurUnA caraNakamaLamAM paDI gadgad kaThe bolyA, "he mahArAja, strI varga tathA rAjyAdita alpa prayAsathI maLI zake che, paNa Apa jevA kalyANa icchanArA kalpavRkSa samAna gurUnA darzana maLavA duSkara che. he bhagavAna, Apa mArA ekalA dharmadAtA ja nathI paNa jIvadAtA che. are, huM ApanA RNamAMthI kayAre mukta thaIza ?" e pramANe rAjAnA karUNAmaya vilApathI sUrinuM haiyuM bharAI AvyuM, te paNa pitAnA page paDelA rAjAne moTA kaSTa uThADIne kSIra samudranI lahera Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 jevI pavitra vANIthI belyA ke "he rAjana, tame janmathI mAMDIne kharA aMtaHkaraNathI mArI bhakti karI che, tethI svarge gayA pachI paNa huM jANe tamArA hRdayamAM kotarele houM tenI peThe tamArAthI bhinna nahi rahe. bIjuM tame manaH zuddhi pUrvaka zrI jaina dharmanuM ArAdhana karyuM che, tenA pratApathI tamane mekSa paNa ati durlabha nathI, te sarUnuM zuM kahevuM ? ityAdi vacanathI AzvAsana pAmI teNe sUrizrInA mAnArthe utsavanI racanA karavA mAMDI. sUrie pite manamAM niraMjana nirAkAra ane saccidAnaMdamaya paramAtmAnuM dhyAna karI potAnA AtmAne tanmaya karI nAMkhyA. e prakAre tallIne dhyAnamAM chellA ucchavAsa vakhate temaNe dazama dvArathI prANa choDyA, saM. 129. eka vakhana rAjA prAtaHkALamAM uDI gurU virahane vilApa karatA hato. "he zrI hemacaMdra sUrizvara ! Ape mArA lalATamAMthI "rAjyane aMte naraka che" evA akSara kADhI nAkhyA che. ane mane bhavaMsamudramAMthI tAranAra nAva tarIke paNa Apaja thayA che. mATe huM ApanA pAdapadma vaMdana karuM chuM. thoDA mahinA thayA nahi eTalAmAM rAjAnA bhatrIjA ajayapALe rAjyanA lobhathI kumArapALane kaI duSTanA hAthe kapaTathI gera khavaDA vyuM. te viSanA ge rAjAnuM aMga dhrujavA lAgyuM, ane te sarva prapaMca tenA samajavAmAM Avyo. rAjAne AvI sthitimAM joI pAse ubhelo eka kavi che - kRtakRtyo'si bhUpAla, kalikAlepi bhUtale / AmaMtrayati tena tvAM, vidhiH svarge yathAvidhi // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjana A kaliyugamAM teM tAruM kartavya sAdhyuM che. tethI karI vidhi tane yathAvidhi svarge AmaMtraNa kare che. hRdayamAM sarva deva, hemacaMdra gurU ane tapraNIta dharmanuM samyaka prakAre smaraNa karI saMvata 1230 nI sAlamAM potAnA rAjyanA 30 varSa 8 mAsa ane 27 me dIvase vidhanI laherathI uchaLatI mUchamAM maraNa pAmI vyaMtara devalokamAM gamana karyuM. enA jevo jina bhakta rAjA tathA hemasUri jevA gurUne saMyoga A pRthvI para bhAgye ja thAya che. mATe e suvarNa ane ratnano saMyoga A vizvamAM sthaLe sthaLe prasare, evI A lekhakanI prArthanAM paramAtmA saphaLa kare A sarvazAstramAM nipuNa vidvAne aneka graMtha racyA che temaNe siddha hema nAmanuM pANinInA vyAkaraNanA jevuM eka paMcAMgI vyAkaraNa racyuM che, tene mATe kaheluM che ke, kiMstumaH zabdapAthoghehemacandrayatermatim / ekenApi hi yenehak kRtaM zabdAnuzAsanam // zabdarUpI samudrane ullAsamAna karanAra hemacaMdranI buddhinI keTalI stuti karIe ke jemaNe ekalAe AvuM zabdAnuzAsana rahyuM. vaLI temanA vyAkaraNanI prasaMzA karatAM eka kavI kahe che ke, bhrAtaH pANini saMvRNu pralApataM, kAtaMtrakaMthAkathA / mA kArSIH kaTu zAkaTAyana vacaH, zudreNa cAMdreNa kim // kaH karNAbharaNAdibhirbaTharayatyAtmAnamanyairapi / zrUyante yadi tAvadarthamadhurAH zrIsiddhahemoktayaH // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 he bhAi, pANinI have tu tArA pralApa badha rAkha, kAtaMtra vyAkaraNa kathA jevuM che eTale tenu te zuM kahevuM? huM zAkaTAyana, tuM tArAM kaTuvacana kADhIzaja nahi, ane huM cAMdra, tArUM vyAkaraNa niHsAra che, jyAM sudhI zrI hemacaMdranI arthamAM gabhIra ane madhura vANI a jagatamAM vidyamAna che tyAM sudhI kA bharaNAdi bIjA granthA bhaNI kayA purUSa pAtAnI buddhine jaDa kare vArU ! A graMthakartA sUrimahArAjAnA banAvelA aneka graMthA bhaDArAmAMthI maLI Ave che, te uparAMta keTalAka luptaprAya thai gaelA che, chatAM je kAI amArA jANavAmAM AvyAche te lakhI batAvIe chIe. (1) abhidhAna ciMtAmaNI TIkA sahita. (2) vItarAga sneAtra. (3) yogazAstra TIkA sahita (4) triSTi salAkA purUSa ciratra. (5) pariziSTa parva. (6) hrayAzraya mahAkAvya, saMskRta tathA prAkRta. (7) anekArthasaMgraha (8) anekArthazeSa. (9) abhidhAna ciMtAmaNI pariziSTa. (10 ) nidhaTu (11) kAvyAnuzAsana. (12) alaMkAra cUDAmaNi TIkA tathA viveka nAmanI TIkA sAthe. (13) uSNAditra vRtti. (14) chaMdonuzAsana vRtti sahita. (1pa) dezI nAmevALA ratnAvaLI TIkA sAthe. (16) dhAtu pArAyaNa. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) dhAtu mAlA. (18) nighaMTu zeSa. (19) balAla sUtra bahavRtti. (20) saddhihema zabdAnuzAsana. bahavRtti tathA laghuvRtti sAthe. (21) zabdArNava mahAnyAsa athavA tattvaprakAzikA. (22) liMgAnuM zAsana behada vRtti sAthe. (23) hema vAdAnuzAsana TIkA sAthe. (24) pramANa mImAMsA TIkA sAthe. (25) dvayAzraya keza TIkA sAthe. (26) aga-vyavaccheda-dvAtrizikA. (27) anya yoga-vyavaccheda-dvAtrizikA. (28) prAkRta vyAkaraNa (28) dvija vadana cape TikA. (30) ahaMnIti. vagere sarva malo sADA traNa karoDa zlokanI racanA A A cArya mahArAje kahelI che, te temanA graMtha uparathI jaNAI Ave che. tathA keTalAka graMthe tadana aMdhArAmAM rahelA che. ema spaSTa , anumAna thaI zake che ke duniyAmAM evo eka paNa viSaya nathI ke je viSe A surizrIe graMtha na banAvyo hoya! jotiSa, adhyAtma zAstra vagere dareka upara A AcAryanA graMthe lakhAyelA che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMnIti. pAnuM anukramaNikA. viSaya prathama adhikAra maMgalAcaraNa. ... ... ... ... ... RSabhadeva tathA mahAvIra svAmInI stutiH A graMtha banAvavAnuM prayojana. ... gautama svAmI sAthe vIrabhagavAnanuM rAjagRhI nagarImAM AvavuM. zreNikarAjAnuM temanI pAse javuM , rAjaprazna tathA uttara. . * nItizAstranI utpatti. ... rAjAnA guNa ... rAjAne niyama zikSA ( upadeza. ) . " rAjAne nIti zikSA. - rAjAnA pAMca yajJa. . - rAjAne prajApAlana karavAnI sAmAnya hita zikSA. maMtrinA guNa. . .. * * maMtrine zikSA. ... upara jaNAvelA guNavALA rAjA tathA maMtrithI phaLa. senApatinA lakSaNa. . ... ... .. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. senApatine zikSA ... sarva adhikArIone sAmAnya zikSA... dUtanA lakSaNa. .... 18 ... bhUmikAbhUpAlanA guNanuM varNana karanAra prathama adhikAra sapUrNa 938 bIjo adhikAra. ajItanAtha bhagavAnanI stuti. rAjAe maMtri sAthe gupta vicAra karavAnuM sthaLa.. traNa prakAranI nIti. yuddha nIti prakaraNa prAraMbha... saMdhivigrahayAna Asana haidha ane saya e cha aMganu ... vistAra pUrvaka kathana. sAma dAma bheda ane daMDanA upayoga... ... ... te cAra upAyAnuM lakSaNa. yuddha samaye dUtanuM kA. yuddha mATe kyAre prasthAna karavuM. comAsAmAM yuddhanA niSedha... yuddha samaye rAjAe rAkhtI joitI sAmagrInuM varNana. vividha prakAranI vyUha racanAnuM varNana. sainAniveza ( chAvaNI ) nAMkhavAnuM sthaLa. zatru sAmeA na Ave te rAjAe zuM karavuM. :: 000 ... ... : :: : ... *** 600 ... pAnuM. 17 18 19 20 21 21 22 ? 9 9 m 24 25 27 29 32 33 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 viSaya, pAnuM. yuddha samaye nRpanuM vartana. ... . judA judA sthaLamAM kevA kevA zastra vAparavA. ... zatru killAmAM bharAI bese tyAre zuM karavuM. ... jIta pachI vIrane zuM ApavuM. chata meLavyA pachI kevI rIte potAne sthAne pAchA pharavuM... yuddhanIti prakaraNa saMpUrNa.. daMDanIti prakaraNane AraMbha, saMbhavanAtha bhagavAnanI stuti. . ... ... 40 jainAgamamAM kahelI sAta prakAranI daMDanItionuM svarUpa... pharIyAda na hoya te paNa prajApALana arthe te vAparavAne upadeza. . aparAdha dezakALa vigere tapAsIne tene upayoga kare.... te saMbaMdhI vizeSa svarUpa.. anyAyathI karelA daMDanA dhananuM zuM karavuM. daMDa karavAnA daza sthAna. ... uttama daMDanuM lakSaNa ... kevA gunA vAte kevo DAma devo. daMDa nahi karavA lAyaka koNa... ... daMDanIti prakaraNa samApta. ... yuddha tathA daMDanIti nAmane bIjo adhikAra saMpUrNa trIjo adhikAra. abhinaMdana prabhunI stuti. * * * * 48 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. vyavahArAdhikAra prakaraNa... tenuM lahANu--zakA--samAdhAna... be prakAranA vyavahAra. vyavahAranA aDhAra bheda. ... ... 20 ... vAdanA ATha prakAra. rAjAe sabhAmAM kevA bhAvathI vartavuM... vAdInI arajI. tenI yAgyatA ayeAgyatAnuM svarUpa. pakSAbhAsavALI arajI na sAMbhaLavA viSe. pakSAbhAsa keTalA prakAranA ane tenuM varNana. dhaNI bAbatAnI eka arajI nahi sAMbhaLavA viSe. kevA sAMgAmAM te sAMbhaLavI. ... ::: ... 14: ... ::: :: :::: vAdinI arajI sAMbhaLI prativAdIpara samansa mAkalavA viSe. kevA manuSyA na meAlAvI zakAya. mukhtIyArapaNA vinA kAi svajana mele to tenu zuM karavuM. prativAdIne te batAvI samajAvI uttara mAgavA viSe. traNa dIvasa athavA pakhavADIAnI muddata. kayA saMjogAmAM muddata nA ApavI... sAMbhaLavA yAgya cAra prakAranA uttara... pAMca prakAranA nahi sAMbhaLavA yeAgya uttara. prativAdIne javAba nyAyAdhIza vAdine atAve... pAMca prakAranI pakSahInatAnu svarUpa ... ... .. pAnuM. 49 jaya 51 -para 14 === xa & paha } 60. 61 61 kara 62 4 65 66 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya. pAtu Ape. }cha pachI vAdI tene radI pachI prativAdI pAchA tene javAba Ape. AcAre patrA nyAyAdhIzavAMce anesabhAsadAsAthe vicArI phesalA Ape.67 67 21 ... sabhAsadonA lakSaNa ane saMkhyA. 68 69 70 71 sAkSiAnA lakSaNa. sAkSine sAgana ApavA sabaMdhI.... kevA sAkSi mAnya ane kevA amAnya che. vAdInA sAkSI pachI prativAdinA sAkSinI jubAnI. sAmAvALA svajana Adi doSa batAvI sAkSimAM vAMdho leto zuM karavuM, chara A sarvenuM kathana sabhAsado sAthe nyAyAdhIze vicAravuM ......... 72 73 jIDI sAkSi bharanArano daMDa, 73 74 75 76 77 78 78 78 78 79 80 80 ... ... ... ... annanA sAkSi jIhA haiAya tyAre rAjAe zuM karavuM. khIjA sAkSinA abhAve rAjAnu kA. dIvya pramANa zuM ane tenu svarUpa...... vyavahAravidhi saMpUrNa . RNavidhinuM svarUpa. sumatinAtha bhagavAnanI stuti. ... ... ... ... karajanuM lakSaNa. kANe karavuM ane kyAre karavuM. kevA prakAre lekha lakhAvI karajadArane dhana ApavuM. judA judA vaNaeN AzrayI vyAjanA dara. cAra prakAranI vyAjanI rIti. :: : : .... : ... ... :: : 440 ... : ... : Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayadevuM jo na Ape te rAjAne tenuM nivedana. . hiraNyadhAnya vastrAdi gire mukavA saMbaMdhI. * gIre mukelu dhana cora corI jAya tyAre zuM karavuM. pitAnuM karaja koNa Ape. traNa prakAranA jAmInanuM svarUpa. ... jAmInanI javAbadArI. ... ... niyata athavA aniyata gIre saMbaMdhI. sthAvara tathA jaMgama mIlkatanA gIre saMbaMdhI. rUpImA ApyA zivAya cheTe lekha lakhAvI le tenuM zuM karavuM. 90 devApeTe vyAjano dara. .. ** garepeTe vyAjano dara. ... gAya vigere pazu gIre mukyA hoya te saMbaMdhI.... vastrAdi gIre mukyA hoya ... ' . .. dhAnya gIre mukyuM hoya. . pitAnuM devuM putre kyAre na Ape. .. dAsa svAmInA kuMTuba arthe kareluM devuM svAmI Ape. sthAna mArga saMbaMdhI. ... . vastuonA bhagavaTAnI avadhi. .. pitAmahe prApta karelA dhana saMbaMdhI. . RNAdAna prakaraNa saMpUrNa saMbhUtthAna prakaraNa kaMpanI athavA patiALo vyApAra . . 100 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSya. pAnuM 101 101 8 105 106 107 padmaprabhunI stuti... ... kaMpanInuM svarUpa.... temane koI putra vagara marI jAya tenA dravyanuM zuM karavuM. deya prakaraNane prAraMbha. ... supArzvanAthanI stuti. ... be prakArano deya vidhi. ... cha prakAranuM datta.... . *** *** soLa prakAranuM adatta. nava prakAranuM adeya. deyanuM svarUpa. ... deya vidhi saMpUrNa dAyabhAga prakaraNane AraMbha, ... caMdraprabhunI, stuti. * * dAya bhAganuM vivecana, ... bhAIone dAdAnI mIlaktamAM zo bhAga. pitAnA dravyamAM putrane ze haka ... dAya bhAgane kyAre vicAra kara. .. pitAnA dhanamAM sarvane sarakho bhAga. mAtapitAnI hayAtimAM temanI IcchA mujaba ... viparIta bhAganI kalpanA. . . kevA pitAe karelA bhAga pramANa bhUta na gaNAya. nAnA bhAIonA saMskAra karavA viSe. ... 108 109 110 110 110 112 113 114 114 115 115 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 117 viSaya, pAnuM moTA bhAIne adhikAranuM svarUpa che. * kanyAnA vivAhanA kharaca saMbaMdhI. . . mAtAne bhAga pitAne maraNa pachI keTaluM hoya. De utpanna thayelA bALakamAM cha keraNa. .. . 119 putrI pahelI janmI hoya te paNa putra jyeSTa kahevAya. .. vidhavAnA dravyanuM vizeSa varNana. . . .. 121 putra putrI AtmA rUpe sarakhAM. . .. ... 121 paraNAvelI putrInA maraNa pachI tenA dhanane svAmI koNa... 121 vibhAga thayA pachI janmelo putra konAmAMthI bhAga meLavI zake. 122 - cAra prakAranI strIonA putrathI utpanna thaelA bALakonA - bhAga viSe. * * trasTI nImavA viSe. ... ... ... ... 126 trasTI duSTa nIkaLe te zuM karavuM. ... patinA maraNa pachI strIne adhikAra. vidhavA strI dattaka laI zake... te levAno vidhi. ... * ... * *** ... 130 pAMca prakAranA putra jaina siddhAMta pramANe temanuM lakSaNa. . .. paradhamIoe mAnelA, paNa jaina zAstramAM nahi svIkArAyelA ATha prakAranA putranuM lakSaNa .. * 133 kenA abhAve kene kavya maLe. . . 134 durAcAriNI vidhavA saMbaMdhI. ... ... . 135 12 3 127 128 129 .. 1 32 1 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 - pAnuM. 136 137 138 139 140 141 141 142 Ni mAlIka. ... 142 143 viSaya. suzIlA vidhavA viSe. ... ... ... ... putrInA dhana viSe. . pitA mAtAnI hayAtimAM putranuM vartana. putra duSTa nikaLe tyAre zuM karavuM. ... ... dIkSA lenAranA dhanane mAlIka koNa... ... kayA bhAIo bhAga grahaNa karavAne lAyaka nathI..... dattaka lIdhe je virUddha cAle te zuM karavuM. ... pitAmahane dravyamAM sarvanA haka saMbaMdhI oramAna mAtAnA dravyamAM kANuM mAlIka. kAkAnA dravyo keNa mAlIka. sAsu tathA vahunA hakka saMbaMdhI vistAra pUrvaka vivecana. .. vidhavA pitAnI putrIne pitAne bhAga ApI zake ke kema... paratrIone dhanamAM adhikAra nathI... ... ... sAdhAraNa dravya saMbaMdhI. ... ... ... *** sAta vyasanavALA bhAIo dhananA mAlIka nathI... ... dattaka paraNyA zivAya marI jAya che tenI jagyAe bIje leI zakAya ke kema. ... ... *** * ** kanyAne vivAha karI pharI jAya. ... bhAIonI vaheMcaNu thaI che ke nahi tene nirNaya. avibhAgIya dhananuM svarUpa... bhAga nahi karavA lAyaka strI dhananuM svarUpa. . pAMca prakAranA strI dhananuM varNana. .. 144 148 149 149 150 150 151 15ra 153 154 154 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM. 156 156 157 157 157 157 158 158 1 59 viSaya, strI dhana kyAre grahaNa karI zakAya. ... dezakALa joIne bhAga pADavA viSe. dAyabhAga saMpUrNa... .. sImA vivAda prakaraNa.. puSpadaMta prabhunI stuti. ... sImAnuM svarUpa. .. . pAMca prakAranI sImA. ... cha prakAranI sImA saMbaMdhI takarAra.... sImA vivAdamAM nyAyAdhIzanuM kartavya. nizAna kevI rIte karavA. . . kevA sAkSIothI sImAne nirNaya kare. .. setu tathA kuvo lekane vAparavA devA saMbaMdhI.... khetara je kheDe nahi te tene daMDa karavA viSe.. sImA vivAda prakaraNa saMpUrNa. . vetanAdAna (cAkaranI rojI) nuM svarUpa... zItaLanAtha bhagavAnanI stuti .. pAMca prakAranA sevaka tathA temanA lakSaNa. paMdara prakAranA dAsa tathA temanA lakSaNa. kevA dAsa paNAne yogya nathI. dAsa zI rIte mukta thaI zake. ... dAsane mukta karavAne mArga. ... kevI rIte cAkarane tene pagAra Apo. : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 167 170 171 172. 173 174 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya, pAnuM. cAkaranI kasuramAM kevA prakAre daMDa kare. * 175 tirAnusaMtApa (levaDa devaDathI upajatA pazcAtApa) prakaraNa 177 zreyAMsa prabhunI stuti. ... 177 levaDathI thatA pazcAtApanuM svarUpa... 177 vecANathI thatA pazcAtApanuM svarUpa.... 178 vastunI parIkSAnA kALanI hada. ****** .. 178 vastu pAchI ApavAnI rIti. .. 179 suvarNa AdinI parIkSA. .. . .. 180 svAmi bhUtya vivAda prakaraNa (zeTha ane nekaranA saMbaMdha vige)182 vAsupUjaya prabhunI stuti... ... ... ... 182 pArakA khetaranA dhAnyane nAza karanAra TheranA mAlIkano daMDa... 182 govALano keTalo aparAdha ? DheranA mAlIkane zo daMDa karavo. gevALanuM kartavya.... ... . *** *** 184 gevALane pagAra.... 185 gAmanI AsapAsa gecara jamIna rAkhavA saMbaMdhI. nikSepa prakaraNa (thApaNa saMbaMdhI ) . . 187 vimala svAminI stuti. ... ... ... ... 187 nikSepa mukavAnuM kAraNa ... . nikSepa che dhanavAna purUSa pAchuM na Ape tyAre zuM karavuM. 189 thApaNa naSTa thAya tyAre zuM.... ... ... ... 100 upanidhi haranAra tathA kapaTathI lokone chetaranArane daMDa ... 192, sAkSiothI thApaNano nizcaya karavo hoya to ke sAkSI joIe. 14 183 186 187 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM. 195 . viSaya svAbhAvika ane naiyogika be prakAranA sAkSI. ... ... 194 svAbhAvikanA cha prakAra ane naiyogikanA pAMca prakAra 194 sAkSIonA sAmAnya guNanuM varNana .. ... upara jaNAvelA sAkSIonuM savistara varNana... 146 asvAmi vikaya prakaraNane prAraMbha. .. 197 anaMtanAtha prabhunI stuti. ... . asvAmi viya (svAminI AjJA zivAya vecANa karavAnuM svarU5) 197 * halakI kImatamAM garIba pAsethI vastu lenAranA daMDa saMbaMdhI 108 ApaNu khovAyelI vastu bIjAnA hAthamAM joIe tyAre karavuM... .. .. . . 198 svAmI vagaranA dhananuM zuM karavuM. . . . vAkya pArUdhya prakaraNane prAraMbha ( kaThora vacana ) "dharmanAtha prabhunI stuti. ... ... ... ... 20 vAkya pArUNyanuM lakSaNa. . .. . . 201 kevA vacanane uccAra na kare. ... cAravarNanA manuSya judA judA varNanA manuSyonI sAthe kaThina vacana uccAre te ze daMDa ... upadeza karanAranA adhikAranuM ullaMghana karanArane daMDa . 203 kANA hera lulA AMdhaLA vagerene upanAmathI bolAva- .. nArane daMDa. ... ... ... . 204 samaya vyati kAti prakaraNa prAraMbha .. 205 -zAntinAtha prabhunI stuti. . .. * 201 O 202 204 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 206 206 208 208 208 = 1 o. viSaya. samaya dharma ( sAva janIka dharma) nuM lakSaNa ... 205 tenuM ullaMdhana karanArane daMDa. ..' sAdhAraNa dravya harI lenArane daMDa. . . hita vAdInuM vacana mAnavA viSe. ... 206 paMca-sabhA-maMDaLa taraphathI kArya karanArAonI pharajo. ... samudAyanuM hita ciMtavanArA kevA hovA joIe... judA judA dhaMdhAdArIonA varganuM rakSaNa karavA viSe. .... strI graha prakaraNa prAraMbha. .. ... 209 kuMthunAthanI stuti.. . . . . vyabhicAra nahi aTakAvavAthI rAjyane hAni .. para strI sAthe rAjya mArgamAM vAta karavAmAM doSa che ke nahi 210 kayA saMjogomAM para strI saMgraha gaNI zakAya ... ... 211 brAhmaNa sAthe traNa varNamAMthI koIne saMbaMdha hoya tyAre ze daMDa 211 kaI strIo sAthe vAta karavAmAM dUSaNa nahi ... .. judA judA varSe judA judA varNanI strI sAthe ADe vyavahA ra rAkhe tene daMDa... .. 213 strInA zarIranI apavitratA.. 214 para strI tyAga karavAne upadeza 215 ta prakaraNa prAraMbha (jugAra) 216 aranAtha bhagavAnanI stuti... - 216 jugAranA aneka prakAra ... 216 : jugArakhAnAnuM svarUpa che. . 217 212 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 2 -- 220 221 221 221 225 viSaya. pAnuM. jugAra khAnAnA uparInuM kartavya .. 218 jugAra sarva vyasananA nAyaka rUpa che... 219 tainya prakaraNa prAraMbha (cerI )... mallinAtha bhagavAnanI stuti... .. rAjAne dharma zuM che. ... ... te pALavAthI rAjAne zuM lAbha che. ... ane na pALavAthI tenI zIgati thAya che. . aneka prakAranI corI karanAranA daMDanuM varNana ... svajana Adi svadharmathI bhraSTa thAya tyAre zuM karavuM. cora Adine Azraya ApanArane daMDa. . . 225 kyAre manuSya deSita na kahevAya. * sAhasa prakaraNane prAraMbha, . munisuvrata bhagavAnanI stuti. .. sahasA karmanuM lakSaNa che. * tenA traNa prakAranuM svarUpa. * aneka prakAranA sAhasa karma ane te karanArano daMDa. ... ra29 dhobI lugaDAM gare muke, oLave, bIjA Ape te tenA daMDanuM vizeSa svarUpa. . . . . 231 TA tela mApa saMbaMdhI. . . . 232 vidya nahi chatAM vadhane karanArane daMDa. .. vastuo bheLaseLa kare tathA mAla badalI nAMkhe. daMDa pArSya prakaraNane prAraMbha ... .. * 228 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 238 2 39 240 241 *** 242 243 viSaya. . pAnuM. naminAtha bhagavAnanI stuti. .. .. 236 kSatrI tathA brAhmaNanA Asana para vaizya bese tyAre zuM karavuM. 237 bIjAnA prANa haravAne taiyAra thayelA viSe. ... ... 237 aneka prakAranI vastune nAza karanAra viSe. .. sArathi (hAMkanAra) kyAre doSita na gaNAya. . ajJAna sArathI hoya to koNa daMDane pAtra. ... gADIne lIdhe prANI tathA vastuonA nAzathI sArathine strI purUSa dharma prakaraNane prAraMbha. nemanAtha bhagavAnanI stuti.... .. 242 patine devarUpa mAnavAne strIne dharma. strIonA rakSaka koNa! ... 243 RtuvatI strIne dharma. ... snAna karyA pachInuM strInuM kartavya. ... 245 putra putrInI utpatine nizcaya. ... 246 para strIne tyAga tathA strInA dharma ... 247 strIoe kenI sebata na karavI temaja ejyAM jyAM na javuM. 248 strIe matsarga kayAM na karavo. ... *** 248 purUSanuM strI pratyenuM kartavya. RtuvatI strInA sparzane tyAga. ... rAtribhojana niSedha. .. kayA pAMca sthaLamAM snAnanI jarUra. .. 2para purUSanuM dIvasa saMbaMdhI kartavya. 2para 244 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 - 254 258 * 259. viSaya. pAnuM. vyavahAranIti varNanane trIjo adhikAra saMpUrNa prAyazcita prakaraNa. . ... ... 254 pArzvanAtha prabhunI stuti. . . mAtaMga yavana tathA mlecchanA gharamAM bhajana karanAranuM prAyazcita 255 bhIla tathA mocIne gharamAM khAnAranuM prAyazcitta. ... 256 aDhAra varNanuM bhajana karanAranuM prAyazcitta. .. .. agni pAtAdithI thatA durmaraNanuM prAyazcitta. ... ... 259 brahma hatyAdika pApa karanArAonuM prAyazcitta. ... ... 259 Adi traNa varNa zudra sAthe annapANIno vyavahAra rAkhe tenuM prAyazcitta... mitha draSTi zuke spazeluM bhajana karanAranuM prAyazcitta. .. 260 putrI mAtA tathA cAMDALI sAthenA saMgathI thatuM prAyazcita. 261 kArIgaranA gharamAM vAsa karanAranuM prAyazcitta. ... ... 26ra gohatyA brahmahatyA Adi karanAra pApIonuM annakhAnAranuM prAyazcitta ... ... *** *** * 262 jene gotramAM besIne khAvuM kalpatuM na hoya tyAM bhejana karanAranuM prAyazcitta.... ... . . .. 22 lecchanA dezamAM rahenAranuM prAyazcitta. . tenuM saMpUrNa svarUpa che. * 262-4 laukika prAyazcitta svarUpa saMpUrNa ... 264 . granthane upasaMhAra. ... vIse tIrthakaranI stuti rUpa A granthanI samApti. 214 zuddhipatrikA. . . . .. kama. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI gurubhyo namaH // arhanIti. maMgalAcaraNam. zrImaMta nAbhija vaMde prathamaM tIrthanAyakam / / bhUpaM ca yoginaM yogavilakSyaM ramyavigraham // 1 // devAryAya namastasmai yasmAcaramazAsanam // . pravRttamasmin bharate saMsArArNavatArakam // 2 // gaNezAn puMDarIkAdIn dvipaMcAbdhirasAmitAn // praNamAmi tridhA bhattyA pratyUhochittikArakAn // 3 // mudharmasvAminaM staumi paMcamaM gaNanAyakam // yadAdiSTagirA sarva zrutaM loke pravartate // 4 // zrutaM devIM sadgurUMzca natirme'stu muhurmuhuH // yatprasAdasamudbhato mayi bodhaH prasappati // 5 // pahelA tIrthakara zrImAna nAbhirAjAnA putra, prathama rAja, prathama gI ane yogIonA paNuM lakSarUpa, suMdara dehavALA devane - maskAra karuM chuM. A bharatakhaMDamAM saMsArarUpI samudrane tAre evuM chelluM rAsana jemanAthI prInyuM evA ane devatAonI maLe che tevA carama tIrtharane (mahAvI2 2vAmIna) nama242 437. the, pAMya, yAra, ane ye Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14para) eTalI jenI saMkhyA che, ane jeo pratyeka viddhane nAza kare tevA che, evA puMDarIka Adi gaNadharane kAyika, vAcika tathA mAnasika e traNa prakAranI bhaktivaDe huM vaMdana karuM chuM. jemanI AjJAthI vAvie sarva zAstra lokamAM pravartAvyAM che, evA pAMcamA gaNadhara sudharmA svAmInI paNa huM stuti karuM chuM. sadgurU, zAstra tathA sarasvatIne vAre vAre huM namuM chuM kAraNa ke jemanI kRpAthI udaya thaeluM jJAna mArAmAM vistArane pAme che. asya zAstrasya prayojanam // kumArapAlakSmApAlAgraheNa pUrvanirmitAt // ahanItyabhidhAt zAstrAt sAramuddhatya kiMcana // 6 // bhUpaprajAhitArtha hi zIghrasmRtividhAyakam // lavahanItisacchAstraM sukhabodha karomyaham // 7 // kumArapAla rAjAnA AgrahathI pUrva sthAelA agnIti zAstramAMthI kAMIka sAra laIne, rAjA tathA prajAonA hitane mATe zIvra smaraNamAM rakhAya tevuM ane selAIthI samajI zakAya tevuM AlaghuahaMnnItinA satazAstra huM ramuM chuM. prakhyAma: .. ja vIramagavAna rAnapuddhiphika udyAne samavAsAdriautamAdivajeDitaH // 8 // tadAgamanavRttAntaM zrutvA zreNikabhUmirAT // jagAma vaidituM tUrNa samutkaH saparichadaH // 9 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) praNipatya jaganAthamupavizyocitasthale // dezanAnte cAvasaraM prApya papaccha bhUvanaH // 10 // eka divase gAtamAdimuninA samUhe pUjelA zrI mahAvIra bhagavAna rAjagRha nagaranI bahAra bAgamAM AvIne samosaryA. temanA padhAravAnuM vRttAnta sAbhaLIne pRthvIpati zreNika rAjA pitAnA sarve sahita darzananA utsAhavALa utAvaLathI vAMdavAne bAgamAM gayA. jagannAtha bhagavAna mahAvIra svAmIne paMcAMga vaMdana karI yogya Asanapara vakhANa sAMbhaLavAne beThA. dezanA thaI rahyA bAda avasara joI pRthvIpati zreNika tIrthakara bhagavAnane ramA prakAre pUchavA lAgyAH TgaprazvAda purA svAmin rAjanItimArgaH kena prkaashitH|| katibhedazca kiMrUpo jijJAseti bhRzaM mama // 11 // tatsamAkhyAhi bhagavan kRmAM kRtvA mamopari // parAdhine dakSAH bhavaMti hi mahAzayAH // 12 // he svAmina ! rAjanItimAga pUrve teNe pragaTa karyo, tenA bheda keTalA che ane tenuM svarUpa zuM? e jANavAnI mane ghaNIja I. chA che mATe kRpA karI mane kahe. Apa jevA mahAza hamezAM parArtha sAdhavAmAMja kuzaLa hoya che. pharALa. tato jagAda bhagavAn zRNu bho magadhezvara // kAle 'sminmAdimo bhUpa RSabho 'bhuujineshvrH|| 13 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa eva kalpadruphale kSINe kAlamabhAvataH // bhAratAn duHkhitAn dRSTA kalichamaparAyaNAn // 14 // kAruNyAdyugmajAtAnAM chitvA dharma purAtanam // vargAzramavibhAga vai tatsaMskAravidhi punaH // 15 // ...... kRSivANijyazilpAdivyavahAravidhi tathA // nItimArga ca bhUpAnAM purapaTTanasaMsthitim // 16 // vidyAH sarvAH kriyAH sarvAH aihikAmuSmikAapi // . kucara mAvAna vAnAM hitAvyA che ?7 | zreNika rAjAne prazna sAMbhaLIne bhagavAna mahAvIra svAmI bolyA. he magadha dezanA rAjana! A yugamAM AdirAjA jinezvara bhagavAna RSabha devajI thayA. temaNe jANyuM ke-kALanA prabhAvathI kalpavRkSane phaLa thatAM nathI vaLI kalikALanAM kapaTathI viMTaLAelI bhAratI prajA ghaNuja dukhI che; mATe dayA AvavAthI yugaliyAMnA purAtana dharmane bhedI saMskAra vidhio sahita varNa tathA Azrama e prakAranA vibhAga pADyA. khetI, vepAra, zilpAdika kalAo, tathA vyavahAravidhi ane rAjAone nIti mArga, pura tathA nagarenI vyavasthA, tathA A lokanI ane paralokanI saghaLI vidyAo tathA kriyAo paNa, lekena hitane mATe bhagavAna RSabha devajIe prakaTa karI. tatputro bharatazcakre nidhAya hadi tadvacaH // nidhAnanavakaM prAptaH nItidharmAdimarmavit // 18 // bhagavAna rUpabhanA putra bharata jemaNe navanidhAna prApta karyA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA ane nIti tathA dharma vagerenA marma jANyA hatA temaNe pitAnuM vayana saMyamA pA29thu; mane AryavedacatuSkaM hi jagatsthityai cakAra sH|| puruSArthArjane dakSAH yataH syunikhilAH prjaaH|| 19 // tattu kAlAntare bhraSTaM jAtaM hiMsAdidUSitam // mithyAtvibhihItaM hi suvidhyAdijinAntare // 20 // tadAyaistatparityajya pUrvAcAryairvinirmitAH // granyA anekazaH saMtyadhunApi pRthivItale // 21 // tAnAzritya jano lokavyavahAre pravartate / etanidAnametasya jAnIhi magadhAdhipa // 22 // iti prathamapraznasyottara. teNe jagatanI sthitine arthe Arya veda catuSka racyuM. je vaDe saghaLI Arya prajAo purUSArtha saMpAdana karavAmAM kuzaLa thaI. paraMtu keTaloka samaya javA pachI suvidhAdi svAmInA vakhatamAM te mithAti e grahaNa karyuM, temanA hiMsAdi dharmathI dUSita thaeluM te zAstra bhraSTatAne pAmyuM; mATe Arya purUSoe tene tajI dIdhuM. pUrvanA AcAryoe racelA temAMnAM aneka grantha hajI pRthvatalamAM che ane temane anusarIne Ajano lakavyavahAramAM pravarte che, he magadhadezanA rAjana! mArA kahevA pramANe nItizAstranI utpattinuM kAraNa tuM jANaje. iti prathamamanasyottaraM datvA jgtprbhuH|| praznAntarasamAdhAnaM yathA cakre tathocyate // 23 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) jagatprabhu mahAvIra bhagavAne e prakAre zreNika rAjAne prathama praznanA uttara ApIne khIjA praznanA uttara ApI tenA aMtaHkaraNanuM samAdhAna je prakAre karyuM te prakAra varNave cheH-- atha nRpaguNAH // tatrAdAvupayogitvAnnRpANAM maMtriNAM guNAH // prakAzya ca tathA teSAmeva zikSAzca kAzcana // 24 // avyaMgo1 lakSaNaiH pUrNaH 2 rUpasaMpattibhRttatuH 3 // ama 4 jagadojasvI 5 yazasvI 6 ca kRpAparaH 7 // 25 // kalAkha kRtakamI ca8 zuddharAjakulodbhavaH9 // vRddhAnuga 10 trizaktiva 11 prajAegI 12 prajAguruH 13 // 26 // samarthana: pumayInAM trayANAM samamAtrayA 14 // // 28 // kozava(n 15 satyasaMdhava 16 caradRg 17 dUramaMtradRk18 // 27 // Asidvikarmo 19 dyogI ca20 pravINaH zastra 21 zAstrayoH 22 // nigrahA 23 nugrahapa 24 nirlaco duSTaziSTayoH upAyArjitarAjya zrI 25 rdAnazIlo26 dhruvaMjaya 27 // nyAyapriyo28 nyAyavettA 29 vyasanAnAM vyapAsakaH30 // 29 // avAyavIya 31 gAMbhIryai 32 dArya33 cAturyabhUSitaH 34 // praNAmAvadhikakrodhaH 35 sAtvika 36 stAtviko nRpaH // 30 // granthAra'bhamAM vizeSa upayogI jANIne prathama rAjA tathA matrinA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7). svAbhAvika guNe ane keTalIka zikSAo nirUpaNa karI che; zubha lakSaNa yukta, khoDa vagarane, zarIre rUpALA, madarahita, ojasvI, yazavALe, kRpALu, kaLAvAna, zuddha rAjakulanuM bIja, vRddhonI sevA karanAro, traNe zaktivALe, prajApara prIti rAkhanAra, prajAone svAmI, samAna aMzathI purUSanAM dharma, artha tathA kAma e traNe purUSArthane samarthana karanAra, bhaMDAravALo, vacana pALanAre, jAsu mAraphata tapAsa rAkhanAra, dUraMdezI, kAryasiddhi paryata kAma karanAra, udegI, zastra tathA zAstramAM pravINa, duSTa tathA ziSTane nigraha ane anugreDa karavAmAM tatpara, lAMca nahi lenAro, upAyathI rAjya lakSmInI uttarottara vRddhi karanAre, dAtAra, avazya jIta meLavanAra, nyAyapriya, nyAya verA, vyasanane pheDanAre, puSkaLa baLavALe, gaMbhIra, udAra, catura, kSamA mAgavA sudhI kedha karanAre, satvaguNI tathA tatvavidyAne jANanAra; eTalA guNavALo rAjA hovo joIe. nRpANAM niyamazikSA. devAn gurUn dvijAMzcaiva kulyajyeSTAMzca liMginaH / vihAya bhavatAnyeSAM na vidheyA namaskRtiH // 31 // na spRSTaM kApi bhoktavyaM nAnyena saha bhojanam / / na zrAddhabhojanaM kArya bhoktavyaM nAnyavezmani / / 32 // AmyAspRzyanArINAM vidheyo naiva saMgamaH // pareNa dhAritaM vastraM no dhArya bhUSaNaM tathA // 33 // 1 prabhAva zakti maMtra zakti ane utsAha zakti. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) zayanaM parazayyAyAmAsanaM ca parAsane // parapAtre bhojanaM ca varjayetsarvadA nRpaH // 34 // naivAropyA gurUnmuktvA svazayyAsanavAjiSu // khe rathe vAraNe caiva paryANekroDaeva ca // 35 // kAMjikaM kathitAnaM ca yavAnnaM tailameva ca // na bhoktavyaM kacidrAjJA paMcoduMbarajaM phalam // 36 // deva, gurU, brAhmaNa, kulavRddha tathA sAdhu eTalA sIvAya rAjAe koIne namaskAra karavo nahi; keIe sparza kareluM anna teNe khAvuM nahi tema kene bhegAM jamavA besavuM nahi. zrAddhanuM anna jamavuM nahi, pArake ghera paNa jamavA na besavuM. nahi gamana karavA yogya ane aDakI na zakAya tevI strIone saMga rAjAe karavo nahi. bIjAe pahereluM vastra tathA ghareNuM rAjAe na paheravuM. pArakI zayAmAM suvuM nahi, bIjAnA Asana para besavuM nahi, ane pArakA vAsaNamAM jamavAnuM sarvadA tyAga karavuM, pitAne besavAnA Asana zadhyA ghoDA rathe hAthI vigere - vAhano para gurU jana sivAya rAjAe bIjAne besAravuM nahi. ka. kaheluM anna, java, tela ane pAce udaMbara jAtinA phaLa eTalAM anna rAjAe bhakSaNa karavAM nahi. nRpANAM niitishikssaa|| aparAdhasahasre'pi yoSidvijatapasvinAM // 'na vadho nAMgavicchedasteSAM kAryaH pravAsanam // 37 // devadvijagurUNAM ca liMginAM ca sadaiva hi // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyutthAnanamaskAraprabhRtyA mAnamAcara // 38 // dharmArthakAmAn saMdadhyA anyonyamavirodhitAn // pAlayakha prajAH sarvAH smRtvA smRtvA kSaNe kSaNe // 39 // maMtribhiH sevakaizcaiva pADyamAnAH prajA nRpa // kSaNe kSaNe pAlayethAH pramAdaM tatra mAcara // 40 // daMDyA na lobhataH kecinna krodhAnnAbhimAnataH // doSAnusArI daMDazca vidheyaH sarvadA tvayA // 41 // hitvAlasyaM sadA kArya nItyA koSasya varddhanam // prajAyAH pAlanaM nItyA nItyA rASTrahitaM punaH // 42 // kadApi na hi moktavyo nItimArgo hitechubhiH // syAcyAyavarjito bhUpa ihAmutra ca duHkhabhAk // 43 / / yaduktaMHduSTasya daMDaH sujanasya pUjA nyAyena kozasya ca saMpravRddhiH / apakSapAto ripurASTrarakSA paMvaiva yahAH kathitA nRpANAm // 44 // strI, brAhmaNa, ane tapasvIoe aneka aparAdha karyA heya: tema chatAM mArI nAMkhavAnI agara aMga chedavAnI zIkSA karavI nahi. 55 temane deza na 42vA. heva, zrAma, gu3 tathA saadhuone sAmA jaI namaskAra vagere Adara satkAra karI mAna ApavuM dharma, artha tathA kAma e traNe purUSArthamAM paraspara virodha na Ave evI rIte sAdhavA. kSaNe kSaNe rAjAe saghaLI prajAne yAda karIne temanuM pAlana karavuM. maMtrio tathA sevAthI pIDAtI prajAonuM rakSaNa Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) karavAmAM jarA ALasa karavuM nahi. vaLI he rAjana! lobha-dha tathA abhimAnathI koIno daMDa kare nahi. paNa hamezAM temanA gunAnA pramANamAM zIkSA karavI. pitAnuM hita icchanAra rAjAoe prajA pAlana, deza AbAdI tathA pisAno jamAva nItithI kare; kadI paNa teNe nyAya mArganuM ullaMghana karavuM nahi. anyAya karanAra rAjA A loka tathA para lokamAM duHkha bhogave che. kahyuM che ke aparAdhine daMDa, purUSane sakAra, nyAya mArgathI bhaMDArane vadhAre, apakSapAta tathA zatruothI de. zinuM rakSaNa e pAMca rAjAonA yajJa kahyA che. aMgarakSAnsauvidallAn maMtriNo daMDanAyakAn // sUpakArAn dvArapAlAn kuryAdvaMzakramAgatAn // 45 // varjayetmRgayAM dyUtaM vezyAM dAsI parastriyaH // surAM vavanapAruSyaM tathA caivArthadUSaNam // 46 // vRthArthadaMDapAruNyaM vAdyaM gItaM tathAdhikam // nRtyAvalokanaM bhUyo divA nidrA ca saMtatam // 47 // parokSaniMdA vyasanAnyetAni parivarjayeH // nyAyAnyAyaparAmarza nIrakSIravivecane // 48 // na pakSapAto nodvegastvayA kAryaH kadAcana // strINAM zrINAM vipakSANAM nIcAnAM rasitAgasAM // 42 // mUrkhANAM caiva lubdhAnAM mA vizvAsaM kRthAH kvacit // devaguvArAdhane ca svaprajAnAM ca pAlane // 50 // povyapoSaNakArya ca mA kuryAtpratihastakAn // kAryaH saMpadi notseko dhairyachedo na cApadi // 51 // etadvayaM nigaditaM budhairuttamalakSaNam // zAstrairdA maiH prapAbhojyaiH prAsaudazca jalAzayaiH // 52 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 // (11) yazaskArai ramAbhizca pUrayetsakalAmilAM // .. ghAtayetzatruvaMzyAMzca poSayetsuhRdanvayaM // 53 // zaktitrikamupAyAnAM catuSkaM cAMgasaptakaM // vargatrayaM sadaitani rakSaNIyAni yatnataH // 54 // tatra prabhUtsAhamaMtrAH zaktayaH samudAhRtaH // upAyAH sAmadAmau ca daMDabhedAviti kramAt // 55 // svAmyamAtyasuhRtkozarASTradurgabalAni ca // satAMgA nItirAjyasya prakRtizcASTamA kvacit // 56 // SaDguNAzca samAkhyAtA rAjyastaMbhopamA ime // saMdhivigrahayAnAsanAzrayadvaidhabhAvanAH // 57 // pAlayecca prajAH sarvAH svaparApekSayojitaH // duSTAn prajApIDakAMzca tathA rAjyapadaiSiNaH // 58 // gurudevabhidaH zatrUn caurAn prANairviyojayet // sarvadA daMDanIyAzca laMcAgrAhiniyoginaH // 59 // yathA syuH susthitAH sarvAH prajAH kArya tathA sadA // ityeSA bhavatA zikSA karaNIyA dRDhAtmanA // 60 // aMga rakSake, kaMcuki, maMtra, chaDIdAra, rasoIyA tathA dvArapALe vaMza paraMparA cAlyA AvelA rAjAe rAkhavA. zikAra, jugaTuM, vezyA dAsI ane parastrIne saMga kadI kare nahi; dArU, vacananuM kaTherapaNu ane miththA vyayane rAjAe tyAga kare. vagara kAraNe devuM, niSphara paNuM, gAvA bajAvavAno chaMda, vAre vAre nAca jevA tathA hamezAM divase suvuM ane pakSa nIMdA eTalAM vyasana teNe hamezAM tajavAM. dudha tathA pANInuM jema haMsa pRthakakaraNa kare che tema rAjAe nyAya ane anya nyAya khoLavAmAM pakSapAta tema uga kadI ko nahi strI, lakSmI, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12) zatru, nIca tathA dArUnA aparAdhio ane mUrkha tathA lobhIone paNa kadI vizvAsa kare nahi. deva tathA gurUnI sevA, prajAnuM pAlana ane piSya varganA piSaNanuM kAma bIjAnA hAthamAM soMpavuM nahi. saMpatti samayamAM chakI javuM nahi tema vipattimAM dhIraja na choDavI; e beu lakSaNa vidvAne e uttama gaNela che. yazane karavAvALA tathA asaMkhya zAstra, dAna, bhejanazALAo, paraba, prAsAde tathA jaLAzayothI pRthvIne zaNagAravI. zatruonA vaMzane nirmala karavo; mitranA vaMzanuM poSaNa karavuM; traNa zaktio, cAra upAya, sAta aMga, ane trivarga eTalAnuM prayatnavaDe niratara rakSaNa karavuM. utsAha, maMtra tathA baLa e traNa zaktio kahelI che. sAma, dAma, daMDa tathA bheda e cAra upAya che, ane svAmI, pradhAna, suhada, keza, rASTra (deza) kIllA tathA sainya e rAjAonAM sAta aMga che. keTalAka prakRtine rAjAnuM AThamuM aMga gaNe che. saMdhi vigraha, yAna, Asana, Azraya ane kaidhIbhAva e cha guNone rAjayanA staMbhanI upamA ApelI che. mArA tArAnI apekSA vinA sarva prajAnuM pAlana karavuM duSTa, prajA pADanArA, rAjyAbhilASI, deva gurUne nAza karanArA, zatru ane ene mArI nAMkhavA. lAMca lenArA adhikArIone hamezAM zikSA karavI. rAjana ! tAre daDhapaNe rahI upara batAvelI zikhAmaNa dhAraNa karavI. ane jema bane tema pitAnI saghaLI prajAo sukhathI rahI zake tema karavuM. kulInaH kuzalo dhIro dAtA stysmaashritH|| nyAyaikaniSTho medhAvI zUraH zAstravicakSaNaH // 61 / / .. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 13 ) sarvavyasananirmukto daMDanItivizAradaH // puruSAntaravijJAtA satyAsatyaparAkramaH / / 62 / / kRtAparAdhasaudarye zatrAvapi samAzayaH // dharmakarmarato nityamanAgatavimarzakaH // 63 // atyAstikyAdimatiSu catasRSvapi baddhadhIH // bhaktaH SaDdarzaneSveva gurudevAdyapAsakaH // 64 // nityamAcAranirataH pApakarmaparAGmukhaH // sadA vicArayezyAyaM kSIranIravivecanam // 65 // kulakaprAgataM mAtraM nRpayogyamudIrayet // IdRzaH puruSo maMtrI jAyate rAjyavRddhikRt // 66 // sahasabhAM utpanna thamevo, dhIramyAna, dhAnezarI, satyavAhI, nyAyI, buddhivAna, zUravIra, zAstrate bhaguvA vANo, nivyasanI, chaDanItine bhnAra, purUSa parIkSaka, satyAsatya khALavAmAM parAkramI, mitra tathA zatrunA aparAdhamAM samAna AzayavALA, dharma kAryamAM kuzaLa, hamezAM bhavithyanA vicAra karanAra, Astiya Adi cAra prakAranI buddhimAM dRDha dRSTivALe!, paTadarzanane bhajanArA, gurU tathA devAdikanA upAsaka, sadAcAra pALanArA, pApa karma thakI vimukha, kSIra tathA nIranI pe satata nyAyate vicAranAra, kula para parAthI cAlatAM AvelAM yAgya mArga batAvanAra; eTalA guNa yukta maMtrI rAjyane vRddhi karanAre thAya che. maMtrizikSA. krodha lobhAttatheotsekAddarpAdipathi varttanam // varjanIyaM sadAmAtyairvAcyaM nityaM yathAhitam // 67 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) vyavahAre na kasyApi pakSaH kAryastvayAnagha // prajAhitaikaniSThatvaM dhAraNIyaM niraMtaraM // 68 // parAmarza vidhAyoccaiH rAjyAMgeSu ca vairiSu // tathA kArya yathA svAmikAyeM hAnirna jAyate // 69 // krodhathI, lAbhathI, utsekathI athavA rpathI maMtrie avaLe mArge kadi cAlavuM nahi, rAjAnu je prakAre hita thAya teja prakAre matrie belavuM. huM pAparahita ! vyavahAramAM tAre koinA paNa pakSa karavA nahi; niraMtara prajAnA hita taraphaja lakSa rAkhave. rAjyanA aMgeA tathA zatruonA viSayamAM pukhta vicAra karI jema rAjyane hAni na thAya tema vartavuM. pUrvoktA caritaphalamAha. nRpAmAtya yadi syAtAM pUrvoktaguNadhArakau // tadA pravartate nItirna ca syAd dviSadAgamaH // 70 // pUrvoktazikSayA yuktaH prAtarutthAya bhUpatiH // maMgalAtodyanAdena smaretpaMcanamaskRtim // 71 // kRtvA prAbhAtikaM kRtyaM snAtvA gatvA jinAlaye // jinabhakti vidhAyoccaiH paricchadasamAvRtaH // 72 // guruzcettarhi tatpAdanati kRtvA tadprataH // sthitvA taddezanAM zrutvAbhiyuktaH susamAhitaH // 73 // Agatya ca sabhAmadhye sthitvA siMhAsane tataH // maMtriyukpArthivaH sarvarAjacinhasamanvitaH // 74 // pazyetsabhAgatAnsarvAn rAjyakarmAdhikAriNaH // senApatitalArakSaprabhRtIMzca carAnapi // 75 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) lakSaNAni svakarmANi vaiSAM prastAvayogataH // kathyante 'tra yathA proktAnyAMgame nItikovidaH // 76 // pUrva darzAvelA guNayukta rAjA tathA pradhAna je rAjyamAM hoya tyAM nItine pracAra thAya che, tenA rAjyamAM zatruo AvI zakatA nathI. uktanItivALA rAjAe maMgaLavAMjInA nAdasAMbhaLatAja prAtaHkALamAM vahelo uThI paMcaparameSTInA namaskArane saMbhAravA; pachI teNe snAna karI prebhAtanuM karma AcarI potAnI savArI sahita jinamaMdIramAM jaI ucca prakAranI bhakti AdaravI; gurU najIka hoya te tenA caraNamAM namaskAra karI sAvadhAnatAthI. temanI AgaLa egya Asana para jozI dezanA sAMbhaLI; pachI saghaLAM rAjya cinha dhAraNa karelA rAjae maMtra sahita (kacerI)mAM javuM, rAjaya sabhAmAM bIrAjelA senApati thI AraMbhI jAsuso sudhInA saghaLA nekara vargane tapAsavA. prastuta viSaya che mATe nItizAstrajJoe Agama-zAstramAM kahelAM emanAM lakSaNa ane karma atre kahevAze. senApatilakSaNAni // tathA senApatirbhavedakSaH yazorAzirmahAbalaH // svabhAvataH sadAtaptastejasvI sAttvikaH zuciH // 77 // yavanAdilipo dakSo mlecchabhASAvizAradaH // tato mlecchaprabhRtiSu sAmadAmAdyupAyakRt // 78 // vicArapUrvakAbhASo yathAvasaravAvid // gaMbhIramadhurAlApI nItizAstrArthakovidaH // 79 // jAgarUko dIrghadarzI sarvazAstrakRtazramaH // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) zAtayuddhavidhizcakravyUhAvyUhavizeSavit // 8 // sAhitthasyApe tUrga daMbhAdaMbhAdibhAvavit // pratyutpannamati!ro'mUDhaH kAryazateSvapi // 81 // svAmibhaktaH prajAMpreSTaH prasannanayanAnanaH // . . ne dvigha varasAve mayaMka 82 - laMcAdilobhAnAkRSTaH svAmikAyaikasAdhakaH // . sallakSaNaH kRtajJazca dayAlurvinayI nayI // 83 // jetavyavarSe ninoccajalazailAdidurgavit // nAnAviSamadurgANAM bhaMgAdAnAdimarmavit // 84 // saMdhAne pratibhinnAnAM saMhatAnAM ca bhedane // . upAyaMzo prayAsena dviSataivaM dviSaM jayet // 85 // senApati DAgha, baLavAna ane aneka yaza saMpAdana karelo hovo joIe, hamezAM garama mIjAjano, tejasvI, satvaguNI, pavitra, yavane AdI aneka lIpIyone lakhI vAMcI jANanAra, mleccha bhASAonuM jJAna dharAvanAra, svecchAdi anya varNane sAma dAmAdi bhedathI vaza karanAra, avasarane zobhe tevI vicAra pUrvaka belanAra ane avasarecita vacanane jANanAre, gaMbhIra mIThI mIThI vAta kahenAra, nItivAstrane saMpUrNa jANanAre, paMDita, jAgarUka, dIrdhadaza, sarva zAstrane jANanAra, yuddhamAM cakra vyahAbUhAkAra sainyane goThavavAmAM kuzaLa, ane tenA bhedane jANanAre, AkAra gupta manuSyanA kapaTanA temaja pramANikapaNAnA abhiprAyane jANanAre, samaya sucaktAvALo, ceranA jevI daSTivALo, seMkaDo kAryamAM paNa cAlAka, rAjyabhakta, prajApriya, prasanna netra tathA mukhavALa, zatruone tApa upajAve tevA dekhAvavALe vIrarasanA AvezamAM bhayaMkara lAge tevo, lAMca vagere lAlacathI lobhAya nahi Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevo, pitAnA svAmInuM kArya sAdhavAmAM kuzaLa, sArAM lakSaNavALo, kUtarI, dayALu, nagna, nyAya, jItavA yogya pradezanI nIcI ucI ja. mIna, jalAzayo, zilAdi vakIlAo ne jaNavAvALa, aneka prakAra viSama caDAvanA killAone zIrIte teDavA athavA tavA, tenA marmane jANanAra, zatruone saMdhI karAvAmAM ane mitrone tuTa pADavAnA upA ne jANanAra, zatrune zatruo vaDe prayAsathI jItanAra eTalA guNavALo rasenApatine yogya che. senApatizikSA. tvayA parabalAvezo buddhyA bAhubalena ca // bhaMjanAyo vidheyo na vizvAsaH kasyacit paraM / / 86 // parasya maMDalaM prApya kAryA nAnavadhAnatA // alpe 'pi parasainye ca mahAn kArya upakramaH // // deza kAlaM balaM pakSaM SaDguNyaM zaktisaMgama // .. vilokya bhavatA zatrurabhiyojyo na cAnyathA // 88 // svasvAmine jayo deyaH kArya svaprANarakSaNaM // daMDanAyakamutkRSTamityevaM zikSayadguruH // 89 // buddhibaLathI kivA bAhubaLathI zatru lazkarane toDI pADavuM zastra pakSane bharI rAkhe nahi. pararAjyamAM jaIne jarA paNa gAphela thavuM hi, thoDuM paNa zatrunuM sanma joI moTo upakrama karI rAkho. deza, kALa, sainya, pakSe paNa tathA zakti joIne zaNuonI sAthe laDavuM; vagara vicAre yuddha karavuM nahi. pitAnA rAjAne jaya ApA ane pitAnA prANanuM rakSaNa karavuM e prakAre uttama daMDanAyakane gurU zIkhave che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) sAmAnyataH sarveSAM karmAdhikAriNAM tatkarma bodhikAH zikSAH kulInAH kuzalA dhIrAH zUrAH zAstravizAradAH // khAmibhaktA dharmaratAH prajAvAtsalyazAlinaH // 90 // ... sarvavyasananirmuktAH zucayo lobhavarjitAH // samAzayAzca sarveSu nRpavastusurakSakAH // 91 // parApekSavinirmuktAH gurubhaktAH priyaMvadAH // mahAzayA mahAbhAgyAH dharme nyAye sadA ratAH // 92 // apramAdAH prasannAzca prAyaH kIrtipriyA api // kamadhikAre yogyAH syurIdRzAH puruSAHparaM // 93 // iti sAmAnyataHsarve karmAdhikAriNAMlakSaNAni khAminA yadi yatkarma nyastaM vizvAsatastvayi atra pramAdo no kAryoM vidheyaM svAmivAMchitam // 94 // prajA na pIDanIya stu svayaM patyunaM karma ca! ajagoyaM nayA~dvitaM na heyaM satyaputtamam // 95 // prajAdhane nRpave ca na kAryA karhicitspRhA / . evaM zikSA sadA deyA sarvakarmAdhikAriSu // 96 // have sAmAnyathI sarva rAjyakArabhArIonA lakSaNe kahech-muliin, za, ghAra, zusI2, zAstrajJa, sAma dharmamA zraddhAvALA prajAnuM bhaluM cAhanArA, sarva vyasana rahita, pavitra, nirlobhI, sarva pratye samabhAvavALA, rAjAnI vastuonuM rakSaNa karavAvALA pArakAnI AzA nahi rAkhanAra, priya bolanArA, mahAzaya, bhAgyazAlI, sarvadA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dharma tathA nyAyane anurAgI. ALasa vagaranA, ramAnaMdI, bahudhA kIrtinA bhukhyA, eTalA guNavALA purUSo rAjAnI nokarImAM rahevA gyA che. saghaLA nekara varganAM e sAmAnya lakSaNa kamAM. svAmie vizva sathI je kAma se temAM pramAda na karatAM tenI icchA pramANe ane vazya karavuM prajAne piDavI nahi ane rAjAnuM kArya bagADavuM nahi; nyAyathI dhana meLavavuM; kaI divasa sAparI satyane doDavuM nahi. prajA tathA rAjAnA dhanapara kadi icchA karavI nahi. upara pramANe sarva nakara vane sadA zIkhAmaNa ApavI. dUtalakSaNAni. madhvAmlakaTutikteSu vAgbhedeSu vicakSaNAH // autpattikapAdidhIyuktAH zIghrakAryavidhAyinaH // 97 // vinItAH svAmibhaktAzca svAmikAryakatatparAH // sarvabhASAsu dazAzca prAyeNa syuvijAzcarAH // 98 // mIThI, khATI, tIkhI tathA kaDavI e prakAranA vANI bhedamAM vicakSaNa, samaya sUcaktA AdI buddhi vALA, zIdhra kArya karanArA, vinaya vALA, svAmibhakta, dhaNInA kAryamAM tatpara, saghaLI bhASAone jJAna vALA dUta hovA joIe. ghaNuM karIne dUta brAmaNaja hoI zake. svasvAmine vRthotsAho na deyo rabhalAtkadA // paraprasAdo nApekSyaH kArya satyanivadanam // 99 // svAmipratApasaMvRddhiH kAryA sarvatra ca tvayA // sAtvAnyabhAvaM tadvAcyaM yatsyAtsvAmyarthasAdhakam // 10 // teSAM vijJApanaM samyak zrutvA maMtriyutA nRpaH // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) hitAhitaM vivicyAtha kuryAdrASTrahitaM bhRzaM // 101 // . - ityAcArya zrIhemacandraviracite caulukyavaMzabhUSaNakumAra pAlazubhAte labaha nItizAsle bhUmikAbhUpAlAdiguNarvaNanonAma prathamA'dhikAraH // 1 // utAvaLathI pitAnA svAmine cheTe utsAha kadI Apo nahi, pArakI meherabAnInI kadI AzA rAkhavI nahi, svAmi pAse kharekha kahI devuM. pitAnA rAjAnA pratApanI sava sthaLe atyaMta vRddhi karavI. bIjAne bhAva jANI laI jethI svAmine artha sadhAya eTaluM ja kahevuM. pradhAna sAthe rAjAe paNa e dutonuM vijJApana rUDe prakAre sAMbhaLI hitAhitane vicAra karI dezanuM atyaMta hita thAya tema karavuM. cAlukaya vaMzanA bhUSaNa rUpa kumArapALa rAjAe sAMbhaLelA ane A cAryazrI hemacaMdra racelA ahaMnIti zAstramAMthI bhUmikA tathA bhUpAlA ityAdi purUnA guNanA varNana rUpa A prathama adhikAra thayo. jaganAthaM sanAthaM cadbhutalakSmyorjitaprabhaM // pratyUhanAzane dakSamAjataM samupAsmahe // 1 // pUrvAdhikAre yatproktaM hitAhitavicAraNaM // nItipravartanaM kRtyaM bhUpAlasya taducyate // 2 // Azcarya yukta lakSmIthI bhitA evA ane dareka vighane nAza karavAmAM kuzaLa evA kRpALu jagatanA nAtha ajita bhagavAnane huM upa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) suchuM. prathamanA adhikAramAM ema kahI gayA ke hihatanA vicAra sarA tenA saMbaMdhamAM nItinA pravartanarUpa rAjAnuM kArya kahe che. satrAdau nRpeNa vicAraNA kutra kathaM kaizva kartavyetyAha || prathama rAjAe kyA thaLamAM, zI rIte ane kAnI sAthe vicAra karavA te batAve che. udyAne vijane gatvA prasAde vA rahaH sthitaH / / maMtrayenmaMtribhirmatraM bhUyaH svasthaH samAhitaH ||3|| ytH||2|| maMtrabhede kAryabhedaH pArthivAnAM prajAyate // 'tomaMtraNe'khilAn maMtrabhedakAnapasArayet // 4 // manuSya vagaranA udyAnamAM kivA mehelanA ekAnta bhAgamAM ja rAjAe matrinI sAthe besI sAvadhAnatAthI ane svastha cittathI vAravAra salAha vicAravI. vAta pUvAthI rAjAenu kArya bagaDe che, mATe khIjAne vAta karIde evA sadhaLA cADiyAone AsapAsathI kADhI mUkavA. 'vicArAnantaraM nItyA rASTrahitaM kAryyaM / tatra nItiH kati vetyAha / / vicAra karyAM pachI nItivaDe dezanuM hita karyuM; te nIti keTalA prakAranI te kahe che. nItividhA yuddhadaMDavyavahArairudAhRtA || tatrAdyA kAryakAlInA madhyAntyA ca niraMtarA // 5 // yuddha, daMDa tathA vyavahAra, e traNa prakAranI nIti che. tema Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( rara) - yuddha nItine avasare khapa paDe che, ane vyavahAra tathA daMDa nItine upayoga satata thayAM kare che. tatra tAkyayoddezanirdezena yuddhanItivarNanAvasaresaMdhyAdiguNAnAmupayogitvAtsvarUpamucyate // have ahIM uddeza nirdezathI yuddha nItinA varNanane prastAva chevAthI saMdhi, vigraha ItyAdi guNene upayoga jANa temanAM svarUpa lakSaNa kaThIe chie. saMdhiya'vasthA vairaM ca vigrahaH zatrusanmukha // gamanaMyAnamAkhyAtamupekSaNamathAsanam // 6 // dvidhA kRtvA balaM svIyaM sthApyaM taddvadhamucyate // pAliSTasyAnyanUpasyAzrayaNaM saMzrayaH smRtaH // 7 // . ityete SaDguNA nityaM ciMtanIyA mhaabhujaa|| kAlaM vakSyi prayoktavyA yathAsthAnaM yathAvidhi // 8 // eka bIjAe paraspara, vyavasthA karavI tenuM nAma saMdhI, vera bAMdhavuM te vigraha, zatrunA sAmA javuM te yAna; zatrunI upekSA karI pitAnA sthAnamAM besI rahevuM te Asana. pitAnA sainyanI be kaDIo pADI sthApavI, te IMdhI bhAva, zatrunA bhayathI kaI paDezane baLavAna rAjAne cATava levo te saMzaya kahevAya. rAjAe hamezAM e cha guNe cittamAM ciMtavI rAkhavA; samaya joI je sthaLe jevA vidhithI jeno upayoga paDe te prajavA. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (3) yakticinibaMdhena parasparopakAraniyamabandhavyavasthA saMdhiH // 1 // koIpaNa saratathI paraspara upakAranA niyamonI vyavasthA bAMdhavI te saMdhi kahevAya. ra briliyA te saMdha be prakArane pAraMbhiASA hari eka satya saMdha ane bIje mAyA-kapaTathI saMdhi. tatraika H satyasaMdhiH syAghayoktaM nAnyathA bhavet // mAyAsaMdhidvitIyastu mAyayAyaH. pratanyate // 1 // - sa saMdhimAM karelA karAvo yathAsthita pALavAmAM Ave che vAMkuM belAtuM nathI. ane kapaTa saMdhimAM prapaMca jALa patharAya che. svAI nipArka vasudhA /vALa vipra | 2 | pitAne mATe athavA mitrane arthe yuddhAdi apakAra kare te vigraha kahevAya. - kinaH samitrasya vA zatru prati sAdhanArthagamanaM yAnam // 3 // ekalA athavA mitrane laI zatrunI pra sAdhanane arthe javuM; te yAna kahevAya. niravatA minAjubena vAnam | 4 | - chA baLane laI vA mitranA anurodhathI upekSA karavI te Asana kahevAya. zarodhArtha senAnI katipaya balAnvita ekato durgabahistiSThedanyato rAjApa katiciralenAkalito durge tiret iti svavalasya vidhA. M / 1 / zatrune aTakAvavA mATe keTalAka lazkara sahita senAdhipatie eka bAjuthI killAnI bahAra rahevuM, ane keTalAka laskara yukta rAjAe bIjI bAjuthI killAmAM rahevuM A prakAre lazkaranA be bhAga pADavA tene dha kahe che. rAta nA prati Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvatikA vikRtvA balapasarAyaNapaNe saMbhavaH // 6 // rAtrathI saMkaTa jeTha sahAyanI IcchAe tAtkAlika tathA bhaviSyanA khanI nivRtti mATe balavAna rAjAone Azraya levo te samaya vAya. ete guNA yathAvasaraM yathAsthAna prayogArhAH, tadeva darzayati // upara darzAvelA guNe avasaremita yogya sthAne prajavA; te batAve che. AtmanazchannRpaH pazyedeSyadbhAviphalaM zubham // visadyApyamahAni vai saMdhi kuryAdrutaM tadA // 9 // balopAce pramAtmAnaM tuSTAmAtyAdisaMyutam // yadA jAnAti bhUpAla stadAkuryAdvigraham // 10 // vipakSapakSadalanotsAhabhRtsUjitaM balaM // puSTaM prakRSTaM jAnIyAdAra yAyAcadA nRpH|| 11 // pUrvAjitA yadA zaktibalahInaH prajAyate // sAma dAma bhidoyukta stadAsIta prayatnataH // 12 // ripuM baliSThaM durgharSa yadA manyeta bhUdhanaH / / tadA balaM dvidhA kRtvA durge tiSThetsamAhitaH // 13 // AtmAnaM yadi durgo'pi rakSituM na kSamo bhavet // tadA baliSTarAjAnaM dharmiSTaM saMzrayed drutam // 14 // tathApi yadi aMkA syAtsopi tyAjyo dhruvaM tadA // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) nizaMkA samare sthitvA yuddhameva samAcaret // 15 // jaye ca labhyate lakSmImaraNe ca murAMganA // kSaNavidhvaMsino kAyaciMtA kA maraNe raNe // 16 // rAjAe vicArI jevuM ke atyAre jarA hAni vaDavAnI che, para bhaviSyamAM ghaNe lAbha che te turata zatrunI sAthe saMdhi kare che. AmA tya, vigere saMtuSTa hoya ane lazkara sahita pote hete zatrunI sAthe vigraha karavo. zatrunA sainyane parAbhava karavAmAM utsAha zaktivALuM sainya puSTa ane tejavALuM evI khAtarI heya avasya zatrunA sanmukha javuM. senAe prathamanI laDAIomAM baLa kharcI nAMkhyuM hoya ane zaktihina jaNAtuM hoya te laDhAIne upakrama na karatAM sAma, dAma, bheda vagerethI zatrune vaza karavo. zatru baLavAna, sahana na thaI zakAya te che, ema ja. NAya te rAjAe pitAnA sainyanA be bhAga karI pote sAvadhAnathI killAmAM bharAI javuM. kile paNa potAnuM rakSaNa karavAne asamartha jaNAya te baLavAna tathA dhamaSTa rAjane Azraya le. tyAM paNa zaMkA mAlama paDe te tene paNa tyAga karo. ane niHzaMka raNamAM paDI zatrunI sAthe yuddha karavuM. laDhatAM chata maLe te A lekanI lakSmI bhagavAya; tema karatAM maraNa thayuM te svarganI asarAone vilAsanuM sukha prApta thAya; kSaNavAramAM bhAgI jAya evI kAyAne mATe raNamAM maravAnI zI ciMtA ? kAMIja nahi. atha sAmAdyupAyacatuSkasvarUpaM varNyate / zikti nivAra sAtha na le jo A Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) dhinatAkaraNaM bhedo miyo rAjyAdhipariSu // 17 // daMDo hi vadhaparyantopakAraH pratipayinAm // syAdupAyo narAsAdhye kAryakAryonyathA na ca // 18 // satkArAdaramItisaMbhASaNAdibhiH sAMtvanaM sAma / svarNebhavAjirAjatAdi dAnena kAryasAdhanaM dAma / dravyAdilobhadarzanena vAkcAturyeNa vAmAtyAdInAM / parasparacittabhedanopAdanaM bhedH|| dhanaharaNavadhabaMdhanAdirUpo'pakAro dNddH| miSTa vacanathI kAryanI siddhi karavI tene sAmA kahe che, kaMi ApIne kArya siddhi karavI te dAma. rAjyAdhikArIomAM paraspara eka bIjAne bhInnatA karAvavI te bheda, zatrune vadhu paryatane apakAra kare te daMDae upAya manuSyathI asAdhya kAryamAM kare; anyathA tenuM prayojana nahi. Adara satkAra tathA prIti bharelA vacanathI zAMta karavuM te sAma kahevAya sonuM, hAthI ghoDA, rUpu vigere ApIne kArya sAdhI levuM, te dAma kahevAya; vyAdikane lAbha dekhADI athavA vANInA cAturyathI pradhAna vigerene pheDavA te bheda; dhana laI levuM; vadha kare, kedamAM nAMkhavuM vagere apakAra karavo te daMDa kahevAya. athasAmadAmabhedasAdhye yuddhaM navidheya manyatra vidheyamiti darzayabAha // sAmnA dAmnA ca bhedena jetuM zakyA yadArayaH // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) tadA yuddhaM na kartavyaM bhUpAlena kadAcana // 19 // saMdigdho vijayo yuddhe'saMdigdhaH puruSakSayaH // satsvanyeSvityupAyeSu bhUpo yuddhaM vivarjayet // 20 ||saamaaditrityaasaadhye tvananyagatiko nRpH|| yuddhe pravRtikAmaH syAudA tatkRtyamucyate // 21 // pUrva saMpreSyate dUtazcaturmukha udaardhiiH|| vipakSavyUhadhIbhAvagamAgamaparIkSaNe // 22 // sopi gatvAtha madhuraiH pUrva vAkyanivedayet / / tadasiddhau punayAdAmlaM titaM tathA kaTu // 23 // siddhAsiddhau tadAkArai bhASaNeneMgitena ca // tadIyacittAbhiprAyaM balazaktiM ca sarvathA // 24 // buddhizakti kalAzaktiM nigamaM gamanaM tathA // samyak jJAtvA tvarAkRtya yathAvat svAminaM vadet // 25 // dUtadvAreNa yatjJAtaM paroyoddhaM samIhate // sadA maMtrivaraiH sArddha maMtrayitvA bhRzaM nRpaH // 26 // tathA kuryAdyathA na syAdvigraho bahunAzakRta // kenApi nItimArgeNa saMtoSyaH parabhUpatiH // 27 // padi kenApyupAyena parastyajati no raNam // tadA vIkSya mithaH sAmyaM yuddhAyaivodyato bhavet // 28 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) palihena na yodaya baliyAparNa kinaa| madhuDhena jayaH mAyaH kSayazcAnunayaH sadA // 21 // haninApi na yoddhavyaM svayaM gatvA ca sanmukham / / tajjaye tu yazo na syAta kiMtu hAniH parAjaye // 20 // sAma, dAma, ane bhedathI sAdhakAmAM yuddha na karavuM, bIje karavuM ema batAvatAM nIce pramANe kahe che - sAma, dAma athavA bhedathI zatruone jItI zakAya ema hoya te rAjAe kadI yuddha karavuM nahi. laDAImAM ja meLavo e nizcita nathI, paNa manuSyone kSaya thaze e te nizcita che. tethI bIjA u. pAyo hoya te yuddhano te tyAgaja kare. sAmAdi traNa upAyathI paNa kArya siddhi na thAya tema hoya te, ane avazya yuddha karavuMja paDaze, ema jaNAya tyAre prathama rAjAe kema karavuM te batAve che - prathama udAra buddhivALA catura tane zatrunI pAse mokala. te zatrunA sainyanI goThavaNuM ane temanA AvavA javAnA mArga jANe e ho joIe. teNe jaI prathama madhura vAkyothI zatrune pitAne aabhiprAya nivedana kare. temAM phateha na maLe te pachI kaDavI tathA tIkhI vANI vAparavI. tenA AkAra, bhASaNa tathA cekhita parathI kArya siddhi athavA asiddhi jANI levI. sarvathA prakAre zatranA vicAre ane bhiprAya, tenI baLazakti, buddhibaLa, kalAzakti, gamana gamana vagere yathAsthita jANI laI pAchA AvI pitAnA svAmine te yathAvata kahI devuM. dUtArAo sAme yuddhanI IcchA kare che, ema jANyA pachI te rAjAe maMtri varenI sAthe daDha masalata karavI. evI gaThavaNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavI ke jethI yumAM bahu mANasanI khuvArI thAya nahi, koI paNa nIti mArgathI zatrunuM mana satiSa pAme te karavuM paNa je koI paNa upAyathI raNasaMgrAmathI tene pAchuM vaLe ane te barAbarI heya tenI sAthe yuddhamAM utaravuM. ApaNAthI zatru balavAna hoya te bIjA baLavAna rAjAne Azraya lIdhA sivAya tenI sAthe kadI yuddha karavuM - hi. kemake baLavAnanI sAthe yuddha karavAthI jaya prAya thato nathI ne kSaya tathA pazcAtApa thAya che. pitAthI hIna hoya tene sAmA pratyakSa rAjAe jaIne yuddha karavuM nahi, kAraNa ke tene jItavAthI jagatamAM yaza maLatA nathI paraMtu parAjaya thavAthI hAni to thAyaja 3ra sarvata para nAvazyaka kArye senAnI prepya tajayo vidheya ityAveditam triishmA zlokamAM "e prakAranuM pada mUkyuM che tenuM tAtparya eTaluM ke potAthI hIna baLavALA rAjAnI sAthe baLavAna rAjAe yuddhamAM utaravuM nahi; yuddha karavAnuM Avazyaka hoya te senAdhipati mekaLIne jaya meLava. atha kadA ca yAnaM vidheyamityAha // svarASTradurgarakSArhapradhAnaM ca tathA balam // saMsthApya ca nije rAjye saMtoSyAtmIyakAn bhRzaM // 31 // vAhanAyudhavAdisAmagrI saMvidhAya ca / / devaM guruM ca saMpUjya zAntikarmapurassaraM // 32 // mumuhUrte suzakune mArgAdau mAsasasake / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (30) yuddhaM kurvIta rAjendro vIkSya kAlabalAbalam // 33 // have pAna kayAre ane zA mATe karavuM te kahe che. pitAne de tathA kIllAnuM rakSaNa karI zake evA pradhAna tathA sainyane rakSaNane arthe mUkI rAjAe javuM. bhAyAta vargane sArI peTe saMtoSa Apavo, vAhana Ayudha tathA bakhatara vagere laDhAInI sAmagrI barAbara taiAra rAkhavI, zAntI karma sahita deva tathA gurUnI pUjA karavI. sAruM muhUrta ane sArA zakuna joIne yuddhamAM nIkaLavuM. mArga zorSa mAsathI AraMbhI sAta mahInA sudhI prayANa karavuM vAstavika che. kAlanuM baLAbala tapAsI rAjAe yuddha karavuM atra mArgazIrSAdimAsasatake yuddhaprasthAnakAla iti darzanena vayaMca turmAseSu yuddhaniSedhaH sUcitaH // upalA mAM mArga zIrSa Adi sAta mAsamAM yuddhano prasthAna kAla darzAvyo teNe karIne varjavA gya cAramAsamAM yuddhane niSedha sucaze ema jANI levuM. murtAnA ivivArasu nimittarAtri kavi tiA muhurta tathA zakunAdane vicAra nimitta zAstrathI jANI le. maMtrisAmaMtasanbhitranaimitikabhiSagvara // koSAdhyakSAdi saMyukta caturaMgacamUtaH // 34 // veSAMtaradharaizcArairAjJAtazca pade pade // gacchetsamAhito mArge zodhite cAgragAmimiH // 35 // gatapratyAgate bhRtye gUDhabhaktiparAyaNe // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * (31) mitra ca na hi vizvAsaH kAryo bhUpena srvdaa|| 36 // sarvato bhayasatve ca daMDavyUhena paarthivH|| pRSTato hi bhayaprAptAvanonyUhena gacchati // 37 // tAya zUkaravyUhAbhyAM pArvato bhItivAn vrajet // mukhe padhAdbhaye jAte makarajyUhasAdhanaH // 38 // sUcIjyUhena bhabhartA saMbajedAto bhaye // yato hi bhayazaMkAsyAlaM vistArayettataH // 39 // padmajyUhe nivAse hi sadA tiSThetsvayaM nRpH|| senApatibalAdhyau rakSA kAryAH samaMtataH // 40 // rAjAe yuddhamAM nIkaLavuM tyAre sAthe maMtrI, sAmaMta, sanamitra, tiviMda, uttama vaidya, keSAdhyakSa, ane caturaMgI sene vigere laIne nIkaLavuM. keI oLakhI na zake tevA veza badalelA te AgaLa jaI mArga tapAsI Dagale, Dagale, rAjAne khabara Ape ane temaNe tapAselA nibhaya mAge sainya sahita rAjAe gati karavI. AvatA jatA cAkara para temaja pitAnI ekAMta sevAmAM daDha mamatA rAkhatA hoya tevA mitra para paNa rAjAe kadI vizvAsa karavo nahi. cAre pAsathI zatrune bhaya jaNAtA hoya te rAjAe potAnuM sainya "daMDavyuhAkAra" rAkhI AgaLa cAlavuM, pAchale bhaya hoyato sainyane zakaTAkAra rAkhI cAlavuM, beu paDakhAMthI zatruno bhaya heya tAkSarya, ane zukara vyuhathI senA goThavI AgaLa gati karavI. AgaLa tathA pAchaLa beu pA zatrune bhaya jaNAya te makarayUhanI senA gaThavI javuM. phakta AgaLa bhaya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya te senAne rAjAe sUcI vyuhathI goThavavI jayAMthI vizeSabhaya jaNAya te bAjue senAne bALA vistAramAM phelAvavI jyAM paDAva karavAne hoya tyAM padhAkAra senA goThavI rAjAe paDAva kare. tyAM senApati ane sanyanI TukaDIonA akhAe cAre pAsathI tenuM rakSaNa karavuM e paNa jANe mU rata senApati samaya pArzvatazcebhAH tatAhayAH tataH padAtayaH ityevaM daMDAkAraracanAtmakaH parvara sarite saMpUrNa agADInA bhAgamAM lazkarI ama ladAre rahevuM, vacce rAjAe tathA pAchaLanA bhAgamAM senAdhipatie rahevuM, banne bAjue hAthIe, pachI ghoDA tathA pachI pAyadaLa evIrIte DanI pe? saghaLI taraphathI samAna rIte patharAelI senAne daMDAvyahAkAra racanA kahe che. mukhe sUkSma zcAta pRthu rAja rAjaDabUka agra bhAgamAM thoDI ne pAchalA bhAgamAM vistAra vALI gADAnI AkRti jevI goThavAelI senAne ane vyuha e prakAre kare che. tapati majUra ahathI ulaTuM te makarabUha ka-hevAya; kumAra saMtarAvasthApana mane vA sUtrobUda motInI mALAnI peThe joDAIne paDAva karo athavA javuM te sUcI ha. kahevAya. je tirtha vRttei te vaDhayAvaLa paMthaka ne upa + rAjAne vacamAM rAkhIne cAre pAsa kaMkaNanA AkA ramAM senAnuM sthApana karavuM te padma vyaha kahevAya. evaM sNgcchtstsyaanvchinnpryaanntH|| samAMtamupasaMpadya skaMdhAvAraH prajAyate // 41 // e prakAre nirvidha gati karatA rAjAe sImADAnI maryAdA para Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) mApIne 555 523. kutra skaMdhAvAro vidheya ityAha // 3yAM 29/1 anyano 515 zvA; te 4 the........ jalAzayAH prabhUtAzca tRNadhAnyedhanAni ca // mUlabhAnyucabhUmizca tatra senAM niveshyet|| 42 // puSkaLa pANI, ghAsa, dhAnya, tathA savaDa hoya ane uMcI pRthvI mulabha hoya te jagAe rAjAe paDAva karavo. tataH kiMkAryamityAha // pratIpo na samAyAto'bhimukhaM cettadA crH|| preSaNIyaH punastasyAbhiprAyaM jJAtumatra vai // 43 // jJAyate yuddhasajjaH sa cettarhi raNabhUmikA // zodhanIyA yathA senAgatiraskhalitA bhavet // 44 // gulmAndhAnapuruSAdhiSTitAnipuNAnyudhi sthAne ca kRtasaMketAnabharUna sNsthaapyennRpH|| 45 // zatru haju na AvI pahao hoya te pharIne tene abhiprAya jANavAne dUta mokalavo, barobara khabara maLe ke te yuddha karavAne saja tha chete pachI senAnI gatine virodha na Ave tevI raNabhUmI yuddhane mATe sApha karavI. yuddhamAM kuzala, bhaya vagaranA ane uttama purUjethI adhiSThita gune saMketa sahita rAjAe yogya sthAne rAkhavAM. gulmmaah|| zusmanu samAna che:-nava gajAH nava rathAH saptaviMzatyazvAH paMcacatvAriMzatpadAtayazcetyetatsaMrakhyAnvitarakSakasainyasamudAyo gulmaH // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 34 ) nava hAthI, nava 2tha, sa-tAvIza ghoTA, mane pIzatAsIsa paaydala; eTalI saMkhyAvALeA rakSaNa karanAra senAne samudAya te gulma kahevAya. pratyeka gumAne eka, eka uparI eTale pradhAna purUSa hAya 9. etatkRtazastrabherIpaTahAdizabdAnusAreNaiva senAyA yuddhe sthAnaM tata pasaraNaM cabobhavIti sthAna paratve rahelA zubha yoddhA mereyA zaMkha, bherI tathA nAkhatanA zabdane anusAre senAe vAraMvAra yuddhamAM gADavAvavuM ane vIkharAvavuM devAngurUMzca zastrANi pUjayitvA mahIdhanaH // zubhaM zakunamAdAya vIrAnsaMtoSya sarvathA // 46 // praNava tUryanisvAnajayadhvanyUrjitaspRhaH || sannaddhabaddhakavacaH rAjacinhairalaMkRtaH / / 47 / / jayakuMjaramAruDhaH dhRtazastracamUvRtaH // pazyetparabalaM sarva kimAkAraM vyavasthitam // 48 // Ahave saiva prAcI dik yataH * tata evaM mukhaM kuryAt svasenAyAH ilApatiH / / 49 / / cakrasAgaravyUhAdyairvividhA vyUhanirmitiH // yataH parabalaM bhiMdyAt kalpayettAM nije bale || 10 || svapAntasaMhatAnkRtvA yodhayecca vahanyathA // kAmaM vistArya vajreNa sUcyA vA yodhayedbhAn // 51 // deva gurU tathA hathiAreAnI pUjA karIne tathA vIrayAhAne ya 11 * Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 35 ) x X cAprakAre sa MtoSIne zubha zakuna oI praNava tathA turInA zabdothI ja! dhvaninA Atura rAjAe jaya kuMjarapara besavuM. kavaca paherI, hathi / sa saghaLAM rAja cinhA dhAraNa karavAM. hAthIpara beThA pachI zatrunA sainyamAM najara karavI ke te kevA AkArathI ubhuM raheluM che. saMgrAmamAM teja pUrva dizAmAM 4 x tethI rAjAe potAnA sainyanuM mukha te tarapha rAkhavuM. te samaye zatrunA lazkarane kevI rIte nAza thAya e vIcArI cakrasAgaradrivyUhanI yathAyogya racanA pUrvaka potAnA sainyane gADavavuM theDA ekaTTA karI bahunI sAthe laDAya tema karavuM. vajra sUcIvyUhathI zUravIrAnI sAthe laDhavuM. tridhAvasthitavalena vadhUna pUrvani sUci byuTena vA dhayet traNa prakAre ve'heMcAine rahelA lazkaravALA vajra vyUhathI athavA teA pUrve kahelA cigRhathI yuddha karavu. kSetravirove rASTravirodhayuddhamA6 judA judA sthAnamAM judA judA zastra vAparavA sabaMdhI kahe che.~~~~ khaDgakuMtAdizastraizca gartAdirahitasthale || naubhiranupe tu same ca rathavAjibhiH nikuMje dumasaMkIrNe vANairyudhyeta bhUpatiH // vaizAkhasthAnamAzritya vedhyavedhanakovidaH // 53 // // // // 2 // khADA khAi vagaranI jamInamAM taravAra tathA bhAlA vagere thiArAthI yuddha karavu. jaLasthAnamAM vahANo ane hArthiothI yuddha karavuM; samAna pRthvImAM ratha tathA dhADApara besI yuddha karavuM. jhADevALI nikuMjamAM rAjAe bAvaDe yuddha karavuM. ane vaizAkha sthAnamAM lakSavedha jANanArA yAddAe yuddha karavuM. vAyuddhe vairAjasthAna Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) svarUpaM cetthaM yA5 yubhAM vaizAma sthAnanu 2135 zIva cha:-~ sthAnAnyAlIDhavaizAkhapatyAlIDhAni maMDalam / / . . samapAdaM ceti tatra vaizAkhasthAnalakSaNam // 54 // pAdau kAryoM savistArau sahastau tatpramANataH // vaizAkhasthAnake sadyaH kUTalakSyasya vedhane // 55 // zauryAbhimAninaH zUrAn baliSTAn pRtanAmukhe // yojayedvaMdibhivIrarasenotsAhayedbhaTAn // 56 // mAMtrikeSu ca zastreSu vanhyayAdiSu mahIdhanaH // tanivRttikarAstrANi vAruNAdIni nikSipet // 57 // hRSTatvaM ca malInatvaM samyak teSAM parIkSayet // tathA sopadhiceSTAzca viparItAMzca saMgare // 58 // nAtirUHviSAktairna naiva kUTAyudhestathA // dRSanmRdAdibhi va yudhyeta nAgnitApitaiH // 5 // nItiyuddhena yoddhavyaM sarvaiH zastraizca vAhanaiH // zatrAvanyAyaniSThe tu kartavyaM samayocitam // 60 // nahanyAttApasaM vipraM tyaktazastraM ca kAtaraM // nazyaMtaM vyasanaprAptaM klIbaM nagnaM kRtAMjalim // 6 // nAyudhyamAnaM no sutaM rogAta zaraNAgatam // mukhadaMtatRNaM bAlaM dIkSepsuM ca gRhAgatam // 62 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) ayudhyamAnaM zatruMcAveSTyA sItAsyadhAnyaja // laeNdhanAdIni sarvANi dUSayetpIDayejjanam // 63 // bhiMdyAt prAkAraparikhAdurgAdIMzcataDAgakaM // . zaktihInaM vidhAyainaM ghAtayetsahacAriNaH || 64 // bheda nikhilAntasya sacivAdIMzca vaMzajAn // sumuhUrte ca bhUpAlaH svAjJAM tatra pravartayet // 65 // devAn gurUMzca saMpUjya dAne datvA bahuvasu // khyApayedabhayaM teSAM ye pUrvanRpasevakAH / / 66 / / viditvaiSAM samAsena sarveSAM tu cikIrSitam // tadvaMzaM sthApayettatra yadAjJAbhaktitatparaH || 67 || pAritoSikadAnena taM saMtoSya bhuvHptiH|| svazAsanaM sthirIkuryyAnniyamAdadhataH // 68 // AlI, vaizAkha, pratyAlIDha ane maMDaLa ane samapAda e cAMca prakAranA sthAne che. temAM vaizAkha sthAnanuM lakSaNa kahe che. vaizAkha sthAnamAM kaDhiNu lakSya vidhavAmAM hAtha sahita pagAne sapramANamAM vistAravA. zAyabhimAnI balavAna yAddAone senAnA mAkhare rAkhavAbhATa cAraNu ane dIjatAne temanI pAse rAkho vIra rasathI temane uzkerI utsAhIta karAvavA. agni Adika ane mAMtrIka zastranA mArA zatru taraphathI cAlatA hAya tA tenA parAbhava kare tevAM vArUNAdi zastra rAjAe phUMkavAM. huSTapaNuM ane milanapaNuM temanuM tapAsavuM ane tenI kapaTa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) sahita ceSTAo tathA virUddhatA paNa yuddhamAM tapAsavI. atyaMta rakSa, viSa copaDelAM ane phUTa evAM zastrathI yuddha na karavuM. tema patharA mATI ke agnie tapAvelAM hathiArethI paNa yuddha karavuM nahi. saghaLAM zastra, vAhanavaDe nItI yuddhathI laDhavuM, zatru kevaLa anyAyaja karatA hoya to pachI samaya pramANe vartavuM. tApasa brAhmaNa, hathiyAra vagarane, banelo, raNasaMgrAma choDIne nAzI jato, duHkhI, napuMzaka, nagna, hAthe joDela, yuddha na karate, sutelo, regathI duHkha pAmate, zaraNe Avele, moDhe taraNuM lIdhelo, bALaka, dIkSAnI IcchAvALo ane ghara pratye pAcho vaLelo, eTalAno ghAta karavo nahI.zatru laData na hoya te tene gherI leI tenA dhAnya, jaLa, lAkaDA vagerenI Avaka aTakAvavI ane tenA nagara janone pIDA karavI. zatrue karelA keTa, khAIe, kIllA tathA taLAvo toDI nAMkhavAM. zatrune zakti vagarane karI nAMkhI tenA sahacArono nAza karavo-tenA pradhAnAdi saghaLA vaMzajone potAnA pakSamAM levA, sAruM mUhurta joI zatrunA nagaramAM pitAnI ANa pheravavI. te divase gurU tathA devatAnI pUjA karavI, bahu dhana dAnamAM kharcavuM. rAtru rAjAnA prathamanA sevakane abhayadAna ApavuM. rAjyanA lAgatA vaLagatAone ekatra vicAra jANa je AjJA pALe te hoya ane sevAmAM tatpara raheze ema jaNAya te zatrunA vaMzajane ja tenI gAdI para besADe. tene zarapAva karI saMtoSa pamADe. kAyade ghaDI pi. tAnI niyamita sattA tenA para daDha karavI. atha jaye jAte pauruSaprAptadhanaM svAminA yodhebhyaH kiM deyamityAha // jaye jAte nRpo dadyAyoddhabhyo nitarAM dhanaM // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) dhAnyAjAgomahiSyAdi yo yatmAmoti tasya tat // 69 // spNdnaacgnaamoghrtnkupypshustriyH|| bhaTairAzerpaNIyAzca raNe prAptAH svapauruSAt // 70 // evaM pUrvoktavidhinA jayaM prApya muvistRta // yazaHsaMpUrNabhUcakro rAjendro bhuvi vizrutaH // 71 // jayavAdinanirghoSavadhirIkRtadigmukhaH // / maMgalAcAranirato harSeNa svapuraM vrajet // 72 // ityevaM varNitA cAtra yuddhanItiH samAsataH // vizeSastu mahAzAstrAja jJeyaH sadbuddhisAgaraiH // 73 // itiyuddhanItiprakaraNam // yuddhamAM jaya meLavyA pachI zatru taraphathI maLelA dhanamAMthI - hAone zuM ApavuM ane rAjAe zuM levuM te kahe che:-jaya meLavyA pachI rAjAe yoddhAone puSkaLa dhana ApavuM dhAnya, bakarI, gAya, bheMza vagere je kaMI jeNe meLavyuM hoya te teneja ApavuM. ratha, ghoDA hAthI, amUlya ratna, pazu strIo vagere vIrapurUSAe raNamAMthI svaparAkramathI meLavyuM hoya te saghaLuM rAjAne ApI devuM. upara batAvelA vidhi pra mANe suvistRta kItithI jeNe bhUmaMDaLa bharyuM che te rAjendra pRthvImAM yazavALo thAya che. maMgaLakArI vAdItranA doSathI sarvadizAonAM mukhane baherAM karI nAkhI che evA tathA maMgaLAcAramAM tatpara rAjAe harSa vaDe pitAnA nagaramAM praveza karavA upara pramANe yuddha nIti meM TuMkAmAM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) varNavI che, je buddhimAnane vizeSa jANavAnI IcchA hoya temaNe meTa zAstramAMthI jANI levI. A yuddha nIti prakaraNa saMpUrNa thayuM. atha kramaprAptadaMDanItiprakaraNamArabhyate // have anukrame AveluM daMDanIti prakaraNa ArabhuchuM. praNamya parayA bhaktyA saMbhavaM zrutasaMbhavam // prajAnA pakArAya daMDanItiH pracakSyate // 1 // zAsananA mULarUpa saMbhavanAtha bhagavAnane parama bhaktivaDe vaMdana karIne prajAonA upakArane mATe daMDanIti prakaraNa kahIe chIe. tatra jainAgame daMDanItayaH saptadhA smRtAH // tAH sa hokAramAkAradhikArAH paribhASaNam // 2 // maMDale vana kArAkSepaNaM cAMgakhaMDanam // aSTamo drajAMDopi svIkRto niitikovidH|| 3 // paribhASaNamAlepAn mAgA ityAdi zaMsanam // sarodha iMgita kSetre maMDale bandha ucyte|| 4 // jainazAstramAM nIti sAta prakAranI kahI che, te A prakAre - hakArA, mAkAra, dhikkArA, parimApaNa, maMDalabaMdhana, kArakSepaNa tathA aMga khaMDana; e sAta ane nItizAstramAM nipuNe e dravya daMDa AThamo prakAra paNa svIkAryo che. "jatA nahi" evA vacane AkSepa pUrvaka kahevuM te paribhASaNa ane nakkI karelA sthAnamAM gunho karanArane rekI mUkavo te maMDaLabaMdha kahevAya. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 41 ) yaduktaM sthAnAMmasUtre. sattavihA daMDanII paNattA taM jahA hakkAre 1 makAre 2 dhikkAre 3 paribhAsa 4 maMDalabindhe 5 kArAgAre 6 chavichede ya 7 atra chavicheda iti vadhAdyupalakSaNam // sthAnAMga sUtrabhAM che :- hara bhAra, dhikAra, paribhASaNa, maMDala dhana, azagAra tathA chavi me sAta aAranI nItiyo 'chavicheda' me zabdathI upalakSaNuthI vadhaAdi samajI levuM. etAH sattvebhiyogasyAsattve cApi mahIbhujA || prayujyaMte prajAsthityai yathAdoSaM durAtmasu // 5 // krIyAda thAya ke na thAya tepaNa prajAnA rakSaNa arthe rAjAe gunA pramANe te daMDa nItIone aparAdhIo pratye upayAga karavA. ata eva pratyarthyAbhiyogotthA patA vakSyamANavyavahArAdhikAre yathAvasaraM varNanIyA bhaviSyati // atra tu tadabhAvapi yAH svayaM nRpeNa prajAduHkha/pakaraNArthe prayujyaMte tA evopakramyate / saabhaavALAe karelI pharIyAdamAM je krUDa nItie lagADavAnI tenuM varNana AgaLa vyahAra,dhikAra kahevAmAM Avaze, tyA samAyita karavAmAM Avaze. ahIMyAM sAmAnI prarIyAda na hoya teA paNa prajAonuM du:kha TALavAne rAjAe je daMDa nIti vAparavI joie tenuM vivaNuM karavAmAM Ave che. tatrAdyaM daMDanItInAM trikaM prAk prathamAhataH || yumminAM kAladoSeNa kalau kulakaraiH kRtaM // 6 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) pazcAt pravRttA aparA bharatena kRtA api // tato nizcIyate daMDanItiH kAlAnusAriNI // 7 // upara kahelI sAta nItiomAMthI prathama traNa nItIo prathama tIrthaMkara bhagavAnanI pUrve jugalIA sArU kALanA deSane lIdhe phaLakaroe karI hatI. tyAra pachI bIjI cAra bharate karelI jagatamAM pravartI mATe daMDa 3 4 5 6 niItI kALane anusaratI hovI joIe ema nizcaya thAya che ane eva dravya daMDa, zAti daMDa, tADanAdi daMDopi saMgrahate // yathA yathA za4i kazu te sAdhyatidinA pati ) eTalA mATe dravya daMDa, jJAti daMDa, tathA tADanAdi daMDanuM ave grahaNa karyuM che. je jevo samaya ane je jevo deva te pramANe prayojelA saghaLA daMDa sAdhya siddhi ApanArAja thAya che. yaduktam:yathAparAdhaM dezaM ca kAlaM balamathApi vA // vyayaM karma ca vittaM ca daMDaM daMDye pAtayet // 8 // tatra dvije meti daMDaH heti kSatriyavaizyayoH / dhikkAraH zUdramAtreSu pare varNacatuSTaye // 9 // jevo aparAdha, je deza, jevo kALa, jevuM baLa, je vyaya jevuM karma, ane jevuM vitta teja daMDa aparAdhione karo. temAM paNa brAhmaNane makAra, kSatrIya tathA vaizyane hAkAra, saghaLA ne dhikAra ane bAkInA daMDa cAre varNane mATe che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) atraiva vizeSamAha jAte mahAparAdhepi nArIvipratapasvinAM // nAMgachedo vadho naiva kuryAtteSAM pravAsanam // 10 // vaizyazcetmAMsavikretA kUTahemnazca vikrayI // prAgaMgahInaM taM kRtvA daMDayed drutameva ca // 11 // . manuSyaprANahartA ca cauravadaMDabhAga bhavet // tatordai gogajoSTrAdibRhajjaMtuvinAzake // 12 // kSudrajIvavinAze tu dvizataM dramma ucyate // paMcAzaiMDabhAgIsyAnmRgapakSivinAzakaH // 13 // paMcamASaistu daMDyaH syAdajAvikharaghAtakaH // mASadvayena daMDyazca zvazUkaravinAzakRt // 14 // abhakSyabhakSake vipre daMDa uttamasAhasaM // kSatriye madhyamaM vaizyetyaM zUdretvarddhakaM bhavet // 15 // nRpasyAkrozakAraM tasyaivAniSTabhASiNam // bhetAraM nRpamaMtrasya rAjakoSApahArakam // 16 // bhUpapatIpatApanaM jivhAM chitvA prabAsayet // uttamena ca daMDyaH syAdrAjAjJAlekhakaH svayam // 17 // svasvIkalaMkabhItyA caM rAjadaMDabhayena ca // zatapaMcakadaMDyaH syAjjAracaura iti bruvan // 18 // . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) upajIvyadhanaM luMcana daMDyazcASTaguNaistataH // uttamena bhavedaMDyazcauraM jAraM ca muMcataH // 19 // mRtAMgotsRSTavikretA gurostADayitA nrH|| bhUpayAnAsanasthAyI daMDyaH syAduttamena ca // 20 // netrabhedanakartA yo daMDayApaMcazatena saH // jIvato dvijarUpeNa zUdrasyASTazato drammaH // 21 // parAjitopi yo manye jitosmiitybhimaantH|| rAjadvAre tamAkRSya daMDayedviguNena ca // 22 // mATe aparAdha karyo hoya tema chatAM paNa strI, brAhmaNa tathA tapasvIonAM aMga cheda ke vadha karavo nahi, paraMtu deza nikAla karavA. vANIo thaIne maMsa vece; athavA khoTuM sonuM vece tenuM prathama aMga kApIne jaldIthI daMDa kare, manuSyanA prANa lenArA carinA jeTalA daMDane pya che. tenA karatAM e daMDa gAya, hAthI, uMTa ityAdI moTAM prANiyenA vadhane che. nAnAM prANIne maranArane basa kAmanA sikkAne daMDa kara. mRga pakSIne nAza karanArane pacAsa kAmanA sikAno daMDa kare, bakarAM, gheTAM ane gadheDAne mArI nAMkhanArane pAMca mAsA sonAthI do. kutarA tathA bhuDiyAne mAranArane be mAsA daMDa kare. ne bhakSaNa karavAnI vastu brAhyaNa bhakSaNa kare te tene u ttamamAM uttama daMDa kara. kSatrIyane madhyama ane vaizyane kaniSTa daMDa kare. zana vispanA karatAM artho daDa karavo. rAjAnI nIMdA karanAra tenuM aniSTa bolanAra tathA tenA khAnagI vicArane ughADA pADanAra Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) ane rAjAnA bhaMDArane laI lenAra tathA rAjanI zatrutA karanAranI jIbha kApI laI dezamAMthI kADhI mUko. rAjAnA nAmathI sahI kare tene uttama daMDa karavo. pitAnI strIne kalaMka Avaze evA bhayathI athavA rAjAnA daMDanA bhayathI gharamAM jAra peThe hoya ane tene cAra che ema juDuM kahe che te kahenArane pAMcase daMDa karavo. cAkarenuM dhana laI le te ATha ghaNe daMDa kare cera tathA vyabhicArIne cheDI de tane uttama daMDa karavo, marelAnA zarIra parathI kADhI laI dAgIne vece, gurane mAre, tathA rAjAnA vAhana ke Asana para bese te tene u. ttama daMDa kara. mANasanAM netra phaDe to pAMcasene daMDa ane zuddha hAI brAhmaNanA vezathI jIvIkA kare te tene AThase daMDa kare hAya hAya tema chatAM beTA abhimAnanI kahe ke huM ja chuM te tene rAjAnI kacerImAM kheMcI bamaNa daMDa karo. anyAyavihitadaMDaprAtidhanagatimAha // yo' nyAyena kRto daMDaH bhUpAlena kathaMcana // kRtvA triMzadguNaM taM ca dhAya parikalpayet // 23 // memada II udaramupasthaM jivhA hasto karNI dhanaM ca dehazca / / pAdau nAsA cakSu daMDasthAnAni dazadhaiva // 24 // yadehAvayavajanitoparAdhastatraiva nigrahaH karaNIyaH // yo'samartho dhanaM dAtuM kArAgAre nidhAya taM // . .. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArayitvA svakaM karma dhanadaMDaM vimocayet // 25 // uttamo daMDa ityuktaH sarvasvaharaNaM vadhaH // purAnirvAsanaM cAMgachedanaM cAMkanaM tathA // 26 // anyAyathI karelA daMDanA dhananuM zuM karavuM te kahe che. rAjAe anyAyathI je kaI daMDa karyo hoya tenA trIsagaNuM karIne dharma kAryamAM azyayA. unA me cha:-peTa, 3525 bhandriya, 74ii, hAtha, Ana dhana tathA deha, pAda, nAsikA tathA cakSue daza prakAranAM daMDa rathana che. zarIranA je avayava-bhAgathI aparAdha thayo hoya te avayavaneja daMDa kare. je dhanane daMDa na ApI zake te hoya tene kedakhAnAmAM rAkhI sarakArI kAma karAvI daMDathI mukata kare. dhanamatA sarva khuMcI levuM; nagaramAMthI kADhI mUkavuM, aMga chedavuM tathA DAma devo tathA dehAnta zikSA karavI eTalAne uttama daMDamAM samAveza thAya che. ... atha vizeSamAha // lalATeko'bhizastasya khare cAropaNaM prN|| murApAne patAkA syAdbhagastu gurutalpage // 27 // zvapadAMkaH stanyakRtye tathAkArAnivezanaM / / brahmahatyAkArakasya ziromuMDanameva ca // 28 // kArayitvA ca sarvasvamapahatya kharopari // samAropyAtha nagarAtpravAsanamiti sthitiH // 21 // satyaM jalpati yo liMga naSTaprAmasya vstunH|| Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 47 ) nRpeNa tasmai tadeyaM no cetsamadaMDabhAk / / 30 / / 1 nidaka athavA caDiyAne kapALamAM DAma dai gadheDApara besADavA; dArU pInArAne dhajAnu cinha karavuM, gurUnI strI sAthe ADA vyavahAra rAkhanAranA kapALamAM yeninuM cinha karavuM, corI karanAranA kapALamAM kutarAnA paga jevuM cinha karavuM, ane kedamAM nAkhavA. brahmahatyA karanAranuM mAthuM muDAvI sarva dhana kheMcI lai gadheDe besADI gAma bahAra kADhI mUkavA. khAvAi gaelI vastu jenI hAya ane te te vastunI nIzAnI barAbara pure te tene ApavI ane khoTA dhaNI thavA Ave tA vastunI kImmata jeTalA paisAnI daMDanI rIkSAne lAyaka thAya che. adaMDayamAha || vRddhaM bahuzrutaM bAlaM brAhmaNaM gubviNI guruM // mAtaraM pitaraM caiva pravaktAraM tapasvinaM // 31 // AcArya pAThakaM cApi gAM ca taM hi ghAtayet / / na hi sa bahudoSI syAddaMDAhapi ca no bhavet / / 32 // dhanApahaH zastrapANiH vahido viSadastathA // bhAryAtikramakArI va kSetrahRddArahRttathA // 33 // pizuno raMdhradazIM ca prodyatAstraca garbhA // vAtepyeSAM na daMDaH syAdete syurAtatAyinaH // 34 // ityevaM daMDanItInAM vicArastvatra varNitaH / vizeSato yathAsthAnaM varNayiSye yathAzrutaM // 35 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) itidaMDanItiprakaraNam // ityAcAryazrIhemacandraviracite caulukyavaMzabhUSaNakumAraNAlazuaSite laz2ahanItizAstra yuddhanItidaMDanItivarNano nAma dvitiiyodhivara: | 2 | vRddha, bahu zrata, bALaka, brAhmaNa, gurUnI strI, gurU, mAtA, pitA, upadezaka, tapasvI, AcArya, pAka tathA gAya e sarvene mAranArane nAza karavo. te mAranAra bahu doSavAna thato nathI temaja daMDane yogya paNa thatuM nathI dhana haranAra, hAthamAM hathiAra laIne mAravA AvelA agnithI bALI mUkanAra, jhera ApanAra, bhAryAne atikrama karanAra chetera tathA strInuM haraNa karanAra, pizana, chIdra jenAra ugAmelA hathiyAra vALA tathA garbhane ghAta karanAra eTalA AtatAyI (mahA dI) zatrao kahevAya che, tene mAranAra devAnuM thatuM nathI tema te daMDane gya paNa nathI. upara pramANe daMDanItinuM varNana karyuM che. vizeSa varNana tata tata sthAna paratve sAMbhaLyA pramANe karavAmAM Avaze. yuddha tathA daMDanItine bIjo adhikAra saMpUrNa thaze. visAmaNamAnanA kamalakomalacAruvilocanaH // zuciguNaH sutraambhinNdno|| jayatu bhaktajanepsitasiddhidaH // 1 // nirmaLa evI zarata ratunA candra samAna mukhAkRtivALA, kamalana Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) sarakhAM komaLa ane suMdara tevAM, pavitra guNavALA, bhojanane Isata siddhine ApanAra abhinaMdana bhagavAna rUDe prakAre jaya pAme. hemapIThasamAsInaH sabhyamaMtriyuto nRpH|| vyavahAraparAmarza kuryAdvidvajjanaiH saha // 2 // senAnA Asana para beThelA, sabhAsada tathA maMtrio yukta rAjAe vidvAna puruSonI sAthe vyavahAra saMbaMdhI vicAra kara. tatra vyavahAro nAma ekasmin vastuni parasparaviruddhadharmayorekadharmavyavachedena svIkRtatadanyadharmAvachinnasvapakSasAdhakavyavasthApanArtha sAdhanadUSaNavacanaM vyvhaarH|| atre vyavahAranuM svarUpa lakSaNa kahe che-ekaja vastumAM paraspara virodhI evA sAdhaka tathA bAdhaka dharmonuM pratipAdana karavAne eka bIjAnA virodhI pakSe svIkArelAM sAdhaka bAdhaka vacanonuM nAma vyavahAra kahevAya che. nanu ubhayadharmAdhArabhUtaikasminvastuni anyadharmanirAsena tadanyadharmAntaraM vyavasthApayituM vAdinA sAdhanamucyate tatraiva dUSaNodbhAvanena prativAdinAM vAdisAdhitapakSavipakSIbhUtaM svoktisamarthanaikahetubhUtaM vacanaM kathaM saMgachate mitho vyAghAtAditi // ahIyAM zaMkA kare che ke -sAdhaka tathA bAdhaka e beu virodhI dharmanA AdhAra bhUta ekaja vastumAM bAdhaka dharmane nIrasana karI pitAne sAdhaka dharma sthApana karavAne vAdI je sAdhana kahe; temAM vAditA sAdhita pakSane teDI pitAnI bAdhaka uktione samarthana Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50.) karavAmAM hetu bhUta prativAdie kaheluM vacana kema TakI zake ? e te paraspara vyAghAta thaye. zaMkAsamAdhAnam cenna / svasvAbhiprAyAnusAreNekasminvastuni vAdiprativAdinirUpitasAdhanadUSaNapratipAdakavacanakathane virodhAbhAvAt // yathA vAdI svAbhiprAyeNa sAdhanamabhidhatte pazcAt prativAdyapi svAbhiprAyeNa tatraiva dUSaNaM praNigadati nacAtrekavastuni sAdhanaM dUSaNaM ca tAvikamasti kiMtu svAbhiprAyakalpitamevanyalam / / temAM paraspara vyAdhAta thato nathI, atre samAdhAna kahe che-ekaja vastumAM vAdi tathA prativAdi pitAnA mata pratipAdana karavAne sAdhaka tathA bAdhaka vacane Ape temAM virodhane abhAva che kAraNa ke vAdi pitAnA abhiprAyathI jemAM sAdhana kahe temAM pAchaLathI prativAda dUSaNa ghaTAve, vastutaH te ekaja padArthamAM sAdhana ke dupaNa nathI paNa e vAdi tathA prativAdinA abhiprAya pramANe kalpaluM che. vyahArabhASyetu:" atthI pacINaM haraNaM egassa vavai viiyassa eeNaya vavahAro ahigAro cettha chavihIe // 1 // " sadvividhaH te vyavahAra yethe prAne che. lokottaro laukikazca yottara bhane sa4i4; tatrAdyo vyavahArasUtrAdiSu varNitatvAdatra noktaH tebhA pAhi sottara vya1912, vyavahAra sUtrAhi anyAmA va ve. soche bhATe mIyAM te atA nathI. iha rAjakarmaNi laukikasyai Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (42) vAdhikAraH 2mA sthage to 204 mache bhATe 34 vyavahAra adhi2 che. sa tu dvividhaH te sodhi vyavahAra 595 ye prajAnAche. tathA hi. vyavahAro dvidhA proktaH saMdehatattvayogataH // AdyaH satsaMgato jJeyo loptadarzanataH prH||3|| eka saMdehAtmaka ane bIjo tAtmakatemAM saMdehAtmaka vyavahAra satasaMgathI jANavAmAM Ave che ane tavAtmaka vyavahAra cinhathaay che lotraM liMgaM tatra saMdehAbhiyogaH satsaMgAdbhavati tatvAbhiyogastu cinhadarzanAt sa ca vidhiniSedhAbhyAM dvividhaH te tatvAtma vyavahAra 595 vidhi tathA niSedha ye yethe prA2ne cha. yathA madIyakSetramapaharati ma mA bhAI kSetra (meta2) 84/ naya che, te vidhyAtmavAya ane tathAyaM matto rajatAn gRhItvA na dadAtIti pratiSedhAtmakaH te mAre // bhaa2|| 3paisA ne bhApatI - thI te pratiSedhAtmaka kahevAya. athavA yo nyAyaM necchata kartumanyAyaM ca karoti yH|| vyavahAravilopI ca zvabhraM yAti na saMzayaH // 4 // je nyAya karavAne icchato nathI ane anyAya kare che te vyavahAra vilopI mANasa narkamAM jAya che emAM kaze saMzaya nathI atra nyAyaM kartuM necchati anyAyaM ca kartu ihate iti prADvivAkApekSayApi vidhiniSedhAtmakatvaM sa punaraSThAdazavidhastathAhiM // upalA kamAM ema kahyuM ke nyAya karavAne icchatuM nathI ane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) anyAya karavAne icche che; e vidhi niSedhAtmaka vyavahAra adhIkArInI apekSAe paNa araDha prakAra hoya che te kahe che - RNAdAnaM ca saMbhUyo-tyAnaM deyavidhistathA // dAyaH sImAvivAdazca vetanAdAnameva ca // 5 // krayetarAnusaMtApo vivAdaH svaamibhRtyyoH|| . nikSepaH prAptavittasya vikrayaH svAminaM vinA // 6 // vAkpAruSyaM ca samayavyatikrAMtiH striyA grahaH // dyUtaM stanyaM sAhasaM ca daMDapAruSyameva ca // 7 // strIpuMdharmavibhAgazcetyete bhedAH prakIrtitAH // vyavahArikamArge 'sminnaSTAgradazasaMkhyayA // 8 // RNagrahaNaM RNAdAnaM 1 bahubhirmilitvA kRtyApAdanaM 2 dAtuM yogyasyavidhiH 3 dAyabhAgaH 4 sImAyAH vivAdaH 5 vetanAdAnaM 6 krayavikrayapazcAttApaH 7 svAmibhRtyayorvivAdaH 8 prAgnavastuna uttame puruSa sthApanaM nikSepaH 9 svAminaM vinA tadvastuvAkrayaH 10 vApArupyaM 11 maryAdAvyatikramaH 12 parastrI grahaNaM 13 dyUtAbhiyogaH 14 stainyavAdaH 15 sAhasapAruSyaM 16 daMDapAruSyaM 17 strIpuruSadharmaH 18 ini aSTAdaza bhedA asminvyavahAramArge smRtAH // karaja karavuM ane devuM ApavuM 1 ghaNae maLI kArya karavuM ? Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 53 ) 1 devidhi 3 dAya bhAga 4 sImA vivAda 5 vetanA dAna / vikrayane satApa 7 svAmi tathA cAkaranA vivAda 8 saMpAdAna karelA dravyanI thApaNa mUvI 9 vagara svAminI vastunA vikraya karaveA 10 vAk pA ( vANInuM kArapaNuM ) 11 samayanA vyatikrama 12 strIne lai javuM 13 jugaTuM 14 cerI 15 sAhasapaNuM 16 daMDa pAdhye ( kaThaNa daMDa) 17 strI tathA purUSanA dharma vibhAga 18 e arADha prakAranA vyavahAra kahelA che, evamanyepi bhedAH syuH zatamaSTottaraM punaH || kriyAbhedAnmanuSyANAM bahuzAkho bhavet dhruvaM // / 9 // // eja prakAre vyavahAranA bIjA ekaJA ane A bheda che. manuSyonI jUdI jUdI kriyAonA bhedathI vyavahAra paNa ghaNI zAkhAovALA thAya che. cathA vadhuvAtinAM vadhuprativatimaviMdhaH jema ghaNA vAdine ghaNA prativAdiyA sAthenA ka; vaTTunAmena sada vizeSaH bahu vAdiene eka prativAdI sAthe vidha; ya yadumi sadda vizeSaH eka vAdine ghaNA pratiAdi sadhAte kaLao; stha jaina sada vizeSaH ekane ekanI sAthe virodha; vamAvAnAM catumizuLane dvilaptatimeva mati // uparanA batAvelAM cAra bhedane arADha bheda sAthe guNavAthI 72 bheda thAya che. yathA anena matta etAvadrajatAni etanmiSeNa turyamAsaniyamatayA gRhItAni // adya niyatakAlavyatikrame mayA adharmaNo cAcitApi na vAti pratyuto cokhuM pravRtta kRti / jemake~~ amuka A mANase mArI pAsethI amuka ATalA rUpiA eTalA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakAthI cAra mAse ApIza evo niyama karIne lIdhA, te mudata vitI ane te karajadAra pAse huM mAnuM chuM paNa ApatuM nathI ane ulaTo mArI sAthe laDhavAne taiyAra che kRti virApta yuvA nirNIya madravyaM mAmadharmaNakAddApayitavyamiti pratijJA // 1 // e prakAranI vijJapti sAMbhaLI nirNaya karI ane mAruM dhana te karajadAra pAsethI apAvo ema vAdI kahe tenuM nAma "pratijJA kahevAya aryuktapakSasAdhanabAdhakarUpaM yatpratyarthinoktaM taduttaraM // 2 // vAdie kahelA sAdhaka vacana teDanArUM bAdhaka vacana prativAdi kahe te uttara kahevAya 2 / DhoviMda zrava pravivAra citta DhAra vAdi prativAdinAM paraspara virodhI vacana sAMbhaLI nyAyAdhI zanuM mana lAyamAna thAya che. tane mati vAdinuM sAdhaka vacana kharUM haze? kivA prativAdinuM nidhadha vacana kharuM? haze ema mananuM didhA thavuM te saMzaya kahevAya. inimaNi vinAnAviAizanaM ghA(?) saMsAra ekaja vastumAM virUddha judA judA guNa viSayaka jJAna te saMzaya 3 / thiuthaniyuttarasAdhana phUpArasamarthiva detu vAdi tathA prativAdie kahelAM sAdhana tathA duSaNa vacanane samarthana karanAra kAraNa te hetu kahevAya. 4 | detudrathamathe ja vAkya khAdhA ta vivAH panAma beu hetuomAM kayo kone sAdhaka che; e saMbaMdhI vicArane parAmarza kahevAya. 5 ne sAphamica varacaya vastrapratiti tata pramAAM sAkSI, lekha. ItyAdivaDe jenA vAkyane baLa maLatuM hoya te pramANa te mU maMtra sabhyaizca saha sarvamAdyaMtalekhyAdIn vAcayitvA zrutvA vobhayorjayaparAjayasAdhakanidAnajJAnottaraM sarvAnumatyA cAjJAM deyAditi Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (papa) niya che maMtri tathA sabhAsadanI sAthe nyAyAdhIze vAre, vAre AdithI aMya sudhI lekha vAMcIne tathA sAkSI sAMbhaLIne sarvanI sammatithI jya parAjya saMbaMdhI khare javAba Apavo te nirNaya. 7 | putaLAkirthamAzA grAciva tatravRtti prAne nirNayane anusAra nyAyAdhIza vadi prativAdine hukama saMbhaLAvI te prakAre amalamAM mUke te prayajana kahevAya. | 8 suryapraNavanaya sAthe upara jaNAvelA ATha prakArathI nyAyAdhIze vAdane nirNaya kare. tatra vArtha vyavaNa vidheya vAda samaye vyavahAra kema calAva ? te kahe che bhUpaH sadasi saMvegabhAvamAzritya nispRhaH // rAjyakArya karItyeva gRhItvA sabhyasaMmati // 10 // samadaH prekSamANo'sau nokti kasyApi mAnayet / / rAjyakRtye yathAnIti yadIpsuH sukhamakSayam // 11 // rAjAe sabhAmAM saMvega bhAvane AzrayIne nispRhatAthI sabhya jananI samati laIne rAjyakArya karavuM. teNe tejavI daSTithI jovuM ane keInI ukti mAnavI nahi. jo tene akSaya sukhanI icchA hoya te rAjyakAjyamAM yathA nItithI vartavuM parva mUkhe rAcavALi pravRtti kasmiMzcit arthinyAgate carastasmAdvijJaptipatraM gRhItvA mAtraNaM deyAt / maMtrI ca tatpatraM bhUpaM nivedya zravyetaranirNayAnantaraM ptropara cAMllAM Dhita vadi araja karavAmAM Ave eTale tenI ane rajIno kAgaLa te tenI pAsethI laI maMtrine Apavo. maMtrIe rAjAne te jaNAvI te sAMbhaLavA lAyaka che ke nahi tene nirNaya karyo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " jaDa cha. (59) pachI te patra para AtA lakhavI. kA tatra yogyatAyogyatA vetyAha // arajInI yogyatA ageyatA kahe che. sArthakaM ca samagrArtha sAdhyadharmeNa saMyutaM // sphuTaM saMkSiptasacchaddhamAtmapatyArthinAmayuk // 12 // . sAdhyapramANasaMkhyAvaddezabhUpAbhidhAnvitam / / yannivedayate rAjJe tadyogyamiti kathyate // 13 // arajInI lekhana paddhati sArthaka, saghaLI matalaba AvI gaelI, dAda mAganArI, phuTa, TuMkI ane sArI zabda racanA vALI, pitAnA tathA prativAdinA nAma vALI, sAdhya pramANa (purAvA) nI saMkhyA yukta, deza tathA rAjAne nAma vALI hovI joIe, evI je arajI rAjAne karavAmAM Ave che te gya kahevAya che. sphuTo'rthaH / jaMgamaviSayikavyavahAre tviyaM rItiH gama viSaya vyavahAramA to ma27 mApAnI yA rAta cha, sthAvara viSayAbhiyogetu ane sthAvara bhImaratanA lena deza samayamA to nIce batAvyA pramANe che - dezasthAnAkhyajAtisvasanivezapramANayuk // pitAmahasvapitAnujajeSTAyabhidhAnvitam // 14 // rAjamudrAMkitaM patraM sthAvare zrAvyamucyate // 'nyathA tu vAdivijJaptina zrotavyAdhikAriNA // 15 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) deza, gAma, jAti, milakatanA khuTa tathA mApa vALI ane bApa dAdA tathA nAnA meoTA bhAInAM nAma vALI tathA rAjAnI maheArachApavALI arajI hAya tAja sthAvara mIlakatanA mukaradamAmAM adhikArIe sAMbhaLavI ane evI nA heya teA rAjAe te arajI sAMbhaLavI nahi. taMtra vezo madhya phezo yA vikAegaTya: dAkhalA tarIke madhya deza, divaDa deza, aMga dezake kha'gAla, sthAna vALAva gAma kAzI Adi jJAti kSatriyA: jAta kSatrI Adi, saMniyAH pUrvApara rakSiLottaravimAna vacchinnaH khudra te pUrva, pazcima dakSiNa ane uttaranI maryAdA, pramALa TrAnjImitamAyarsa vALa nrumitavistRta mApa:--dAkhalA tarIke daza rAzavA lAMkhu pAMca rAzavA hALu pitRpitAmahAvinAmayua bApadAdAnA nAma vALu kSetra cavakSetra vA rAhi kSetre javanuM khetara athavA DAMgara vAvavAnA kayArA cetanIyA likhitA vijJaptiH zrotavyA anyathA na pakSAbhAsatvAt me are goThavIne lakhelI arajI nyAyAdhize sAMbhaLavI; ethI ulaTI hoya to sAMbhaLavI nahi kAraka te pakSAbhAsapaNAvALI hoya che. je pakSAmAtra kArlR pakSAbhAsa kAne kahevA te kahe che: asAdhyamaprasiddhaM ca viruddhaM niSprayojanaM // nirarthakaM nirAbAdhaM pakSAbhAsaM vivarjayet // 16 // asAdhya, aprasiddha, viddha, prayojana vagaranI, nirarthaka, kAIne Adha na kare tevI, eTalAM lakSaNa vALI arajI pakSA bhAsa vALI kahevAya che mATe adhikArIe te levI nahi. yathA anena mAM dRSTvA niSThIvanaM kRtamityasAdhyaM bha Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * A mANatirAha puje (58 ) mANasa mane joIne thuMko; e asAdhya mAthaMlapuvi - camanamatta thavAnA vAtacAra jemake-mArA gharamAM raheluM AkAza puSpa A mANasa laIne cAle gaye. te huM pAchuM bhANuM chuM chatAM Apa to nathI; e aprasiddha vAta che. vanadi ti viddha ANe mArA segana khAdhA e virUddha kahevAya mauitrA pUrva masyAdhikAraH kRtosti bhUyo mAM na dadAti iti niSprayojanam mArA bApe pUrve Ane adhikAra calAvyo che te adhikAra temane have Apa te nathI A niSpojana vAta che. yathA tathA prA ni artha jema tema bakavuM te nirarthaka che maNIpapvAronArtha svarUdavArtha vAti kRti nivAI . mArA gharamAM rahelA dIvAnA prakAzathI A mANasa potAnA gharanuM kAma kare che, e "nirAbAdha" kahevAya uparanA saghaLA dAkhalA "pAbhAsanA che hatA pakSA mArAM vacana gru dhArtha tevI pakSa bhAsa vALI arajIno adhikArIe tyAga karavo arthAta kADhI nAkhavI. tathA rAjAdhyavahAra viSamatA vijJapi = tathA vaLI aneka vidhya jemAM sa. mAelA hoya tevI arajI paNa na sAMbhaLavI. kiMtu prApica-- rmitA cAra paNa pratyeka viSaya vALI sAMbhaLavI kahyuM che ke - vijJapti nahi zrotavyA kriyAbhedasamAnvatA // anekaviSayAkIrNA yetAthAdhikAribhiH // 17 // jUdI jUdI kriyAnA bhedavALI vaLI aneka viSayothI bharelI arajI adhikArIe sAMbhaLavI nahi razcita je miviSayamUrtiviti tathA matathA koI samaye bhinna bhinna Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59 ). vidhathI bharelI eka arajI paNa adhikArione sAMbhaLavI paDe che te kahe che - ekaikaviSayAsakto'nekakriyasamanvitaH // zrAvyo vAdyabhiyogazcAnyagrAmajanahetukaH // 18 // vAdi bIjA gAmane rahIza hoya te aneka kriyAoe yukta ane bhinna bhinna viSayothI bharelI dAvA arajI paNa adhikArie sAMbhaLavI. sAkSyAdihetubhiH siddhaM tadvimRzyAdhikAribhiH // zIghramAjJA pradeyA hi jayaparAjayayoriti // 19 // sAkSI ityAdi laI jenuM kAma pUruM thayuM hoya te adhikArioe vicArI tenuM jya, parAjyanuM jajamenTa turata ApI devuM. epa vyavahArAbhiyoge nyAyena ekaviSayekakriyAyutA vijJaptirevaikakAle ca deyA ityuktA paraMtu kenacidanyapattanIyAnekapuruSainiyoge tadvijJaptiravazyaM zrotanyA bhavatyeva iti zrotavyaM cet parAvhAnAya samudrAjJAchadaM dUtadvArApratyarthisamIpe preSayedanyathA tu tatpatraM rAjyaH ghaTakore kSita che tathApti . jo ke vyavahAra saMbaMdhI dAvAmAM sAmAnya rIte eka viSaya ane ekaja kriyAvALI arajI eka kALe grahaNa karavI ema kahyuM, tathApi keIka samaye bIjA nagaranA rahIza aneka purUSone temAM saMbaMdha joDAelo hoya te tevI arajI paNa avazya sAMbhaLavA yogya thAya che. tevI sAMbhaLavA gya arajI hoya te prativAdIne lAvA mATe rAjAnI mera zIkAvALa samansa dUtanI dvArA temanI para mokalAve. tema na hoya te te patra rAjapatranI TapAlamAM nAMkhavA. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrotavyA yadi vijJaptistasyAmAzAM likhetparA // vhAnAdyarthe samudrAM cAdhikArI tAM pravartayet // 20 // nRpAzApatraM tatraiva gacchedUtohanAkulaM // yogyatAyogyate dRSTvA netuM yogyaM tamAnayet // 21 // je adhikArie te arajI sAMbhaLavA jevI hoya to te prati vAdIne belAvAne samansa kADha; te samansa para rAjAne mera ziko karI te dUtane ApI mokalo. e hukama laI te jaladI tyAM javuM; dUte tenI yogyatA ayogyatA joI je te AvavA yogya sthitimAM hoya te tene lAvavo. anAdayA (hi koNa nahi lAvavA yogya te jaNAve che - azaktAH sthavirA bAlA kulajA hInapakSakAH // .ajJAtasvAmino krUrA rAjyakAryasamAkulAH // 22 // AvazyakakriyodyuktA unmattA bhUtaDAkinI // gRhItA vAtapitognA anAhUyAH smRtA budhaiH // 23 // dezakAlAnusAreNa kRtyasAdhanadUSaNe // jJAtvA yAnairazaktAdIn balAdAvhAyayennRpaH // 24 // azakta, gharaDA thayelA, bAlaka, sadulamAM utpanna thayelA, lulA laMgaDA, jene svAmI jANyAmAM na AvyuM hoya evA, kara, rAjya kAryamAM guMthAelA, Avazyaka karmamAM guMthAelA, gAMDA, bhUta tathA DAkaNathI pIDAelA, vAyu, pittAdine rogathI pIDAtA; evAone bolavavA yogya, vidvAnoe gaNelA nathI. deza kAlAnusAra nyAyanAM sAdhanomAM khAmI rahe che ema jaNAya te vAhana moklIne te ane zaktAdine paNa balathI bolAvI maMgAvavA. tyAM tenA pratyartha Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAnIte kiM tatpitRbhAtrAdayopi tatra vaktuM zankuvanti na vetyAha upara batAvelI rIti pramANe ta (belIpha athavA pilIsa) dvArA. prativAdine bolAvI ApaNe tyAre zuM tenA pitA, bhAI vagere te kAmamAM bolI zake che ke nahi; te kahe che pitA bhrAtA na pautro vA na suto na niyogakRt // vyavahAreSu zaktaH syAdvaktaM daMDyo hi vibruvan // 25 // mitA, bhAIo, chokare ke chokarAno chokare mutIAra athavAI paNa cAlatA kAmamAM bolavAne yogya nathI ane tema chatAM bole che ane vastha te daMDane pAtra thAya che. svAmI tu pUrvAdhikAritvena sarva va rajuvati rUti sthiti svAmI eTale vAdi kiMvA prativAda jate na heya ane teone bolavAne pUrNa adhikAra keTethI maLyo hoya te bolavAne sarve zaktimAna thAya che e kAyade che. todhikaarii arthidattaM pratijJApatramuttaraM gRhItuM pratyArthine darzayet tyAra pachI adhikArie vAdie ApelI arajIne kAgaLa uttara meLavAne prativAdine dekhADavo tAmikA niveza ane tene abhiprAya paNa prativAdine samajAvo. tathAhakuljaativyovrssmaaspkssdinaanvitN // arthiniveditaM yacca tatsarva hi nivedayet // 26 // kula, jAti, vaya, varSa, mAsa, pakSa tathA divasa vagere vAdie je jaNAvyuM hoya te saghaLAthI prativAdine vAkepha karavo. sa = tatparza sutarAmAlocya zodhanArthamavadhiM yAceta zodhanaM ca yAvadutta Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) ravIna tataH prArvivAno cacAtyamavadha vecAt // te vAdinI arajI pratiAdi sArI rIte vAMcIne tenA zeAdhanane mATe mudata mAge te nyAyAdhize kAmanuM svarUpa taii ghaTatI muddata ApavI. te zeAdhavAnu kAma uttara ApyA pachI baMdha thAya che. tada te nIce pramANe:-- RNAdyantaradAne cAvadhau deyAddinatrayam // // bhUpoM vizeSakRtye tu pakSaM nAtaH paraM dizet // 27 // gorvadhe tADane steye pArUpye sAhase'pi vA / / strIcaritre na kAlosti gRhaNIyAduttaraM laghu // 28 // zodhayedvAdipatraM ca yAvannottaralekhanam // likhite ta yathAnIti nivRttaM zodhanaM bhavet // 29 // tu karaja Adi khAkhatanA mukaradamAmAM prativAdIne uttara devAnI traNa divasanI muddata ApavI. jo mukadamA bhAre hAya tA vadhAremAM vadhAre padara divasanI muddata rAjAe ApavI; te uparAMtanI muddata ApavI nahiM. gAyane vadha, mArAmArI, cArI, vacanapArUdhya, ( gALAgALI ) sAhasa, ( jhera devuM vagere ) athavA strIcaritra sabaMdhI muzkaradamA hoya te temAM muddata ApavI nahi; turataja javAba lai leveA. jyAM sudhI prativAdine javAba na lakhAyeA hoya tyAM sudhI prativAdI arajI tapAsI zake paraMtu prativAdinA javAba thai gayA pachI nIti pramANe arajI tapAsavAnA kAMi tuka nathI. RNAdivyavahAre uttamarNanirUpitaviSayazodhanapUrvakottaradAnArtha prADvivAko dinatrayAvadhiM deyAt / vizeSakRtye tu bhRpaH Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) pakSakamitAdhi deyAt / ataH paraM na dizet / gorvadhe mAraNe tADane yaSTyAdiprahAre steye caurye pAruSye krodhena kaTuvAkyAdikathane sAhase viSazastrAdikRtaprANaghAte striyA duzcarite etadvipayAbhiyoge uttaradAnArtha prativAdinaM pratyavadhiM na deyAt / tatkSaNa evottaraM gRhNIyAt / anyathA asatyasAkSyAdinA kRtyaviparyayaH // dIvAnI mukaradamAmAM mudata ApavAne vAMdho nahi paraMtu pharajadArI mukaradamAmAM mudata ApavAthI jUDI sAkSIo ubhA thAya che ane nyAyane 54o 21nyAya vAnI saMsaya ne che. pratyarthI vAdipatraM yAvaduttaralekhanaM zodhayet likhite tu zodhanaM nivRttaM bhavet ato gRhItAvadhau pratijJApatraM vivicya yathAtathamuttaraM deyAt // prativAdi paNa vAdinI arajIne javAba lakhatA sudhI javAbamAM pheraphAra karI zake, paraMtu javAba lakhI ApyA pachI, pheraphAra karavAne kizo haka tene nathI. mATe maLelI mudata sudhImAM pratijJA patrane viyaarii yathAsthita uttara 25o. yadi rAgAdveSAllobhAdvAnyathottaraM deyAtsa daMDayA ne // 54 somayA pATe 455 mA tAte ne yo25 thAya che. taduttaraM dvividhaM zrAvyamazrAvyaM ceti te uttara - be prakAranuM che eka nyAyAdhIze sAMbhaLavA yogya ane bIjuM nahi sAlA yAya. tatra zrAvyaM tu temA samayA yogya uttara :-- cAra prakAranuM che. arthipratijJAM daSdaiva pratyarthI cottaraM likhet // tadvai caturvidhaM satyaM pratibhu vyApakaM tathA // 30 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) asaMdigdhamiti proktaM sUttaraM nirNaye budhaiH // yena prakRtasAdhyArthasiddhiH pratyarthinaH sphuTaM // 31 // vAdinI pratijJA joneja pratyarthI ( prativAdi) je uttara Ape te cAra prakAranA hAvA beie. satya, pratibhu, vyApaka tathA asaMdigdha tevA uttarane nirNaya karavAmAM DAhyA purUSoe sArA uttara mAnyA che tenA uttarathI cAlatA viSayamAM prativAdIne sAdhya arthanI siddhi thAya che. yathA zatamudrA etasmAdyAcayAmItyarthinokte satyaM dAtavyAH sNtIti satyottara jemake huM AnI pAse sA rUpiyA mAguMchuM; ema vAdi kahe eTale prativAda kaheze ke hA; te mAre ApavAnA che. e uttaranuM nAma satya uttara (1) kahevAya. acala raSTrArtAgheradharmadenupratipAna pratimUH pratiAdi vAdinuM lakhANa bheTa tenAthI viddha dharmavALA hetunu pratipAdana kare te pratibhra (2) kahevAya. phezaprAmAvinAmayutaM cApa, deza, gAmAdi nAma yukta je uttara te vyApaka (3) kahevAya. satyametAva-dvaitanya vAtavyA paraM macetastha tattva tamannItyasaMvi" / mAryAdine eTalA pigmA devA che paraMtu tenA adalAmAM meM tenuM ATaluM kAma karyuM che te asaMdigdha (4) uttara kahevAya. azrAvyuM = paMcaviyaM / azrAvya uttara pAMca prakAranAM cheH-- saMdigdhaM prakRtAdbhinnamatyalpamatibhUri ca // paikSakadezavyApyaM yacchrAvyaM naivottaraM hi tat / / 32 / / saMdigdha, prakRtathI bhinna, atialpa, atizrvaNu, mukhyatA eka bhAga, e pAMca prakAranA uttara azrAvya eTale adhikArie sAMbha LavA yogya nathI. cadhA rAtamudrA anena pradItA sutte tti Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 5 ) rAtamudrA yA tapaLA tti saMvinheM jemake A manuSye sA sAnA mahAro lIdhI che ema kahe, prativAdi kahe ke sA mArA ke sA payA e uttara saMdigdha kahevAya. suvarNazatAbhiyoge paNazataM dhArayAmItiprakRtAdinaM senAmArAnA kAve chatAM huM teA seA rUpiyAnA devAdAra huM AvA prativAdinA uttara te prakRtathI bhinna eTale cAlatI khAbatathI judo kahe. vAya dhruvaLerAtAmiyAna paMceya dhAyAmIti atyayam, sAsAnA merAnA dAve che tema chatAM huM te pAMcaneja devAdAra huM e prati. vAdinA uttara ati alpa kahevAya surnarAtAmiyone sAM thAcAmati pratimA sA mArAnA dAve che paNa huM eka hAra ma rAnA devAdAra chuM eA prativAdine je uttara te te ' atibhUri ' eTale hadathI ? uttara kahevAya mUvaLamAmone vastrane yuphItAni na mUtranani phAta pacApa vAdi kahe ke me' ane vastra tathA ghareNAM beu ApyAM che, tyAre prativAda kaheze ke mane vaAja ApyAM che, ghareNAM nathI ApyAM, e uttaranuM nAma eka deza vyApi,' eTaluM leMNAnA eka bhAganI mulatavALA uttara kahevAya hata dRzaM pratyArthIlikhitamuttaraM prADvivAko na zRNuyAdityarthaH prakArathI lakhelA prativAdIno azrAvya uttara adhikArIe sAMbhaLavA nahi tala tyAra pachIH---- * pratyarthyantaramAdAya tadAlocyAdhikArabhRt // punarAvedayellAtumarthinaM ca taduttaraM // 34 // tadAlocya punazvArthI RNilekhAbhighAtakRt // devAdutarametAvatkArya puSTidaM bhavet // 35 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viruddhamanyathA pUrvAparatvena smRtaM tataH // pratijJAbhaMgahInatve syAtAM kRtyArthahAnide // 36 // prativAdino javAba laI adhikArIe tapAsavo ane pachI vAdine vaMcAvo, te uttarane javAba vAdi pAsethI adhikArIe pharI le. pachI te uttarane joIne vAdi prativAdinA uttarane naSTa kare evo uttara Ape te te uttara tenA mukadamAne puSTikAraka thAya che. vAdie karelI pratijJA lekha ane prativAdie ApelA javAbo pratiuttara pUrvApara vidhI na hovAM joIe, je vAdine javAba vidhI thAya te tenI pratitAno bhaMga thAya che ane pakSanI hInatA thAya che ane tenA kezane hAnI pahoMce che. vArinA pratijJApane pUrva dikSita tathaiva savistaraM prativAdyuttottaradAnakAle punarlekhyaM anyathA puuvaMvidana pratijJAmA pakSInatA 4 vAdie pratijJApatramAM pUrve je lakheluM teja pramANe vistAra sahita prativAdinA kahelA javAbane pratyuttara ApavA vakhate vAdie pharIne lakhavuM. vAdi tevo pratyuttara na Ape te pUrvApara virodha thavAthI pratitAne bhaMga thAya. ane pakSanI hInatA thAya. TTInatA paMjA sthAt hInatA pAMca prakAranI che tathA hite A prakAre - niruttaraH kriyAdviSTo nopasthAtAnyaduttaraH // bAdata apati mInag iaa | 7 |. nirUttara, kriyAdiSTa, nepasthAtA, attara, Ahuta prapalAyana e pAMca prakAra hInatAnA che. 9 ti vividha vati ta Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) nittara puchavA chatAM kaMI uttara na Ape te nirUttara ena.i cAturthaLAnyathA Dhilana ziyAlika lakhavAnI kriyAmAM capaNathI ulaTuM lakhe te kriyAdiSTa kare chUTe prati heta tapazyAti uttara puchatAM cAlatA viSayathI khasI jAya te nepasthItA. ke - canyathA ta toyuttara puchatAM chatAM kaMI judoja uttara Ape te anyaduttara; gAdU ti pata ra paMcama belAbe sane nAzI jAya te prapalAyana, e pAMca prakAranI pakSahInatA darzAvI. punazcAdhikArI tallekhaM pratyarthine nivedayet // tataH pratyarthyapi ca tallekhaM vAcayitvottaraM likhet / / satyaM cetsiddhimAnoti viparitamathonyathA // 38 // pharIne adhikArio vAdine te lekha pratyathI (prativAdine) de. khA, prativAdie te lekha vAMcIne pratyuttara lakhavo. te lekha mudAsara hoya to kharo thAya che nahi te khoTo thAya che. tatodhikArI patracatuSTayaM gRhItvA prAvivAkAgre sthApayet sa ca sabhyaiH saha vivicya ubhau prati sAkSyAdisAdhananirdeza suta pachI adhikArIe (sarastedAre) vAdi prativAmiA uttara pratyuttaranA cAre kAgaLe nyAyAdhIzanI pAse mUkavA. nyAyAdhIze sabhyanI sAthe tenuM bAbara vivecana karI vAdi prativAdi beu pakSane sAkSI Adi purA ApavAne pharamAvavuM. tatra tathA jicalo ati tyiA te sabhAmAM sabhya kevA ane keTalA joIe, te kahe che - Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) zatrau mitre samAH zAMtAH nispRhAH satyavAdinaH // zrutAdhyayanasaMpannAH paralokabhayAnvitAH // 39 // niHkrodhAzca nirAlasyA dharmajJAH kulajAH sataH // paMcasaptAya bhUpena zuddhAH kAryAH sabhAsadaH // 40 // zatru tathA mitrane samAna nyAya ApanArA, zAnta, nispRha, satyavAdI, zAstranA bhaNelA, paralAkanA bhaya rAkhanArA, dharahita, ALasa vagaranA, dharmane jANanArA, ane satpuLamAM utpanna thaelA evA pAMca athavA sAta sabhAsadA rAjAe nImavA. te samyAzraNomAvidyutumi tamanyathA vanti tA TUMkayAH curiyAda te sabhAsadA lAbha Adi hetuthI khoTuM kare te daMDane pAtra thAya che te kaheche: lobhAdveSAddbRhanmitrakathanena krudhAnyathA // kRtiM kurvanti ye sabhyA daMDyA bhUpena te sadA // 41 // rAjAnA te sabhAsade lAbhathI, dveSathI ke kAi moTA mitrana jathI athavA krodha pAmI nyAyane badale anyAya kare te rAjAe hamezAM tevA sabhAsado daMDa karavA yogya che. homAvito nyuyAvadhimya evaMdaMDa grahaNamucitaM na punarajJAnAdviruddha vAdibhyaste tvayogyatvena samAto niyoA pati lAbhAdika hetuthI je te sabhAsade jU elIne anyAya kare teA rAjAe daMDa karavA yAgya che paraMtu asamaNuthI virUddha khelIne anyAya kare te te sabhyapaNAne lAyaka nathI ema jANIne sabhAmAMthI kADhI mUkavA. hato svavatAo nAmAni zilpa mUpattavRtti gherAyeta rahyA. pUrve AjJA karelA 0. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdi prativAdio pita pitAnA sAkSIonAM nAma lakhI temanI sAthe sabhAmAM praveza kare. zrutvobhau sAdhanAjJAM tAM svasvapakSasamarthaka // sAkSinAmAni saMlikhya sthApayettAM puraH prabhoH // 42 // ubhayoH sAkSiNo grAhyA nispRhAH shuddhvNshjaaH|| dezakAlavicArajJA apaugaMDA niranvayAH // 43 // e prakAranA sAdhananI AjJA sAMbhaLIne pita pitAnA pakSane samartha na kare evA sAkSIonAM nAma lakhI te patrane nyAyAdhIzanI samakSa mukavuM. beu pakSanA sAkSIo pavItra vaMzamAM utpanna thaelA, koInI spRhA nahi rAkhanArA, dezakALane vicAra karanAra, pukhta umaranA tathA taTastha, tevA purUSo sAkSI ApavA gya gaNAya che. te svAminA misAmA ghA game te te potAnA gAmamAM janmelA ho, kivA bIjA gAmamAM janmelA ho. pravivAra tA cAranirnnyN vetanaM sAkSyairzvayAnusAreNobhAbhyAM dApayaditi te usane nakAla thAya tyAM sudhI te sAkSInI lAyakAta mujaba bhathuM nyAyAdhIze vAdi prativAdI pAsethI apAvavuM. aza tatkRtyamukhya have sAkSIenuM kAma kahe che - ___ Agatya sAkSiNo brUyuH sAkSyatAM kRtyasAdhane // - dharmeNa svasvapakSe ca yathAnIti dvayorapi // 44 // vAdi tathA prativAdI beu pakSanA sAkSIo AvIne te kAryanA sAdhana age pita potAnA pakSamAM dhamathI nIti pramANe sAkSI Ape. hAphijha Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 70 ) Agatya pakSadvaye sAkSyatAM vaktumudhuktA bhavaMti tadAprAvivAko rAjyaprabaMdhatayA tAn minAn sthApayitvA sveSTazapathAdiniyama ra thitva sAkSya kR i be pakSanA sAkSIo kacerImAM AvIne sAkSI puravAne taiyAra thAya tyAre nyAyAdhIze kAyadA pramANe temane jUdA jUdA rAkhI, temane iSTa devanA segana ApI sAkSI levI. AhUtAn sAkSiNaH sarvAnsthApayecca pRthak pRthak // sabhAntoviditAcArAnmaMtrIyAjJArthasAdhakAn // 45 // kRtasnAnArcanAnpUrva niyamya zapathairnRpaH // pRcchetsatkRtya saMbaMdhaM tatkRtye ca yathAvidhi // 46 // - bolAvelA beu pakSanA saghaLA sAkSIone jUdA jUdA rAkhavA, te sAkSIo sabhAmAM vartAtA niyamonA jANanArA ane maMtranI AjJA pramANe yathAsthita vartanAra hovA joIe. prathama teo snAna karI ( ISTadevanuM) arcana karI rahe tyAra bAda rAjAe temane prathama segana ApavA. temane satkAra karI te mukadamAnA saMbaMdhamAM je satya teo jANatA hoya te yathAsthita nyAyAdhIze pUchavuM. kayA varNane kevA sogana ApavA te kahe che - vitraM yajJopavItena kSatriyaM ca kRpANataH // godevabrAhmaNaivaizyaM zapecchUdraM tu pAtakaiH // 47 // . brAhmaNane jaInA sogana ApavA, kSatrIne talavAranA, ane vaizyane gAya, deva tathA brAhmaNanA ApavA; ne te "amuka pAtaka tane lAgaza" ema kahI pAtakanA sagana ApavA. ane kyAM kyAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) pAtaka kahevAM te. darzAve che:-- strIbAlagarbhaghAte yajjIvAnAmagnipAtane / pApaM tatsarvamApnoti yaH sAkSyamanRtaM vadet // 48 // strI hatyA, bALa hatyA, garbhapAta tathA vAne agnimAM bALavAthI je pApa thAya che te saghaLAM pApa je sAkSI huM kheAlaze tene sAgaze. dAnapUjAdijaM punyamasatyena vinazyati // jJAtveti sAdhanaM brUyuH sAkSiNaste yathAyatham // 49 // je AgaLa dAna, pUzna ityAdi karIne punya upArjana kareluM haze te jUThI sAkSI puravAthI nAza pAmaze mATe je jANatA hAya te kharekhara A kAmanA sabaMdhamAM sAkSIoe kahevuM. kIdRzAH sAkSiNo mAnyA bhavatItyAha || kevA sAkSIonI sAkSI mAnavA yAgya che te kahe che: yathArthavAdI nirlobhaH kSamAdharmaparAyaNaH // nirmoho nirbhayastyAgI sAkSI mAnya udAhRtaH // 50 // lobhI gadgadavAg duSTo rUddhakaMTho viruddhavAk // krodhI vyasanasevI ca sAkSyamAnyaH smRto budhaiH // 51 // yathArtha mosanAreza, nirdolI, kSabhAvANI, moharahita, nirbhaya tathA tyAgI ( dAna punya karanAra ) eTalAM lakSaNavALA sAkSI mAnya karavA yogya che, solI, gaddagach vAsI golanArI, huSTa, molatAM ISAha Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 72 ) jAya tevo, virUddha belanAro, krodhI tathA vyasanI eTalAM apalakSaNa vALe sAkSI mAnya karavA yogya vidvAnoe gaNyA nathI. vAdisAkSyabhavanAnaMtaraM pratyarthisAkSiNo brUyurityAha // vAdinI sAkSI thaI rahyA pachI prativAdinI sAkSI levI, te kahe che - . ekapakSasvarUpAptiM sAkSyaM syAtpUrvavAdinaH // tabhittau punarbrayAtsAkSI pratyarthinaH sphuTaM // 52 // eka pakSanuM svarUpa jANavAmAM Ave mATe prathama vAdinI sAkSI thAya; te purI thAya eTale prativAdinI jAhera rIte sAkSI levI. etadrItyA prAvivAkena pUrvavAdisAkSyAdAne prArabdhe pratyarthI ta sAkSinimitaM tadanucaratvAdidoSapratipAdanapUrvakatvenApramANatvaM ravivAre hiMda pulityA upara kahyA pramANe prathama vAdine sAkSIonI jubAnI zarU karyA pachI sAkSI vAdine nekara che ema deva batAvI te jubAnI pramANabhUta nathI tema te prativAdI kahe te adhikArIe zuM karavuM. arthino'nucaro mitraM sahavAsI kuTuMbajaH // RNArtazceti tatsAkSyaM gRhIyAdivyapUrvakaM // divye gRhIte'satyatvaM sAkSiNAM ca sphuTaM bhavet // . daMDyAH pRthak pRthak drammairyathAdoSaM ca dharmataH // 53 // vAdino koI cAkara, mitra, pADesI, sago athavA devAdAra sAkSI ApavAne AvyuM hoya te tenI seganapara jubAnI levI; segana Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) . sIdhA chatAM te sAkSI jUnI pure che ema pratyakSa jaNAya to je sAkSInA jevA doSa eTale gunhA haiAya te prakAre temane bhinna, bhinna daMDa ( sikkAnA ) nyAyAdhIze karavA. parva dhAvilAcamanAro prativaadisaakssinno'pi sAkSyaM dadati tataH prADvivAka ubhayasAkSiNAM sAruM mUhavA punaH ihraryAAida, rIta pramANe vAdinI sAkSI thai rahyA pachI prativAdi peAtAnA taraphanA sAkSI paNa ApI rahe tyAra pachI beunI sAkSI laine nyAyAdhIze zuM karavuM te kahe che:-- sAkSyuktaM prADvivAkazca vimRzya sutarAM dvayoH // kasya vAkyasya prAmANyamiti sabhyairvivecayet // 54 // . beu taranA sAkSIoe ApelI jubAnIone nyAyAdhIze sArI peThe vicArI jovI. pachI kAnuM vAkya pramANa che; e bAbata sabhyonI sAthe vivecanapUrvaka tapAsavuM cadyarthI sAkSyAmi coti samarthana tu na rAvatta saM5H // jo dipotAnA sAkSIethI pAtAne dAvA sAbIta karavAne samarthana thAya te te krUDa karavAne pAtra thAya che te kahe cheH-- = na zaknoti niyogaM svamarthI sAkSyAdihetubhiH // samarthayitumeSaH syAdrAjyadaMDyazca pratyuta // 55 // mithyAbhiyogI pakSArtha ninhute cedamuM bhayAt // tadapi daMDyatAmAyAt niyogadviguNairdhanaiH // 56 // peAtAnA sAkSI ityAdi hetuthI vAdi dAvA sAbIta na karI rAke to te ulaTA rAjya daMDane thAya che. pAtAnA khATA pakSane sAkhI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (198) ta karavAne vAdi athavA prativAdi satyane geApavI rAkhete te dAvAnI rakamathI khamaNI rakamanA daMDane pAtra thAya che. cAt niyamitA sAkSiLopi anRtaM vakRtti taddA ji cAlyAhna sAgana khAdhelA sAkSIe kadI jUThuM khele te zuM karavuM te kahe cheH---- vAdinaH sAkSiNo'satyaM vadeyuzvanRpAgrataH // daMDyAH pRthak pRthak rupyairyathAzakti yathAkulaM // 57 // vAdinA sAkSI rAjA-nyAdhIzanI samakSa jU uN beletA temanI jAti tathA zaktine anusAre darekanA rUpAmeArathI daMDa karavA. pratyarthisAkSiNo'pi asatyAH syustadA kiM karoti maMtrI tadAha // prativAdinA sAkSIo paNa jAtA hoya tyAre maMtrI zuM kare te kahe cheH-- sAkSiNo vAdinaH satyA asatyAH prativAdinaH // 4 raghupa levA zi samipa sayaM huM vRothane 8nA dApayedRNinA dravyaM sAkSiNaste pRthak pRthak // daMDanIyAH punanaivAdeyAH syuH sAkSikarmaNi // 59 // vAdinA sAkSIe kharA hAya ane prativAdinA sAkSIo jU bAlyA hAyatA karajadAranA devAnI rakama pAMca, cAra athavA traNa TakAnA vyAja tathA kharaca sAthe karajadAra pAsethI vAdine eTale leNudArane apAvavI ane sAkSIonA judA juo daMDa karavA ane rIne tene sAkSInA kAmamAM khelAvavA nahi. jazritsAkSI hatyavahA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnajApi mU mA viryamityadi che koI sAkSa kAmanuM svarUpa jANyA chatAM paNa kahe nahite karavuM te kahe che - yo naraH kaTasadabhAvaM jAnannapi vadena vai|| sa kUTasAkSivadaMDyo nRpeNa zataraupyakaiH // 6 // - je sAkSI kharUM kivA khoTuM che ema khAtarI pUrvaka jANa hoya tema chatAM kahe nahi; te jUThA sAkSInI peThe so rUpiyAnA daMDane pAtra che. samayasAkSiAmasatya gRpamAM vibhinyAhu | ubhaya pakSanA sAkSIo juThA heya nyAyAdhIze zuM karavuM te kahe che - ubhayoH sAkSiNo'satyAzcedanyairguNavattamaiH // nRpeNa nirNayaH kAryaH svAhUtaiH sAkSibhistadA // 61 // brAhmaNakSatriyavizaH kRtye'satyaM vadaMti cet // daMDayitvA pravAsyAzca na zUdre sAkSyayogyatA // 62 / vAdi tathA prativAdi beunA sAkSIo jUThA hoya te bIjA gu. NavAnuM sAkSIone rAjAe belAvI pitAe bolAvelA sAkSIothI kAmane nirNaya karI le. brAhmaNa, kSatrI tathA vaizya jAtine sAkSI. juhu bole te temane daMDa karI gAma bahAra kADhI mUkavA. zakane sAkSI puravAnI yogyatA nathI. anyakSiAmamave kiMjAI mitrAdu bIjA sAkSIonA abhAve rAjAe zuM karavuM te kahe che ubhAnumatimAdAya kAryaH sAkSI svadharmabhRt // eka eva hi zuddhastu muNavAn satyavAk zamI // 63 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (79) vAdi tathA prativAdi beunA abhiprAya lai nyAyAdhIze pavitra, guNavAna, satya kheAlanArA tathA zAnti guNavALe svadharmI evA eka sAkSI 12. nanu sImAvAdAdiviSayeSu bhUpa svasthApitasAkSi bhirnirNayaM kartuM zaknoti anyeSu ca RNAdAnAdivyavahAreSu sAkSya bhAve lekhapatrAdyabhAve ca kathaM nirNayaM kuryAdityAha // bhatre akSara zaMkA uThAvaze ke sImADA sabaMdhI takarAre! vagere kAmamAM rAjAe pote meLavelA sAkSIethI kAmanA nirNaya karI zake che paraMtu khIjA leNA deNA vagerenA kachuAmAM sAkSI tathA lekhapatranA abhAva sate zI rIte nirNaya karI zake, te kahe che:-- arthipratyarthinoH syAtAM sAkSiNau cenna bhUpatiH // kRtyatastvamajAnAnaH zapathaM tatra kArayet // 63 // taddevavanhiyAtrApogurUNAM niyamAt kramAt // dvijakSatriyavaizyebhyaH zapathaM kArayettataH // 64 // mAsapakSAvadhiM kRtvA kArayecchapathaM nRpaH // tajjAdhivyAdhivanhyApomaraNaM jAyate na cet / / 65 / / lokAdhikAribhirdivyaM pramANamiti manyate // satyamatarbhavetkaSTaM taccedbhavati cAnyathA // 66 // mahIpAlastataH samyak parIkSyobhayasatyatAM // sabhyasaMmatimAdAya vadejjayaparAjayau // 67 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ). ityaM samAsataH prokto vyavahAravidhikramaH // yasya smaraNamAtreNa mAnavo vaMcyate na kaiH // 68 // iti vyavahArakRtiprakaraNam // vAdi tathA prativAdI beunA kAmamAM sAkSIo na maLI Ave te te beune te tenuM rahasya nahi jANanArA rAjAe sogana ApavA. brAhmaNa, kSatrI tathA vaione temanA deva, agni, jAtrA, pANI ane guranA sogana krama pramANe ApavA; eka mAsa ke pakhavADIAne avadhI bAMdhI te zapatha nyAyAdhIze ApavA. teTalI mudatamAM te jUThA zapatha lenArane te kRtyathI kaMI vyAdhi athavA agni ke jaLa saMbaMdhI pIDa athavA maraNa thAya che ke kema te jevuM kAraNa ke lokanA adhi. kArIo te pIDAne dIvya pramANa rUpa mAne che. je jUThA sogana khAya te avazya kaSTa thayA vinA rahetuM nathI. upara pramANe divya zapatha ApI rAjAe beunuM satya tapAsI jevuM; pachI sabhAsadone mata laI jaya parAjaya jAhera karavo. upara pramANe TuMkAmAM vyavahAra vidhine. kema kahyuM; jene smaraNamAM rAkhavAthI mANasa kadI ThagAto nathI. e prakAre vyavahAra vidhi saMpUrNa thaze. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ) atha RNasvarUpamucyate // suvarNavarNo'bhranarendrasUnuH krauMcAMkitaH zrIsumatirjinendraH || RNa pradAnagrahaNAdhikAraM pravaktukAmaM sumatiM pradeyAt // 1 // sAnAnA jevA varNavALA krAMca pakSInA lAMchanavALA abhrarAjAnA putra zrI sumati jinendra devA leNAnI Apale sabaMdhI adhikAranuM 33 pravivezana vAmAM bhane sahamuddhi mApa tatra kiM nAma RNam 3 nevu ? yAcitena dhaninAtha kenacit dIyate saniyamaM parAya yat // tadRNaM nigaditaM budhairmiSalobhataH pratidinaM suvRddhikRt // 2 // kAi mANasa dhanavAnanI yAcanA kare ke mate amUka rakama , Ape| ' tenu vacana sAMbhaLI dhanavAna vyAjanI lAlacathI amuka vyAja harAvI tene amuka niyamathI nANAM dhIre tene vidvAnae ' rUNa ' e akSaranu nAma pe che. te pratidina vRddhi pAme che. tatkena kadA grAhyaM tadAha || 3204 a mane myAre setuM te he che: kuTuMbAvanadharmApamitrAdyAvazyakarmaNi || nirddhane nAnyathAvAptau RNaM grAhyaM ca RkthinaH // 3 // pratimAsaM miSaM dadyAt vRddhau duHkhaM mahadbhavet // punazca niyate kAle deyAt svaM so'dhamarNakaH // 4 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (02) kAle vyatIte niyate tamarNena yAcito || spi no dadyAt tadA RkthI rAjAnaM svaM nivedayet // 5 // kuTuMbanuM rakSaNa karavA rUpa dharmamAM Apatti AvI hoya tyAre ane mitranuM avazya karma hAya ane khIjI kAi rIte nANAM na maLe teA nirdhanane gRhasthanI pAsethI nANAM vyAje levAM paDeche. lIdhA pachI karajadAre pratimAse tenuM vyAja ApI devuM joie, te na Ape ane devI rakama vadhI paDe te vadhAre duHkha thAya. karajadAre TharAvelI mudate nANAM bharI devA. nANAM bharavAnI rAvelI muddate karajadArathI nANAM na bharI zakAya ane ledAra mAgaNI kare te chatAM nANAM na ApI zake teA pachI te ledAra rAjAne praryAda kareche. dhanI cA pItyA vyaM tecAt dhanI kevI rIte nANuM dhIreche te kahe cheH-~~ athIM svanAmayuk lekhapatraM pratyarthinaH purA // svasAkSipitRpaitAmahAdinAmayutaM sphuTaM // 6 // lekhayitvA dhanI deyAdrajatAni yathAvidhi // samiSaM sapratijJaM ca miSaM bhinnaM ca varNazaH // 7 // dhanavAna putre peAtAnA nAmanA lakhANavALA patramAM paisA vyAje lenAranI rUbarUmAM tenA sAkSI tathA khApadAdAnA nAma, vyAjanA dara, rakama, tathA pratijJA (paisA pAchA ApavAnI muddata ) vigere cAkhI rIte lakhAvIne rUpi vigere yathAvidhi dhIravuM, jAti pramANe vyAja juduM che. te A pramANe: brAhmaNakSatraviTzUdrAn zulka lobhena ceddhanI // deyAdraupyAna lekharItyA dvitrivedeSusaMmitaM // 8 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miSaM vRddhitayA grAhyaM pratimAsaM pratijhyA // punazcaturvidhA proktA sA dRddhiH zattyapekSayA // 9 // caRddhiH smRtA cAdyA kAlikA kAritA tathA // kAyikA ceti vijJeyA sarvasaMpatpravarddhanI // 10 // ApatijJAMtamekApi na dattA cedvarATikA // tadekIkRtya tAM ddhiM taddhiH prathamA matA // 11 // mAsapakSadineSvetadrajatAnAmimAmahaM // vRddhiM dAsyAmi niyatAM kAlikA sA smRtA budhaiH ||1naa mAsakRtapratijJAyAM no ceddAsyAmi kiMcana // dAsyAmi dviguNAn ropyAniti vRddhistu kAritA // 13 // kRtamAsapratizopi miSaM dAtumazakuyAt // dehena sevAM dhanino vRddhiH sA kAyikA matA // 14 // brAhmaNane, kSatrIne, vaizyane ke zadhanI vyAjanA lobhathI jene piyA dhIre tenI pAsethI be, traNa cAra athavA pAMca TakAnA vyAjanI upara pramANe rUpiyA ApavAnuM nakkI karyA pramANe vyAjanI rakama prati mAse caDhecaDhI levI. zaktinI apekSAe vyAja levAnI paddhati cAra prakAranI che. eka cakravRddhi vyAja, bIjuM kAlikA, trIjuM kAritA ane cothuM kAyikA A cAre vyAjanI paddhatio saMpattine vadhAranArI che. karelI mudata sudhI vyAjanI eka keDI paNa devAdAra na bhare te te vyAjanI rakama muDI sAthe umerI te rakama thAya tenuM vyAja gaNavuM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) ema uttarAttara vyAjanuM vyAja gaNavu te cakravRddhi kahevAya. amuka mAsa, pakSa athavA divasane sArU ATalA rUpiyAnI amuka cokasa vRddhi ApIza, evI vRddhine vidvAnoe kAlikA kahelI che. amuka mAsanI muddata karI hoya te muddatanI aMdara jo na ApI zakAya te muDIne khamaNI karI rUpiA ApavA te kAratA kahevAya che. amuka mAsanI muddatathI rUpiyA lIdhA tenuM vyAja ApavAne zaktimAna nathI, paraMtu tenA badalAmAM peAtAnA dehathI tenI cAkarI kare te kAyikA kahevAya che. cadaLa muddattA verAAMtara ttavruttimA || kA manuSya rUpiyA lai dezAMntaramAM nAzI jAya te pachI zuM karavuM te kahe cheH-- gRhItvArNa RNI gaccheddezAdezAntaraM tadA || tadAgate'bde mAsavRddhirdviguNA syAditisthitiH || 15 // kadAcit karajadAra nANAM laI dezamAMthI khIjA dezamAM nAzI jAya tA AvatA varSamAM eTale bIjA varSamAM tenI pAsethI bamaNuM vyAja dara mAse levuM evI rIta che. svaverAyo'pa LI dhaninA yAjyamAno dharma na reyAdi yuddhanIyAda // karajadAra dezamAM hAya, ledAra tenI pAse udharANI karatA heya tema chatAM dhana na Ape te leNadAre zuM karavuM te kahe cheH-- gatvAbhiprAyasarvasvaM rAjAnaM pratibodhayet // -tativiSNu sRSaH samyamAtraghyAyattataH| 6 / / AdAnAnho niyogAhaH paryantamiSayuk dhanaM // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (82) dApayeddhanine bhUpaH savyayaM cAdhamarNakAn // 17 // leNa pitAnI saghaLI hakIkta rAjAne nivedana karavI, rAjAe sabhyonI sAthe te bAbata para pukhta vicAra karI vAdi prativAdIne bolAvavA. prativAdI pAsethI paisA uchIne lIdhA te dIvasathI te dAvAna dIvasa sudhI vyAja sAthe ane vAdine thaelA kharaca sAthe nAmapAkA. Adhibhedena vRddhibhedAnAha // gI! bhUlI thaa5NanA bheda pramANe vyAjane bheda darzAve che - hiraNyadhAnyavastrANAM dvitrituryaguNA smRtA / / dhau vRddhidhaninA sarva vastu rakSyaM prayatnataH // 18 // yo zakto pAlituM naiva mAnavo godhanaM striyaM // cAdhi rakSedyadA tau ca vRddhiM dAsyatyanakAH // 19 // hiraNyAdyAdhau kramazo dviguNA triguNA turyaguNA vRddhirdAtavyA dhaninA sarva dhanaM yatnato rakSaNIyaM gomahiSyAdikaM striyaM vA pAlitumazaktaH san kasyacidAdhi rakSettadAnekadhA miSaM deyaM ityarthAyattamocanakAle mUladravyaM datvA gavAdyAdhi mocayet tadA tadvRddhiM miSatayA deyAt strIsaMtativRddhau tu putraM deyAt na kanyA mUlyaM datvA mocayet striyaM kAyena dhanino'nucaryA kRtvA svAsmAnaM miSadAnato mocayet // suvarNa dhAnya vastranI thApaNamAM bamaNuM tamaNe athavA cAragaNuM vyAja levAya che. sarva vastunuM prayatnathI rakSaNa karavuM je manuSya ge. dhana athavA strI vigere pALavAne azakta hoya te chatAM te AdhinuM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (83) rakSaNa kare te aneka prakAre thApaNa mukanAra vRddhi Ape. TIkA-suvarNamAM bamaNI vRddhi, dhAnyamAM tramaNI ane vastramAM cAragaNI vRddhi levAya che. dhanavAna puNe yatnathI thApaNuM jALavI rAkhavI. je manuSya gAya bheMsa vigere pazu tathA strIne pALavAne azakta chatAM koInI thApaNanuM rakSaNa kare te aneka prakAre tene vyAja ApavuM. je thApaNuM choDavatI vakhata mULa rakama ApIne gAya vigere thApaNane choDave te vyAjane paTe vRddhi (vadhAre) ApavI. strInI saMtatInA saMbaMdhamAM vRddhine peTe putra Apa, paNa kanyA ApavI nahi. mUlya ApIne strIne cheDavavI. teNe zarIrathI dhaNanI sevA-cAkarI karI potAnA dehane vyAjathI mukta kare. navAdhidravyaM cauraihRtaM cedbhapo nizcitya cauremyastaddhanaM daatA. gIre mUkeluM dhana erAI jAya te rAjAe tene nizcaya karI cara khoLI kADhI te dhana apAvavuM. jarAstara racAra era oLI kADhavAmAM rAjA zaktimAn na thAya te gIra rakama jeTaluM dhana rAjAe potAnA bhaMDAramAMthI ApavuM. pratyAha mazaktazcecaurAdbhapo hi yaddhanaM // svakoSAttanmitaM dravyaM yuktaM dAtuM ca RkthinaH // 20 // ceree careluM dhana rAjAthI meLavI na zakAya te teTalIja kIMmatanuM dravya rAjAe pitAnA bhaMDAramAMthI kADhI leNadArane ApavuM e yogya che. prati vRddhi mavati phatyAhu paraspara mitrAcArInA saMbaMdhamAM ApelA dhananI vRddhi thatI nathI te kahe che - Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84 ) zrItyA dattaM tu yadravyaM varddhate naiva tatkadA || yAcite varddhate dattaM pratimAsaM miSakramAt // 21 // prItithI ApeluM dhana teA kAMi vadhatuM nathI paNa yAcanA karavAthI Apelu hAya tenuM pratimAse vyAja vadhe che. pitRRRLa putrasthamiti niyatatayA klIbatvAdidoSayuktAnAmapi RNadAtRtvaprasaMge tdvaarnnaacAr. bApanuM devuM che.kArAee Apavu e niyamathI napuMsakAdi doSa vALA rogISTa putrAne paNa devuM ApavAnA prasaMga Ave tenA nivA raNane arthe vizeSa kahe che: satsu putreSu tenaiva RNaM deyaM sutena ca // yena pitRvasuprAptaM bAMdhavadhirAdiSu // 22 // ghaNA chekarAo chatAM devuM teja cheokarAe ApavuM ke jeNe napuMsaka, AMdhaLA tathA meherA tyAdika bhAI pAsethI khApanuM dhana meLavyuM hoya, avibhaktabhrAtRbhirdepatImyAM pitRputrAbhyAM vAvazyaka kRtyArthamRNaM sarvAnumatyaiva grAhyaM vibhaktebhyastu dhanI prAtibhAvyatayaiva deyAt tavAda avibhakta thaelAM eTale jUdAM nahi thaelAM bhA, daMpatI ( strI, purUSa ) pitA putra vagerene Avazyaka kAmane mATe devuM karavu paDe to te karaja sarvanI anumatithI karavuM. ane vaheMcAyu hoya te dhrutIe jAmInagIrIthI dravya dhIvuM te kahe che:-~~ bhrAtRNAmavibhaktAnAM daMpatyoH pitRputrayoH // RNalAbhastvekamatyA vibhakte prAtibhAvyataH // 23 // bhAio, strI purUSa, pitA putra; temane veheMcaNa na thai hoya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 85 ) to devuM karatAM sarvanI anumati levI; vaheMcAi gayu hoya te dhanIe jAmInagIrIthI nANAM dhIravAM. avibhaktAnAM RNalAbhaH sarvAnumatyA syAt vibhaktAnAM tu prAtibhAvyataH / dInatvAditi lAbhaH // iti dAnasyApyupalakSaNaM // avibhakatAne RNane lAbha satranI anumatithI thAya che, ane vibhakAne jAmInagIrIthI thAya che. dInapaNuM heAvAthI lAbha zabda kA che. dInane Apavu' te dAna e dAnanuM upalakSaNa jANavuM. hiM nAma prAtimAghyamityAha have jAmInagIrInuM lakSaNa zuM te kaDe cheHprtibhuuH sadRzastasya bhAvastaddharmazaktitA // prAtibhAvyaM tridhA proktaM dRSTipratyayadAnataH || 23 // jAmIna lAyaka hovA joie. jAmInapaNuM athavA jAmInanA guNa ane zakti tene prAtibhAvya kahe che. te jAmInapaNuM dRSTi, prama ane dAna; e traNa prakAre jANavu. ne thAyasmin jAhe tvamena yAyisi tenIciSyAmi kRti. jAmIna leNadArane kahe che ke jyAre tuM e mANasane mArI pAse mAgIza teja vakhate huM tane tene batAvIza; e dRSTi pratibhU kahevAya. pratyaye vadhA ayametatputraH saputraH kulInostIti matpratyayenAsmai yathAyAJca dravyaM prayacchAyaM tvAM kadApi na vaMcayiSyata iti nAza dhIranArane jAmIna kahe che A amuka mANasanA putra che; chekarAvALA che; kulavAna che mArI khAtrIthI te mAge eTalI rakama Apa; e tane kadApi ge tevA nathI; evuM kahevuM te pratyaya pratibhU kahevAya. tAnA cayA tvamenaM prati kiMcidyAcase ayaM dAsyati zighrameva anyathaitatkAle'haM nAbhyAti tti tuM enI pAse lagAra mAgaNI karIza ke te tene tu Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rata ApI deze. ane je te nahi Ape to tenI vatI huM tane A pIza e dAna pratibhU kahevAya e prakAre jAmInagIrI traNa prakAranI che kiMca:-- gRhItadravyo niHsvazcet pratibhUrdhanavAnyadA // mUlaM datvaiva sarva tatkuryAttaM niHNaM tathA // 24 // - karajadAra khAlI thaI gayo hoya ane jAmIna dhanavAna hoyato sahArane bhAna he 5 tena vAyA bhuta 42vo. RNI yadi niHsvaH pratibhUzca dhanavAntadA sarvamUlaM datvaiva taM RNinaM nirRNaM kuryAditi bhAvaH / 39 nidhana 24 gayo hAya ane mIna dhnvAna hoya te teNe saghaLuM mUla leNadArane Apane te karajadArane rUNa bhuta zve! ye nAva che.yadi ekasmin kRtye bahavaH pratibhuvastadA svasvAMzAnusAreNa dravyamekIkRtya dhaninaM dadyuH 6 ye ityamA ghaNuM jAmIna hoya te pita pitAne bhAge jeTalI rakama Ave te rakamane ekaTho karI dhanavAnane ApavI - " ekakRtye pratibhuvaH bahavaH syuH parasparaM // svasvazaktyanusAreNa dhanine dArekazaH // 25 // ekaja kRtyamAM jAmIna ghaNuM hoya te temaNe paraspara bhAge paDatAM nANAM ekaThAM karI leNadAranA leNu paisA ApI devA darzanapratibhUrdhanitRptaye kRtakAlAvadherRNino dezAntaragatatvAttadaMte taM darzayitumazaktazceddhanI tasmAdrajatAni gRhNIyAttadyuktaM paraM nyAyarItyA pakSatrayAvadhiM punardadyAttadavadhau pratibhUstaM darzayettadA prAtibhAvyatvena mukto bhavet anyathA rajatAni deyAdeva tathAhi // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) karajadArane dekhADavAne jAmInagIrI karelo jAmIna karajadAra dezAntara gaelo hovAthI devAnI mudata purI thayA chatAM dekhADI zake nahi te leNadAre jAmIna pAsethI te rUpiyA levA te yaMgya che, paraMtu nyAya vicArIe te leNadAre jAmInane karajadArane zodhavA bIjI traNa pakhavADIyAnI mudata ApavI joIe ane te ApelI mudatamAM je dekhADI zake te pitAnI jAmInagarImAMthI chUTI zake che. ane na dekhADI zake te karajanA paisA te jAmIna ApavA paDe che. te A pramANe pratibhUradhamArthaM gRhyAtpakSatrayaM prbhoH|| darzayitvA svayaM kAle muktaH svokterbhavedalaM // 26 // jAmIna karaja darane dekhADavA traNa pakhavADiyAMnI mudata mAge. te mudatamAM tene dekhADI zake te te pitAnI bolImAMthI sarvathA prakAre mukta thAya che. __ AdhiviSayamucyate vidhabhAya prabhAvastu datvA gRhNAti raupyakyAn / sa AdhivividhaH prokto niyatetarabhedataH // 27 // gopyabhogyatayA so'pi dvividhaH saMprakIrtitaH // - vakrizvitara mevAkhyAM punaH sa phividha mRtaH || 28 | have AdhinA saMbaMdhamAM kahe che -dhanIne vizvAsa Ave mATe kaMI vastu tene tyAM aDANe mUkI karajadAra rUpiyA le te Adhi kahevAya. Adhi be prakArano hoya che. eka niyata ane bIjo aniyata. vaLI te be prakAra hoya che, eka rASTrIya ane Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) jo bhAgya, vaLI te vadhI zake tevA ane na vadhI zake teve ema be prakAranA hAya che. pramArvizvAsArthe vastuM thaniniphTe sthApyate sa Adhirniyato'niyatazceti dvividho'pi gopyabhogyabhedena dvividhaH yathAyamAdhirvaizAkhazukasaptamyAM rajatAn datvA mocayiSyate'nyathA tavaiveti niyataH / svecchayaiva gRhAte so'niyata eva / gopya stu haimarajata ratnAdiko bhogAnahIM niyatakAlAMte praNazyet bhogyaH // kSetrArAmAdirna nazyati tasya triMzadvarSAvadhitvAt // leNadArane vizvAsa Ave mATe devAne peTe je vastu tene tyAM aDANe mUkavAmAM Ave te Adhi kahevAya, te niyata tathA aniyata be prakAranA che. chatAM te bhAgya tathA gopyu ema be prakAranA hoya che. jemake A aDANe ApelI vastu vaisAkha suda sAtame tamArA rUpiyA ApI huM laI jaiza nahatA te tamArIja che te niyata kahevAya ane karadAra marachamAM Ave tyAre rUpiyA bharI aDANa vastu cheoDAve te aniyata kahevAya--gApya eTale .sonu, pu tathA ratnAdi vagere ke je bhogavavA yeAgya nahi paraMtu rakSaNIya che. bhAgyaH- nakkI karelA samaya pachI nAza thai jAya che te bhAgya; khetara athavA bAga - tyAdi nAza thatAM nathI temanA trIza varSa (bhogavaTA ) avidha che, Adhistu naiva bhoktavyo bhukte tu dRddhihAnitA // gopyasya niyate kAle'tIte svAmI dhanI bhavet // 29 // naSTe tu maulyaM deyaM syAddaivabhUpApadaM vinA // bhogyasyAvadhipUrtI ca RkthI svAmI na jAyate // 30 // aDANe mUkelI vastune leNadAre upayogamAM levI nahi ane jo Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) te le te tene vyAjanI hAni thAya. karavelI mudata sudhI te aDANanuM rakSaNa karavuM mudata vitI javA pachI leNadAra te gaya vastuno svAmI thAya che. rAjA taraphathI ke deva taraphathI AkasmAta zivAya karajadAre aDANe mUkelI vastu leNadArane gharamAMthI nAza thAya to te vastunuM mUla karajadArane bharI ApavuM. thApaNanI mudata purI thAya te paNa bhava stune dhaNuM leNadAra thaI zakato nathI. mAdhavastuni murAmane - AinA che vRddhiAni | aDANa vastune leNadAra upabhoga kare che te karajadAre najarenajara joyuM to tene vyAjanI hAni thAya che ane thata vyAja maLatuM nathI. . tA tu mUlya ghaninAyameva | aDANa vastu chevAI jAya ke jatI rahe te tenuM mUlya dhanIe karajadArane bharI ApavuMja joIe. ra ta vAra na cAt je te nAzamAM daiva Apatti ke rAja Apatti kAraNa na thatuM hoya te che. marajatAdyarthasya niyatakAlavyatikrAntau dhanI svAmI syAt sAnA athavA rUpAnA dAgInAne TharAvelI mudata vityA bAda leNadAra dhaNuM thAya che. bhogyAdheH sthAvaradhanasya tvavAdhisamAptAvapi dhanI svAmI na bhavati jaMgamasya tu bhavatyevota vizeSaH / yadi kenaciNinA kSetramAdhiM kRtvA dhanino rajatAni gRhItAni punardaivayogena tat kSetra nadyAdyapahRtaM tadA RNinAnya AdhiH sthApanIyo'nyathA rbatAne Aiha I sthAvara dhanamAM te mudata thaI gayA chatAM paNa leNadAra svAmI thaI zaktA nathI. jaMgama milaktanA aDANamAM svAmI thaI zake che. jo ke karajadAre khetara lakhI ApIne leNadAra pAsethI nANAM lIdhAM hoya ane te khetara nadInA dhaDAparanuM hoya ane Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davayoge nadI kheMcI jAya te karajadAre tenI jagAe aDANamAM bIjI badalAnI vastu ApavI. nahito tenA devA rUpiyA bharI devA. nadyA bhUpena vA kSetraM hRtaM cedRNinA punaH // AdhiranyaH pradeyo vA dInatve dhanine dhanam // 31 // svakSetraviSaye vAdo na kArya RNinA kdaa|| -- dhanino nAparAdhotra svakarmaphalameva tat // 32 // khetarane nadI kheMcI jAya ke rAjA harI le te karajadAre te khetarane badale bIjI kaMI vastu aDANe mUkavI athavA tenuM mAgatuM dhana ApI devuM pitAnA kSetra saMbaMdhI karajadAre kAMI takarAra karavI nahi. kAraNa ke emAM dhanIno doSa kAMI ja nahi paNa kevaLa pitAnA karmanuM phaLa che. enyaa. purANatIrthayAtrAdibaMdhakAMtamRNI dhanaM // pratimAsaM miSaM datvA kAle dravyaM samarpayet // 33 // purANatIrthayAtrAdibaMdhakagRhItadhanaM RNI samiSaM deyAdeva // purANa zravaNa, tIrthayAtrA vigere samApta thaye ApavAnI zaratathI je dhana lIdhuM hoya te devAdAre dareka mahine vyAja ApIne yogya kALe mULa dravya ApavuM. yadi kazcit prapaMcenAdhiM gRhItvA rajataniyuktalekhaM ca kArayitvA raupyAnna dadAti tadA RNI kiM kuryAdityAha / prapaMcI leNadAra karajadAra pAsethI prapaMca karI aDANa vastu paNa laI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 ) le ane khata paNa lakhAvI le ane rUpiA Ape nahi te pachI zuM karavuM te kahecheH-- jJApayitvA tadudaMtamRNI bhUpAdhikAriNaM // gRhNIyAdAdhilekhaM svaM sa daMDyaH zatarUpyakaiH // 34 // te samaye karajadAre rAjAnA adhikArIne sadarahu nRtAnta jAhera karI devuM; te aDANu ane khata pAchAM karajadAre levAM; tathA te prapacI sA rUpiyA daMDane pAtra che. RNaviSaye miSagrahaNaprakAramAha || have pharaja devAmAM vyAja zI rIte levuM tene prakAra darzAvecheHrjtshte datte khalu raupyayugaM grAhyameva miSavRddhau // pratimAsaM dattaM cenmiSaM tadA mUlamavadhau ca // 35 // sA rUpiyA karajadArane Ape te tenApara daramAse vyAjaddhi sArU dhye rUpiyA vyAja levuM; pratimAse rAva mujaba vyAja Ape jatA hAya tA te muddata thaye mULa rakama levI. AdhiviSaye kathaM miSaM grAhyamityAha || gIrApara zI rIte vyAja levuM te khatAvecheH-- sauvarNaM rAjataM cAdhiM lAtvA cedraupyamutsRjet // rAjate'rddhAzamAdeyaM sauvarNe turyamaMzakam // 36 // sAnAnI ke rUpAnI jaNA laIne rUpiyA dhIryAM hoya tA sAnAnI jaNaza peTe eka caturthIza vyAja ane rUpAnI jaNuza peTe eka Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2) tiyAM vyA24 se. adhamarNa AvazyakakAryavazena mudrAdvayaM datvA zatamudrA gRhNAti tatkRtye rAjyagate uktamiSameva dAsyati tathAhi // 4204 / 2 132nA abha bhATe se 42 bhAsaye 365yA vyAsa ApI dhana karaje lAve che, tenI pharyAda sarakAramAM gae TharAveluM vyAjaja ApavuM paDe che te kahe che - adhamarNaH svayaM lAti miSamuktvA tato'dhikam // nRpAMtike gate vAde tUttamarNaprarUpaNAt // 37 // nRpo lekhaM nirIkSyaiva vivicya sahasAkRti // nyAyAduktamiSaM caiva dApayedadhamarNakAt // 38 // karajadAra vadhAre vyAja karIne leNadAra pAsethI rUpiyA laI A be hoya ane te kaI leNadAranA kathanathI rAjA pAse jAya, te rAjAe lekha tapAsI kAmanuM svarUpa joI nyAyathI karelA vyAjanAM nANAM karajadAra pAsethI apAvavAM. - gavAdyAdhiviSayamAha // gAya vagere paza aDANe mukI karaja levAne vidhi kaheche - gojAvimahiSIdAsAzcAdhi kRtvA gRhiitraaH|| punAtumazaktazcenna yAcetAdhimRkthinaH // 39 // pUrNe'vadhau punaH prApte vitte gRhNAti Rkthino // 'dhamarNasthApitaM yAvattAvadgRhNAti sarvazaH // 40 // dhanI no dadyAdRddhiM tu RNI gRhNAti naiva tAM // bhakSyamUlye pradate'pi naiva dadyAddhanI takAM // 41 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (93) gAya, bakarI, gheTI ke bheMza tathA cAkara aDANe mUkI ane karajadAra rUpiyA le pharIthI te ApavAne te zaktivALe na hoya te. leNadAra pAsethI te aDANa vastu mAgI zake nahi. avadhi pure thaye, karajadArane dhana prApta thAya te leNadAra pAsethI pitAnI saghaLI aDANu vastu laI zake. dhanavAna je vRddhi (gAya, bheMsanA vAcharaDA) na Ape te karajadAra te grahaNa na kare. karajadAre cArA vigerenuM kharca ApyuM hoya te paNa te dhanavAna Ape nahi. sapratijhaM dhRtaM yaccet gomahiSyAdikaM vasu // raupyAndatvA gRhISyAmi pUrNe kAle tavaiva tat // 42 // pratijJApUrvaka gAya, bheMsa vigere mAruM dhana, je mukeluM che te rUpIyA ApI huM grahaNa karIza. mudata thAya eTale e vastuo tamArI che. cAra dhotirdi ta dhana taulya traNano cata tavadda jyAre karajadAre aDANa mUkeluM dhana era cerI jAya tyAre dhanIe tenI kImata karajadArane bharI ApavI; te kahe che - madhye tatra hRte cauraigodhane tUttamarNikaH // tanmaulyaM sakalaM datvA svamAdatte'dhamarNakAt // 43 // je ApyA pachI vacamAM leNadArane tyAMthI te aDANa gedhana cirAI jAya te leNadAre tenuM saghaLuM kula bharI ApI potAnA mAgatA paisA karajadAra pAsethI vasula karavA. vANiviSayamA6 vastra aDANa hoya te kema karavuM te kahe che - na bhoktavyoMzukAdyAdhirdhaninA sukhamicchatA- // nyathA maulyaM pradeyaM syAnmiSahAnirbhavetpunaH // 44 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RkthI vAsAMsi bhUSAzca bhukte cedAdhirUpato // dRSTvA RNI na vAyeti na tadA maulyamAmuyAt // 45 // kSetragrAmataDAgAdi vATasvaM dAsadAsikA // muthanA ne naryAta taddhivinA mRtA | ka | dhanavAna je potAnuM sArU Icchato hoya te aDANa mUkelAM karajadAranAM vastrAdika potAnA upabhegamAM levAM nahi. jo te bagaDe kiyA phATI jAya te tenuM mulya ApavuM paDe ane vaLI vyAjanI hAnI thAya te jUdI. dhanI karajadAranAM vastrAbhUSaNa upabhogamAM leto hoya te karajadAra dIThAM chatAM sAme na thAya te mUla meLavI zake nahi. khetara, gAma, taLAva, vADIrUpa dhana tathA dAsa, dAsI vagere dhanavAna upagamAM le tethI te nAza pAmatA nathI; tenI vRddhi te dhanInI che. dhAviSayamAM have dhAnyane viSaya kahe che?-- pratimAsaM dhAnyavRddhiH prasthayugmaM maNa prati // pratijJAMta na zaknoti dAtuM vRddhimaNaM ca cet // 47 // punaddhezca vRddhiH syAt madhye kiMcidadAti no / / sAvarSe vyatIte tu taddhAnyaM dviguNaM bhavet / / 48 // karejadAra dhanI pAsethI eka maNa dhAna lAve tenA para prati mAse bazera dhAna vyAjanuM caDhe. mudata purI thae vyAja ke muMDI je te ApavAne zaktimAna na thAya ane vaccamAM kAMI ApyuM na hoya to vyAjane peTe je dhAnya caDhayuM hoya te muMDImAM meLavI tenuM vyAja le Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (95) vAmAM Ave eTale cakavRddhi vyAja thAya. doDa varSe te dhAna bamaNuM thAya che. mRte svAmini tatputra RNaM deyaadityaah|| . karajadAra mRtyu pAme te tenA putra devuM Ape te kahe che - mRte svAmini tatputro lekhaM dRssttvaadhmrnnkH|| svatAtakaramudrAMka dravyamRkthinamapeyet / / 49 // bApa marI jAya te tenA chokarAe potAnA bApanA hAthano lakhI Apele dastAveja tathA pitAnA hAthanI sahI jeIne dhanane Ape kareluM devuM ApavuM. madyAdikRtarNa putrairna deyamityAha // dArU pIvA vagere naThArA kAmamAM bApe devuM karyuM hoya te putroe na ApavuM te kahe che - surAkatavadyUtArtha parastrIhetukaM tathA // RNaM pitRkRtaM putro deyAnnaiva kadAcana // 50 // aataatiddhbaalaasvaa-dhiinonmttkmdypaiH|| yAcyate ca RNaM naiva dhanI dadyAt kadApi tAn // 51 // dArU pIvAmAM, ThagAImAM, jUgaTAmAM, ane parastrInI bAbatamAM bApe devuM karyuM hoya te chokare te kadI paNa ApavuM nahi. rogI, ghaNe vRddha thaelo, bALaka, parataMtra, gAMDe tathA dArUDiye eTalA dhanavAna pAse dravya karaje levA yAcanA kare te paNa dhanIe temane kadI ApavuM nahi. dulapATananimitta pitRkRpamAM tatkRta vi Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) vaidyamityAr // kuTuMbanuM pAlaNa-poSaNa karavA nimitte bApe karaja karyuM hoya ane bApa marI jAya te putrAe te bApanuM kareluM devu ApavuM te kahe cheH-- kuTuMbArtha kRtaM pitrA jyeSTha bhrAtrA RNaM yadi // tayormRtyo samatvena dadyuste sarvabAMdhavAH // 52 // vibhaktA vA avibhaktA vA iti zeSaH // pitAe ke meTA bhAIe kuTuMbane arthe jo devu karyuM hoya te te beu marI gayA pachI tenA sadhaLA bhAIoe sarakhe bhAge devu ApavuM. ( veMcaNu thai hAya agara na thai hoya teApaNu) svAyattatve vAsavRtaM La svAmI vecAvicAda svAmi na hoya ane cAkare karelu devu svAmIe Apavu te kahe cheH-- prabhvasatve kuTuMbArthamRNaM dAsena yatkRtam // tatsvAmI vitaretsarvaM sAmiSaM ca sasAkSikaM // 54 // ravAmI na haiAya ane kuTuMbane arthe cAkare devu karyuM hoya te te vyAja sahita sAkSI pUrvaka svAmI Ape. varNana hArita jevuM yasciAda || baLAtkArathI lakhAvelA dastAveja vyartha che te kahe che: Rkthino svagRhe kasmAdbhutaM lekhaM na kArayet // bhUmyAdyAdhiyutaM dattaM sarvaM tacca vRthA bhavet // 55 // dhanIe pAtAnA gharamAM dhAlI koinI pAsethI chAnAmAnA lekha lakhAvI levA niha. ane tevI rIte lekha lakhAvI jamIna vagere kama Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (87) jAmAM lIdheluM ane tenA badalAmAM dhIreluM te sarva khoTuM thAya che. yogyaM tyaktvAyogyaM gRhNan bhUpo niMdyA bhavatItyAha yojyane tyaa| karI je ayogya grahaNa kare che te lokamAM bhAre niMdAne pAtra thAya che, te he cha: na gRhNIyAdanAdeyaM kSINazaktirapi prbhuH|| samRddho'pi na cAdeyamalpamapyarthamutsRjet // 56 // grAhyasyAgrahaNAdbhUyo'grAhyasya grahaNAdapi // loke niMdAmavAmoti pratyuto nirdhano bhavet // 57 // zaktihIna hoya chatAM na levAnI vastu kadI grahaNa karavI nahi temAM samRddha chatAM paNa na ApavA lAyaka vastu jarA paNa ApavI nahi levA yogyanuM na levuM ane na levA gyanuM levuM tema karanAro jagatmAM niMdAya che ane ulaTa nidhana thAya che. sthAnamArgaviSayamAha // sthAna mArgane viSaya kahe che --dvAramArgavivAdeSu jalazreNipravRttiSu // bhuktireva hi gurvI syAnna divyaM na ca sAkSitA // 28 // sarvArthAbhiniyoge ca baliSTA pUrvajA kriyA // Adhau pratigrahe kupye sAkSiNAM ca pradhAnatA // 59 // bAraNuM mUkavAnA saMbaMdhamAM, rastAnA saMbaMdhamAM ane pANI javAnA saMbaMdhamAM bhegavaTe eja baLavAna che, temAM sAkSI ke gananI jarUra Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (98) nathI. sarva prakAranI mIlaktanA vivAda nirNayamAM bApadAdAthI cAlI AvilI kriyA baLavAna thAya che ane thApaNa pratigraha tathA dhAtu vagerenA bhagavaTAmAM sAkSIonI pradhAnatA che. cathI navi kSetre kahyuM citpArzve AdhiM kRtvA dravyaM gRhItaM punaranyatra tadevAdhiH kRtaH punaH kAlAntare kAraNavazAdvigrahotpatto jAte'bhiyoge bhUpaH sAkSyAdibhiH pUrvAparanirNayaM kRtvA pUrvasya eva dravyaM dApayet bhuktiprAmANyA'vasare tu yathAzAstraM vidheyamityAha // ke mANase prathama eka khetara keIne lakhI ApI tenI pAsethI nANAM lIdhAM ane tenuM te khetara bIjAne lakhI ApI tenI pAsethI nANAM le, ane keTalIka vakhata javA pachI temAM kAjIo u tpanna thAya ane pharIyAda thAya. beu pakSanI sAkSIo laI pahele dhIranAra koNa ane pachIthI ApanAra koNa? tene nirNaya karI prathamanA leNadAraneja nANuM rAjAe apAvavAM. bhagavaTAnA kajIAne nirNaya karatI veLA te yathAzAstra (nyAya) kare te kahe che - pareNa bhujyamAne jyAM pazyanyo na niSedhate // viMzatyabdeSu pUrNeSu RNI prApnoti naiva tAM // 60 // hastyazvAdidhanasyApi mayAdA dazavArSikI / tataH paraM na zaktaH syAdavAptuM taddhanaM prabhuH // 61 // bIjo mANasa potAnI jamIna bhegavate hoya tema chatAM ja mInane mAleka teno niSedha kare nahi; ane te bIjAne bhagavaTo, purAM viza varSane thAya, pachIthI te jamIna tenA mULa mAlekane maLI zake nahi. hAthI ghoDA vigere dravyanI bAbatamAM maryAdA daza varSanI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) che. te muddata pachI tenA svAmI te cIjo meLavI zake nahi, Adhinidvavato mAro TraeNzcetyAr // thApaNa chupAvI rAkhanArane mUla ApavuM paDeche tathA daMDane pAtra thAya che te kaheche. AdhyAdidravyaM lobhAnninhute sAkSinirNaye // Line yAcitrA sanmAnya TUMkamenruvaH || 62 / / sAkSI lIdhA pachI evA nirNaya thAya ke karajadAranuM gIrA mUreluM dhana leNadAre lAbhathI saMtADelache te te mUla karajadArane apAvavuM; ane leNadAranA daMDakaveza. paitAmahArjitavastuviSayamAha / vaDavAonI pedA karelI vastu viSaya kahecheH------ paitAmahArjite vastau sAmyaM vai pitRputrayoH // rAjye niyoge pitaraM vArayetatkRtaiau sutaH // 63 // vaDavAe sapAdana karelI vastupara pitA putrane sarakho haka che. rAjyamAM niyeAgamAM te kArya karatAM putra pitAne vArI zake. iti saMkSepataH prokta RNAdAnakramo hyayaM // vistAro bRhada nItizAstre varNito bhRzaM // 64 // upara pramANe ' rUAdAna ' nA krama ko; vizeSa varNana bRhada nIti nAmanA granthamAM kahyuM che. // iti RNAdAnaprakaraNam // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) pUrvaprakaraNe RNAdAnaM prapaMcitaM tallabdhadhanAzcAnekepyekIbhUya vyavahathiri kurvati ta mUlyAne vicita | gayA prakaraNamAM "rUNadAna" ne viSaya kahI gayA, te rIte dhana meLavIne keTalAka ekaThA maLI paMtIALe vyApAra kare che tevo vyavahAra saMbhUyo tyAna-eTale kaMpanI rUpe thAya che tenuM vivecana kare che - padmaprabhaM jinaM-natvA padmAbhaM padmalAMchanam // saMbhUya ca samutthAnakramaM vakSye samAsataH // 1 // kamaLanA sarakhI jemanI kAti che, ane padma (kamaLa)nuM je. mane cinha che evA padmaprabhu jina bhagavAnane namaskAra karI maMDaLI rUpa patIALA vyavahArane kama TuMkAmAM kahIe chIe. samilitvA lAbhArtha vaNijo nRtyakAribhiH // kriyate vRttiranyonyasaMmatyA sadbhirucyate // 2 // samavAyastatra mukhyo vaNiggoNA nttaadyH|| yo bhakSyavasnadhAnyAdIn datte sa mukhyatAM bhajet // 3 // sarva nATakakAro Adika ekaThA maLIne pitAnA lAbhane mATe vyApAra kare tevA vepArane saMpurUSo eka bIjAnI saMmatithI thaelI AjIvikA kahe che. temAM mukhya bAbata ekyatA che ane gANa bAbata naTa vigere bhAgIA che, e paMtIALA vyApAramAM je mANasa bhakSya- dhAnyAdi tathA vastra vagere (prathama) Ape che te mukhya maMDaLIne vahIvaTa karanAra gaNAya che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (101) sarvairvaNibhirhiraNyarajatAhiphenakArpAsadhAnyavRtatalaguDAdInA Ryo vikrayo vA kriyate // tajjalAbhAlAbhau yathAdravyaM gRhanti / yadi teSu dravyadAtako'nye nirdhanAzcettadA sarve dhanidravyAMmaSAMzaM svasvadravyAnissAvizeSa yathApratikSaM vibhajeran tatra visaMvAde uptanne'bhiyoge ca rAzA divyAdikriyayA visaMvAdanivRtiH kriyate ata evAyaM vyavahAre gaNito'stIti / evaM naTAdibhirAmakrIDAkArakanartakAdibhizcApisaMbhUyavRttiH kriyate / tairapi yathApratijJaM yathAvyayaM labdhadravyaM vibhajyate / ghaNA vyApArIo ekaThA thaIne suvarNa rUpuM, aphINa, ghAsa, dhAnya ghI tela geLa Adine vikraya kare, ane pitAnI muThI pramANe temAMthI thatA na tathA nukazAna heMcI le che. have jo teomAM muDI ApanAra eka hoya ane bAkInA nirdhana hoya to teo saghaLA potAnA dravyamAMthI kADhI te muDI ApanArane vyAjane pitAne hio Ape che, ane TharAvelI mudate bAkInuM heMcI le che, je temAM takarAra thAya ane dA thAya te rAjA sogana vigere kriyA vaDe te takarArane nIveDe lAve che. eTalA mATe A viSayane paNa vyavahAramAM gaNe che. te ja pramANe naTAdike eka thaI A jIvikA calAve che; teo kharaca pramANe temaja karAra mujaba maLeluM dhana vaheMcI le che. rAjAjJAto viruddhaM yatkRtyaM mudrAMkanAdikaM // paradravyApaharaNameteSvekaH karoti cet // 4 // jAte vivAde daMDyAH syuH srve'numtidaantH|| . Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathAdravyaM yayaizcarya bhUpena nyAyavartinA // 5 // saghaLI maMDaLInI anumatithI te maMDaLImAM koI eka mANasa rAjya kAyadAthI virUddha ziSTA pADavA tathA paradravyanuM haraNa karavuM vagere gunho kare che te kajIAmAM maMDaLInA saghaLA manubone temanA vyanA hissA pramANe tathA sattA pramANe nyAyI rAjA e daMDavAne yogya che. aputre nidhanaM prApte'nekaistaJjAti naraiH ta tana dharmavatsiva yatnAtaka / 6 . tataH paramanAyAte tatsabaMdhini mAnuSe // kRtvAbhiyogaM sarve te bhAgaM kurvati daMDyatAM // 7 // prApnuvaMti tadA sarve yathAbhAgaM nRpaH punaH // patraM pracArayedekAbdaM tatsvAmigaveSaNe // 8 // nAyAti kopi ceDUyo bhUpastajAtibhojane // pratiSTAdavidhau sarva dravyaM saMyojayettadA // 9 // A patIALA vyApAranI maMDaLImAMdhI I bhAgIo marI gayo ane tene putra na hoya te te tenI jAtinA aneka maLI tenA bhAganuM dhana daza varSa sudhI yatnathI jALavI rAkhavuM te pachI paNa maranArane keAI saMbaMdhI hakadAra na jaNAya ane bhAgIdAre dAvo kayo sivAya beMcI lete sarve potAnA bhAga pramANe daMDane pAtra thAya che. rAjAe teno hakadAra khoLavAne eka varSanI mudatanI jAhera noTIsa karavI. tema chatAM koI hakadAra na maLI Ave te rAjAe te saghaLuM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 103) dhana tenI jJAtinA bhAjanamAM vAparavuM. athavA pratiSThAdividhimAM vApa ravuM, paraMtu rAjAe grahaNa na karavuM. Agatazcetko'pibhUpo nizcitya sakalaM dhanaM // dApayedrakSakebhyazca caturthAMzaM pradApya vai // 10 // kadAcita te dhananA kAi tene sageA vArasa jaNAya teA rAjAe nizcaya karIne eka caturthAMza bhAga tenA sAcavanArAne ApI bAkInuM tenA hakadArane soMpI devuM. gaurvatsAmiva bhUpopi prItyA svAH pAlayetprajAH // anyAyena ca dravyArtha citte no lobhamAcaret // 11 // saMbhUyotthAnametacca saMkSepAdatra varNitaM // yataH sarvaiH pratijJAtakArye vItirnalaMghyate // 12 // gAya jema potAnA vAcharaDAnuM rakSaNa kare che tema prItivaDerAjAe potAnI prajAnuM rakSaNa karavuM anyAyathI dravya pedA karavAnA lAbha na AcaravA--A maMDalI athavA patIAlA vyApAranuM prakaraNa TuMkAmAM varNavyuM ke jethI sarva e kabula kIdhelA kArya ne pravAha aTake nahi. // iti saMbhUyotthAnaprakaraNam // athadeyaprakaraNamArabhyate. have deya prakaraNanA AraMbha thAya che. zrIsupArzvajinaM natvA saptamaM tIrthanAyakam // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104) deyAdeyavidhi samyaga vikRNomi samAsataH // 1 // sAtamA tIrthaMkara bhagavAna zrI supArzva jinezvarane namaskAra karIne devAdeya vidhinu saMkSepathI rUDe prakAre varNana karuM chuM. pUrvaprakaraNe saMbhUyotthAnaM pratipAditaM tatra kazcittat sAdhAraNadravyAddAnamapi karoti ato deyAdeyavyavasthAnirUpaNAya deyavidhiradhunA vyAkhyAyate yA 29 mA bhakSI samAdhI vyvhaaranuM pratipAdana karyuM, temAMthI keka sAdhAraNa dravyathI dAna paNa kare che. mATe te yAde vyavasthAnA nirUpaNane arthe have deyavidhinuM vivecana karIe chiye. vyavahAravidhau deyavidhiH sa dvividhaH smRtaH // . dattApradAnikaM nAma dattasyAnapakarma ca // 2 // dravyaM datvA ca yaH samyagAdAtuM punaricchati // dattApradAnikAkhyaH sa vikalpaH prathamo mataH // 3 // samyag dattaM ca yadravyamAhartuM tanna zakyate // vyavahArapade dattAnapakarmeti nAmataH // 4 // punazcaturvidhaM dAnaM proktaM dattaM tathetaraM // adeyaM deyamiti ca vyavahAre vicakSaNaiH // 5 // vyavahAra vidhimAM deya vidhi be prakArane kahe che. eka dattApradAnika nAme ane bIjo dattAnapakarma, sArI rIte dravya ApIne pharI te pAchuM levAne icche te prathama kahelo dattApradAnika bheda jANavo rUDe Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (105) prakAre dhana ApyuM ane tene pAchuM na laI zake te bIjo dattAnA karma jANa. vaLI vyavahAtmAM kuzaLa purUSoe dAnavidhi cAra prakAra kahelo che. datta, adatta, deya, tathA adeya. tatrA tyAhAM -pAchuM na laI zakAya te datta. 1 vartanIyama -pAchuM laI zakAya te adatta. ra Fii tAdhAra 2 camacaM--pArakuM ane sAdhAraNa dravya te adeya. | 3 vocamarAdhAra kudarza re-pitAnuM ane asAdhAraNa divya te deya. | 4 || krItamUlyaM vetanaM ca prItyA dAnaM ca kIrtaye // dharme pratyupakAre ca dAnaM dattaM hi paDvidham // 6 // tatra sajja thaI temAM datta dina 6 prakAranuM che. tathApi te nIce pramANe vastune badale kimata ApavI te, 1 kAma karAvIne ApavuM te; 2 prItIthI ApavuM te; 3 kItine mATe ApavuM te; 4 dharmane mATe ApavuM te; 5 upakAranA badalAmAM ApavuM te; 6 ema datadAna che prakAranuM che. A vividha adatta dAna saLa prakAranuM che te bhayAt krodhena zokenotkocena parihAsataH // balAtyAsatazcaiva matonmatArtabAlakaiH // 7 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) parataMtreNa maMdena pratilAbhecchyA punaH // kupAtre pAtrabuddhayA ca kudharme dharmabuddhitaH // 8 // dattaM dravyaM ca yattadvai vastuto'dattameva ca // kathyeta'tra kalAmAnamidaM vyavahRtau sadA // 9 // bhayathI ApavuM 1 krodhathI ApavuM, 2 zAkathI ApavuM, 3 lAMcamAM ApavuM, 4 mazakarIthI Apavu, 5 baLAtkAre ApavuM, 6 bhramathI ApavuM, cha mattadazAmAM ApavuM, 8 gAMDapaNamAM ApI devuM, 9 regI avasthAmAM devu, 10 khAlakabuddhithI ApI devuM, 11 patatrAvasthAmAM ApI devu, 12 madapaNAthI devu, 13 badalA meLavavAnI icchAe ApavuM, 14 ku pAtramAM pAtra buddhie ApavuM, 15 kutsita dharmamAM dharma buddhie A, 16 A sALa prakAre ApeluM dAna vastutaH na ApyA jevuja che. ane vyavahAramAM hamezAM kaLAmAna ( soLa prakAranuM ) kahe che. atrArtadattamadattamadattaM dharmArthamaMtarA bodhyaM dhamArthadattaM tu tsmRtAvAya tatpugeLAvaNya vAnIya e sALI prakAranAM adattadAnamAM rogIe ApeluM paNa gaNAvyuM che temAM apavAda eTalo ke te rAgIe dharmane mATe ApyuM hoya te te ' datta' dAnamAMja gaNAya che, teNe dharmane artho ApyuM hAya teA tenA marI javA pachI tenA putre avasya te vastunuM dAna karI devuM yogya che-catu vRzito bRhad annitimAM paNa kahyu` che keH-~~ rogAureNa diNaM jaM dANaM murakadhammakaJjassa || tasya maraNevi suA juggonciyaM taM dhaNaM dAtuM // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (107) mikSa athavA dharmanA kArya mATe rogI manuSya je dhana ApavA kahyuM hoya te tenA maraNa pachI paNa tenA chokarAe ApavuM e yogya che. aca navavidha tathA adeyadAnanava prakAranuM che te nIce pramANe sAdhAraNaM ca nikSepaH putrodArAzca yAcitaM // AdhiravAhitaM caivAnvaye sarvasvameva ca // 10 // pratijJAtaM tathAnyasmai etannavavidha nRbhiH // mahApadyapi no deyamadeyamiti zAsanam // 11 // sAdhAraNa dravya thApaNa mUkeluM dhana, putra, dArA,mAgI AkheluM kavya, gIre mukeluM dhana, anvAhita kuTuMbanuM sarvasva dravya ane bIjAne ApavA nakkI thaeluM e nava prakAranuM dhana maTI A patti chatAM paNa dAna karavA yogya nathI kAraNa ke te adeya che evuM zAstra kahe che. yatkenacidvastrAbharaNAdi vivAhAdau yAcitvAnItamanyahaste nihitaM tenApyanyahaste svAmine dehItibuddhayA nihitaM tattasyAnvAhitaM svAminamaMtarAnyasmai na deyamityarthaH // kAIka manuSya vivAhAdi prasaMgamAM kekanAM vastra tathA ghareNuM vagere mAgI ApyuM. te teNe bIjAne ApyuM te bIjAe vaLI tenA mULa svAmIne tuM Apaje ema kahI koI trIjAne ApyuM te tenuM ane nhAhita dhana thayuM kahevAya te anvAhita dravya tenA svAmI zivAya bIjAne ApI zakAya nahi - tathA putrapautrAdyanvaye sati sarvasvaM na deyaM kiMtu tadbhara-- Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) NapoSaNAvaziSTaM deyamityarthaH te 4Are zabhA putra, putrane putra ema vistAravALuM kuTuMba hoya te saghaLuM dhana dAnamAM ApI devuM nahi. paNa tenuM bharaNapoSaNa thatAM avazeSa rahe te dAnamAM ApavuM. tavRttikalpanAyA AvazyakatvAt manI mAvi 465vI ye Avazya: ye cha. tathA coktaM dhucha : mAtApitarau vRddhau putro bAlaH prativratA pnii|| ete sarve poSyAH nityaM yatnena nizcayataH // 12 // . vRddha mAtA pitA, bALaka, putra, tathA pativratA strI. e saghaLAM satata yatnathI avazya poSaNa karavA meM.gya che. atha deyamAha // deyaM tadeva vijJeyaM yasyApaharaNaM nahi // yatrAtmIyavirodho na dattavatsaptabhedayuk // 13 // yasmai pratizrutaM yacca tattasmai deyameva ca // dharmArtha yadi sa dharmAtpracyuto naiva jAyate // 14 // pratigraho hadeyasya saprakAzo vizeSataH // sthAvarasya tathA vAdI yathA vaiphalyamaznute // 15 // bhaavyupaadhyaadhidaanprtigrhkssepvikryaaH|| kRtA yasya tadaMte tat sarvaM ca vinivartayet // 16 // deya dAna tene ja jANavuM ke jANavuM ke je pAchuM laI zakAya nahi Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 109 ) ane je ApavAthI kuTuMbIomAM viredha thAya nahi te deya dAna datta dAnanI peThe sAta prakAranA bhedavALuM che. je vastu jene dharmane arthe ApavA kahyu hoya te dharmathI cahyA na hoya teA teneja te vastu ApavI. adeya vastu grahmaNa karavI to khullI rIte grahaNa karavI. sthAvara mIlkata tA vizeSe karIne jAheramAM levI ke jethI karIne takarArI manuSya niSphaLa jAya. bhaviSyanI dezakALanI zarate jenuM gIrA, dAna, levaDa, thApaNu, vecANa vigere karyuM heAya te sarva te zaratanA aMte rada karavuM. atha yo'dattaM gRhNAti yazvAdeyaM prayacchati tadvaMDamAha have je adatta eTale nahI levA yogya vastunu grahaNa kare che; ane je adeya eTale na ApavA yogya vastu Ape che temane daMDa kahe cheH-- adattagrAhako lobhAttathAdeyasya dAyakaH || etAvubhau daMDanIyau yathAdoSaM mahAbhujA // 17 // evaM deyavidhiH proktaH sabhedo vistareNa vai / mahArhanItizAstrAcca jJeyastadabhilASibhiH / / 18 / / // rUti vaividhi pradaraNam // lAbhathI adatta dAna grahaNa kare che ane adeya vastu Ape che te beune rAjAe temanA gunA pramANe daDavA yogya che. e prakAre devidhi varNavyA, bheda sahita vistArathI jANavAnI abhilASAvALA purUSoe mATA ati zAstramAMthI avazya jANI levuM. daivividha saMpUrNa thayA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) atha dAyabhAga prakaraNaprArabhyate / 'have dAyabhAga prakaraNano AraMbha karIe chIe- lakSmaNAtanayaM natvA dhusadendrAdisevitaM // geyAmeyaguNAviSTaM dAyabhAgaH prarUpyate // 1 // deva tathA indrAdike sevAelA, gAna karavA lAyaka aneka guNethI yukata lakSmaNanA putra zrI caMdraprabhune namaskAra karI dAya bhAganuM pra3545 rIye choya pUrvaprakaraNe deyavidhiH prakAzitastatrAdeyasAdhAraNadravyavyayIkaraNakAraNodbhUtakalahe bhrAtRNAM parasparaM dA. yabhAgaH syAt atastad vicAraH saMprati vidhIyate // yA prkaraNamAM deya vidhi kahI gayA, temAM adeya evuM je sAdhAraNa vya; tene kharacavAmAM kAraNathI bhAIo vacce paraspara kalaha thaye te dAyabhAga thAya che. ane eTalA mATe te daya bhAganA saMbaMdhamAM have viMcAra calAvIe chiye. svasvatvApAdanaM dAyaH sa tu dvaividhamazrute // AdyaH sapratibaMdhazca dvitIyo'pratibaMdhakaH // 2 // potAnuM svakIya pratipAdana karavuM te dAya kahevAya, te dAya be rano che paDado saprati5, sane mIna mapratimA dAyo nAma mAtRpitRpitAmahAdivastUnAM svasvatvApAdanaM yena tavyayAdau kopi niSedhuM na zaknoti sa dvividhaH sapratibaMdhako'pratibaMdhakazca tatrapitRvyabhrAtRjAdInAM putrAdipratibaMdhakabhAvena yatsvatvaMsa saprati Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 111 ) baMdhakaH // tatraputrAdInAM pratibaMdhakatvAt / putrapautrAdInAM tvapratibaMdhakaH putratvena tatsvAmitve nahi kopi pratibaMdhakostIti // mAtA pitA tathA dAdA vagere e vaMzapara parAthI upArjana karelI vastuo upara peAtAnu svakIyatna-pratipAdana karavuM ke je svakIyatva sattAthI tene kharaca athavA upabhAga karatAM kAi niSedha karI na zake; tenuM nAma 'dAya' kahevAya te dAya eprakArane che, eka sapratibaMdhaka ane bIjo apratima dhaka; temAMje kAkA, agara kAkAnA chekarA vagerenA pratibaMdha hoyate! svakIyatva ( potApaNuM ) te sapratikhaMdhakadAya kahevAya; kAraNa ke temAM kAkAnA putrAdikAnuM prati aMdhakapaNu che. potAnA putra pAtrAdikanA svakIyatvamAM te aprati badhaka che kemake putra paNAne lai te dravyanA svAmipaNAmAM kAI paNa khIjo pratibaMdha nathI. dAyo bhavati dravyANAM tadravyaM dvividhaM smRtaM // sthAvaraM jaMgamaM caiva sthitimatM sthAvaraM matam || 3 || gRhArAmAdivastUniM sthAvarANi bhavaMti ca // jaMgamaM svarNa raupyAdi yatprayogeNa gacchati // 4 // na vibhAjyaM na vikreyaM sthAvaraM ca kadApi hi || pratiSThAnakaM loke ApaDhAkAlamaMtarA / / 5 / / sarveSAM dravyajAtAnAM pitA svAmI nigadyate || sthAvarasya tu sarvasya na pitA na pitAmaha // 6 // jIvatpitAmahe tAto dAtuM no sthAvaraM kSamaH // tathA putrasya sadbhAve pitAmahamRtAvapi // 7 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 112) dAyabhAga dravyanA paDe che te dravya e prakAranu che; sthAvara tathA jaMgama dhar bAga, bagIcA, tathA khetara vagere je sthIra vastu te sthAvara dravya, ane sAnu, rUpuM vagere je prayAgathI bIjI jagAe jai zake, evI mIlakata jaMgama kahevAya. sthAvara dhana leAkamAM pratiSThA janaka kahevAya che Apatti AvyA sivAya sthAvara dravyane kadI vhe Mcavu ke vecavuM nahi. saghaLAM dhananeA svAmI pitA kahevAya che . khare; chatAM sthAvara mIlakatane mAleka teA pitA ke pitAmaha thatA nathI. dAde jIvatA hAya teA pitAne sthAvara mIlkata ApavAnA ke vecavAtA adhikAra nathI; dAdo marI gayA hoya ane pAtAneA putra hoya teA paNa bApane sthAvara mIlkata ApI devAnI ke vecavAnI sattA nathI. atra vAstumiti vicacAvyuvALam // uparanA zlokamAM ' vAtuM ' e prakAranuM pada mUkyuM che te parathI vecavAnA sabaMdhamAM paNa eka niyama samajI levA. pitA svIyA jiMtaM dravyaM sthAvaraM dvipadaM tathA / dAtuM zakto na vikretuM garbhasthe'pi stanaMdhaye // 8 // vAlA jAtAstathAjAtA ajJAnAzcazavAapi // sarve svajIvikArtha hi tasminnaMzaharAH smRtAH // 9 // || AprAptavyavahAreSu teSu mAtA pitApi vA / / kAryetvAvazyake kuryAttasya dAnaM ca vikrayam // 10 // pitA, pAte pedA karelI sthAvara ane dvipadarUpa mIlakata putra garbhamAM hAya ke dhAvaNA hAya tema chatAM kAine ApI ke vecI zake nahi. putra bALaka hoya ke praznata na thayA hoya, ajJAna heAya tathA nirmAlya ke khoDavALA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) hoya paraMtu pitAnA dravyamAM AjIvikAne mATe te bhAgIyA kahelA che. putre vyApAra rojagAramAM vaLagelA hoya, tyAre mAtApitA, jarUranA kArya sArU te ApI zake athavA tenuM vecANa karI zake. dharmazAtira kAryArthamApannivRtyartha ca mAtApi pitApi ca sthAvaradhanasya dAnaM vikrayaM ca kartuM zaknoti / atra mAtRpitRzabdasyopalakSaNatve. na bhrAtApyeko'numatidAnAsamartheSu zeSabAlabhrAtRSvAvazyakakArye dAnAdi kartuM samartha eva bodhyaM // dharma, jJAti tathA kuTuMbanA kAryane mATe ane saMkaTa dUra karavAne arthe mAtA tema pitA paNa sthAvara dhananuM dAna tathA vikraya karI zake. A sthaLe mAtApitA evo zabda kahyA che, te parathI maTAbhAIne paNa jANuM levo, kAraNa ke bAkInA bhAIo nAnI umaranA hevAthI anumati ApavAne lAyaka nahoya te, Avazyaka kAryamAM te pite dAnAdika karavA samartha thAya. duHkhAgAre hi saMsAre putro vizrAmadAyakaH // yasmAdRte manuSyANAM gArhasthyaM ca nirarthakaM // 11 // yasya puNyaM baliSThaM syAttasya putrA anekshH|| saMpUtra titi pinnA sevAku tatpara che lobhAdikAraNAjjAte kalau teSAM parasparaM // nyAyAnusAribhiH kAyoM dAyabhAgavicAraNA // 13 // kevaLa dukhanAja nivAsa rUpa saMsAramAM putra eka visAme che. jemane putra nathI temane gRhasthAzrama nakAme che. jenuM punya baLavAna Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tene aneka chekarA hoya che ane teo ekaThA rahI mAtA, pitAnI sevAmAM tatpara rahe che jyAre paraspara bhAIomAM lobha vagere kAra thI kaleza utpanna thAya tyAre nyAyAdhIzoe dAya-bhAgane vicAra karavAne che. sAthe-te vicAraNuM nIce pramANe. nanu putrANAM kathaM dAyabhAgaH syAdata Aha / 43 cha ke-putrane dAya bhAga zI rIte? te kahe che - pitrorUrva tu putrANAM bhAgaH sama udaahRtH|| tayoranyatame nUnaM bhavedbhAgastadicchayA // 14 // mAtA pitAnA maraNa pachI temanA dravyamAM saghaLA putrane sarabo bhAga kahe che. temAMthI eka jIvatuM hoya te bhAga vehecI A pavA te mAtA pitAnI marajI upara che. mAtRpitromaLAnaMta dutrApAM tame mane mati . mAtA pitAnA marI javA pachI saghaLA chokarAone dravyamAM sarakho bhAga che. tayoranyatame'pi sati dvayorvA satostadicchayaiva bhAgaH # I te bemAMthI eka agara beu jIvatAM hoya te bhAga temanI IcchAnusAra paDe che. yA tyacara prANa dinu vityAdissmbhaagklpnaa pitrecchAnusAriNyuktA sA tu paitRke dhane eva na 4 patAmahe che bIjA granthamAM moTAbhAIne bevaDe bhAga Apo; ityAdi je viSama kalpanA che te paNa mAtApitAnI marajI upara AdhAra rAkhIne kahelI che. te paNa pitAe pite saMpAdana karelA dhanamAMja; paNa vaDilopArjita dhanamAM te kalpanA lAgu paDI zake nahi.. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 115 ) pitrorRNaM kaiH kathaM ca deyamityAha // bhAtApitAnuM heSu' ase ane zI rIte ApavuM te kahe cheH-- vibhaktA avibhaktA vA sarvve putrAH samAMzataH // pitroRNaM pradatvaiva bhaveyurbhAgabhAginaH // 15 // bhAga paDyA hoya athavA na paDyA hoya te chatAM mAtApitAnu devu sadhaLA putrAe sarakhe hisse ApIneja temanA dravyanA bhAgiyA eg nanu pitRvihitaviSamabhAgasya pramANatvApramANatve ko hetu rityAha // pitAme pADesA vipabha lAganA prabhArAyalA athavA aymANapaNAmAM ze| hetu che? te kahe che dharmatat pitA kuryAtputrAn viSamabhAginaH // pramANaM vaiparItye tu tatkRtasyApramANatA / / 16 / / jo dharmathI pitAnA putrone sama viSama bhAga Ape te te pramANabhUta phreMcaNu gaNAya; paraMtu adharmathI tema Acare te te tenuM nRtya prabhAzubhUta che nanu kIdRzaH pitA vaiparItyena bhArga karoti yena tatkRto bhAgo'pramANa syAdityAha // deva pitA me prakAre viparita vaheMcaNI kare che ke jethI teNe karelA bhAga apramANabhUta gaNAya che te kahe cheH-- vyagracitto'tivRddhazca vyabhicAraratastu yaH // dyUtAdivyasanAsakto mahArogasamanvitaH // 17 // unmattazca tathA kruddhaH pakSapAtayutaH pitA / / nAdhikArI bhavedbhAgakaraNe dharmavarjitaH || 18 || Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (119) vyagra cittavALA, atizaya vRddha, vyabhicAramAM Asakta thaelA, lugaTuM chatyAhi vyasanabhAM bhayelo, moTA vyAdhivANI, gAMDo, adhI pksspAtI tathA dhama rahita pitA bhAga pADavAne adhikArI gaNAtA nathI. nanu vibhAgakAlasthAsaMskRtasaMtatisaMskAraH kena kArya ityAha veMcaNu samaye nahi sa`skArane pAmelA cheokarAMone saMskAra - kANe karavA te kahe che. asaMskRtAnyapatyAni saMskRtya bhrAtaraH svayam || avaziSTaM dhanaM sarve vibhajeyuH parasparam // 19 // veMcaNa samaye je nAnAM bALakone saMskAra na thayA hoya te AlakAnA bhAoe pitAnA dhanamAMthI sarakAra karIne, bAkI raheluM dhana vethI setuM nanu laghiSTheSu bhrAtRSu jyeSTasya kiyAnadhikAra isAda bIjA bhAi nAnI umaranA hoya tyAre moTA bhAinA ze adhikAra che te kahe che:---- anujAnAM laghutve'numatau cApyagrajo dhanaM // sarva gRhNAti tatpaitryaM tadA tAn pAlayet sadA ||20|| vibhaktAnavibhaktAn vai bhrAtRRn jyeSThaH piteva saH / / pAlayette 'pi taM jyeSThaM sevate pitaraM yathA // 21 // pUrvajena tu putreNa aputro putravAnbhavet // tato na deyaH so'nyasmai kuTuMbAdhipatiryataH || 22 || nAnA bhA A umara lAyaka thayA na hoya te temanI anumatithI pitA taraphathI temanA bhAgamAM maLelu dhana mATe bhAi pote Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (117) saMgharI rAkhe, ane te umara lAyaka thAya tyAM sudhI temanuM pAlana pipaNa te kare, game te veMcAyA hoya agara na veMcAyA hoya te paNa avazya moTebhAi pitA tulya temanuM pAlana kare ane teo paNa moTAbhAInI pitAnI peThe sevA kare. prathama utpanna thaelA putra vaDe aputravAna putravALe gaNAya che, mATe te putra bIjAne Apa nahi. kAraNake te kuTuMbanA adhipati thAya che. gata va zakti eTalA mATe keIe kahyuM che ke - jyeSTha eva hi gRhIyAtpainyaM dhnmshesstH|| zeSAstadanusAritvaM bhajeyuH pitaraM yathA // 23 // pitAnuM saghaLuM dhana meTA bhAIeja levuM; ane nAnA bhAIoe pitAnI peThe tenI AjJAmAM rahIne cAlavuM. na vibhAga kAlottarajAtakanyAvivAhaH pitroH pretayoH kaiH kArya ityAha // have vibhAga pADyA pachI janmelI bahenanuM lagna saMbaMdhI kArya mAta pitAnA maraNa pachI koNa kare te kahe che. ekAnekA ca cetkanyA pitrorUrva sthitA tadA // svAMzAtputraisturIyAMzaM datvAvazyaM vivAhyate // 24 // mAtA pitA marI javA pachI eka athavA tethI vadhAre kanyA kuMvArI hoya to bhAIoe pitAnA bhAgamAMthI the, bhAga - pI te kanyAone avazya paraNAvavI cari pioIne tamanavshissttN vA tadA vibhabaibhrAtRbhiH bhaginIvivAha utkarSataH svAMzAttarIyAMzamekIkRtya kAryaH iti niSkarSaH na mAnu dhana chAoe veMcI lIdhuM hoya agara avazeSa na rahyuM hoya tyAre da Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rake pitAne eka catuthAza eka karI baMnene vivAha sArI rIte karavo e niSkarSa che. navuM vanyathA ma i mAti na tyArAvAhi ne have kanyAne dAyamAM bhAga che ke nathI, e zaMkAnA samAdhAna mATe kahe che. " vivAhitA ca yA kanyA tasyA bhAgo na kahicit // pitrA prItyA ca yadattaM tadevAsyA dhanaM bhavet // 25 // paraNAvelI je kanyA che tene bhAga gaNAto nathI, paNa mAtA pitAe prItithI je kaI ApyuM hoya te tenuM che. pratyA tyatra cakAreNa vivAhAdikAlajanyanaimittikadAnamapi samuccIyate 56 kalekamAM " tyAra " e padamAM travAranuM grahaNa karyuM che mATe vivAtAdi kAle kareluM naimittika dAna paNa gaNI levuM. nanu vimAnamathe bharnA kiyatAMzena svasavarNAH striyo bhAjyA ityAha vezyA mate svAmIe potAnI savarNa striyone bhAga zA pramANe Apavo te yAvatAMzena tanayA vibhaktA janakena tu // tAvataiva vibhAgena yuktAH kAryA nijastriyaH // 26 // pitAe je pramANe pitAnA putranA bhAga pADyA hoya teTalAja vibhAgathI potAnI strIone paNa bhAga Apavo. nanu ritRmrnnottrkaalikputrkRtvibhaagaavsre mAturbhAgaH kIdRzaH syAt tava nAca cAlyANAyAmAha pitAnA maraNa thavA pachI putre pitAnuM dhana veMcI letA hoya te samaye mAtAne bhAga keTale, ane te mAtA marI gayA pachI tenA bhAgane svAmI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) koNa? tevI AkAMkSAnA samAdhAna mATe kahe che-- piturUce nijAMbAyAH putra gazca sArdhakaH // laukikavyavahArArthaM tanmRtau te samAMzinaH // 27 // pitAnA marI gayA pachI putrae pitAnI mAne arthe ardha bhAga pADavo kAraNa ke loka vyavahAra saghaLe mAtAne sAcavavo paDe che. te mAtA marI jAya pachI te dhana saghaLA chokarA sarSe bhAge veMcI 2. pitRmaraNAnantaraM vibhAgakaraNodyataiH savarNAyA jyeSThAmAturvizeSAdhiko bhAgaH kAryoM yataH pUnyatvena zAtivyavahArAdikArye tasyA evAdhikArastanmaraNe ca duhitRdauhitrakasya cAbhAve ta dazAmarAmane putrI mati bApanA marI javA pachI pitAnuM dhana veMcavAne taiyAra thaelA putroe ghaNI mAtAo heya temAMthI jyeSTha-moTI ane samAna jatinI mAtAne vadhAre bhAga Apo, kAraNa ke te meTI hovAne lIdhe jJAti ityAdi vyavahAra kAryamAM tene ja adhikAra che. te moTI mAnA marI gayA pachI tene dIkarI ke dI. karIne dIkare na hoya te tenuM dhana saghaLA bhAIoe sarakhe bhAge veMcI levuM. navuM gumatiyo putra ci ceThavaimiti - yasAda . je utpanna thaele chekarAomAM moTe kene kahe, te kahe che - putrayugme samutpanne yasya prathamanirgamaH // tasyaiva jyeSThatA jJeyA ityuktaM jinazAsane // 28 // be putra Deve utpanna thayA hoya temAM je pahelo prasUti thAya teneja moTe jANa evuM jina zAstramAM kaheluM che. navuM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1ra0) sutAbhavanAnaMtaraM putrajanma syAt tatra kasya jyeSThatvamiti suuracanA kadAcita prathama putrIne janma thayo ane pachI putrane jana thAya te beumAM moTuM koNa gaNAya te sUcave che - duhitA pUrvamutpannA sutaH pazcAdbhavedyadi // putrasya jyeSThatA tatra kanyAyA na kadAcana // 29 // putrI pahelI utpanna thAya ane putra pachI janme te paNa putrane ja moTe gaNAya. kanyAne kadi moTI kahevAya ja nahi. raju thazava kanyA nAparA saMtatistadravyasvAmI kaH syAdityAvedayannAha jene ekaja putrI hoya, ane bIjI kazI prajA na hoya tenA dhanane svAmI keNa thAya te jaNAvAne kahe che - yasyaikAyAM tu kanyAyAM jAtAyAM naanysNttiH|| prAptaM tasyAdhipatyaM tu sutAyAstatsutasya ca // 30 // jene ekaja putrI thaelI hoya, anya-bIjI kaI prajA naheya te tenA dhananI mAleka te putrI ane pachI tene eTale putrIne putra mAka thAya. tAdhipatya vizvabhUtAnAmamAtra mAtmA saMbaMdhitvena putrikAH dauhitrakAzca dAye samA evAtastatsatve na ca na ra Ata yadu svAmI marI javA pachI, tenA vyanA svAmIpaNamAM rodha karanArAM, bIjAM strI ityAdikane abhAva sate, AtmajapaNAnA (pitAthI utpanna thavApaNAnA) saMbaMdhane lIdhe dIkarIo tathA dIkarInA dIkarAo dAyabhAgamAM samAna hakavALAM che. dIkarI ane dIkarIne dIkare chatAM bIjo koI dhana haraNa karavAmAM zaktimAna naja thAya. kahyuM che ke - Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 121 ) AtmA vai jAyate putraH putreNa duhitA samA // tasyAmAtmani tiSThatyAM kathamanyo dhanaM haret / / 31 / / pote putra rUpe utpanna thAya che; putrI putranA sarakhI che; te pachI Atma rUpa putrI hayAta chatAM banne dhana zI rIte lai zake ! navaputra pitrormaraNe tadravyasvAmitvaM sAmAnyato duhitudauhitrasya coktaM tatrApi mAtRdravyasya kaH svAmI pitRdravyasya ca ka iti vizeSajijJAsAyAmAha 12 chore bhAtApitA bharaNa pAme tebhanA dravyanuM svAmitva dIkarI tathA dIkarInA dIkarAne sAmAnyapaNe kahyuM; temAM paNa mAtAnA dravyanuM svAmIpaNuM kAne ane pitAnA dravyanuM svAmIpaNuM kAne, e vizeSa jANavAnI IcchAthI kahe cheH-- gRhNAti jananIdravyamUDhA ca yadi kanyakA // pitRdravyamazeSaM hi dauhitraH sutarAM haret / / 32 / / pautradauhitrayormadhye bhedo'sti na hi kazcana // tayordahe hi saMbaMdhaH pitrordehasya sarvathA // 33 // paraNelI kanyA je mAtAnuM dhana letA pitAnu sadhaLuM dhana dIkarInA dIkarA sukhathI le; putranA putra ane putrInA putra e beumAM kaMi taphAvata nathI. kAraNa ke te enA dehamAM mAtApitAnA heDano saMbaMdha sarvathA akSare che. nanupariNItaputrImaraNe putrAbhAve taddhanAdhipatiH kaH syAdityAha || parosI putrI bharI layaM ramane tene putra na hoya to pachI tenA dhananA svAmI kANu thAya te kahe cheH-- vivAhitA ca yA kanyA cenmRtApatyavarjitA // tadA taddyumnajAtasyAdhipatistatpAtarbhavet // 34 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) paraNAvelI kanyA che|karAM vagara marI jAya tyAre te sadhaLA strIdhanano svAmI tenA pati thAya. nanu pitRviddhivimAnoArAjagatiputra: jyAMrAM kAmotI tyArlR // pitAe putrAnA bhAga vecI nAkhyA ane tyAra pachI pAchA putranA janma thayA te te putrane kAnA bhAga maLe. te kahe che. vibhAgottarajAtastu putraH pitraMzabhAg bhavet // nAparebhyastu bhrAtRbhyo vibhaktebhyo'zamApnuyAt / / 35 / / 11 pitAe putrAne dhana vaheMcI ApyA pachI tene khInne putra utpanna thAya to te pitAnA dhanamAM bhAga meLavI zake, arthAta pitAnA dhananeA bhAgI thAya, paraMtu prathama veMcAyelA bhAIonA dhanamAMthI tene kaMi bhAga maLe nahi. pha vimApUrve 35nnaratavAtu vaoNrsamamAtrAdI saMmavatyarthAta hitArtha: // jo vi bhAga pADayA pahelAM putrane janma thayA hoya te sarve bhAio samAna bhAga lenArA thAya che evA artha uparanA zleAkathI khulle jAya che. tanu pitRmaLAnantara vimarjApu putreSu samutpannaputrasya ca mALa tyAha // pitAnuM maraNa thayA pachI, vibhakata vecAe. lA bhAIA sate, pachI janmelA putrane bhAga zI rIte te kahecheH piturUrdhvaM vibhakteSu putreSu yadi sodaraH / / jAyate tadvibhAgaH syAdAyavyayavizodhitAt / / 36 / / svAMzAditizeSaH // bhAonA bhAga vecAi gayA haiAya ane pitAnA maraNa pachI, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1ra) sadara (bhAI)ne janma thAya te Avaka tathA kharaca hIsAba karI saghaLA bhAIoe pitApitAnA bhAgamAMthI te nAnA bhAIne bhAga kADhI Apa. vimAspAya matiri vimarami: zcAdutpnnputraayaayvyye vizodhya svAMzebhyaH svasamAnabhAgo deyaH. chAmAM tu pratISya mA zArka si ta ma vibhAga samaye mAtA sagarbhA che ema spaSTa jANyAmAM AvyuM na hoya te te vibhakta bhAIoe pachavADethI janmelA bhAine Avaka tathA kharacane hIsAba karIne pota potAnA bhAgamAMthI samAna bhAga karI A pa. vibhAga kALe mAtA sagarbhA che ema spaSTa jaNAya te prasavanI vATa joI prasUta thayA pachI bhAga pADavo e tAtparyartha che. nanu brAhmaNAdivarNatrayasya savarNAsavarNastrIsaMbhavena tajjAtaputrANAM mAna sAthe vidheya rAti vidhipuIE / brAhmaNa Adi traNava eTale brAhmaNa, kSatrI tathA vaizya etraNe vaNe savarNa ane asavarNa strIthI utpanna thaelA putrane bhAga zI rIte pADavo te kahe che - brAhmaNasya caturvarNAH striyaH saMti tadA vasu // vibhajya dazadhA tajjAna catustridvayaMzabhAginaH // 37 // kuryAtpitAvaziSTaM tu bhAgaM dharme niyojayet // zUdrAjAto na bhAgArho bhojanAMzukamaMtarA // 38 // brAhmaNane je cAre varNanI strIo hoya ane temanA putrane bhAga veMcI ApavA heya potAnI milaktanA daza sarakhA bhAga ka. ravA, temAMthI brAhmaNathI utpanna thaelA putrane cAra bhAga ApavA, kSatrANIthI janmelA putrane traNa bhAga; ane vaizya strIthI utpanna thaelA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) putrane be bhAga ApavA. eka dazamo bhAga rahyA te dharma kAryamAM arI zakIthI utpannathaelo putra bhAga grahaNa karavA yugya thatuM nathI, mAtra tene anna vastra maLe che. . kSatrAjjAtaH savarNAyAmardhabhAgI vizAtmajA // --janaramA sthAtpinonnavalamA | ra1 // vaizyAjjAtaH savarNAyAM putraH sarvapatirbhavet // zUdrAjAto na dAyAdo yogyo bhojanavAsasAM // 40 // varNatraye yadA dAsIvargazUdrAtmajo bhavet // jIvatAtena yattasmai dattaM tattasya nizcitam // 41 // mRte pitari tatputraiH kArya teSAM hi pAlanam // nibaMdhazca tathA kAryastAtaM yena smaraMti hi // 42 // zudrasya strI bhavecchUdrI nAnyA tajjAtasUnavaH // yAvaMtaste'khilA nUnaM bhaveyuH smbhaaginH|| 43 // kSatrIne kSatrANIthI utpanna thaelA putrane pitAnA dhanamAMthI adha bhAga maLe, ane vANIaNuthI utpanna thaelAne cothe bhAga maLe kSatrIthI zuddhImAM utpanna thaelA putrane bhAga na maLe, mAtra annavastra te bhAgI thAya. vaizyane vaizyA (vANiyaNa) thI thaelA putrane saghaLuM dhana maLe, zudrInA putrane bhAga nahi te te mAtra bhejana tathA vastrane ja yogya che. brAhmaNa, kSatrI tathA vaizya e traNe varNamAM je zudrI dAsI -rAkhelI hoya ane tene putra thAya te pitAe jIvatAM je tene ApI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (125) / dIdhuM hoya te ja tenuM kahevAya. pitAnA marI javA pachI tene pue dAsI punuM pAlana karavuM ane temane mATe evI goThavaNa karavI ke jethI teo paNa potAnA pitAne saMbhAryA kare. zudrane te pitAnI jAtanI zuddhI ja strI hoya bIjI jAtanI na hoya ane jeTalA putra tene utpanna thayA hoya te saghaLA pitAnA dhanamAM samAna bhAgavALA che. brAhmaNasya cAturvarNyastrIbhyo yadi catvAraH putrAH saMjAtAstadA tadbhAgaM cikIrSuH pitA svIyadhanaM dazadhA vibhajya savarNAputrAya bhAgacatuSkaM kSatriyAjAtAya bhAgatrayaM vaizyAjAtAya ca bhAgadvayaM dadAti avaziSTamekaM bhAgaM ca dharmakArye vyayati zUdrAyAM jAtastu na bhAgayogyaH kevalaM bhojanavastrayogya eva Adyazloke 'kramazaH' iti padamadhyAhAryyamanyat sarva spaSTam // lI TIne artha mUla arthamAM spaSTa thaelo che eTale pharI lakhatA nathI. nanu zUdreNAvivAhitadAsyAmutpannasya kIdRzo bhAgaH syAdityAha have zudra nahi paraNelI evI dAsIthI utpanna thayelA putrane zI rIte bhAga maLe te kahe che. dAsyAM jAto'pi zUdreNa bhAgamA pituricchayA // mRte tAte'rdhabhAgI syAdUDhAjAbhrAtRbhAgataH // 44 // zakathI dAsIne peTe utpanna thayelA putrane pitA jIvata hoya te pitAnI IcchA mujaba bhAga maLe, pitAnA mRtyu pachI te paraNelI strIyA utpanna yA putronA lAmAthI ardhAmA bhane. pitari jIvati tadicchayA bhAgo mRte ca vivAhitapatnIputrApekSayA dAsero'rdhabhAgaM prApnoti / sarvadAyAdAbhAve dauhitrAdhabhAve sa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) va sarvasvAmItyartha chesarva bhAgIAna heya ane dIkarIne dIkare paNa na hoya te te dAsI putra sarva dhanane mAlIka thAya che e artha che. - nanu kazcit savadhUkassaputro'putro vAtyupravyAdhigrasitaH svajIvanAzAM vimucya svakIyadhanarakSArtha cedanyamadhikAriNaM koiti sa dara yogya: tyAda che ke mANasa trIvALo heya putra hoya agara na hoya paraMtu bhayaMkara vyAdhithI pIDAtA hoya ane pote jIvavAnI AzA choDI hoya te pitAnA dhananuM rakSaNa thavAne koIne adhikArI eTale trasTI nImavo hoya te te kevo nime te kahe che - jIvanAzAvinirmuktaH putryukto'thvaaprH|| sapatnIkaH svarakSArthamadhikAripade naraM // 45 // datvA lekhaM svanAmAMkaM rAjAjJAsAkSisaMyutaM // kulInaM dhaninaM mAnyaM sthApayetstrImanonugaM // 46 // huM jIvIza e bharesi na hoya, putravALe agara putra vagara ne hoya, patnI jIvatI hoya, ane pitAnI milakatanA rahANane mATe te milaktanA vahIvaTane adhikAra sopavAne kuLavAna, dhanavAna tathA AbarUdAra ane strIne anukala vartine cAlanAre hoya tevA purUSane adhikAra sapa, te adhikArIne eTale trasTIne rAjAnI AjJAvALo pitAnA nAmane lekha sAkSIo karAvIne seMpavo. gaga nara ti jJAtivittiyAdhiwAliAmapi sUciMtana . A lo Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (197) kamAM "nare" evuM pada mUkyuM che te jAtivAcaka eka vacana che mATe eka karatAM vadhAre vahIvaTadAra nImavA hoya te paNa eja prakAre sabh7 se. nanu svAmini mRte sa puruSo'dhikAra prApya dhanaM vinAzayedbhakSayedvAthavA vidhavAyAH pratikUlatAM bhajet tadA ki kartavyamityAha // khAmI bharI 41 pachI te mAghArI paDI karanAra trasTI adhikAra meLavIne dhanane uDAvI de, khAI jAya athavA maranAranI vidhavAthI pratikULa avaLe cAle tyAre zuM karavuM te kahe che - prApyAdhikAraM puruSaH parAsau gRhanAyake // svAminA sthApitaM dravyaM bhakSayedvA vinAzayet // 47 // bhaveccamatikUlazca mRtavadhvAH kathaMcana || tadA sA vidhavA sadyaH kRtaghnaM taM madAkulaM // 48 // bhUpAjJApUrvakaM kRtvA svAdhikArapadacyutaM // narairanyaiH svavizvastaiH kularItiM pracAlayet // 49 // tadravyapatiyatnena rakSaNIyaM tayA sadA // kuTuMbasya ca nirvAhastanmiSeNa bhavedyathA // 50 // satyaurase tathA datte suvinite'thavAsati // kArye sAvazyake prApta kuryAdAnAdhivikrayam // 51 // gharane svAmI marI javA pachI trasTIne saghaLe adhikAra maLe pachI te trasTI tenA dravyane uDAve ke khAI jAya athavA maranAranI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavAthI prati kala cAle ke turata te madenmatta kRtanIne rAjAnI AjJA laI padayuta-eTale vahivaTanA adhikArathI dUra karI pitAne je mane vizvAsa hoya tevA trasTIo maranAranI vidhavAe nImavA tathA kulanI rIti pramANe vyavahAra calAvo. te vidhavAe hamezAM svAmIe pedA karelA dravyanuM ghaNA yanathI rakSaNa karavuM. te evI rIte ke muDInA. vyAjamAMthI kuTuMbanuM poSaNa thayAM kare. te vidhavAne sAre vinayavALe airasaputra hoya ke dattaka putra hoya ke na hoya te paNa teNI jarUranuM kAma paDe tyAre pitAnI milakatanuM) dAna, gIre tathA vecANa karI zake. nanuM mALA taravAmi sthAdhira tya / svAminuM maraNa vagere thayA pachI tenA dhananuM mAlika keNa te kahe che - bhraSTe naSTe ca vikSipta patau prabajite mRte // tasya nizzeSavittasyAdhipA syAdvaravarNinI // 52 // kuTuMbapAlane zaktA jyeSThA yA ca kulAMganA // putrasya satve'sattve ca bhartavatsAdhikAriNI // 53 // svAmi bhraSTa-patita thayo hoya, nAzI gayo hoya, gADe thayo hoya, dikSA lIdhI heya agara marI gayo hoya te tenA samasta dhananI mAleka tenI patnI che. saMkulamAM utpanna thaelI ane kuTuMbanuM pAlana karavAmAM zakita vALI evI maranAranI jemaSTa patnI putra vALI hoya agara putra vagaranI hoya te paNa svAmInI peThe ja te dravyanI ane dhikAriNI thAya che. jo putramAve tathA putra ratvena grAhya phUlyAda vidhavAne aurasa putra na hoya te teNe kyAM putra dattaka paNathI svIkAre te kahe che - Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) bhrAtavyaM tadabhAve tu svakuTuMbAtmajaM tthaa|| asaMskRtaM saMskRtaM ca tadasatve sutAsutam // 54 // bandhujaM tadabhAve tu tasminnasati gotraja // tasyAsatve laghu saptavarSasaMsthaM ca devaram // 55 // vidhavA svaurasAbhAve gRhItvA dttriititH|| .. adhikArapade bhartuH sthApayatpaMcasAkSitaH // 56 // yadi sa dattakaH pitroH protyA sevAsu tatparaH // vinayI bhaktiniSThazca bhavedaurasavattadA / / 57 // bhatrIjAne dattaka le, bhatra na hoya te potAnA kuTuMbane saMskAra thaelo agara ja thaelA putra levo, kuTuMbane paNa na hoya te dIkarInA dIkarAne levuM. te paNa na hoya te vidhavAe pitAnA bhAInA dIkarAne le, teno paNa abhAva hoya te getramAM utpanna thaelAne levo; te paNa na hoya te nAne sAta varSanI umarane kIara dattaka le. rasa pura na hoya te vidhavAe zAstra rItithI - raka grahaNa karI paMcanA sAthI svAmInA adhikAra para sthApana karo. te dattaka putra paNa vinaya thAya ane bhakti bhAvathI prItivaDe mAnA tathA pitAnI sevAma -para rahe te sagA putranI barAbara thAya che putrane lai tityida datta putra grahaNa karavAnI rIti zI? te kahe che - aprajA manujaH strI vA gRhNIyAdyadi dattakaM // tadA tanmAtRpitrAdeleMgvyaM baMvAdisAkSiyuk // 58 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) rAjamudrAMkita samyakArayitvA kuTuMbajAna // . tato jJAnijanAMzcaivAhUya bhaktisamanvitaH // 59 // sadhavAgItatUryAdimaMgalAcArapUrvakam / / gatvA jinAlaye kRtvA jinAgre svastikaM punH|| 6 // prAbhRtaM ca yathAzakti vidhAya muguruM tathA // natvA dattvA ca sadAnaM vyAghuTya nijamaMdiraM // 61 // Agatya sarvalokebhyastAMbUlazrIphalAdikam // datvA satkArya svastrAdIna vastrAlaMkaraNAdibhiH / / 62 / / AhUtagRhmaguruNA kArayejAtakarma sH|| tato jAto'sya putroyamiti lokanigadyate // 6 // tadaivApaNabhUvAstugrAmaprabhRtikarmasu // adhikAramavAmoti rAjyakAryeSvayaM punaH // 64 // ke manuSya athavA strI saMtatI vinAnAM hoya ane temane jo dattaka putra levo hoya te sTAMpanA kAgaLa para baMdhuM varganI sAkSio sahita te putranAM mAtA pitA vagerenI pAsethI dastAveja karAvI le tyAra pachI rUDe prakAre kuTuMbIone tathA jJAtinAM manuSyone pitAne ghera Adara satkArathI bolAvavAM saubhAgyavatI strIo pAse maMgaLagIta gavaDAvavAM, vAjate gAjate maMgaLAcAra pUrvaka jina maM dIramAM javuM, prabhujInI sAnidhya eka sAthIo puravo. jina bhagavAnanA meM AgaLa pitAnI zakti pramANe bheTa mUkvI, sadagurUne vAMdanA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) karavI sArAM dAna karI pachI potAne ghera AvavuM, je sadhaLA lokone A kAryamAM jotaryA hoya temane tAMbula tathA zrIphaLa ApavAM, bene ityAdi saMbaMdhIne vastra tathA alaMkArathI saMtoSavA, kula gurUne bolAvI ta karma karAvavuM A badhuM karma thaI gayA pachI lake ema kahe ke "A Ane putra thaye" upara batAvyA pramANe dattaka saMbaMdhI vidhi thavA pachI hATa pRthvI vAstu prAmAdika sarva kAryamAM temaja rAjya kAryamAM paNa tene adhikAra prApta thAya che navairUttara pUrva vistAra mAthAda dattaka lIdhA pachI orasa putrane janma thAya te pachI dattakanA bhAganI zI yogyatA, te kahe che: savarNAkhyaurasotpattau turyAzArho bhavatyapi // bhojanAMzukadAnAhI asavarNA stanadhayAH // 65 // je savarNa eTale potAnI jAtinI paraNata strImAMthI (dattaka lIdhA pachI) Arasa putra utpanna thAya te dattaka mIlaktane ce bhAga maLe asamAna jAtInI strIthI putra utpanna thAya te te putre mAtra anna, vastranA dAnane yogya che. nanuM rajisthAnanA mauleagw vathatA jAnyArAM hAthAma6i ! zaMkA-dattaka grahaNa karyA pachI airasa putra thayo hoya te (pATavI mukhya moTApaNAmAM) pAghaDI bAMdhavAnI legyatA kene te kahe che - gRhIte dattake jAta aurasastarhi baMdhanaM // uSNapisya bhavettasya na hi dattasya sarvathA // 66 // turyAzaM pradApyeva dattaH kAryaH pRthak tadA // pUrvamevoznISabandhe yo jAtaH sa samAMzabhAk // 27 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dattaka lIdhA pachI rasa putra utpanna thayo te pATavIpaNAnI pAghaDI te rasaja bAMdhI zake sarva prakAre dattakathI naja baMdhAya tene te milaktane e bhAga ApI de rAkha; jeNe prathamathI pAghaDI nadhI hAya te saramA lAgIyo thAya cha. nanu putrAH katividhAH kiMca tallakSaNAnItyAha // putra lI jAna! ana tamanA staae| zAM te kahe che - auraso datrimazceti mukhyo krItaH sahodaraH // dauhitrazceti gauNAstu paMcaputrA jinAgame // 68 // janazAstramAM pAMca prakAranA putra gayA che temAM rasa tathA dataka e beu mukhya che; ane vecAthI lIdhe, sadara tathA daihika e traNa putra gaNa che. atha tallakSaNam // dharmapalyAM samutpanna auraso dattakastu saH // yo datto mAtRpitRbhyAM prItyA yadi kuTuMbajaH // 6 // krayakrIto bhavetkrItaH laghubhrAtA ca sodaraH // mautaH sutodbhavazveme putrA dAyaharAH smRtAH // 70 // pauna vazca kAnInaH kRtrimavApaviddhazca dattazcaiva sahoDhajaH // 71 // aSTAvamI putrakalpA jaine dAyaharA na hi // tIrthAtarIyazAstre ca kalpitAH svArthasiddhaye // 72 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132), dhama panIthI utpanna thaelo te Arasa kahevAya, kuTuMbamAM utpanna thayelo putra tenAM mAtA pitAe khuzIthI Apyo hoya te dattaka, mUlya ApIne vecAthI lIdheluM te kIta putra, nAno bhAI te sara, ane dIkarIne dIkare te sata (daihitra) e pAMca putro dAyanA bhAgI thAya che pinabhava, kAnAna, pracchanna, nija, kRtrima, -apaviddha, datta tathA sahaja; e ATha prakAranA putra ane bhAga e vArtha siddhine mATe kayA che paraMtu jena zAstramAM te daya bhAganA adhikArI thatA nathI. eteSAM lakSaNamidam // uparanA ATha putronuM lakSaNa. mamaLanattAM tamane jainamaH || 1// sva- mAna marI javA pachI tenI paraNata strIne bIjA purUSathI utpanna thayela putra te nirbhava kahevAya. vAyA vinA 2 kuMvArI kanyAne utpanna thaelo te "kAnIna." papuruSa jAti ane ni gunivRtvaja pracchanna che rU pitAne svAmI jIvatAM chatAM chAnI rIte para purUdhathI putra utpanna thayeluM te "pracchanna jANu. variTA revapakalAlubhA kSetra che ke te potAnI strIne viSe sapiMDa devara thakI putranI utpatti thAya te kSetraja kahevAya. - mAhivikrama nena svAyattatA trima ke te gAma vagere jIvikAne lAbha dekhADI pitAne karI le te "kRtrima" putra - paNa, mannacittavipana nA ivRtiSavidyA 6 che. mAtA pitAe tyAga karelo je keIe paNa lIdhe heya te apa1e; mAtRpitRniSkAsitaH tavarjito vA svayamAgato dattaH Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134) // 7 // mAtA pitAe kADhI mUkelA athavA temaNe yAga karelA pAtAnI meLe AvelA te ' datta ' gaNAya. savA~nyAvivAhota.-jAgajJAtaH sahona: // 8 // sagarbhA kanyAnAM vivAha karyAM pachI utpanna thaelA te ' sahADhaja ' putra gaNAya. teDAvapi mA a-nytiirthiiyairdaayaadaaH piMDadAcoktA jainazAstre jaarjaadidossnnmithena na gAyA zrRti upara gaNAvelA e AThe putrA anya darzanIkAe dAya bhAga tathA piMDa dAnanA adhikArI gaNyA che, paraMtu jArapaNAthI utpanna thavA vagere doSane lai jaina zAstramAM temane dAyanA adhikArI gaNyA nathI nanu svAmimaLAnantara taddanasvAmihuM jeno meLa svAtyAda | svAminA marI javA pachI tenA dhananuM svAmI paNuM kIyA krame karIne thAya te kahe cheH-- patnI putrazca bhrAtRvyAH sapiMDaca duhitRjaH // baMdhujo gotrajazca svasvAmI svAduttarottaraM // 73 // tadabhAve ca jJAtiyaistadabhAve mahIbhujA || taddhanaM saphalaM kArya dharmamArge pradAya ca // 74 // svAmInA marI gayA pachI strI dhananI mAleka, pachI putra, te na hoya to sipa'DabhAe; tene abhAve dIkarInA dIkare. tene abhAve ane chekarA te na hoya te geAtraja; ema eka pachI eka dhananA mAleka thAya che. saMbaMdhI vargamAM kAi na hoya te jJAtinA purUSaSa mAleka thAya chevaTe kAi nahAya teA rAjAe te dhana lai dharma mArgamAM kharcI dai tene saphaLa karavuM mRtama dravya, sarvasya pUrve zrI svAminI svAmInA marI javA pachI tenA dhananI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135 ) hakadAra prathama strI; tamAre putraH strI na hoya te putra; tAve grAnunaH te na hoya teA bhAinA karA; tamAre sarjika Anasamapura : temane abhAve sarpo eTale sAta peDI sudhInA pitrAi purUSo, tamAre ritaH te naheAya te dIkarInA dIkarA, mAthe maMtrunaH kAcanuMtApurvaH te na hAya tA badhuja eTale cAda peTI sudhIne purUSa, samAve gotra: tene abhAve gAtramAM utpanna thaelA purUSa mAleka thAya. ti mA pUnAve pAM svAmI mati e pramANe anukrame ekane abhAve bIjo dhananA svAmI thAyache, tethAmamAve jJAtijJanA temane abhAve jJAtinA puchyAne adhikAra prApta thAya che. savavAmamAve paLa ca mRtakULa dhama hArye prayojya sarvanA abhAva hAye te maranAranu dravya rAjAe lai dharma mArge kharacavuM. nanu vidhavAthI vA dibhyo yadi pratikUlA kuzIlA vA syAt tadA kiM karttavyami svAda // maranAranI vidhavA strI dhananI mAlIka thavA pachI peAtAnA dIyara tathA jethI avaLI cAle agara naDArA AcaraNavALI nIvaDe to kema karavuM te kahe che:-~~-~ pratikUlA kuzIlA ca nirvAsyA vidhavApi sA // jyeSThadevaratatputraiH kRtvAnnAdinibaMdhanam // 75 // maranAranI vidhavA pratikULa cAlatI hAya agara naThArA AcaraNanI hAya te tenA annAdika vagerenA dobasta karI jeTha, dIyara, tathA tenA putrAe teNIne dharamAMthI bahAra kADhavI. badhA jutI aticiMtA kAlena sA sucaritA syAt tadA punarapyadhikAraM prApnuyAditi viroH caturuM // vidhavA pAsethI adhikAra khuMcI lIdhApachI thoDA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vakhatamAM te sudharI jAya, te pAche potAne adhikAra te meLavI suzIlAprajasaH poSyA yoSitaH sAdhuvRttayaH // pratikUlA ca nirvAsyA duzzIlA vyabhicAriNI // 76 // sAdhu vRtti vALI suzIlA ane prajA vagaranI strIonuM pepaNa karavuM joIe naThArAM AcaraNa vALI vyabhicAriNI pratikUlA strIne gharamAMthI kADhI mukavI. nazvaprajJA vidhavA mUtAvArisAna H carakSA DamaryA tava na tarakSA vivecetyArA saMtAna vagaranI vidhavA bhUta pizAcAdi do vaDe je pIDAtI hoya ane pitAnA dhananuM rakSaNa karavAne asamartha hoya te tenA dhananuM rakSaNa koNe karavuM te kahe che. bhUtAvezAdivikSiptAtyugravyAdhisamanvitA // vAtAdidUSitAMgA ca mukAMdhAspaSTabhASiNI // 77 // madAMdhA smRtihInA ca dhanaM svIyaM kuTuMbakaM / / trAtuM na hi samarthA yA sA pANyA jyeSThadevaraH // 78 // bhrAtRjaizca sapiMDaizca baMdhubhitrijaistathA // - jJAtinaikSaLI tahene rAti catrAtaH 76 che . bhUta pizAcAdinI pIDAthI vilita cittavALI agara bhayaMkara rogathI pIDAtI athavA vAyu ityAdi rogathI duSita aMgavALI, mugI, AMdhaLI, bebaDI, madamAM AMdhaLI thaelI, vismaraNavALI, evI vidhavA, kuTuMbanuM tathA potAnA dhananuM rakSaNa karavAne asamartha heya te tevI strInuM jeTha tathA dIyaree paNa karavuM. temane abhAve uttara Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) bhatrIja, sapaDe, baMdhuvarga, getrIo tathA jJAtIlAoe tena dhanatuM sArI rIte rakSaNa karavuM. barAjena titathA nA bhAve iita che A sthaLe abhAvathI athavA pratikalatAthI prathama na hoya te bIjAe rakSaNa karavuM e prakAre jANI levuM. nandApatya vidhavAdhanagrahaNe tatpitRpakSIyAnAmapi kopyadhikAro'sti na tyAM saMtatI vinAnI vidhavAnuM dhana grahaNa karavAne adhikAra tenAM mAbApa taraphanAM sabaMdhIone che kiMvA nathI te kahe che. yaca dattaM svakanyAya yajAmAnukulAgatam // taddhanaM na hi gRhNIyAt kophi pitRkulodbhavaH // 8 // kiMtu trAtA na koSisyAttadA tAM taddhanaM tathA // rakSettasyA mRtau tacca dharmamArge niyojayet // 81 // je dhana kanyA dAnamAM apAyuM hoya ane je jamAInA kulamAMthI AvyuM hoya te dhana vidhavAnA pitAnA kulamAM utpanna thaelA keIe levuM nahi. je kadApi te vidhavAnuM kaI rakSaNa karI zake tema na hoya te te vidhavAnuM tathA tenA dhananuM pitA taraphanAM sagAe rakSaNa karavuM te vidhavAnA maraNa pachI tenA dhanane dharma mArge upayoga kare. asurAdipApavivAhavivAhitakanyAdhanaM tu putrAbhAve maatRpitRrAta yuddhati tetrAlitilivara che je vivAhamAM "kanyAdAna' ne samAveza thato nathI; evA AsurAdi pAparUpa vivAhothI kanyAnuM lagna karavAmAM AvyuM hoya ane tene putra na hoya tevI kanyAnA mRtyu bAda kanyAnAM mAtA, pitA tathA bhAIbhAMDu tenuM dhana grahaNa karI zake che kAraNa ke temaNe kanyAnuM dAna kareluM nathI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 138 ) navu mAtRlatve putrasya kriyAnAdhiAra cAha mAjI vatI hAra tA- putrane keTalA adhikAra te kahe cheH-- Atmajo datrimAdizva vidyAbhyAsaikatatparaH || mAtRmayuitaH zAntaH satyavA nitendriyaH // 82 | samartho vyasanApetaH kuryAdrItiM kulAgatAM // kartuM zakto vizeSaM no mAturAjJAM vimucya vai / / 83 // Arasa athavA dattakAdi putrae potAnA vidyAbhyAsamAM kharAkhara sAvadhAna rahevuM, mAtAnI bhakti rAkhavI, zAnta, satyavAdI tathA tendriya thavuM, purUSArthI; ane vyasana rahita thavu, kula para parAthI cAlatI AvelI darIti pramANe vartavuM. mAtAnI AjJA zivAya tene kai paNa vizeSa karavAnA adhikAra nathI. tratra samartha kRti kAvarSAtino zaeNcastakntarvAhamAvenAsamarthavAt / upalA blekama 'samarpa' e prakAranu pada mUkayu che tethI karIne sALa varSanI umara thai gaelA putra jANavA. te karatAM nIcI umarA bAlaka gaNAya che mATe te asamartha che. nanu nanamIttave putraH kyavetAmaharivstuunaaN dAnaM vikrayaM vA kiM kartuM zaknotItyAha bhAtA dayAta chate pitA athavA vaDuvAe sapAdana karelI pitAdikanI vastuonuM putradAna / vikraya karI zake ? te kahe che: piturmAturdvayoH satve putraiH kartuM na zakyate // * - pitrAdivastU jAtAnAM sarvathA dAnavikraye // 84 // mAtA, pitA beu hayAta hAyatA vaDilopArjita vastuonu putra sarvathA prakAre vecANu ke dAna karI zake nahi navu bolo rAbe Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) vA yadi pratikUlaH syAttarhi mAtRpitRbhyAM kiMkarsanyAmityAha / aurasa athavA dattaka putra je mAtA pitAthI pratikUla cAle che te mAtA pitAe kema karavuM te kahe che - pitRbhyAM pratikUla syAtputro duSkarmayogataH // jJAtidharmAcArabhraSTo'thavA vyasanatatparaH // 45 // saMbodhito'pi sadvAkyairna tyajedurmatiM yadi // tadA tavRttamAkhyAya jJAtirAjyAdhikAriNaH // 86 // tadIyAjJAM gRhItvA ca sarvaiH kAryo gRhAdvahiH // tasyAbhiyogaH kutrApi zrotuM yogyo na kahicit // 87 // putrIkRtya sthApanIyonyaM DiMbhaM sukulodbhavam // ... vidhIyate suravArtha hi caturvarNeSu saMtatiH // 88 // : nA karmanA vegathI putra mAtA pitAthI prati kala cAlana thAya, jJAti dharmanA AcAra thakI bhraSTa thAya, athavA naThArA vyasanamAM paDe, tenAM tevAM AcaraNane lIdhe sad vAkathI re prakAre tene baMdha karavAmAM Ave tema chatAM je te pitAnI pApa buddhine tyAga na kare te tenAM A naThArAM caraNa saMbaMdhI saghaLI hakIkata jJAtine tathA rAjyanA adhikArIne jAhera karI temanI AjJA laI te sarvee tene ghara bahAra kADhI mUke tevI rIte ghara bahAra kADhI mukelA putranI ane rajI kayAreya paNa koIe. sAMbhaLavI nahi. te kADhI mUktA putranI ja gee bIje sArI kulamAM utpanna thaelo bALaka putra karIne sthApana kare. avazya samajavuM ke cAre vaNane viSe saMtati sukhane arthe Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -kahelI che. rAmANig aro kAMti tAta ramavA je tatpatI rA ra retyAha dhananI veMcaNa bhAIomAM thaIna hoya ane tevAmAM eka bhAIe dIkSA lIdhI te pachI dIkSA lenAranI strIne potAnA svAmI tarapha hI maLe ke nahi te kahe che - parivrajyAgRhItaikenAvibhaktaSu bandhuSu // .. vibhAgakAle tadbhAgaM tatpanI lAtumaheti // 89 // bhAIo bhAga veMcAyA na hoya ane tevAmAM eka bhAIe dIkSA lIdhI te dhana veMcatI vakhate tene lAga tenI eTale dIkSA lenAranI strI levAne yogya che. ivameva taputra imatrama mA pRgs sthitithi eja pramANe dIkSA lenArane putra hoya ane te putranI mAtA marI gaI hoya te pitAne bhAga te putra paNa levAne thagya che ema jANI levuM. nanuM vimag sApu cari vipara praSita vAta tadana je gRhatyAEUR che bhAI bhAganI - caNa thaI gaI hoya ane pachI koI bhAI marI gayo agara jillA lIdhI te pachI tenI milakta koNa le te kahe che: putrastrIvarjitaH ko'pi mRtaH prabajito'thavA // sarve tadAtarastajA grahIyustaddhanaM samaM // 10 // dIkSA lenAra ke maranAra bhAIne strI ke putra na hoya te tenA saghaLA bhAIo athavA bhAInA chokarAo tenuM dhana sarakhe bhAge veMcI le. nA avadhUtAvilepAra kiM mAtvamityAre te saghaLA bhAIomAMthI kaI gAMDapaNa ityAdi doSavALe heya paNa zuM te bhAga meLavavAne yogya che; te kahe che - Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( i ) unmato vyAdhitaH paMguH paMDoM'dhaH patito jaDaH // srastAMgaH pitRvidveSI mumUrSurvedhirastathA // 91 // mUkazva mAtRvidveSI mahAkrodho niriMdriyaH // doSatvena na bhAgAhaH poSaNIyAH svabhrAtRbhiH // 92 // eSAM tu putrapatnyazvecchuddhA bhAgamavApnuyuH // doSasyApagame tveSAM bhAgArhatvaM prajAyate / / 93 / / - gAMDA, vyAdhivALA, pAMgaLA, napuMsaka, AMdhaLA, vaTalelA, mUrkha, khADavALA, pitAnI sAthe ghera karanArA, ApadhAta karavAne taiyAra thaeNlo, gere, gAbaDA, mAnI sAthe deva karanArA, mahAkrAdhI, tathA chatyeka vagaranA eTalA doSane lIdhe bhAI pitAnA dhanamAM bhAga meLavavAne lAyaka nathI; bhAIoe maLI tevA bhAionu pAraNu karavuM. te dezayukta bhAionI strI ke putra sArI sthItimAM hoya te te tene bhAga lai zake. upara tAvelA doSamAMthI te mukta thAya tyAre temane bhAga meLavavAnI yogyatA prApta thAya che. nanu vivAhito'pi dattako yadi mAtRpitRbhyAM pratIpaH syAttadA di kAryabhicAda paraNAvelo chatAM dattaka putra je mAtApitAnI sAmA thAya te pachI zuM karavuM; te kahe cheH-- vivAhitopi cedattaH pitRbhyAM pratikUlabhAk // bhUSAjJApUrvakaM sadyo nissAryo janasAkSitaH // 94 // paraNAvyA pachI paNa jo dattakaputra mAtApitAnI AjJAthI avajema cAle te mAmAnI sAkSI rAkhI rAjAnI AjJA pUrvaka tene dha Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) ramAMthI kADhI mUke. nA ja pApuramarirAja dhAma hiMdI sinugrA cArA tyika kaI purUSa vaDilepArjita dhana patnI, putra tathA bhAIonI saMmati lIdhA sIvAya kene ApI devAne samartha thAya kiMvA na thAya te kahe che - paitAmahaM vastujAtaM dAtuM zakto na ko'pi hi // anApRcchaya nijAM patnI putrAn bhrAtRgaNaM ca vai // 25 // pitAmahAjite dravye nibaMdhe ca tathA bhuvi // pituH putrasya svAmitvaM smRtaM sAdhAraNaM yataH // 16 // viDita pitAe pedA kareluM dhana pitAnI patnI, pu tathA brA. gaNane pUchavA sIvAya koine paNa ApI devAne haka nathI. pitA mahe (vaDavAo) pedA karelA dravya, jAgIra tathA pRthvImAM pitAne tathA putrane samAna haka eTale svAmIpaNuM kaheluM che. navu vaDutrocAra putra jAto'sti saH eva sarvaputravatInAM dhanasya svAmI syAdvA necAha che ke purUSanI ghaNI strIomAMthI eka strI putra vALI hoya te te eka putra saghaLI putra vagaranI strIonA dhanano svAmI thaI zake ke kema te kahe che - __ jAtenaikena putreNa putravatyo'khilAH striyH|| anyatarasyA aputrAyA mRtau sa taddhanaM haret // 97 // eka strIne putra thavAthI te saghaLI strIo putravALI gaNAya che. vagara putravALI te saghaLI strIomAMthI je maraNa pAme tenuM dhana te putra laI zake. prajA putra kutrima sAmanatyAna Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 143) dhanasya vAmI vitti temAM apavAda eTale ke te putra vagaranI strIone putrI paNa na heAya tA sadhaLI chekarA vagaranI strIonA dhananA svAmI thai zake. nanu vaitAmahe dravya pautrALAM maLa svAstyiAhna vaDavAnA dhanamAM pAtronA bhAga zI rIte te kahe che. paitAmahe ca pautrANAM bhAgAH syuH pitRsaMkhyayA // - piturdravyasya teSAM tu saMkhyayA bhAgakalpanA / / 98 / / vaDavAnA dhanamAMthI pitR saMkhyA pramANe dhananA bhAga maLe; eTale vaDavAne jeTalA putra hoya temAMthI peAtAnA bApanA je bhAga Avyo hoya temAMthI sarakhe hIsse temane maLe; ane bApanA dravyamAMthI teA pAte jeTalA bhAionI saMkhyA hoya teTalA pramANamAM sarakhe hIse maLe. nanu bahuSu bhrAtRSvekasya putrotpattAvapareSAM tu putrAbhAve vikAsa patra sarvadhanavAnI vityAdA dhaNA bhAiomAMthI eka bhAi putravALA hoya ane bInta bhAne putra na hoya teA te eka bhAinA putraja sarva kAkAonI mIlakatanA svAmI thai zake ke ? te kahe cheH~~~ putrastvekasya saMjAtaH sodareSu ca bhUriSu || tadA tenaiva putreNa te sarve putriNaH smRtAH // 99 // dhaNA sagAbhAIomAM ekane putra thayA eTale te putravaDe sadhaLA bhAI putravALA gaNAya che. kAtra putratyayati tena savaidhanasvAmIla ve putraH cArityAvitam // uparanA zlAkamAM putra paNAnA saMbaMdha pratipAdana karavAthI saMdhaLAMnA dhananA svAmI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) te putra thAya zubha nAyuM manyavibhaktakula kramAgatadravye zvasattve putravadhvAH kIdRzo'dhikAra ityAha // vyaNuna thame vaMzapara parAthI cAlyuM AveluM dravya hAya temAM sAsunI hayAtImAM putranI vaDumAM kevA adhikAra te kahe che:-- avibhaktaM kramAyAtaM zvasurasvaM na hi prabhuH // kRtye nije vyayIkartuM sutasammatimaMtarA / / 100 / / vaMza para parAthI cAlyuM AveluM nagara vecAela sasarAnuM dhana putranI saMmati lIdhA sIvAya teNI peAtAnA kAryamAM vAparavAne samartha thatI nathI. vibhakte tu vyayaM kuryAd dharmAdiSu yathAruci // tatpatnyapi mRtau tasya kartuM zaktA na tadvayayam / / 101 / / nirvAhamAtraM gRhNIyAt tadddravyasya ca miSataH // prAptodhikAraM sarvatra dravye vyavahRtau sutaH // 102 // 'tathApIzo vyayaM kartuM na hAMvAnumatiM vinA // sute parAsau tatpatnI bharturdhanaharI smRtA // 103 // yadi sA zubhazIlA strI zvazrUnirdezakAriNI || kuTuMbapALane zaktA svadharmaniratA sadA // 104 // sAnukUlA ca sarveSAM bharturmacakasevikA / / zvazrUM yAceta putraM hi vinayAnatamastakA / / 105 / / na hi sApi vyayaM kartuM samarthA taddhanasya vai // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) nijecchayA nijAM zvazrRmanApRcchaya ca kutracit // 106 // vibhaktadhanavyayIkaraNe tu sarveSAmadhikAro'styeveti // . dhananI veMcaNa thayA pachI te dharmAdikAryamAM tenI strI paNa pitAnI IcchA mujaba te vAparI zake che, pitAne svAmI bharI gayA pachI te muDImAMthI kharca karI zake nahi. mAtra potAne nirvaha tene vyAjamAMthI karI le, mULa dhanapara saghaLo adhikAra te maranenA putrane ja che. jo ke saghaLa adhikAra putrane prApta thAya che, tathApi mAtAnI AjJA lIdhA sivAya temAMthI kharca karavAne te zaktimAna thatuM nathI. te chekarAnuM paNa mRtyu thaI jAya te tenI vidhavA strI pitAnA svAmInuM dhana laI zake; je te sArA AcaraNa vALI hoya, sAsunI AjJAmAM rahetI hoya, kuTuMbanuM pAlana karavAne zaktivALI hoya, svadharmamAM satata tatpara rahetI hoya, kuTuMba varga ane lAgatA vaLagatAM sarvane anukuLa hoya tathA svAmI marI gayA chatAM tenIja dhyAne sevatI hoya evA AcaraNa vALI putra vadhu pitAnI sAsu tathA putranI pAsethI viyathI mAthuM namAvIne yAcanA kare, 5raMtu te paNa sAsune puchayA sIvAya svAmInA dhanane svataMtra paNe kadi vyaya karI zake nahi. veMcAyA pachI te sarvane kharaca karavAno adhikAra che. nanu yadi pUrvoktaguNayutA vidhavAvadhUrnasyAttadA zvazrUsattve tasyAH praNApitaLe vicAdhArI rahyA che ke pUrve darzAvelA guNavALI vidhavA putra vadhu na hoya te sAsu jIvatAM chatAM sasarAe sthApita karelA dravya para te vidhavA vadhuno keTalo adhikAra te kahe che - zvazurasthApite dravye zvazrRsattve'dhavA vadhUH // nAdhikAramavAmoti bhuktyAcchAdanamaMtarA // 107 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) sAsu vatAM chatAM sasarAe mUkelA dhanamAM vidhavA putra vadhune dhAna lugaDA sivAya khIjaje karaze! adhikAra nathI. dattagRhAdikaM sarva kArya zvazrUmanonugaM // karaNIyaM sadA vadhvA zvazrarmAtRsamA yataH / / 108 / / nanvaputrasya samAtRkasya sapnIkasya paMcatve kasyAH putrnrabadhirotti pratyAr // sAsu potAnI marajIthI dharanu je kAma sAMpe te saghaLuM te vidhavA vadhue karavu; kAraNa ke sAsune mA sarakhI kahelI che. pAtAnI mA, tathA strI beu hayAta hoya ane putra na hoya teA tevA purUSanA maraNu pachI, tenI milaktane mATe sAsu tathA vahu e beumAMthI dattaka putra prANa lai zake te kahe cheH gRhIyAddattakaM putraM pativadvidhavA vadhUH // na zaktA sthApitaM taM ca zvazrUnijapateH pade // 109 // vidhavA putra vadhu pAtAnA patinI peThe dattaka lai zake, paraMtu tenI sAsu peAtAnA svAmInA padapara dattakane sthApana karI zake nahi. nanu zvazrUzvazurahastagataM svabhartRdravyaM vidhavAvadhUrgrahItuM rAAna vetyAdA sAsu, sasarAnA hAthamAM gaeluM pAtAnA svAnInuM dravya vidhavA putra vadhu lai zake ke niha te kahe cheH-- svabhapArjitaM dravyaM zvazrUzvazurahastagaM || // vidhavAtuM na zaktA tatsvAmidantAdhipaiva hi // 110 // potAnA svAmie meLaveluM dhana sAsu sasarAne hAtha javA pachI Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) vidhavA putra vadhu te dhana meLavI zake nahi; tenA svAmIe jIvatAM je tene ApyuM hoya tenIja te adhikArI thAya. nanu no mAtRputrI viruddhasvabhAvatvena vibhajya pRthak kRtvA ca paralokaM gataH pazcAt putre'pi nissaMtAne mRte tadbhAgaM ko gRhNIyAdityAha / / mA dIkarAnA virUddha svabhAvane laIne maranAra purUSa potAnA putra tathA strIne dhana veMcI ApI judA rAkhI marI jAya, tyAra pachI te maranArane putra vagara saMtAne marI jAya te tenA dhanane bhAga kone maLe te kahe che - aputraputramaraNe tadravyaM lAti tadvadhUH // tanmRtau tasya dravyasya zvazrUH syAdadhikAriNI // 111 // te mAtAthI jUdo dahelo putra vagara putre marI jAya tenA dravyanI mAleka tenI strI thAya. pachIthI te vahu marI jAya te tenA dhanane adhikAra sAsune maLe. tanu patyuparvata dhanaM aizna vidhavavadhU racavA rAta ne tyAra patie meLavelA dhanane , sAsu yAta chatAM vahu kharacI zake ke nahi te kahe ramaNopArjitaM vastu jaMgamasthAvarAtmakam / / devayAtrApratiSThAdidharmakArye ca sauhade // 112 // zvazrUsattve vyayIkartuM zaktA cedvinayAnvitA // kuTuMbasya priyA nArI varNanIyAnyathA na hi // 113 // vinayavALI, kuTuMbane vahAlI tathA vakhANavA yogya vidhavA putra vadhu, svAmIe meLavelI sthAvara tathA jaMgama mIlaktane, devayAtrA, - Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1948) viSA, dharma kAmamAM tathA sagAM sahedaranA kAmamAM sAsunI hayAtI chata vAparI zake, anyathA na vAparI zake. navu vArikA vidhavA putrIpremato dattakamanAdAya mRtA tadA tadvanasvAminI tatsutA jAtA tasyAmapi paretAyAM tadvanasvAmI kAsyAdityAha | tv's putra vagaranI vidhavA putrI paranA premane lIdhe dattaka lIdhA sivAya mRtyu pAme tyAre tenA dhananI svAmI te dIkarI thaI te paNa marI gaI te tene dhananuM svAmItva kene maLe te kahe che - anapatye mRte patyo sarvasya svAminI vdhuuH|| sApi dattamanAdAya svaputrIpremapAzataH // 114 // jyeSThAdiputradAyAdAbhAve paMcatvamAgatA // cettadA svAminI putrI bhavetsarvadhanasya ca // 115 // tanmRtau taddhavaH svAmI tanmRtau ttsutaadyH|| pitRpakSIyalokAnAM na hi tatrAdhikAritA // 116 // saMtatI sIvAyane svAmI marI jAya te tenA dhananI mAlikI tenI strI thAya, te vidhavA strI, potAnA dIyara jeTha ItyAdinA putrane abhAve ane pitAnI putrI paranA atyaMta premane lIdhe dattaka putra lI. sIvAya maraNa pAme tyAre tenI putrIne tenA sarva dhanane adhikAra maLe. te putrI paNa marI jAya te tenA dravyane svAmI te putrIno pati thAya. te svAmI marI javA pachI tenA putrAdine te mIlakata maLe, paraMtu te strInA pitR pakSIone temAM kaze adhikAra maLe nahi nazvatra je tAyAnA tyAM uparanA vyamAM koNa Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) adhikArIo nathI te kahe che - jAmAtA bhAgineyazca zvazrUzcaiva kathaMcana // naivaite'tra dAyAdAH paragotratvabhAvataH // 117 // : jamAI, bhANeja tathA sAruM paragetrane lIdhe te dravyamAM bhAga bhAvI zatai nathA. sAdhAraNaM ca yadravyaM tadAtA ko'pi gopayet // bhAgayogyaH sa nAstyeva pratyuto rAjyadaMDabhAk // 118 // je sAdhAraNa dravya che te koI bhAI chanuM rAkhe te tene pitAne bhAga paNa na maLe ane ulaTe rAjya daMDane lAyaka thAya. saptavyasanasaMsaktAH sodarA bhaagbhaaginH|| na bhavaMti yato daMDyA dharmabhraMzena sajjanaH // 119 / / dara eTale sagA bhAIo sAte vyasanamAM purA hoya te temane -bhAga maLI zake nahi ane dharma bhraSTatAne lIdhe sajajana purUe te mAne 3416. nanu kayAcidanapatyayA dattakamAdAya svAdhi. kAro dattaH sa cAvivAhita eva mRtaH tatpade'nyaputrasthApanayo gyatA vidhavAyA asti na vetyAha 10 ch|2| vinAnI vidhAye dattaka putre lIdhe ane tene mIlaktano adhikAra Ape pachI te ittaka paraNyA vagara marI jAya to tenI jagapara bIje dattaka levAnI te vidhavAnI yogyatA che ke nahi te kahe che - gRhItvA dattakaM putraM svAdhikAra pradAya ca // tasmAyAtmIyavitteSu sthitA svadharmakarmaNi // 120 / / .. ma. nanu kayAmataH tatpade vidhAya Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) kAlacakreNa so'nUDhaH cenmRto dattakastadA // na zaktA sthApituM sA hi tatpade cAnyadattakaM // 121 // dattaka putra laI, pitAnA dhanane adhikAra sarva prakAre tene pI ane koI vidhavA svadharma karmamAM guMthAya tevAmAM kAla cakranA prabhAvathI paraNyA vagarane dattaka gujarI jAya te vidhavA bIjA dattakane tene sthAne sthApana karavAne zaktivALI thatI nathI. _jAmAtRbhAgineyebhyaH sutAyai jJAtibhojane // anyasmin dharmakAyeM vA dadyAtsvaM svaM yathArUci // 122 // te samaye te vidhavAe jamAI, bhANeja, dIkarI athavA jJAti bhejanuM athavA harakoI dharma kAryamAM jyAM marajI thAya tyAM te pitAnA. dravyane vyaya karI de. yuktaM vai sthApituM putraM svIyabhartRpade tayA // kumArasya pade neva sthApanAjJA jinAgame // 123 // vidhavAe pitAnA svAmInA padapara dattaka sthApana kare te vAstavika che paraMtu teNue pitAnA kumAra-putranI jagAe dattaka sthApana karavAno adhikAra jinazAstramAM nathI. nanu vidhavA vimavibhktaa vA putre 'sati sati vyayaM dAnaM vikrayAdi ca kartuM samarthA na tyA vidhavA jUdI thaI hoya agara bhegI rahetI hoya ane te putra vALI athavA vinAnI hoya te pitAnI milaktane kharacI zake athavA dAna ke vijya karI zake ke nahi te kahe che - Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (151) vidhavA hi vibhaktA cet vyayaM kuryAt yathecchayA // pratiSeddhA na ko'pyatra dAyAdazca kathaMcana // 124 // avibhaktA mutAbhAve kArye tvAvazyake'pi vA // kartuM zaktA svavittasya dAnamAdhi ca vikrayaM // 125 // vidhavA be jUdI thaelI hoya te pitAnI IcchA pramANe ane vizya pitAnuM dhana vAparI zake; temAM tene kaI bhAgIo aTakAvI zake nahi. putra na hoya ane bhegI rahetI hoya tema chatAM jarUrIAta kAma mATe te pitAnI milakatanuM vecANa, gIra tathA dAna karavAne zaktimAna che. yaduktaM bRhadahanItau-mukha mAI nAtimA dhuM che - pai maraNe tabbhajjA davvassAhi vA bhavaNeNUNaM puttassa ya sabbhAve tahaya ahAvevi visAvihavA // 1 // jai sA hoi susIlA guNaDhAvassa rAyakaraNijje vikkaya dANAdiyaM kujjA na hu kovi paDivaMho // 2 // nanu yaH kanyAvAgdAnaM kRtvA punastAmanyatra lobhavazena dadyAttasya kA pratIkAra ityAha // 4 bhANusa pAtAnI nyArnu vAdAna-vivAha karIne lobhane khAtara karIne te kanyA bIjI jagAe Ape tene zo daMDa te kahe che - vAcA kanyAM pradatvA cetpunarlobhena tAM haret // sa daMDayo bhUbhRtA dadyAdvarasya taddhanaM vyaye // 126 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1para ) kAi manuSya kanyAnuM vAdAna-vivAha karIne dhananA lAbhathI te kanyAne pAchI lai le, te manuSyanA rAjA daMDa kare; ane te daMDanI rakama varane je kharca thayA hoya tene peTe apAve. kanyAmRtau vyayaM zodhya deyaM pacAcca taddhanaM // mAtAmahAdibhirdattaM tadgRhNati sahodarAH // 127 // vivAha karelI kanyA marI jAya te paraspara kharacatA hIsAba karI vara taraphanuM je dhana leNuM nIkaLe te tene pAchuM pAmavuM; ane kanyAnI mAnA mApa vagere e je dhana kanyAne ApyuM hoya te dhana kanyAnA bhAie lai levuM. navu jJAte vimaLe toaparupati trirAja detanAda 5 bhAe bhAganI veMcaNa thaI hoya te kAi bhAi chUpAve te tenA nirAkaraNanA hetu darzAve cheH-- nindu ko'pi cejjAte vibhAge tasya nirNayaH // lekhyena baMdhulokAdisAkSibhirbhinnakarmabhiH || 128 // avibhAge tu bhrAtRNAM vyavahAra udAhRtaH // eka eva vibhAge tu sarvaH saMjAyate pRthak / / 129 / / bhAga paDayA pachI jo i bhAi te vAta chUpAve te tene nirNaya lekhI phAragati, badhu varganI sAkSI tathA temanA paraspara bhinna bhinna vyavahAra parathI karI levA. jyAM sudhI veMcaNa thai na hoya tyAM sudhI sarva bhAIonA vyavahAra bhegA-ekaja hAya che ane vecaNu thavA pachI temanA saghaLA vyavahAra pRthak pRthak thAya che. nanu pravRmitiyA thai mAnanIyAda have bhAIe Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 153 ) bhAinI strIne kevI mAnavI te kahe cheH-- bhrAtRvadvidhavA mAnyA bhrAtRjAyA subaMdhubhiH // tadicchayA sutastasya sthApyo bhrAtRpade ca taiH // 130 // sArA badhuoe potAnI vidhavA bhAjAine bhAinI peTheja mA navI, ane tenI marajI mujaba tenA putrane teoe bhAInA sthAna para sthApana ve athAvibhAgIyadhanamAha // nA lAga na ghaDI zake tevA dhananuM svarUpa varNave cheH-- yatkiMcidvastujAtaM hi svarAmAbhUSaNAdikaM // yasmai dattaM pitRbhyAM ca tattasyaiva sadA bhavet // 131 // avinAzya piturdravyaM bhrAtRNAmasahAyataH || hRtaM lAgataM dravyaM pitrA naiva yaduddhatam / / 132 / / taduddhRtya samAnItaM labdhaM vidyAbalena ca // prAptaM mitrAdvivAhe vA tathA zauryeNa sevayA // 133 // arjitaM yena yatkicittattasyaivAkhilaM bhavet // tatra bhAgaharA na syuranye ke'pi ca bhrAtaraH / / 134 // je kaMi AbhUSaNAdika eTale ghareNA vastra vagere mAtA pitAe temanI strIne paheravA ApyuM hoya te hamezAM tenuM mAlakInuja thAya che te veMcaNamAM gaNAtuM nathI. pitAnA dravyane nAza karyAM sivAya ane bhAionI sahAyatA vagara Tula paraparAthI cAlyuM AveluM haraNa thayeluM dravya, pitAe paNa jenA uddhAra na karyo hoya tenA uddhAra Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 154) karI ANeluM evuM, vidyAnA baLathI pAte jAte saMpAdana kareluM, vivAhamAM bhaNesuM mitra tarasthI mamsIsa bhagelu, zaurya ( paNa ) thI athavA thaarI karI meLaveluM; eTalI prakAranuM dhana je bhAe meLavyuM te hamezAM bheNavanAra che tethA lAgyo lAga pADI rAstA nathI. athAvibhA jyastrIdhanamAha // ve yethI na rAmrAya tenuM strIdhana : vivAhakAle vA pazcAt pitrA mAtrA ca bandhubhiH || pitRvyaizva bRhacchvasrA pitRsvasrA tathA paraiH / / 135 // mAtRsvasrAdibhirdattaM tathaiva patinApi yat / / bhUSaNAMzukapAtrAdi tatsarvaM strIdhanaM bhavet / / 136 / / lagna samaye athavA pachIthI mAtA pitA, bhAI, kAkA, vaDIAi, phAi, mAsI tathA khIjA kAI ane kanyAnA pati; eTalAMe je vastra, dhareNAM tathA pAtrAdika kanyAne ApyAM hoya te tenuM strI dhana uDevAya. tadanekavidhamapi samAsataH paMcavidhaM tathAhi te strI dhana - neka prakAranuM che chatAM TuMkAmAM tenA pAMca bhAga pADayA che te A pramANe che. vivAhe yacca pitRbhyAM dhanamAbhUSaNAdikaM || vimAgnisAkSikaM dattaM tadadhyamikRtaM bhavet / / 137 // punaH pitRgRhAdvadhvAnItaM yadbhUSaNAdikam // baMdhubhrAtRsamakSaM syAdadhyAhavanikaM ca tat / / 138 / / prItyA snuSAyai yaddattaM zvazvA ca zvazureNa ca // mukhekSaNAMghrinamane taddhanaM prItijaM bhavet / / 139 / / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55). punardhAtuH sakAzAdyatprAptaM pitRgRhAttathA // uDhAyA svarNaratnAdi tatsyAdaudayikaM dhanam // 14 // parikramaNakAle yadattaM ratnAMzukAdikaM // jAyApatikulastrIbhistadanvAdheyamucyate // 141 // vivAha samaye mAtApitAe agni tathA brAhmaNanI samakSa je dhana athavA ghareNAM vagere kanyAne ApyAM hoya te "adhyamikRta" strI dhana kahevAya. pharIne mAtApitAne gherathI bhAIonI sAkSIe je ghareNAdika dhana kanyA lAve te "adhyAdhvanika" strI dhana kahevAya. chekarAnI vahunuM moTuM jotAM tathA page paDatAM sAsu sasarAe je dhana vahane prItIthI ApyuM hoya te "prItija" strIdhana kahevAya. paraNyA pachI pharIthI potAnA gharathI bhAI taraphathI teNIne je sonuM tathA rana vagere maLyAM hoya te audayika strI dhana kahevAya. cerImAM vara kanyA pherA phare che te TANe kaI daMpatie athavA kulanI strIoe rana vastrAdika je kaMI ApyuM hoya te anyAya strIdhana jANavuM. etatstrIdhanamAdAtuM na zaktaH ko'pi sarvathA // bhAgAnaha yataH proktaM sarvainItivizAradaiH // 142 // dhAraNArthamalaMkAro bharnA datto na kenacit // grAhyaH patimRtau so'pi vrajetstrIdhanatAM yataH // 143 // upara batAvelA pAMca prakAranuM "strI dhana" sarvathA prakAre kaI paNa laI zake nahi. kAraNa ke saghaLA nItizAstrakAroe te dhana bhAgAnaha eTale veMcavAne yogya gaNyuM nathI. keIka patie potAnI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) patnIne kAi dAgInA paherA ApyA hoya te dAgInA svAmInA marahyu pachI kAi paNa grahaNa karI zake nahi kAraNu ke tenA strI dhanamAMja samAveza thAya che. nanu strIdhanamapi bhartrA kadAcit gRhItuM zakyate na vetyAha // strI dhanane paNa svAmI kAi vakhate lai zake kavA na laI zake te kahe cheH-- vyAdhau dharme ca durbhikSe vipattau pratirodhake // bhartAnanyagatiH strIvaM lAtvA dAtuM na cArhati // 144 // mATeA vyAdhi thayA hAya, dharma kArya hoya, kALa paDayA hoya, vi...patti AvI hAya, kedamAM paDavuM paDayuM hAya, teve samaye bIjo rastA nahi jaDavAthI strI dhana lene pAchu ApavAnI pharaja nathI. arthAt na ApeteA cAle. atha phezASavItye kSaNa vahAvahatuM saddAddezAcArAdinA bhedamAM kAnu` khalAkhala che te kahe cheH-- saMbhavedatra vaicitryaM dezAcArAdibhedataH // yatra yasya pradhAnatvaM tatra so balavattaraH || 145 // dezAcAra bhedathI nyAyamAM vicitratA jAya te je dezamAM je vyavahAra mukhya gaNAtA hoya tyAM te balavattara mAnavA. athoparuMrAmArlR have A vyavahAra prakaraNanA upa saMhAra kare cheH-- ityevaM varNitastvatra dAyabhAgaH samAsataH // yathAzrutaM vizeSazca jJeyo 'nItizAstrataH // 146 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (157) upara pramANe zAstra pramANe dAya bhAga TuMkAmAM varNavyo; vize jANavAnI IcchA hoya teNe bRhadauMnItizAstramAMthI jANI levuM. | lAmAnA prasAra saMpUrNa che ? che atha sIvivAvivaraNamAbhyate | yogIndraM saccidAnandaM svabhAvadhvastakalmaSaM // praNipatya puSpadaMtaM sImAnirNaya ucyate // 1 // yogIonA pati evA sata, citane AnaMda svarUpa tathA svabhAvathIja jemaNe kAyika, mAnasika tathA vAcika pApane TALI dIdhAM che evA puSpadaMta prabhune namaskAra karIne "sImAne nirNaya" kahIe chIe. pUrvaprakaraNe dAyabhAgo nirUpitaH / tasmin jAte bhrAtRNAM mAvivaviH sthati katastakriya haze ! pUrva prakaraNamAM dAya bhAga varNavyo, temAM bhAIone paraspara sImAne mATe takarAra thAya teTalA kAraNuM mAM tene nirNaya kahIe chie. tatra sImA bhavadbhUmimaryAdA sAtvanekadhA // grAmakSetragRhArAmanItprabhRtibhedataH // 2 // te sImA eTale bhUminI maryAdA te aneka prakAranI che. gAmanI maryAdA, khetaranI maryAdA, gharanI maryAdA, bAganI maryAdA tathA rAjya vagerenI maryAdA evA jUdA jUdA bhedathI maryAdAo bahu prakAre Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 158 ) che. punaH jJA pratye paMcadhA / vaLI te pratyeka pAMca prakAranI che. pichalA mithilA rAjalatA syAdbhAminI tathA / / kAsikA ceti bhUsImA paMcadhA klezanAzinI // 3 // piThilA, mithilA, rAjalatA, bhAminI tathA kAsiyA evI rIte klezane nAza karanArI bhUmi maryAdA pAMca prakAranI gaNelI che. taMtra pichiddhA nInovAphinajArAyazcita // 2 // temAM piThilA eTale nadI athavA sarAvara Adi jalArAyAnI maryAdAthI oLakhAya tevI. miMdhiyA vRkSAvivinditA // 2 // mithilA eTale vRkSA - dinI nIzAnIthI oLakhAya tevI. rAjJatA yAtrikativAtiyAM mithaH svAhA sthApita 5 rU 5 rAjalatA eTale vAdi tathA prativAdIe maLI nakkI karelI, mAminI mRtpAvALAcayavRttitA DAkaNA bhAminI eTale mATI athavA patharAnA DhagalAthI sUcavelI maryAdA, kAsikA cinhAsatve bhUpenAtmamanISikayA kalpitA // 5 // kAsiyA eTale kaMi paNa nIzAnI vagaranI hAvAthI rAjAe peAtAnI ahiM vaDe kalpelI maryAdA. ti paMcadhA e prakAre sImA maryAdA pAMca prakAranI che. tratra vivA; haMdudhastathA // emAM vivAda cha prakAra che. vivAdo'tra bhavet SoDhA nAsti cAstyubhayaM ca vai // nyUnatAdhikatA caiva bhuktirAbhogatastathA // 4 // sImA maryAdAmAM vivAda cha prakAranA hoya che. eka nAstivAda, bIjo astikA, trIjo ubhayavAda, cothA nyunatAvAda, pAMcamA adhikatAvAda ane chaThThA AbhAgabhuktivAda, tAthA-te A prakAre-vA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 159) dineyaM bhUmirmadIyAsti ityukte pratyarthI vadatyasya janakasyApi trimUbhUtyintivAd vAdi ema bele ke A pRthvI mArI che eTale prativAdI kahe ke zu A pRthvI enA bApanI paNa hatI ? AvA vAdane astivAda kaheche. atra muvi paMcagraMthimito matIyorazo nyuyaijoyaMro nAstoti nAstitvavAdH // A pRthvImAM mAre pAMca guhA jeTalA bhAga che ema vAdI kahe eTale prativAdI kaheze ke temAM tene eka guDI jeTalA bhAga paNa nathI; tenuM nAma nAsti vAda kahevAya. kSetre sarve mAyamityuttamyo jJalpatendra mamejhumavA vAdI kahe ke A kSetra mArUM che eTale prativAdI kruheze ke temAM mArA ardhA bhAga che; e vAdane ubhaya vAda kahe che. tatkSetraM mama bahuvarSebhyo 'rajjumitamastItyukte paraH pratyavatiSThate nASTarajjumitaM kiMtuM paMcarajjumitamastIti nyUnatA saMvAdaH // bhe kahe ke- varSathI A mArUM khetara AdArI jeTaluM che tyAre bIjo kahero ke hite A derIvA nathI paraMtu pAMca dorIvA jeTaluM che. enuM nAma nyUnatA vAda kahevAya. tatreva viputtaSi vartate visaMvAH| temAMja kAi ema kahe ke nA ethI adhika che; tenuM nAma adhikavAda kahevAya. macaya sami prAcInamoLatatvanedaaniimpi bhujyata ityukte prativAdinoktaM nAsya bhogaH prAcIna racArogamukttivivArH // vAdi kahe ke A pRthvI mArI che prAcIna kALathI bhogavato Avyo chuM ane hAla paNa huM bhAgavu chuM; eTale prativAdi kaheze ke ene prAcIna bhogavaTA nathI evA vAdane bhega smRtivAda kahe che. eNvanyatamavivAdena vivadamAnayorarthipratyarthino nirNayArtha Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) stheyamupasthitayostanirNayaM kartukAmena stheyena pUrva nirmalakAle. vivAdAspadabhUmi dRSTvA tannikaTavartisAkSiNaH samAhUya praSTavyAH tadvAcA nirNaya vidhAya tatra cinheM kArya yathA punaH kalaho na prasajyeta tathAhi 152 vidA 7 vAhamAMthA 24 vidhAmA vaadiprativAdi nirNaya karAvavAne (sthaya) paMca pAse jAya te pace temane nirNaya thavA sArU pahelAM te varSARtu gayA bAda tamArI jamIna jAte joIne pAsenI jamInanA mAlIkone bolAvI temanI sAkSI levI tenA bolavA parathI nirNaya karI nakkI karI ApelI jamInane hadanI zAna karavuM ke jethI karIne punaH takarAra thAya nahi; te mATe kahe che ke - sImAvAde samutpanne rAjakarmAdhikAriNaH // vivAdAspadasthAne hi gatvA kAle ca nirmale // 5 // cinhaM nirNayakRttatra draSTavyaM prAktanaM bhRzaM // tadabhAve ca tatratyAn pArzvasthAnapi sAkSiNaH // 6 // prAcInamaMtriNo vRddhAn gopAlAMzca kRSIvalAn / niyoginazca sAmaMtAn grAmINAn vanavAsinaH // 7 // prativezmikatApannAn satyadharmaparAyaNAn // AhRya zapathaM dharmya datvA vRttaM ca prAktanam // 8 // pRSTvA tadvacasA kRtvA sImAsaMvAdanirNayaM // cinhaM tatra tathA kArya yathA syAnna punaH kaliH // 9 // sImADAnI bAbatane kajIo utpanna thayo hoya te nyAyadhIze - mAsu gayA bAda te takarArI jamInamAM javuM, pUrve nakkI karelA te ja Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) gAnA khuMTa athavA khANa khareAbara tapAsIne jovAM; te na jaNAtAM hAya te sAkSI tarIke tenI pADezamAM rahetA jInA maMtrIo vRddha purUSA, gAvALIo, kheDutA, amaladArA, sAmatA grAmanA loko vanavAsI lokeA ane satya kheAlanArA tathA dharmiSTa paDozIone meAlAvI dharmanA sAgana ApI pAchyuM vRttAMta puchyuM. ane temanA mAlavAparathI nirNaya karavA. pachI tyAM adhikArIe maryAdAne mATe eka navuM cinha--nIzAna karI ApavuM ke jethI karIne takarAra uThe nahi. ' kAle ca nirmale ' iti yasmin kAle jalapurAdivyAghAtAbhAvena cinhaM sphuTatayA jJAtuM zakyate sa eva nirmalo zeyaH bhUga zlAkamAM nilakAla kahyA che te jala, pura yAdI harakata karanAranA abhAve je samaye nIzAnI kharekhara dekhI zakAya te jANavA. jUna vinda nAmitcAi 5 adhikArIe zANe karIne nIzAnI karI ApavI te kahe cheH setunA ca taDAgena devatAyatanena ca // pASANaiH sarasA vApyAvaTenApaH zraveNa vA // 10 // mAkaMdapicumaMdaizca kiMzukAzvatthaveNubhiH || nyagrodhazAlmalI zAlazamItAlaizca zAkhibhiH / / 11 // rAjyAdhikAriNA kArya tatsImAsthalamaMkitam // viparyayo yathA nRNAM sImAjJAne na saMbhavet // 12 // setu eTale khetaranA cheDAnI pALathI, taLAvathI, devamaMdirathI pattharathI, sarAvarathI, vAvathI, khADAthI, pANInA pravAhathI, AMbAnA vRkSathI, lImaDAnA jhADathI, khAkharAnA jhADathI, pIpaLAnA jhADathI, vAM Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) sanI jhADIthI, vaDanA jhADathI, zImalAnA jhADathI, zAlanA jhADathI, samInA jhADathI, tathA tADanA jhADathI rAjyanA nyAyAdhIze hada bAMdhI ApavI ke jethI karIne manuSyone pharI maryAdA saMbaMdhI vizvama eTale bhrAnti rahe nahi. sImAsaMdhiSu gartAsu kaariipaaNgaarshrkraaH|| vAlukAzca nRpaH kSiptvA guptacinhAni kArayet // 13 // vaLI be khetaranA saMdhi eTale joDANapara khADo khodAvI temAM chANAM, aMgArA, paththaranA kaDakA tathA reta vagere purAvI chAnI nizAnI adhikArIe karAvI rAkhavI. cari pAkSiA na custa hiM kAryamityA che jyAre sAkSI nahoya tyAre kema karavuM te kahe che - sAkSyabhAve mahIpAlaH sthaapyevaumithstyoH|| yo raktavAsA niryAti yAvatA tAvatAvadhiH // 14 // nRpastatraiva sImAyA liMgAni kArayedrutam // plakSaniMbAdikSaizca grAvAdyupacitasthalaiH // 15 // sImADAnI takarAramAM sAkSI maLI zake tema na hoya te vAdi prativAdi beu je jamIna mATe paraspara takarArI che te beune adhikArIe ubhA rAkhI kahevuM ke rAtuM bhInuM vastra oDI ane je je * AgaLanA vakhatamAM rAtu bhInuM vastra eDavuM te ALuM cAmaDuM oDayA barAbara gaNatuM; leke eTalA pavitra ane dayALu hatA ke pitAne bhAga jato hoya te betara paraMtu rAta vastra ke je ALA cAmaDAnA pratika rUpe te paNa kharI bAbata chatAM eDavAne DaratA hatA. A uparathI jaNAze ke Arya lakenA aMtaHkaraNamAM keTalI dayA hatI ? bhA-ka. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) ralI jagAmAM phare teTalI jagA tenI pachI jeNe tema karyuM hoya tene nizAnIne mATe khAkhare, lImaDA vagere vRkSo agara patharA ityAdika je vastu te jagoe nIzAnIkAraka hoya tenI nIzAnI rAjAe eTas nyAyAdhIze rI mApadI-yadi tayormadhye naiko'pi niSkrAntastadA ki kAryamityAha // ne pAhipratipAdiyabhAMthA vye 595 rAtu :paDuM eDI na nIkaLe to pachI kema karavuM te kahe che - niryAtau nobhayau cettatsamaMtArAmabhUmipAH // catvAro'STau daza sthApyAH sImAnirNayakarmaNi // 16 // te'pi raktAMzukaM dhArya niSkrAmaMti yatastataH / / sImAvadhiM vinizcitya cinhAni kArayennRpaH // 17 // je te beu rAtuM vastra eDIne na nIkaLe to cAre pAsanA gAmetIone bolAvI temAMthI cAra, ATha athavA dazane sImA nakakI karavAnA kAmamAM nImavA. temaNe paNa rAta bhInuM vastra oDIne cAre pAsa hada nakkI karavAne nIkaLavuM. teo je hada nakkI kare te pramANe hada oLakhavAne rAjAe pUrve kahyAM tevAM nIzAna karI ApavAM. atra grAmabhUmipapadasyopalakSaNena grAmasImAnirNaye samatAdrAmAdhipAH kSetrasImAvivAde samaMtAt kSetrAdhipA dezasImAsaMvAde samaMtAddezAdhipA gRhasImAvivAde pArzvavartigRhAdhipAzca sthApyAsteSAM raktavastradhAraNaM tu bahulokasamakSaM vilakSaNaveSaNa tatkArya kurvatAM lajayA mRSAbhASaNaM na syAdityarthaH yatraite'pi na santi tatra vanavAsino vyAdhabhillagocArakAdIn samAtra pRTvA ca tatvanirNayaH kArya iti vizeSaH // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (164) uparanA lokamAM grAma bhUmipa' kahyA che te parathI nIce prabhANe vyavasthA samajI levI. gAmanA sImADAnI hada nakkI karavI hoya te cAre pAsanA gAma dhaNIone bolAvavA. khetaranI hada nakkI karavI hoya te cAre pAsanA khetaranA dhaNIone bolAvavA. dezanI hada nakI karavI hoya tyAre pAsanA deza dhaNuone bolAvavA ane gharanI bAbatanI takarAra cheyate gharanI pAse rahetA pADosIone belAvI hada nirNaya karAvavI. bahu lekanI samakSa temane rakta vastra dhAraNa karI ane vilakSaNa veza vaDe karIne te kArya karatAM temane lajjA AvavAthI mithyA bhASaNa na kare eTaluM tAtparya jaNAya che. jyAre tevA paNa na maLe tyAre te vanamAM rahenAra, pAradhi, bhila, ane gAyo vagere cAranArA govALiAene belAvI temanI sAkSIthI nyAyAdhIze nirNaya karI laI hada nIzAna karI ApavAM eTale vizeSArtha che. A vitarA, maniSa taLiyArtharcAMda che je pRthvI-eTale khetaromAMthI bANa vagere nIzAnIo nirmaLa thaI gaI hoya tevI jamInanI hada nakkI karavAne upAya darzAve che - nadyAdidhvastacinheSu bhUpradezeSu vAsataH // dizApramANabhogebhyaH kuryAdbhUpo vinizcayam // 18 // nadi ityAdi jaLa pravAhathI nIzAnIo nAbuda thaI hoya tevA bhU pradezamAM, rahevAnA sthAnathI, amUka dizAnuM pramANa tathA bhogava TAnA pramANu uparathI rAjAe nIzcaya karyo. jema ke traNa Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) kSetra A manuSyanuM khetara rAmanujephA =tti gAmathI amuka dizAmAM ATale dUra che. phalyagumAvata: e prakAranA anumAnathI ta tastra ane tenA bhegavaTAthI nizcaye viSe nizcaya karavo. tattva darA tAkSi thA uti rati . nizcaya karavAmAM kevA sAkSIo yogya che, te kahe che. pramANamAgamaM caiva kAlaM bhogaM ca lakSaNaM // bhUmibhAgaM tathA nAma jAnIyuste'tra sAkSiNaH // 19 // sAkSiNaH somni pRSTacyA arthipratyarthinoH purH|| pArzvagagrAmavRddhAnAM samakSaM dharmapUrvakam // 20 // samastAste hi pRSTAzca vadaMtyekAM giraM yadi / tarhi sImAM nibanIyAttannAmasahitAM nRpaH // 21 // pramANa, zAstra, kALa, bhegavaTe, lakSaNa, bhUmi bhAga tathA betaranuM nAma eTalAM vAnAM jANatA hoya te A kAmamAM sAkSIo heI zake. sImADAnI hada nakkI karavA saMbaMdhI kAmamAM vAdi prativAdine meM AgaLa ubhA rAkhI pAsenA gAmanA vRddhonI samakSa dharmanA segana pUrvaka tevA sAkSIo levA. te saghaLA sAkSIone pUchatAM te sarvanI jUbAnI je eka ja prakAranI hoya te rAjAe tenA nAma sahita sImA bAMdhI ApavI. atha rAkRtamASi saMvAda che jo sAkSIo jUThuM bole te temane daMDa zuM kare te kahe che - cetsAkSiNo'nRtaM brUyuH sImAkRtye kathaMcana // sAmaMtAH zatadaMDayAH syuH zeSAH zaktyanusArataH // 22 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) sImADAnI maryAdA bAbatamAM sAkSIo jUThI sAkSI Ape te sAmatine se rUpiA daMDa karavo ane bAkInAonI zakti joI te pramANe daMDa karavo. phUTakke pratye, he re ti sthitiH eSa daMDo 'jJAnato'nRtabhASaNe'sti yastu jAnananRtaM lobhAdinA bhASate sa svito'pi vizeSadaMDena daMDya iti zeyaM // jUThI sAkSI puranArA dareka jaNane daMDa kare, evo kAyado che; u. para batAvelo daMDa ajANatAM jUThI sAkSI pure tene mATe che paraMtu je jANI joIne jUThI sAkSI pure che te tethI paNa vizeSa daMDane yogya che ema jANavuM. tha catra vijJAtA ne vaMti tatra ji vidheyariyAda che have je sImADAnI takarAramAM nIzAnI jANanArA sAkSIo maLe nahi tyAM adhikArIe nyAyazI rIte kare te kahe che - cinhajJAtA na ko'pyasti yatra tatra mahIdhanaH / / ArAmadevatAsthAnanipAnodyAnavezmabhiH // 23 // varSAjalapravAhaizca sImAM niNIya cAbhitaH / / kuryAcinhaM yathA na syAttyorhi kalahaH punaH // 24 // je jaganAM cinha-eTale nizAnI jANanAra koI maLI zake nahi, tyAM rAjAe bAga, devamaMdIra, jaLAzaya, udyAnagRha tathA varSAdane jala pravAha je jagoe thaIne jate hoya te parathI cAre pAsanI sImAne nirNaya karI cinha karI ApavuM, ke jethI vAdiprativAdane pharIne paraspara kaI thAya nahi. jayapatraM tato deyaM sImAsatyArthavAdine // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) bhUmipramANavittena daMDayojyo bhavati dhruvaM // 25 // nAzayed bhUmilobhena sImAcinhAni yo nrH|| daMDanIyaH sa bhUbhugbhIraupyaiH paMcazataiH paNaiH // 26 // ajJAnena pramAdena yo nAzayati tAni ca // sa paNadvizataM daMDayo dInazcedamunimuSTibhiH // 27 / / sImAnI bAbatamAM satya bolanArane ya patra ApavuM; ane jUThuM bolanArane takarArI jamInanA mUla pramANe daMDa rAjAe avazya kare. kadAcita keImanuSya pRthvI vadhAravAnA lobhathI pUrvanI nizAnIo-bANa, khuMTa vagere cinha bhAgI nAkhe te rAjAoe tene pAMcaso rUpiyA sudhIno daMDa karavo, ajJAnathI athavA ALasathI hada nizAnane nAza kare te tene baso rUpiyA daMDa karavo. ane te je garI hAya to sAta bhumImA bhAvI. atha prasaMgataH setukUpakSetra viSaye vizeSamAha bhatre prs| che bhATe dhUla, ve! bhane kSetra vi5yamAM vizeSa kahe che - setuH kUpazca kSetre'pi na niSedhyo hi kSetribhiH // svalpabAdhAkarAste'pi bahulokopakArakAH // 28 // yaH setuH pUrvaniSpannaH saMskArArho bhavedyadA // tadA tatsvAminaM pRSTavA tadvaMzyaM vAtha bhUbhujam // 29 // taM saMskaroti cetkApi tarhi tatphalabhAga bhavet // anyathA tatphalaM svAmI gRhIyAdvA mahIpatiH // 30 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) pula, ke kR pitAnA khetaramAM Avela hoya te paNa khetaranA dhaNuoe tene vAparavAno niSedha kaIne kare nahi; kAraNa ke tethI khetaranA dhaNIne thoDI aDacaNa thAya paNa tethI ghaNA lokone upakAra thAya che. prAcIna samayamAM banAvela te setu (pula) jIraNa thavAthI samarAvA lAyaka thayela hoya te tenA svAmIne agara te pulanA karAvanAranA vaMzamAM kaI hoya te tene agara rAjAne pUchI kaI samarAve che te temAMthI utpanna thatA phaLane bhAgI thAya che. nahi tenuM phaLa rAjA athavA svAmI grahaNa kare. pArAviyartha vidhi pArakA kSetramAM pula hoya te saMbaMdhI uparano viSaya che. aMgIkRte'pi kSetre no kRSi kuyonnakArayet / / tenApi deyaM tanmUlyaM phalaM syAdathavA na hi // 31 // piote lIdhelAM khetaromAM khetI kare athavA na karAve te paNa tenuM mUlya ApavuM ja joIe. pachI temAM phaLa thAo kiMvA na thAo, iti saMkSepataH proktaH sImAMvAdasya nirnnyH|| jJeyovizeSo dhImadbhirmahAhanItizAstrataH // 32 // upara pramANe TuMkAmAM sImA vAdane nirNaya kalya, buddhimAnone vizeSa jANavAnI IcchA hoya te bahata anIti zAstramAMthI jANI le. || ti sAmAvali paNa che Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 198 ) atha vetanAdAnasvarUpaM likhyate // tvA zrIzItalaM devaM saMsArAMbudhitArakaM // vetanAdAnavRttAnto varNyate'tra samAsataH // 1 // saMsAra rUpI samudrane tAranAra evA zrI zItala deva prabhune namaskAra karIne TukAmAM ' vetanAdAna' nuM vRttAnta varNavIe chIe. pUrvaprakaraNe sImAvAda uktastatra bhRtyA apyapekSitA bhavaMti ityatra tadvarNanA taddhetanAdiyutocyate tatrAdau sevakabhedAnAha // pUrva prakaraNamAM sImAvAdanuM varNana karyuM, temAM cAkarone khapa paDe che tethI A prakaraNamAM temanuM tathA temanA rAjanuM svarUpa varNave che. prathama cAkarAnA bheda kahe cheH-- sevakAH paMcadhA proktAH ziSyAMtevAsibhRtyakAH || adhikarmakarAsturyAH smRtA dAsAstu paMcamAH // 2 // catvAraH prathame tatra zubhakarmakarAH smRtAH // paMcamo dAsako hyatra sarvakarmakaro bhavet // 3 // seva pAMya prAranA gosA che, ziSya, matevAsi, nRtya, cothA adhikama kara ane pAMcamA dAsa; temAMnA pahelA cAra zubha kama karanArA ane chellA eTale pAMcamA dAsa varga te sarva kAmanA anAra hoya che tatra vidyAdhyayanatatparaH ziSyaH // 1 // tebhAM ne vidyA aguvAmAM sAvadhAna te ziSya uvAya zilpavidyArthI aMtevAsI // 2 // zi vidhAno zAmanAra te yate vAsI bhaguvo. bhRtyA karmakaro bhRtyaH ||3|| abha re te nRtya kamakarANAma Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 170) dhitAdhikarmakaraH ||4|| yAuna uparI tenu nAma adhirbha 2 gRhadvArasthocchiSTaviNmUtrAdyazucisthAnazodhakaH svAmiguhyAMgazo dhakaca dAsaH // 5 // dharanI mAra bhAMgalAmA rahelA uSTi (mevaaDa) mala mUtrAdi apavitra vastune sArka karanAra tathA zeThanAM guhyu agAne dhAine sApha rAkhanAra te dAsa kahevAya. bhRtyastu trividhastatrAyudhikaH prokta uttamaH // madhyamaH kRSikacaivAdhama bhArasya vAhakaH || 4 || dAsAH paMcadaza khyAtA gRhajaH krIta AdhitaH // labdho dAyAgatazcaiva durbhikSe poSitastathA // 5 // yuddhe paNe ca vijita RNabhAga RNamocitaH // rakSito bhuktidAnena pravrajyApracyutastathA // 6 // sthito yaH svayamAgatya vaDavAlobhataH sthitaH // amAtRpitRko yastu vikretA svayamAtmanaH // 7 // nRtya (yAu2) zrAzu abharano uvAya che; tebhAM prathama vyAyudhi (zastra dhAraNa karanAra) uttama prakAranA gaNelA che. kheDutane madhyama kahelA che. ane bhAravahana karanArA kaniSTa kahevAya che. dAsa jAtanA cAkare| paMdara prakAranA che. dharanI dAsI thakI utpanna thaelA, vecAthI lIdhelA, cAMpaNamAM mUkAelA, prApta thaelA, paherAmaNImAM badale maLelA, dukALamAM poSaNa karelA, yudghamAM } saratabhAM kRteseo, RNa lADa, imothita, rakSita, hikSAthI bhraSTa tha eleA, kanyA paraNavAne lAlacu, peAtAnI meLe AvIne rahelA, mAta pitA vagaranA heAvAthI peAtAnI jAtane vecanAra e paMdara prakAra dAsa Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (171) nA hAya che.gRhadAsyAM jAto gRhajaH // 1 // panI hasIne peTa - spanna yeto te 01, mUlyena gRhItaH krItaH // 2 // bhUdaya mA. pAye kyAthA lIvo te ta, svAminA dhanagRhaNArthamAdhito nati AdhitaH // 3 // khAbhAya dhIre dhana pAthu sevAne. yApamA sIdhA hAya te mAdhita, mArge'nAdhAraH sArthabhraSTo vA prApto labdhaH // 4 // AdhAra vagarane vA kAphalAthI chUTA paDele mArgamAMthI jaDa heya te 108, vivAhe dAye samAgato dAyAdaH // 5 // bananI pesabhImA hAsa tarI bhanyA hAya te yA, durbhikSe poSitaH // 6 // duHAmA pA59] 73vI, saMgrAme jito yuddhaprAptaH // 7 // sAmanA chatAgaDhI te yuddha prApta, ghatejitaH // 8 // nUgaTAmA tAmasI, RNApanayanaM yAvat dAsa RNabhAk // 9 // 7 53 thAya tyAM sudhA rAmavAmAMsAveto te 39 lApa, RNamocanaina dAsaH kRta RNamocitaH // 10 // pAne choDavA peTesarI sIdhA hoya te bhAyita, bhojananibaMdhenaiva rkssitH|| 11 // 54ta bhAvAnumA5 . mevA sAthI rAmeTI, pravajyAcyutaH // 12 // mAthI praSTa thameho, svayabhAgataH // 13 // potAnI bheNe sAvaTI, tatputrIpariNayanalobhenAgataH // 14 ||khaabhiinii putrIne 52vAnA sAmathA bhAvIna saya 42 heya tevo, amAtRpitRko yaH svayamAtmAnaM vikrINAti // 15 // bhAmA5 52ne pote pAtAnI te veyAyeto. athadAsadharmApakaraNe hetuvizeSAnAha // 4 // yAne Asa pAnA dharmamAM choDavA teno hetu vizepa kahe che - caurairhatvA tu vikrIto balAdAsIkRtazca yaH // dAsatvaM tasya no yuktaM balAttaM mocyennRpH||8|| Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (172) coroe kAi mANasane corI karI lAvI vecyo hAya ane tene jabaradastIthI dAsapaNuM karAvavAmAM AvyuM hoya tevA mANasa dAsapaNAne yeAgya nathI mATe rAjAe tevA dAsane sakhatAithI cheDI devarAvavA. svAminaM mocayedyastu prANasaMzayasaMkaTAt // mucyate dAsabhAvena putravadbhAgabhAk ca saH / / 9 / / potAnA dhaNIne prANasaMkaTa AvyuM hAya teve samaye svAmIne te saMkaTathI cheDAve te dAsapaNAmAMthI chuTI putranI peThe tenA dhanamAM bhAgm thAya che. ayaM sAdhAraNaH sarvadAsaviSayiko vidhi H 352nA zloka saprakAranA dAsane mukta karavAnA sAdhAraNa viSayaneche. atha vizeSaM darzayati // ve vizeSameha hemADe che : samRddhidhanadAnAdvai AdhitA RNamocitAH // dAsabhAvAtpramucyerannakAlepoSitastathA // 10 // muktidAso'pi tadbhuktadravyaM datvA ca mucyate // yuddhe paNe jayaprAptastathA ca svayamAgataH // 11 // tulyena karmaNA dAsyAnmucyeddAsIkRto'pi ca // dAsInigrahatazcAnye na mucyate kRtiM vinA / / 12 / / pravrajyApracyutaM tatra dAsaM kuryAdvalAnnRpaH // AnupUrvyA ca varNAnAM dAsyaM no prAtilomyataH || 13 || devAne peTa ramAelA dAsA; vyAja sudhAM devAnu dhana ApI devAmAM Ave eTale teo dAsapaNAmAMthI mukta thAya che. teja pramANe dukALamAM pASaNa karelA ane khAvA peTe rahelA cAkarA khArAkI khaH Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (173) lanA paisA ApI devAthI dAsa paNAmAMthI mukta thaI zake che. temaja yuddhamAM ke zaratamAM jItAyelA athavA potAnI meLe AvIne rahelA cAkara cAkarI karavAne rAkhelA hoya tema chatAM upara mujaba kherAkI nA paisA dhaNane bharI devAthI cAkarIthI chUTI zake che. dAsa paNAthI baMdhAelA bIjAo zeThane kRtyane badale AkhA sIvAya mukta thaI zaktA nathI. temAM paNa je dIkSAthI bhraSTa thaI rahelo hoya tenI pAse rAjAe baLa vAparI dAsapaNuM karAvavuM. A saghaLAM dAsapaNuM varNanA eTale brAhmaNa, kSatrI, vaizya tathA zakanA jAtikrama pramANe ghaTita rIte karAvavuM; nahi ke pratiloma paNe eTale je varNane je adhikAra nathI tevI varNane te na karavAnuM kAma soMpIne dAsapaNuM karAvavuM nahi. evo. Azaya jaNAya che. ratha rAtatvani vAvidhimaTTiA have cAkarapaNuM choDAvAne vidhi kahe che. dAsaM svIyamadAsaM yaH kartumicchetprasAdataH // tasyAMsataH sa AdAya sAMbhAkuMbhaM ca bhedayet // 14 // chatrAdhastaM ca saMsthApya mArjayitvA ca tacchiraH // puSpAkSatAni tacchI kireDhyAca nirvibhuH // 15 // adAsastvamato jAto dAsatvaM ca nirAkRtaM // vartitavyaM zuddhacittAbhiprAyeNa niraMtaram // 16 // je zeTha dAsapara maherabAnI karIne pitAnA dAsapaNAmAMthI chUTavAne cAkarapara kRpA kare che tyAre teNe cAkaranA khabhAparathI laIne jaLane bharelo ghaDe kANe karI cAkarane chatrI nIce rAkhI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 174 ) dhaDAnA jaLavaDe tenA mAthApara mArjana karavuM; ane tenA mAthA para pharI pharIne traNa vakhata puSpa tathA akSata veravA vaLI traNa vakhata zeThe kahevuM ke "AjathI tuM cAkarapaNAmAMthI chUTayA. tArUM dAsapaNuM gayuM. have tAre hamezAM tArA pavitra antaHkaraNanA vicArathI vartavuM, arthAt tuM svataMtra matane thaye.." atha nRtyavatanaviSayamAda have cAkaronA pagAranA sabaMdhamAM kahe cheH-- bhRtyAya svAminA deyaM yathAkRtyaM ca vetanaM // Adau madhye'vasAne vA yathA yadyasya nizcitaM // 17 // anizcite vetanetu kAryAyAddazamAMzakaM // dApayedbhUpatistasmai sa hyupaskararakSakaH / / 18 / / jevu kAma te prakAre prathama paraNyA mujaba ze cAkarane karelA pagAra kAma karavAnA AraMbhamAM, madhyamAM ke kAma karI rahyA pachI ApavA. pagArane rAva prathama na karyo hoyato zeThanA naphAmAMthI dazame bhAga rAjAe cAkarane ApavA; kAraNa ke te cAkara zeThanI mAla matAnA rakSaka hoya che. cattu vRhaddezIta bRhadannItimAM kahyuM che ke kisivANijjapasUhiM jaM lAho havai tassa dasamaMsaM dAvei nivo bhicaM aNicchie vejjaNe tassa // 1 // vyApAra svAmivittasya hAnivRddhikaraH svayaM // yo'sti tasmai bhRtirdeyA svAmivAMchAnusArataH // 19 // vyApAramAM zeThanA dravyanI hAnI athavA vRddhi karanAra nAkara hAya tene ze. potAnI icchAnusAra pagAra ApavA. jJAnoddInAM vRddhA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (175) Sijo cAnizcitavetanatvAt svachaMdrAdha tasya je cAkaranA 5gAra nIzcaya karyAM na hoya temAM svachaMdapaNuM hoya che mATe dravyamAM hAnI ye eche ane vRddhi thaye vadhAre pagAra ApaveA e zenI marajI para AdhAra rAkhe che. anekakRtakArye tu dadyAdbhRtyAya vetanaM // yathAkarma tathA sAdhye deyaM tasmai yathAzrutaM // 20 // aneka purUSoe maLI kAma karyuM hoya tyAre kAmanA pramANamAM tene yAgya pagAra ApavA. ane te kAma purAM thaye sarata mujaba ApavuM atha mRttamA6 // have cAkaranA daMDanA saMbaMdhamAM kahe cheH-- saMprApte vetane bhRtyaH svakaM karma karoti na || dviguNena ca sa daMDyo'pte bhRtisamena ca // 21 // pagAra prathamathI lIdhA che chatAM je cAkara peAtAne soMpeluM kAma karatA nathI, te bamaNA daMDane pAtra che. prathamathI cAkarInA badalAmAM pagAra lIdhA naheAya tepaNa sAMpeluM kAma na kare te te karelA pagAranA drazya kharAkhara dravyanA daMDane pAtra che. anekasAdhye kArye tu deyaM bhRtyAya vetanaM // tevuM cAmruta yathAkArya tathAsiddhe siddhe deyaM yathAzrutaM / / 22 / / aneka vaDe sAdhya thatu hAya tevA kAryamAM jo kArya siddha na thAya to nAkarane kArya pramANe pagAra ApavA ane kArya siddha thaye parA mujaba dravya ApavuM. bhAMDaM tu nAzayetkiM citpramAdAt bhAravAhakaH // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) tanmUlyapramitaM dravyaM dApayetsvAminaM nRpaH // 23 // prasthAne niyato bhRtyo lagne vighnakaro bhavet // bhRtidviguNadaMDyaH sa doSo hi balavattaraH // 24 // daMDayaH saptamabhAgena lagnAtpUrva parityajan // .. mArge tu trayabhAgena vinA vyAdhyAdikAraNam // 25 // bhAra uMcakanAre majura pitAnI gaphalatathI uMcakelA vAsaNa bhAgI nAMkhate rAjAe te vAsaNanI kImata majura pAsethI mAlikane apAvavI. prasthAnamAM joDAelo nokara mukarara karelA vakhate vina ka ranAre thAya tenA karelA mUlyathI te bamaNA daMDane pAtra thAya che kAraNa ke te ghaNo moTo aparAdha che mukarara karelA samaya pahelAM cAkara je pitAnA kAma parathI mUkIne nAzI jAya to te pagAranA sAtamA bhAga jeTalA dravyanA daMDane pAtra che. vyAdhi Adi khAsa kAraNuM sIvAya mArgamAMthI adhavaca mUkIne nAsI jAya te trIjA bhAgane daMDa karavA yogya che. mAgArddha samatikrAntaM kurvataM nijakarma ca // bhRtyaM tyajati yaH svAmI sa dadyAtsakalAM bhRti // 26 // adhe mArge pahoo hoya ane cAkara pitane peluM kAma ba. robara karate heya tema chatAM zeTha tene ardhathI kADhI muke teNe cAkarane saghaLA karelA paisA ApIne vidAya karo. ityevaM vetanAdAnasvarUpaM cAtra varNitam // saMkSiptaM zrutapAyodhimadhyAnamivoddhRtam // 27 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (177) samudramAMthI jema ratna kADhI le tema jJAna rUpI samudramAMthI A vatanAdAna" rUpI ratna kADhIne tenuM svarUpa ane saMkSepathI varNavyuM che. iti vetanAdAnaprakaraNam // atha krayetarAnusaMtApaprakaraNam likhyate // . zrIzreyAMsaM namaskRtya vAdikauzikabhAskaram / / krayetarAnusaMtApaH kathyate'tra samAsataH // 1 // vAdirUpa ghuvaDane sUrya sadaza evA zrI zreyAMsanAtha prabhune namaskAra karIne atre saMkSepamAM "kutarAnusaMtApa" eTale levaDadevaDathI upajact pazcAtApa saMbaMdhInuM prakaraNa kahIe chiye. pUrvasminprakaraNe bhRtyA varNitAH tatsahito dhanI tadvArA svayaM vA krayavikrayAvapi kurute tatra vastuparIkSAmaMtarA tajjanitAnuzayo'pi bhavatItisaMbaMdhasaMbaddhaM tatsvarUpaM kathyate pUrva prmAM cAkarenuM varNana karyuM, te cAkaravALo zeTha pote athavA cAkara dvArA paNa kayavikraya (levuM ApavuM) kare che, temAM vastunI parIkSA sIvAya karelA vyApAramAM vakhate pastAvo paNa thAya che. mATe saMbaMdhathI joDAyeluM tenuM svarUpa have kahe che - zrInArAyaTImADyuM che. kretA paNena paNyaM yaH krItvA jAnAti no bahu // vAtApo maraNya sa tArAthaH RtaH | 2 . je manuSya paisA ApIne kaMI vastu kharIde, paraMtu kharIda kya Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (178) pachI bahu kImatanI lAge nahi te tene pachI pastAvo thAya che. te pastAvAne "kItAnuzaya kahe che. vikrItAnazayalakSaNamAha // vikrIya dravyaM yo manyenmUlyamalpamupAgatam // tasya citte'nutApo yo vikrItAnuzayo bhavet // 3 // koI paNa vastune vecI ane pachI kahe ke tenuM mUlya ghaNuM ja ochuM upanyuM, evo tene cittAmAM je pastAvo thAya tenuM nAma vikratAnuzaya" kahevAya. atha vastuvizeSaparIkSAkAlAvadhimAha // strIdohyabIjavAhyAyoratnapuMsAM parIkSaNe // krItAnAmavadhijJeyo mAsastridazapaMcabhUH // 4 // dinaM saptadinaM pakSazcAtra doSe nirIkSite // kretAdAtuM dattadravyaM zaktaH pratyarthakrItakam // 5 // have vastu parIkSAnA kAlane avadhi kahe che:-dAsI vecAthI lI. dhA pachI eka mAsa tenI parIkSAne mATe kahyA che teTalAmAM te yogya na lAge te pitAnuM dravya pAchuM laI te dAsI vecanArane pAchI ApI zake che. bheMsa vigerene avadhi traNa divasane che; bIja vecAthI laI dazadivasamAM pAchuM ApI zakAya che. ghoDe, baLada ke vAhananI harakoI vastu pAMca divasa sudhI pANI ApI zake, loDhAne avadhi eka divasane che rana avadhi sAta divasane che. ane purUSa parIkSAne avadhi Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) padara divasanA kahelA che. pAchaLa karelI vastuo eTalA mukarara karelA avidhamAM doSavALI jaNAya te! te kharIdanAra tenI vastu pAchI ApI ApeluM mUlya pAchu lai zake che. athoktavyatiriktaviSayavyavasthAmAha // krItaM pratyarpituM vastu grAhakacetsamIhate || vikRtaM taddine caiva tarhi pratyarpayed dhruvam // 6 // dadadvitIye divase paNastriMzAMzahAnibhAk // tRtIye dviguNA hAniH parato deyameva na // 7 // upara kahelI vastu zivAya bIjI vastuo sa MbadhInI vyavasthA kare che:vecAthI lIdhelI vastu grAhaka pAchI ApavAne icche te avazya teNe bagADyA zivAya teja divase pAchI ApavI. bIje divase na grAhaka lIdhelI vastu pAchI ApeteA tene vastunI kImatamAMthI trIzamA bhAga kApIne bAkInA paisA pAchA maLe trIje divase kharIdelI vastu pAchI ApavA jAyato tethI bamaNA bhAga oche maLe ane trIje divazete! kharIdelI vastu pAchI ApI zakAyaja nahi. kAyamaparIkSatavastudrane vidhiH uparane vidhi vagara parIkSA kare kharIdelIva stunA sabaMdhamAM che. parIkSitagrahe tu na hi krItavastunaH pratyarpaNaM na ca dttaajJAna mavata syAda | parIkSA karIte lIdhelI vastune pAchI ApI zuphAya nahi temaja ApelA paisA pAchA maLe nahi te kahe che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (180) parIkSApUrvakaM krItaM krayyaM yatsvAminA svayaM // tadvikretA na gRhNIyAllabdhaM pratyarpayena ca // 8 // svAmIe pote parIkSA karIne vastu vecAthI lIdhI, te vastu - canAra pAchI laI zake nahi tema tenuM mUlya paNa pAchuM ApI zake nahi. atha parIkSAprasaMgAtsvarNAdihAniparIkSAmAha // atre paratunI parIkSAno prasaMga che mATe senA vigerenI hAninI parIkSA kahe che - vanho svarNasya no hAnIrajatasya paladvayam // traporaSTau ca tAmrasya paMcAyasi palAni paT // 9 // agnimAM nAkhavAthI sonAnI hAni thatI nathI. rU5 be pala ghaTe che, sita bhAra para, cAMbhu pAMya 56 sane so 4565 baTecha. pratizata palameSA hAni yA adhikahAnau tu zilpI daMDyo bhavati // 95. ranI dareka dhAtumAM se paLe eTalI hAni samajavI; ethI vize hAni thAya to dhAtunI parI 6ne pAtra thAya che. yaduktaM bRhadahanItau // nItimA yu : "hANI Nahu suvaNe amIe paladuggaM bhave rayae taMvassa paMca lohe dasa sIse aThayaisayagaM" // 1 // atha vastvaMtaraviSaye vizeSamAha // ve bhI va2tumAnA sa baMdhamAM vizeSa kahe che - * kArpAse sautrike caurNe sthUlasUtreNa nirmite // jJeyA dazapalA vRddhiH zate prakSAlite sati // 10 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 181 ) sUkSmasUtraizca niSpanne vRddhirhi tripalA bhavet // madhyame madhyamA jJeyA proktametajjinAgame // 11 // triMzadbhAgakSayo romajAte ca kArmike punaH // kauzeye valkale tu syAna vRddhirna kSayaH kadA // 12 // phathI, sutarathI unathI tathA jADA suratathI banAvelA dhAelA kApaDamAM sau paLe dApaLanI vRddhi thAya che. chaNAM sutarI anelA kApaDamAM sekaDe traNa paLa jeTalI vRddhi thAya che. madhyama varganA sutathI banelA kApaDamAM madhyama vRddhi jANavI ema jinazAstramAM kahyuMche. pazupakSInAM rUvATAMthI tathA yaMtrathI sutravatI citra kADhelA kApaDamAMthI trIzamA bhAga jeTalA kSaya thAya che ane rezamamAM tathA valkala vastramAM kSaya ke hAni thatI nathI. citrayaMtrasUtrAdikarmanimite romanimite ca rAzitastriMzadbhAgakSayaH syAt / kauzeye bhUrjapatrAdivalkalaniSpAdye ca hAnivRddhI na hi syAtAmiti // krayetarAnusaMtApaH saMkSepeNAtra sUtritaH // yajJAnena pravINAH syurjanA vyApArakarmaNi // 13 // ' krametarAnuMsa'tApa ' prakaraNa atre saMkSepathI varNavyuM; jene jAvAthI manuSyA vyApAranA kAmamAM kuzaLa thAya che. iti krayetarAnusaMtApaprakaraNam // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) atha svAmibhRtyavivAdaprakaraNam likhyate // vAsupUjyajinaM stutvA duSTArAtivinAzakam // svAmibhRtyavivAdo'tra saMkSepeNAbhidhIyate // 1 // " duSTa zatruone nAza karanAra evA vAsupUjya jinanI stutI. karIne svAmI tathA cAkarano vivAda ane saMkSepathI kahIe chIe. pUrvasminprakaraNe kreyavikreyaparakSiAkAlAvadhirabhihitastatra parIkSitAH krItagomaMhiSyAdayo'pi bhavaMti tshcaarnnaarthniyuktbhRcoSe vArA racato tanamitte te pUrva prakaraNamAM kaya vikrayanI parIkSAnA kALane avadhi kahI gayA, temAM parIkSA karIne lIdhelAM gAyo, bheMza vagere pazuo hoya che, temane cAravAne rAkhelA cAkaro eTale govALioe karelA dezanA saMbaMdhamAM vAda thAya mATe te varNave che - mahiSI tvaSTamASaizca parazasyavinAzinI // daMDayA tadadhaiH surabhistasyApyadhairajAtvaviH // 2 // pArakA khetaramAM pezI tenA vAvelA dhAnyane nAza karanAra bhezanA ATha mAsA, gAyanA cAramAsA, bakarInA be mAsA tema gheTI nA mAlekanA paNa be mAsA daMDa kare. mApa tAmrapaca virA tine mArA mAse eTale trAMbA nANAne visamo bhAga samaje. pAdhi re tu saMvAthijI rathAdrityAhu | aparAdha vizeSa hoya te daMDa paNa vizeSa thAya te kahe che - Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 183) avatsAnAM sthitAnAM ca caritvA tatra pUrvataH // daMDaH syAdviguNastAsAM savatsAnAM caturguNaH // 3 // vAcharaDAM vagaranI gAyA agara bheMze ke bakarI ke dheTI pUrvanI pe carIne te tyAM khetaramAMja rahe te prathamanA karatAM tenA mAlikane bamaNA daMDa karavA, ane vAchaDAM sudhAM rahe to cAragaNA daMDa karavA. zvetAMtaviSaya pazvetaviSayaMtra TreDamAr|| kSetra vizeSa tathA pazu vizeSane mATe daMDa kahe cheH vivIte'pi hi pUrvokta eva tAsAM damaH smRtaH // kharoSTrayozca daMDaH syAtpUrvoktamahiSIsamaH // 4 // mAlakInA khetaramAM Dhora cAravAthI pUrve je daMDa kahyA che teTalAja kAinI mAlIkInA bIDamAM cAravAthI paNa samajavA; tema gadheDAM tathA UMTanA daMDa paNa bheMzanA jeTalAja jANavA. parva = pakSa zasya nAze gomahiSyAdisvAminAM daMDastUktaH paraM kSetrasvAmine taddAninimitte di jJAtatyaM tavAda // e prakAre pArakA khetaranu dhAna nArA karavAthI gAyo tathA bheMzA vagerenA dhaNInA daMDa kathA paraMtu khetaranA dhaNIne te hAni badala zuM ApavuM te kahe che: tADyo gopastu gomI ca pUrvoktadaMDabhAgapi // dadyAt kSetraphalaM yaddhi naSTaM kSetrAdhipAya tat // 5 // gAvALIAne ! A aparAdha badala mAravA eTaleAja daMDa, ane gAyAnA dhaNI pUrve kahelA daMDane pAtra thAya che, ane kSetranA dhaNInuM kSetrane pAka vigere je kaMi nukazAna thayuM hoya te tene ApavuM. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) kSetraphalahAnidAne tu gavAdibhakSaNAvaziSTapalAlAdikaM gominaiva grAhya maNathasthApita mUlyone tibAvati ne khetaramAM thaelA nukazAnano badalo apAvyA pachI gAyo ityAdika pazuo khAtAM avaziSTa eTale bAkI rAkheluM parALAdika te gAya vagerenA dhaNIeja levuM kAraNa ke kaI madhyastha TharAvelI nukazAnInI kImata ApIne te vecAthI lIdhA jevuM ja gaNAya. gopadoSe sa tADyastaddhAni ca gomI deyAt // govALie pArakA khetaramAM Dhora ghAlyAM hoya to te govALio mArano daMDane pAtra thAya che; paraMtu nukazAnInI to Dhorane dhaNIja Ape che. jemi ja daMDapi niSi veti aiMtartha che DheranA dhaNIe pArakA khetaramAM tera ghAlyAM hoya te mAranA daMDane tathA hAnine pAtra thAya che evo artha nIkaLe che. artha jamavAre daMDa 3 uparano daMDa jANI joIne pArakA khetaramAM Thera ghAlavA mATe che. kAmavAre kSatraviDavahuM veti || aNajANe te kSetrabhedane vize pelAM Dhorane mATe apavAda darzAve che - kAmacAre tvayaM daMDo'kAme doSo na kasyacit / / yadi grAmavivItAMtaM kSetra mArgasamIpagama / / 6 / / uparane daMDa jANI joIne pArakA khetaramAM tera cAravA mATe che ajANatAM heranA javAnA mArgamAM athavA gAmanI lIlI ghAsavALI jamInanA cheDA para khetara hovAne lIdhe Dhora carI jAya temAM gevALIo ke mAla dhaNI dezane pAtra nathI. saMcAlpaviroghAnAH | daMDa karavAne ayogya kyAM pazuo te kahe che - Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (185) paMDotsRSTAgaMtukAzca pazavaH sUtikAdayaH / / daivAzca rAjakIyAzca mocyA yeSAM na rakSakaH // 7 // sAMDhIyA, tajI dIdhelA, navA AvelA, taratanAM janma ApanArAM, devanAM tathA sarakArI Derane choDI mUkavAM kAraNa ke temanuM kSaka kaI hatuM nathI. thopImAra che have govALiyAnuM kAma zuM te kahe che - prAtahItA yAvaMtaH gavAdipazavo vikA- // le'paNIyA hi tAvaMto gopena gaNanottaram // 8 // govALie cArA mATe savAramAM jeTalAM Dhora lIdhAM hoya teTalAM sAMje gaNIne temanA dhaNIne pAchAM saMpI javAM. siMhAhividyudAna mRtazcauraihRto'pi vA / / tasya daMDo na gopasya tat pramAde sa daMDabhAk // 9 // siMha, sapa, vIjaLI, agni vagere akasmAtathI vagaDAmAM caratAM dera marI jAya athavA cora corI jAya temAM govALiyAno daMDa thaI zake nahi; zevALa to gaphalatane mATe daMDane pAtra thAya che. ___prasaMgAdropavetanasvarUpaM gavAdicArakSetrasvarUpaM cocyate - saMga che mATe govALIAone Thera cAravA bAbatamAM pagAra che A pavo ane gAyo ItyAdi dorane kaI jamInamAM cAravAM tenuM varNana karIe chIe - zatAdavAM vatsatarA dvizatAdgopavetanam // prativarSa bhaveddeyaM dohadazvASTame dine // 10 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) dara varSe gavALane pagAra se gAya para eka vAcharaDI ane basa gAya para be karatAM vadhAre vAcharaDIo jANavI. temaja dara AThame dIvase tene dudhanuM pAtra ApavuM nRpeNa grAmalokaizca rakSaNIyA vasuMdharA // gavAdipazutyarthaM no cedukhaM sadA bhavet // 11 // rAjAe tathA gAmanA lokee gAyo ItyAdi pazuone mATe kheDyA vagaranI gocara jamIna rakSaNa karI rAkhavI, je tema na kare te hame-- zAnuM duHkha thAya che. (pazuone caravAnI jagA dareka gAma dITha hevI joIe evo bhAva che) tatramANamAM / gocara jamIna keTalI rAkhavI tenuM pramANa kahe che - * pariNAho'bhito rakSyo grAmasya dhanuSAM zatam / / zatadvayaM kabeTasya nagarasya catuHzatam // 12 // gAmanI pachavADe cAre pAsa se, sa dhanuSya vA, kabUTa (base gAmanA mulakanI rAjyadhAnI) pachavADe baso dhanuSya vA, ane nagaranI pachavADe cArase dhanuSya vA gecara jamIna rAkhavI. saMkSepeNAtra gadito vivAdaH svAmibhRtyayoH // vyavahAre'STamo bhedo vizeSaH zrutasAgarAt // 13 // vyavahAramAM AThamo bheda je svAmi bhayane vivAda, te atre saMkSepamAM kahyuM, vizeSa jANavAnI IcchA hoya temaNe bahadIMnItimAM joI levo. // iti svAmibhRtyavivAdaprakaraNam // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (187 ) atha nikSepaprakaraNamArabhyate // zrIvimalasya pAdAbjanakhA diMtu sukhAni vaH || yajjanmani nabhobhAgAdratnadRSTirabhUttarAm // 1 // zrI vimalanAtha bhagavAna jemanA janma samaye AkAza mArgathI raheAnI atyaMta vRSTi thai hatI, temanA caraNu rUpI kamalanA nakha tabhne anasune vyApanAza thA. pUrvaprakaraNe bhRtyadoSe Na svAmino hAniH sUcitA tataH khinnaH ko'pi svAmI vRddhi - lAbhArthI rakSArtha vA svadhanaM kvacinnikSipya nirvAhaM karotyato nikSe patrakAro'tra varNyate tatra tAvannikSepasvarUpamucyate // gayA a12prakara mAM cAkaranA doSathI svAmine hAni thAya che ema sUcavyuM che. tyAre tevA cAkara dvArAe thaelI hAnithI kheda pAmeLA dAi zeSa vyAjanA lAbhanA arthe kivA peAtAnAM nANAnuM rakSaNa thavA mATe potAnuM dhana kAika jagAe thApaNa mUkI nirvAha kare che; mATe tevI thApaNanA prakAra atre kahie chIye. temAM prathama thApaNanuM svarUpa kahe che:-- karmodayena martyasya saMtatirna bhavedyadA || - duSTo'thavA tanujaH syAttadA duHkhaM mahatkSitau // 2 // tataH kuTuMbapuSTyarthaM stainyAdibhayato'pi vA // svayaM vyavahRtaM kartumazaktena nareNa vA // 3 // yAtrArthamudyatenApi kSipyate yadvasu svakam // dharmajJe kulaje satye sadAcAraratAtmani // 4 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) sa nikSepavidhiH proktaH sarvajIvasukhapradaH // sa tu dvividhatApannaH samiSAmiSabhedataH // 5 // ja pUrva karmanA udayane laI jyAre manuSyane prajA thAya nahi; tyAre athavA chokaro duSTa nIkaLe tyAre A lekamAM moTuM duHkha samajavuM. tevAM duHkharUpa kAraNone laI potAnA kuTuMbanA nirvAha mATe athavA te corI karI javAnA ItyAdi bhayane lIdhe, ke je te vyApAra karavAne zaktimAna na hoya tyAre, vaLI yAtrAmAM javAne taiyAra thayo hoya tyAre je purUSa, potAnA dhanane keI dharma , sArAkulamAM utpanna thaelA, satya bolanAra tathA sadAcArIne tyAM thApaNa mUke che tene nilepa vidhi kahe che. te nisaMpa eTale thApaNa be prakAranI hoya che eka vyAju ane bIjI anAmata. . sa tu bhUyaH kiyatkAle nikSepaM yAcayedyadA // na tadA syAdvisaMvAdastataH zuddhe vinikSipet // 6 // yAvad dravyaM ca nikSiptaM tAvaddeyAddhanI punaH // yathAdAnaM tathAdAnaM yena pratiH sadA tayoH // 7 // thApaNu mUkanAra keTaloka samaya javA pachI jyAre thApaNu rAkhanAra pAse pitAnuM dravya mAge tyAre takarAra thAya nahi mATe thApaNuM pavitrane tyAMja mUkavI. thApaNa rAkhanAra dhanavAne paNa teNe jeTaluM dhana ApyuM hoya teTaluM tene pAchuM ApavuM. je prakAre levuM te prakAre ApavuM, evo vyavahAra rAkhavAthI lenAra ApanArane paraspara hamezAMnI prIti rahe che. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) yAcyamAnaM svakIyaM svaM nikSeptA yo na yacchati // bhUpa AhUya taM maitryabhAvena kSepinaM vadet // 8 // vivAdo'yaM kimanyonyaM nAyaM dharmastavocitaH // svavaMzo lajyate yena na tatkurvIta buddhimAn // 9 // thApaNa mUkanAra thApaNa rAkhanAra pAsethI potAnuM dravya pAchuM mAge ane jyAre te tene pAchuM na Ape tyAre rAjAe te dhaNIne bolAvI mitra bhAvanAthI kahevuM ke A paraspara nakAmI takarAra zuM karavA mATe joIe; Avo dharma tane yogya nathI. je karavAthI piotAnA vaMzane eba lAge tevuM kRtya buddhimAna purUSa kadi karatA nathI. svAminmama tu na hyasti deyatasya varATikA // zrImadbhinizcayaM kRtvA yathA roceta tatkuru // 10 // he svAmina! mAre tenI eka keDI devI nathI mATe Apa nizraya karIne jema rUce tema kare. svAmikAryahitoyuktaiH puruSaiH sAkSyadAyibhiH // vijAtibhigUDhacarairniIyAtsatyatAM dvayoH // 11 // pachI svAminA hita kAryamAM udyoga vALA sAkSI ApavAne taiAra thaelA purUSothI tathA anya jAtinA chAnA bAtamIdArothI, bemAMthI kharo koNa che tene nirNaya rAjAe karavo. vAyuktaM cedvacaH satyaM tadA bhUpo yathAtathA // pavitva bane taai kAtarakSam | ra / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) vAdi eTale thApaNa mUkanAranuM kahevuM kharuM Thare te tenuM dhana pAchuM apAvI thApaNa sAcavanArane ( rAjAe) daMDa karavo. gathinyaratye viM sthAriyAda . vAdi khoTo Thare te zuM karavuM te kahe che - arthinyasatye daMDyaH sa yAvadvedanamarthataH // tathA na punaranyo'pyanItiM kuryAca kazcana / / 13 // vAdi to karete teNe thApaNanA jeTalA rUpiyA kahyA hoya te TalI rakamathI tene daMDa karavo jethI karIne pharIne bIje kaI tevI ane niti kare nahi. rUpanidhirUpamAM I have upanidhinuM svarUpa kahe che. nijamudrAMkitaM bandhaM kRtvA ca vastunaH svayam // nikaTe sthApyate'nyasya budhairupanidhiH smRtH|| 14 // pitAnuM sIla karIne ane baMdha karIne pote je vastu bIjAne soMpe che tene vidvAnoe upanidhi kahelI che. nikSetrA lekhapatre cetputranAma na lekhitam // yAcitaM tadavAnoti putra RkthaM mRtau pituH // 15 // thApaNa mUkanAra lekha patramAM putranuM nAma lakhate gayo na hoya chatAM pitAnA mRtyu pachI te thApaNanuM dhana dhaNI pAse mAge to te tene maLe che. jalAgnicaurairyannaSTaM tannikSeptA na cApnuyAt // nikSeparakSakAdravyaM tatprasAdAite naraH // 16 // jaLa, agni ke carethI thApaNa mUkelA kavyane nAza thAya to Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) thApaNa rAkhanAranI kRpA sivAyathApaNa mUkanAra te dravya meLavI zake nahi. dhininonikSepanirva purva liMga suvicAhu thApaNa rAkhanAra dhanI thApaNane oLavI jato hoya tyAre rAjAe zuM karavuM te kahe che - nikSepApanhutiM ko samAyaH zapathairnRpaH // sAkSyAdizapathairvApi yo'satyastaM tu daMDayet // 17 // / sarva pApanA sogana ApatAM chatAM ane sAkSI ityAdinI sogana para jubAnI chatAM je asatya bole ane thApaNuM oLave tene rAjAe daMDa karavo. cedasatyaM dvayorvAkyaM rAjJA daMDyAvabhAvapi // yAvaniveditaM svAMtAmiprAyaM tAvatA laghu // 18 // vAdi prativAdi beu jUThuM bolatA hoya te jyAM sudhI teo piotAnA aMkaraNathI khare abhiprAya Ape nahi tyAM sudhI rAjAe satvara beune daMDa kare. nikSiptaM yo dhanaM RkthI ninhate'smAnmahIdhanaH // gRhItvA SoDazAMzaM prAgarthinaM dApayetsamam // 19 // thApaNa rAkhanAra thApaNa mUkeluM dhana oLavI jatuM hoya tyAre rAjAe tenI pAsethI soLamA bhAganuM dhana prathama laI pachI thApaNa mUkanArane tenuM pure purUM dhana apAvavuM. arthAtAmi ya ca rthina: syAtsa bhUpena pratyArthino Arthine dApayitavya ityAha // AvA thApaNa saMbaMdhInA kajIAmAM dAda meLavatAM vAdine je kaMI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (142) kharca thayuM hoya te rAjAe prativAdi pAsethI apAvavuM te mATe yo niyoge'rthino jAto vyayaH pratyarthino nRpaH // tadravyaM dApayetsarva likhitvA jayapatrake // 20 // AvA kAmamAM vAdine dAda meLavatAM je kaMI kharca thayo hoya te dravya hukama nAmA patramAM lakhIne rAjAe apAvavuM. arthAt thApaNanI 24 52 bhayanI mAM! yApIna dubha nA, 429. athopanidhi haraNaviSayamAha // ve upanidhinA 424ne| vi55 cha: kazcicopanidhehartA bhUpena yadi nizcitaH // daMDyaH syAdApayitvA prAk nikSiptakSepakAya taM // 21 // pUrve jenuM lakSaNa karyuM che tevA upanidhine amuka haranAra che ema je rAjAe nakkI karyuM te prathama vAdine tenuM dhana apAvIne rAto pachI potAnA ' sukha zvA. yaH kaitavena kIcaMdvacayetsa daMDaya ityAha // 4581 ne chatare te ne pAtra thAya cha; rAjyagehe zrutaM mitra nRpaH kuddhastavopari // tatastvaM madgRhe tiSTha rakSAmi tvAmasaMzayam // 22 // cedbhUyastvadrahasthAni vastUni drAk gRhISyati // tvadicchA cetsamastAni madrehe sthApayAmyaham // 23 // ityevaM kaitavaM kRtvA bhayaM datvA hareddhanam // - kanyAvAstuhiraNyAdi hetubhirvividhaiH khalaH // 24 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (193) sa daMDayo bhUmipAlena kaaraagaaraadibNdhnaiH|| nirvAsyo nagarAtsvIyAtsarvalokaprapaMcakaH // 25 // mitra ! darabAramAMthI meM sAMbhaLyuM che ke rAjA tArApara kevo che; mATe tuM mArA gharamAM rahe, avazya huM tArU rakSaNa karIza. mane bhaya lAge che ke vakhate tArA gharanI vastuo satvara rAjA luMTI leze mATe je tArI icchA hoya te te saghaLI vastuo huM mArA gharamAM mUkI chAMDuM. e prakAranuM kapaTa karIne bhaya ApI koInuM dhana harI le; kanyA, ghara, senuM ityAdi, vividha prakAranA hetuothI koI khaLa laIle tevA sarva lokone chetaranArane rAjae kedakhAnuM ityAdi baMdhanathI daDa karo ane pitAnA nagarathI bahAra kADhI mUke. sAkSinizcitavAviya mahi have sAkSIothI nizcaya karelA vAdane viSaya kahe che - sAkSinizcitanikSepavivAde'nyo'nyameva ca // yAvatsAkSyAdibhiH siddhayet tadeva syAtpramANayuk // 26 // sAkSiothI nizcaya thAya tevA thApaNa saMbaMdhI kaAmAM jyAre paraspara sAkSIo purAvo maLe tyAre te satya pramANa vALo 9vAya etadviSaye sAkSiNA bhinnA bhavaMti teSu yogyAyonyAnAha // AvA thApaNa saMbaMdhInA kaAmAM sAkSIo bhinna, bhinna thAya tyAre yogya sAkSi kIyA gaNavA ane ayogya kIyA mAnavA te kahe che yaH kRtyasyAdimaMtaM ca jAnAti nitarAM nrH|| pratyakSa sAmI vyami para zratimAtratA | ra7 : je sAkSI kAmanA AdithI aMtya sudhI pAse rahIne jANanAre che, je pratyakSa dekhanAre che, te sAkSI thaI zake bIjo saMbhaLavA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (184) mAtrathI ja sAkSI purI zake nahi. sa sAkSI dvividhaH svAbhAviko naiyogikaH punH|| tatrAdyaH SaDvidho jJeyaH paraH paMcavidhaH smRtaH // 28 // tathAhi grAmINaH prADvivAkazca bhUpazva vyavahAriNaH // rAjyasyakAryAbhiratorthinA tu prahitazca yH|| 29 // kulyAH kulyavivAdeSu vijJeyAste'pi sAkSiNaH // nyAyoktaguNasaMpannA arthipratyarthimodinaH // 30 // raditaH smAritazcaiva yadRcchAgata eva ca // gupto'tha sAkSisAkSI ca evaM paMcavidhaH paraH // 31 // te sAkSI be prakAra che svAbhAvika ane naiyogika; temAM paNa svAbhAvika cha prakAro ane naigika pAMca prakAra hoya che. gAmano paTela, nyAyAdhIza, rAja, vyApArIo rAjyanA kAryamAM magna ane vAdie mokalele; kuLamAM thaelA kaAmAM vAdi tathA prativAdine harSa karanArA nyAye darzAvelA guNe karIne yuta tathA kuLavAna hoya te paNa sAkSIo jANavA. rodita, mArita, yadacchAgata, gupta tathA sAkSa sAkSI, e pAMca prakAranA yogika sAkSI jANavA. svadharmaniratAH zasyAH kulInAzca tapasvinaH // dAnino dhaninaH putravaMto bahukuTuMbinaH // 32 // nirlobhAzca vijAtIyAH shrutaadhyynsNyutaaH|| zuddhavaMzodbhavA vRddhAH kAryA vai sAkSiNasvayaH // 33 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) spardhAmAM kuzaLa, vakhANavA lAyaka, kuLavAna, tapasvI, dAna punya karavA vALA, dhanavAna, putra vALA, kheALA kuTuMbI, lAbha vagaranA, bIjI nAtanA, ane zAstranA bhaNelA tathA zudgha vaMzamAM utpanna thaelA traNa vRH zAkSi karavA. strINAM sAkSye striyaH kAryAH puruSANAM narAstathA // paropakAraniratAH zatrumitrasamekSaNAH // 34 // strIomAM strI sAkSI karavI ane purUSAmAM puSa sAkSo karavA. te sAkSIe parApakAra karavAmAM kuzaLa ane zatru tathA mitrane samadaSTie jonArA hAvA joie. raditAdInAM svarUpamAha // rahita vagere sAkSImanu sva35 ur3e che. arthinA svayamAnIto yaH patre prAg nivezyate // sa sAkSI radito jJeyo'ditaH patrakAte || 35 || kArya muhurmuhuH pRSTo kAryasiddhyarthameva ca // smAryate cArthinA yo vai sa smArita ihocyate // 36 // vivAdadarzanArthaM yaH svayaM rAjyasabhAsthale || upakArecchayA prApto yadRcchAgata ucyate // 37 // prasaMgAdAgataH sAkSI vA prayojanataH svayam // pratyarthivacanaM zrotumarthinA sthApitazca yaH / / 38 / / guptasAkSI sa vijJeyo'rthinaH kAryasya siddhidaH // sAkSyuktazravaNAjjAtasphurtiruttaradAyakaH // 39 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) sAkSisAkSI sa vijJeyaH sAkSiNAM sAkSyadAyakaH // ime caikAdazavidhAH sAkSiNaH parikIrtitAH // 40 // atra zuddhavaMzajA ityanena mUrdhAvaziSTAMbaSTAdInAM na sAkSiyogyateti siddhaM / iti saMkSepataH prokto nikSapavidhisaMgrahaH // vistRtizcAsya vijJeyA mahArhannItizAstrataH // 41 // vAdIe pote sAkSIne Apyo hoya, ane prathama arajInA pa tramAM dAkhala karyo hoya te "dita" jANo, ane arajInA kAgaLamAM nahi dAkhala karelAne "aradita' jANa. jene kArya vAraMvAra puchavAmAM AvyuM hoya ane kAryasiddhine arthe vAdI jene saMbhAra hoya te "mArita" sAlI jANavo. upakAranI buddhithI mukadamo jovA mATe je potAnI meLe Avyo hoya te "yadacchAgata' kahevAya che. ane pitAnA prayojanathI Avyo hoya to "prasaMgAgata' sAlI jANavo. prativAdInuM vacana sAMbhaLavAne vAdIe je sthApana karyo hoya te gupta sAkSI jANavo, te vAdInA kAryane siddhi ApanAra che. sAkSInuM vacana sAMbhaLI kruratA AvavAthI je uttara Ape ne 'sAkSisAkSI" jANo, kAraNa ke te sAkSionA kahevA parathI jubAnI ApanAra che. upara zuddha vaMzamAM utpanna thayelA kahelA che te uparathI zuddha zivAyanA bAkI rahelA dAsIputrAdika sAkSIne yogya nathI e pramANe TuMkAmAM nipavidhi kahyo. moTA ahaMnnItizAstrathI tene vistAra jANI levo. / ti nikSepa vitha samAsa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (187) atha asvAmivikrayaprakaraNamArabhyate // zrImadarhatamAnamyAnaMtaM cAnaMtasaukhyadam // yathAgamaM vayate'tra vikrayo'svAmivastunaH // 1 // anaMta sukhanA ApanAra anaMtanAtha bhagavAnane namaskAra karIne augara svAmIe vecAtI vastunuM ane yathAzAstra varNana karIe chIe. pUrvaprakaraNe nikSepo varNito nikSiptadhanaM ca ko'pi lobhI svAmyAjJAmaMtarApi vikrINAtyatastavarNanA kriyate tatra prathamamasvAmivikrayasvarUpamAha // pUrva pra42mA thAparnu 2135 ; te thApaNanuM dhana keI lobhI tenA mAlikanI AjJA sivAya vece, te mATe tenuM varNana karIe chie. temAM prathama svAminI gerahAjarImAM vecANa thAya tenuM svarUpa kahIe chIe. pracchannaM parakIyasya nssttnikssiptvstunH|| vikrayaH svAmyasattve yaH sa syAdasvAmivikrayaH // 2 // cirAelI athavA thApaNa mUkelI vastu tenA svAminI gerahAjariimaa chAnI rIta veye te azyAmi vi45 thayo mema vAya. nanu svAmyAjJAmaMtarA vastuvikretA kIdRzadaMDayogyaH syAdityAha // svAminI AjJA sivAya vastu vecanAra kevA daMDane pAtra thAya te kahe che - svAmyajJAtakRte ko'pi vikrINAtyanyabastu yH|| sa daMDayazcauravattatsvaM dApayetsvAminaM nRpaH // 3 // dAyazca vikrayazcApi svaamysttve'nyvstunH|| kRto'pyakRta eva syAdvyavahAravinirNaye // 4 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (198), svAmInI AjJA sivAya koI paNa mANasa pArakI vastune vece, te cera jeTalA daMDane pAtra che. rAjAe te vecanArane daMDa karI tenI kImata tenA mAlikane apAvavI. vyavahAra zAstrane evo nirNaya che ke-vAmInI gera hAjarImAM pArakI vastu vece ke vece to te kareluM kRtya na karyA barAbara che. tenuM amUna vi zAstratibhAne rahyA vA niddhanAnmahardhyavastu gRhNan kretApi kiM daMDanIyaH syAdityAha // vakhata be vakhata athavA rAtre chAnI mAnI koI garIba mANasa pA. sethI bhAre mUlyanI kImatanI vastu cheDA paisA ApI vecAtI laIle te lenAra zuM daDane pAtra thAya che ? te kahe che - dInAnmahAvistUnAM kretA'kAle rahasyapi / / alpamUlyeNa gRhNanvA dasyuvaiMDabhAg bhavet // 5 // garIba manuSya pAsethI bhAre kImatanI vastu akALe athavA ekAntamAM kharIde, athavA DuM mula ApIne le te ceranI peThe daMDane pAtra thAya che phi ghanI svavarSIvita hastaka parata tA liM vArthamilyA che jyAre dhanI-dhanavAna pitAnI vastu bI. jAe vecelI ane te kharIdanArane hAtha gaelI pite jUe te teTANe zuM karavuM; te kahe che - labdhvA svamanyavikrItaM kretahastasthitaM dhanI // taM grAhayettalArakSaM svayamAdAya vApayet // 6 // naSTaM cApahRtaM vastu madIyamiti sAdhayet // / tataH kretApi zuddhayartha vikretAraM pradarzayet // 7 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) tato mUlyaM sa Amoti zuddhayecApi na saMzayaH // yadyazaktastamAnetuM tadA sAkSyAdibhiH krayam // 8 // divyena vA zodhayitvA vastu datvA gRhaM brajet // kretAnyathA tu daMDayaH syAdRhNIyAdvastu taddhanI // 9 // pitAnI vastu bIjAe vecelI te lenAranA hAthamAM rahelI mAlIka dekhe te teNe te lenArane koTavALa pAse pakaDAvavo athavA pote pakaDI pI de, vAelI athavA cerAelI vastu mArI che ema jo ke siddha kare te kharIdanAre pavitrapaNu mATe vecanArane dekhADo. tenI pAsethI pite ApelA paisA pAchA meLave che pote nirdoSa kare che emAM kaMI saMzaya nathI. je vecanArane te ANI zake tema na hoya to sAkSI athavA zapathathI pavitra thaI vastu mAlekane saMpI pitAne ghera jAya. jo tema kare te vecAthI lenAra daMDane pAtra thAya che ane vastu tenA mULa mAlekane maLe che. nanu vastugaveSaNAniyuktena vastulAbhe kiM krtvymityaah| vastu khoLavAmAM maMDelAe vastu khoLI kADhI pachI teNe zuM karavuM ? te kahe che - - naI lApata vastu samIkSA . sa vastucoraM rAjAnaM samarpya svaM nijaM vadet // 10 // khevAelI agara corAelI vastu kaIka upAyathI kheLI kADhI te vastu tathA cerane rAjAne sopI kahevuM ke A dravya-vastu mArI pitAnI che. ri ne nita taI toDapi grUpavaMcaH Ahira Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100). cAMda ! je e rAjAne na nivedana kare che te paNa daMDane pAtra thAya te kahe che - yasmAllabdha hRtaM naSTaM tadvattamanivedya yaH // mAM svayaM 2 grAti kyA pamdhimi paLe | zA jenI pAsethI khovAyelI athavA cerAyelI vastu maLI Ave tene vRttAnta rAjAne jaNAvyA sivAya te vastu pitAnI meLe gR haNa karIle te paNa copaNa paNanA daMDane pAtra thAya chenanuM ni svAmilane rAjaputa ne la cavaratyag / svAmI vagaranuM dhana rAjapurUSonA hAthamAM Ave tyAre temaNe tenuM zuM karavuM te kahe che - rAjA niHsvAmikamRkthamAnyabdaM saMnidhApayet // svAmyAptuM tatra zaktastatparatastu nRpaH prabhuH // 12 // svAmi vagaranuM dhana rAjAe traNa varSa sudhI anAmata rAkhI mUkavuM teTalI mudatamAM tene khare mAlika te meLavavAne zaktivAna thAya che, ane traNa varSa vitI javA pachI te dravyane mAlika rAjA che. - vortha samAnAvasthAmaviya purva rA. vizeSastu bRhacchAstrAja jJAtavyo dhiSaNAnvitaiH // 13 // A asvAmIviya ane TuMkAmAM varNavyo che je buddhimAnene vadhAre jANavAnI IcchA hoya temaNe moTA anIti zAstramAMthI jANI le. iti asvAmivikrayaprakaraNam // . Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (201) atha vAkpAruSyaprakaraNamabhidhIyate // zrImaddharmajinaM natvA sarvakarmavinAzanam // yannAmasmRtimAtreNa saphalAzca mnorthaaH||1|| jenuM nAma smaraNa karatAMmAM ja sarva prakAranA manoratha saphaLa thAya che evA, sarva karmane nirmaLa karanAra zrI dharmanAtha prabhune namIne (kahuM chuM.) pUrvaprakaraNe'svAmivikrayo varNitastatra vAkpAruSyaM bhavati iti tadvarNanamatra pratipAdyate gayA 426mA asvAbhivizyatuM 2135 dhu; temAM vANInuM kArapaNuM thAya che te karapaNAnuM varNana A prakarazumAM pratipAdana kare che - yenopayogo jIvasya zuddhamArgAtmaNazyati // vAkpAruSyamiti proktaM tadahaM vacmi kiMcana // 2 // prANipIDAnidAnaM yalloke'protikaraM dhanaM // sadbhistatprANanAze'pi na vAcyaM paruSaM vcH||3|| vAcA satyApi yA loke jIvAnAM duHkhadAyikA // sA grAdyate na kenApi vanavAsitapasvinA // 4 // je vaDe jIvano upayoga zuddha mArgathI nAza pAme che tene vAka pArUdhya" kaheluM che, tenuM kiMcita svarUpa huM atre kahuM chuM. je vacana lekamAM atyaMta arUcikara ane prANiyene pIDAnuM kAraNa bhUta thAya che, tevuM kaThera vacana prANasaMkaTa chatAM paNa sadhurUSoe bolavuM nahi. vAta sAcI hoya chatAM jIvone duHkha ApanArI hoya che tevI vAta Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 202 ) kAi vanavAsI tapasvIpaNu grahaNa karAvI zake nahi. brAhmaNakSatraviTzUdrA vadataH paruSaM vacaH // nRpeNAtmahitArthaM vai daMDayA varNAnusArataH // 5 // brAhmaNa, kSatrI, vaizya tathA zUdra e cAre varNamAMthI je kA vaNuMnA manuSya kaThora vacana mAle te peAtAnu hitacchanAra rAjAe avasya temane daMDa varNanA anukrama pramANe karavA. dvijo'yaM caura ityuktvA vyAkrozaM kSatriyo yadi // kurute bhUpatirdaMDaM deyAtaM mudrikAzataiH // 6 // bhmA zrAhmaNa thora che; prema nyAre kSetrIya ( vyAhoza ) nidhA kare tyAre rAjA tene sAmudrA daMDa kare. vaizyAkroze tadarthaM syAcchUdrAkroze ca viMzatiH // kSatrAkroze tu kSatrasya daMDaH khAgnimitaiH paNaiH // 7 // vaizyanA Akreza thAya te! tethI ardho daMDa karavA, zUdranA AkAzamAM vIzamudrA, ane kSatrI jo kSatrInA Akroza kare tenA da'Da trIza paNA karaveA. brAhmaNena dvijAkroze AkruSTe kSatriye'pica // sama evobhayatrAsti catvAriMzatpaNairdamaH // 8 // * brAhmaNa brAhmaNanA Akroza kare ane kSatriyatA paNa Akroza kare teA e bAbatamAM samAna daMDa eTale cALIza paNa daMDa karavA. vaizyAkroze tu viprasya paNAnAM paMcaviMzatiH // zUdrAkroze bhavettasya daMDastu dazabhiH paNaiH // 9 // brAhmaNa vaizyane Akroza kare teA tenA pacIsa paNa daMDa; ane Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) zakane Akroza kare to dazapaNane daMDa karavo. vaizyena brAhmaNAkroze mudrAsArdhazatairdamaH // kSatrAkoze tadardhaH syAcchUdrAkroze tato'rdhakaH // 10 // vaizya brAhmaNane Akroza kare to tene doDhaso muMdrA daMDa: kSatrI. na kare te paNa ane zakane Akroza kare te tene sADI sAtarIza mudrA daMDa kare. vaizyAkroze tu vaizyasya paNaitriMzadbhirIritaH // zadreNa brAhmaNAkroze daMDaH syaattaaddnaadibhiH||11|| vaizya vaizyane Akroza kare te tenAM daMDa trisa paNano kahela che. zaka brAhmaNane Akroza kare te tene tADana ItyAdika daMDa karavo. :. kSatrAkroze zataM sAdhaM vaizyAkroze tadardhakam // zUdreNa zUdrAkroze tu paNAnAM paMcaviMzatiH // 12 // kSatrIne Akraza kare sate doDhasone daMDa, vaizyanA AkAzamAM piNa ane zukane zudra Akroza kare te pacIsa paNa daMDa jANavo. jAtidoSa vadenmithyA brAhmaNe kSatriye vizi // sa tu daMDamavAmoti vedAgnidipaNaiH kramAt // 13 // brAhmaNa, kSatrI tathA vaizyane viSe mithA jAti apavAda bole te te manuSyanA anukrame eTale brAhmaNane mATe cAra, kSatrIne mATe traNa ane vaizyane mATe be paNane daMDa kare. dharmArthamupadezaM hi dAtuM yasyAdhikAritA // tamullaMghyodyatasyopadeze daMDaH zatairbhavet // 14 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (204). dharmane arthe jene upadeza karavAne jeno adhikAra che tenuM ullaMghana karIne te upadeza karavAne taiAra thAya tene sopaNane daMDa karavo. tithivArAdikaM sarvazrutaM jAti vrataM madAt // anyathA vadato daMDo jihvAchedasamo bhavet // 15 // tithI, vArAdika sarva prakAranuM zAstra, jAti tathA vrata, e saghaLAMne garvathI je jUdAM kahe tene daMDa jIlDa kApavA sarakho che. kANAMdhakhaMjakuSThayAdIn doSaduSTAn tathaiva ca // yo brUte sadoSavAcA sa syAhaMDyaH paNaistribhiH // 16 // kANu, AMdhaLA, lulA, koDavALA vagere tathA deva vaDe duSTa tha elAne joI je doSe sahita vANI bole che eTale he kANI ! he! lulA, he! laMgaDA vagere vizeSaNothI tene bolAve che te traNa paNanA daMDane pAtra thAya che. AcArya pitaraM baMdhuM mAtaraM vanitAM gurum // viparItaM vadan daMDyaH paNairyugmazatonmitaiH // 17 // AcArya, pitA, baMdhu, mAtA, vanitA (strI) tathA gurUne na kahevAnuM vacana kahe te baso paNanA daMDane pAtra thAya che. ityaM samAsataH proktaM vAkpAruSyaM yato janAH // pravadeyurhitaM tathyaM vAkyaM prANipriya mitam // 18 // e prakAre vApha pArUdhya eTale kora vANInuM svarUpa saMkSepamAM kahyuM; je jANIne manuSya hitakara, satya, bIjAne priya lAge tevuM tathA the bele. iti vAkpAruSyaprakaraNaMsamAptam // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) atha samayavyatikrAntiprakaraNaM prArabhyate // praNipatya mudA zAnti zAntaM zAntAzivaM zivam // nigadyate'tra samayavyatikrAntisaMvide // 1 // nAza karyuM che akalyANa te jemaNe evA mokSarUpa tathA zAnta zrI zAntinAtha prabhune harSathI namaskAra karIne manuSyanA jJAnane arthe ane samaya vyatikrAntinuM lakSaNa kahevAya che. pUrvabaLe vAkpAruSyamuktaM sati tasmin krodhAdyAvezavazena samayavyatikA tipi saMmavatyatattasvarUpamukhyatve gayA prakaraNamAM vANInA ka. Thera paNAnuM svarUpa kahyuM temAM kedhAdikanA AvezathI niyamanuM atikramaNa thAya che mATe te vyatikrAntinuM lakSaNa ane kahIe chIe.' sthitirhinegamAdInAM samaya iti kathyate // tasya colaMghanaM jJeyA vyatikrAntirvivAdaH // 2 // vepArI vigere e TharAvelo niyama tene samaya (TharAva) kahe che. te samayanuM je ullaMghana te vyatikrAnti samajavI ane te vivAdanA kAraNa bhUta che. sadA sAmayikaM dharma svadharmamaparityajan / / pAlayedatiyatnena bhUpo'nyo'pi ca mAnavaH // 3 // rAjA tema bIjA mANasoe paNa svadharmane nahi choDatAM ghaNuM yatnathI sAmayika (sArvajanika) dharma hamezAM pALa. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () samudAyasya rAjJAM ca dharmaH sAmayikaH smRtaH // tamatikramato daMDo vyavahArapade bhavet // 4 // samudAya varga tathA rAjAonA dharmane sAmAyika kahelo che. tenuM ullaMdhana kare te vyavahAra mArgamAM daMDa thAya che. tathA te A pramANe sAdhAraNaM ca yadravyaM taddharellaMghayetpunaH / / gaNabhUpasthitiM taM caM sarva hatvA pravAsayet // 5 // sAdhAraNa dravyane je mANasa haraNa karI le ane vaLI samudAya tathA rAjAnI sthitine ullaMdhana kare tenI mAlamilakta sarva kheMcI laI rAjAe dezamAMthI kADhI mUko. satAdhAraNam grAmavikAnakuvA yadravyaM yo'paharati gaNasthiti rAjasthitiM ca yo'tikAmati tArA sarvazyamapadatya nAnnizetra sAdhAraNa vya eTale gAma vigerenA janasamudAyanuM dhana ane te je laI le athavA khAI jAya ane paMcanA ke rAjAnA TharAvane na mAne tenuM saghaLuM luMTI laI rAjAe dezamAMthI kADhI mUkavo. 1tha samUhe hitava i jAmajothala vityAra | paMcamAM hitavAdinuM vacana sa ve e aMgIkAra karavA yogya che tema chatAM te aMgIkAra na kare te daMDane yogya thAya te kahe che - hitavAdivaco mAnyaM samUhe tatsthitaiH paraiH // viparIto hi daMDyaH syAjaghanyena damena ca // 6 // - samUhamAM eTale paMca ke kamITImAM rahelA bIjA sarva manuSyoe Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 207 ) hitavAdInuM vacana mAnavuM; jo tethI te ulaTA cAle . te chevaTanAM daMDane pAtra thAya che. cattu vRnnato jeTalA mATe kahyuM che keH-- bRhRdahannItimAM hiyavAissya vayaNaM jo nahu maNai tiduvitavyUhe so hoi daMDaNijjo paDhamadameNaM khu NicaMpi // 1 // atha samudAyakAryakAriNAM kathaM satkAro vidheya ityAha // have samudAya eTale paMca, kamITI ke sabhA taraphanuM kAma karanArAone kai rIte rAjAe satkAra karavA te kahe cheH-- kAryasiddhiM vidhAyAzu gaNakAryasamAgatAn // satkRtya dAnamAnAdyairmahInAtho visarjayet // 7 // samudAyanA kAmane mATe darabAra ke kacerImAM AvelA mANasAne rAjAe temanuM kArya ziddha karIne dAna vaDe tathA mAnAdikathI satkAra karI jhaTa rajA ApavI. Atha co gaLArtha tatvamA'sthaH prerita svayaM vA rAjapArzve gatazceddhiraNyAdiprApnuyAttadA tat samA mahAnaneo. nivatyekSyathA taya TUMkaH sthAyiAda // samAja~ke gaNanA kArya mATe samAjanA gRhasthAe AjJA karavAthI ke peAtAnI meLe samAjanA vahIvaTa karanAra rAjadarabAramAM rAjA pAse Aya; ane tyAMthI rAjAe dAna mAnane age ApeluM sAnuM ityAdika dravya te samAjanA sagRhasthAne jaNAve nahi tA tenA daMDa kahe che. svayaM samarpaNIyaM tadraNakAryagatena yat // janma A yA TUMcato zamu.na maiM 5 8 5 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra08) sabhAnA kArya mATe vahIvaTa karanAra je dravya prApta thAya te teNe sabhAne jAte arpaNa karI devuM; je te tema na kare te jeTaluM dravya tene maLyuM hoya tethI daza ghaNA daMDane pAtraja gaNavo. atha rajU vAvatA dara rUlyANa sabhAno vahIvaTa agara kAma karanArA kevA karavA te kahe che dharmiNaH pratibhAyuktAH zucayo lobhvrjitaaH|| kAryadakSA nirAlasyA bahuzAstravizAradAH // 9 // kulazuddhAH sarvamAnyAH kAryaciMtAsamAhitAH // mAnanIyaM vacasteSAM srvaistvyuuhsNsthitaiH|| 10 // dharmaSTa, buddhivAna, pavitra, lobha vagaranA, kAma karavAmAM kuzaLa, ALasa vagaranA, aneka zAstranA jANanAra, pavitra kuLamAM unna thaelA, sarva mAnya tathA kAmanI cIvaTavALA purUSo paMcake sabhAne kAryabhAra karanArA hovA joIe. te sabhAnA saghaLA meMbaree upara darzAvela guNavALA kAryabhArIonuM vacana mAnya karavuM. vaNinAM zreNipApaMDiprabhRtInAmayaM vidhiH // nRpo rakSeca tadbhedaM pUrvarItiM pracAlayet // 11 // vyApArIo, zilpa vidyArthI jIvanArA tathA pAkhaMDIone A vidhi che; mATe rAjAe teonA bhedanuM rakSaNa karI pUrvanI rItine yathAsthita calAvI. vaLaH prasiddha ripavinA zreNayaH kArpaTikAdayazca pAkhaMDinaH prabhRtizabdAdAyudhIyAdayo'pi grahAvAM merA pUrti pravacenna | vaNija zabdane Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (208) artha prasiddha che; zilpajIvIe zreNI, pAkhaMDI eTale kapaTI loka vigere ane smRti zabda vaDe Ayudha dhAraNa karanAra ItyAdikane paNa grahaNa karavA. evaM proktAtra samayavyatikrAntiH smaastH|| vizeSasta janai yo vizeSAcchAstrasAgarAt // 12 // e prakAre samaya vyatikrAti TuMkAmAM varNavI; vizeSa jANa vAnI IcchAvALA manuSyoe bahadaInIti zAstra rUpI samudramAMthI jANI levI. itisamayavyatikrAntiprakaraNam saMparNam / / atha strIgrahaprakaraNamAbhidhIyate // natvA zrIkuMthutIrthezaM svAntadhvAntanivArakam // parakhyAkarSaNAkhyo'yaM vivAdo varNyate'dhunA // 1 // hRdayanA tamIrane TALanAra evA zrI kuMthunAtha prabhune namana karIne have A "parastrI AkarSaNa" e nAmane vivAda varNavAya che. pUrvasminprakaraNe samayavyatikrAntiH prarUpitA tatsattve strIgrahAda. yo'pi doSAH prAdurbhavanti ityatra tAvat strIgrahadoSo vyAkhyAyate gayA prakaraNamAM samaya vyatikrAtinuM nirUpaNa karyuM temAM strIgrahAdi de. paNa utpanna thAya che mATe atre strI praha devanuM vyAkhyAna kare che - parAMganAsamAsaktaM na ruMdhyAcennaraM nRpH|| mahatpApavibhAgI syAdrASTranAzo bhvetpunH||2||.. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210 ) saMtatiryatprasaMgena jAyate varNasaMkarA // tena varNavinAzaH syAttannAze dharmasaMkSayaH // 3 // pArakI strImAM Asakta thaelA purUSane jo rAjA aTakAva nahi te rAjA meTA pApanA bhAgI thAya che, ane tenA dezanA nArA thAya che. kAraNake parastrInA prasaMgathI prajA varNasaMkara thAya che tethI vaNuM dharmatA nAza thAya ane tethI dharma mAtranA nAza thAya che. parAMganAbhiH saMlApaM yaH kuryAdrahasi sthitaH // sa daMDyo bhUbhujA tUrNamAvezyastaskarAlaye // 4 // je mANasa pArakI strIe sAthe ekAntamAM besIne hAsya mazakarI vagere vAtA kare tene rAjAe kedakhAnAmAM purI utAvaLe daMDa karavA. adRSTapUrvastrIbhiryo rAjAdhvani ca saMlapet // kenApi hetunA daMDayo na syAnno tadvyatikramaH // 5 // strIe sAthe rAja mArgamAM karatA hoya te daMDane pAtra prathama di nahi dIDelI evI ubhAM rahI kAi paNa kAraNasara purUSa vAta nathI kAraNake te vyati krama gaNAtA nathI tIrthe kUpe vane sthAne vijane'bhilaSennaraH // rAjJA ca sarvathA daMDyaH pariNAmAzrayo vidhiH / / 6 / / tIrthamAM, kuvA kAMDa, vagaDAmAM ane madhya vagaranA ekAnta sthAnamAM je purUSa pAka strI sAthe AlApa karatA hAya tenA rAjAe Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 211 ) sarvathA prakAre daMDa karavA, kAraNake niyama pariNAmane AzrayI rahelA che. ekAsanAzanaM dehe gaMdhalepanamaMtranA || kelI rahaH saMlapanaM tathA bhUSaNavAsasAm // 7 // paridhAnaM svahastenAnyonyaM sparzana cuMbane || saha khaTTAsanaM caitadubhayordaMDakAraNam // 8 // para strI sAthe eka Asane jamavuM; dehane gadha lepa karavA, jaLa vaDe krIDA karavI, ekAntamAM mazakarI hA sAthe vAteA karavI, ghareNAM vastra pAtAne hAthe paherAvavA, paraspara eka bIjAne sparza tathA su. ana karavAM tathA eka khATalApara naDe besavuM; e sarva strI purUSa meunA daMDanu kAraNa che. varNatrayeSu yaH kazcit seveta brAhmaNIM yadi // chittvA liMgaM mahIpastaM dezAnnirvAsayeccaram // 9 // brAhmaNImapi kRSNAsyAM kArayitvA ca bhrAmayet // pure svAnucarairbhUpaH punarniSkAsayedvahiH // 10 // traNa varNamAM eTale kSatrI, vaizya tathA zudramAMthI je koI purUSa brAhmaNIne seve, te rAjAe te vyabhicArInu liMga chedana karAvI de zamAMthI turata kADhI mUkavA ane te brAhmaNIne paNa mADhe meza cApaDI peAtAnA nAkarAnI sAthe AkhA gAmamAM pheravI gAma bahAra kADhI mUkavI. brAhmaNo yadi seveta kSatriyAM bhUmipastadA || jJAtvA caritraM taddRtairubhau niSkAsayetpurAt // 11 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (rara) brAhmaNa je kSatrANune seve te dUta dhArAe temanuM caritra jaNI rAjAe beune nagara bahAra kADhI mUkavAM. baMdicAraNazailUSA dIkSitAH kAravastathA // ye sajjayaMti svA nArIstatstrIbhirbhASaNaM narAH // 12 // kurvato na nivAryAH syU rAjalokanaraiH kadA // prAyazo vRttireteSAM khyAdhInA prathitA bhuvi // 13 // baMdika, cAraNe, bhATa, dIkSita, tathA kArigare teo pitAnI strIone sajI rAkhe che temanI strIo sAthe anya purUSe vAta karatA hoya te dipaNa rAjAne nekaroe temane aTakAvavA nahi; keraNa ke ghaNuM karIne te lekanI jIvikA strIone AdhIna che; e jaga prasiddha che. anya vikRti thI zrI chIpamuMDanam | kArayitvAMgulicchedaM cainAM niSkAsayet purAt // 14 // je strI kuMvArI kanyAnA aMgamAM vikRti kare tenuM mAthuM muMDAvI ane AMgaLI kApI nAMkhI, nagara bahAra kADhI mUkavI. svavaMzaguNadarpaNa bhartAraM yA na manyate // tAM bhinnAM sthApayedbhUpo na punadarzayetpatim // 15 // pitAnA bApanA kuLanA uMcApaNAne lIdhe je strI garvathI svAmIne gAMThatI na hoya tene rAjAe jUdI rakhAvavI; ane pharIne svAmInuM mukha dekhADavuM nahi. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) parastrI sevate varSAdajJAto yAM ca bhUmibhRt // tadudaMtaM caraiqhatvA daMDayitvA vivAsayet // 16 // kaI paNa purUSa jaNAyA zivAya parastrInuM eka varSathI sevana karate hoya te tenuM caritra potAnA gupta dUto dvArA jANI rAjAe te purUSane daMDa karI gAma bahAra kADhI mUke. kSatrabrAhmaNavaizyAnAM strI vA kanyAM niSevate // zatairdamanamAye tu liMgabhedaH pare smRtaH // 17 // kSatrI, brAhmaNa, tathA vaizyanI strIke kanyAnuM je purUSa sevana kare te strInI bAbatamAM tene se daMDa karavo ane kanyAnI bAbatamAM liMga chedana karavuM. daMDyo dvijAM dvijo gacchan sahasrarajatairbhavet // kSatriya kSatriya jIna rA yuHsa || 20 || brAhmaNa pArakI brAhmaNI sAthe ADe vyavahAra rAkhe te teno eka hajAra rUpa mudrAthI daMDa karavo. kSatrI bIjI kSatrANI sAthe tevo vyavahAra kare te tene be hajAra rUpa mudrAthI daMDa karavo. seveta vaizyAM cadvaizyo daMDyasturyazatapramaiH // zUdrastu zUdrAsevI cenniSkAsyo bhUbhujA purAt // 19 // vANiye je pArakI vANiyaNane seve te tene cAra rUpIA daMDa kare. jo zakIne seve te tene rAjAe nagara bahAra kADhI mUke. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 214 ) zUdrAsevaka vaizyo'pi daMDyaH syAcchatarAjataiH // dvijaH zUdrAnucArI cennirvAsyo nagarAdbahiH // 20 // drIne vaizya seve te paNa tene sA rUpA mudrAthI daMDa karavA brAhmaNa zudrIne sevete tene nagara bahAra kADhI mUkaze. caturvarNajanodbhutamaparAdhaM samIkSya ced // bhUpo na vArayeddaMDatarjanAtADanAdibhiH // 21 // tadA sarvAparAdhAnAM nRpaH svAmI bhavetkhalu // tato rASTre'tiduHkhaM syAdItidurbhikSamRtyujam / / 22 / / cAre varNamAM utpanna thayelA harakoI manuSyanA aparAdha ; doDa, tiraskAra ke tADanathI rAnta te aparAdhIne vAre nahi te te saghaLA apAyAnA svAmI jarUra rAjAja thAya che. ane tenA dezamAM ti, dukALa tathA marIthI upajatAM duHkhA utpanna thAya che. duritA karA zucigRhaM saMprekSya ramAtanuM sudhIH ko'tra // prItiM kurute bIbhatsAkaramazaMkaramatyaMtadurgaMdham / / 23 / / saMkaTanI khANa rUpa, apavitratAnu dhara, bIbhatsatAnI khANu, 1. chati cha prAznI che. che ativRSTiranAvRSTiH zalabhA mUSakAH zUkAH // pratyAsannAzca rAjAnaH paDatA ItayaH smRtAH // 1 // dhAgo varasAha, varasAhanI taMgI, tIDa, haraDA, popaTa, anesAbhA bhAvesA rAjAe, e cha prakAranI itie kahelI che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) akalyANakArI ane nItara durgadha vALuM, strInuM zarIra joI ke budivAna temAM AsaktirAkhe ? saMtatamudaraM dRSTvA kRmimUtrapurISapAtramabalAnAm / / viSTAghaTamiva niMdyaM tyajata zarIraM vibudhyadhvam // 24 // kRmi, mUtra tathA viTAnA pAtra rUpa abaLAnuM udara viSTAnA ghaDA jevuM niMdya jANe ane te zarIrano tyAga karo. sarvathA svahitoyuktaiH sadA tyAjyAH prstriyH|| pazya tasyAH prabhAveNa praNaSTA rAvaNAdayaH // 25 // pitAnuM hita cahAnAra purUSe sarvathA prakAre satata parastrIne tyAga karavo. parastrInA prabhAvathI rAvaNAdikano nAza thayo che te juo. ityevaM varNitA nArIgrahaciMtA smaastH|| vizeSo bRhadahanItizAstrAdbodhya AdarAt // 26 // upara pramANe TuMkAmAM nArIgrahaNa vicAranuM varNana karyuM; vizeSa jANavAnI IcchA hoya teNe Adara pUrvaka moTA ahaMnIti zAstrathI jANI levuM. iti strIgrahaprakaraNam saMpUrNam // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 216 ) atha dyUtaprakaraNamArabhyate // natvAranArthaM zrIyuktamaMtaraMgAribhedakam || vyavahArapade dyUtamabhidhAsye yathAgamam // 1 // lakSmI eTale zAbhAyukata ane aMtaraMga zatrune nAzanA karanAra evA anAtha prabhune namaskAra karIne zAstramAM je prakAre vaNavyuM che te prakAre vyavahAra mArgamAM dhRta eTale jugAranuM svarUpa huM kahIza. pUrva prakaraNe strIgraho varNitastato vyasanasAhacaryAd dyUtamadhunAbhidhIyate tatra tAvat dyUtasvarUpamAha // gayA azzubhAM vybhicAranuM svarUpa varNavyuM; te vyasanI sAthe jugAranuM paNa sAhacaryAM che mATe tenuM varNana kare che. te prathama jugAranu svarUpa kahe che: dvipadApaccatuSpAdakhacarairdevanaM hi yat // paNAdi dravyamuddizya tad dyUtamiti kathyate / / 2 / / e pagavALA mahArdika paga vagaranA eTale pAzA vigere cAra paga vAgA gheTA, ghoDA vagere tathA uDA, tetara, itara vagere pakSiyo thI paNAdika dravyane uddezIne je ramata karavI te jugAra kahevAya che. tatra dvipadA mallAdayaH apadAH pAzakabradhnAdayazcatuSpadA meSahayAda yaH khacarAH pakSiNaH kukkuTatittirapArAvatAdyAstairdravyAdipaNanibaMdhana krIDA dyUtam // atraivAbhidhAnavyapadezaviSayavizeSamAha // yatre nAma bhedanA mISe karIne vizeSa kahe che: acetanaiH krIDanaM yattadyUtamiti kathyate // sacetanaistu yA krIDA sA samAhvayasaMjJikA || 3 || Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (217) H cetana vagaranA jaDa padArthonuM paNa karIne je ramavuM tene ghana e prakAre kahe che ane cetanavALA prANIonuM paNa karIne je ramata te 'samAya ' nAme kahevAya che. caM dyUtIDA rAjJaniyamitasbhsthaane bhavati iti sabhika AgatacaturvarNIyajanAn miSTheTavacanairvizvAsayannazanAdibhizva saMtoSayan ramayate sapratibaMdhakatayApratibaMdhakatayA vA tvaM zatamudrA jeSyasi ced viMzatimudrA ahaM grahISyAmi iti sapratibandhakatA athavA yadA tvaM zatamudrA jeSyasi tadA rAjaniyamitamudrApaMcakaM grahISyAmi iti apratibandhakakrIDA || A jugAranI ramata rAjAe banAvelA sabhA sthAnamAM thAya che. te rAjAnA banAvelA jugAranA sa bhA sthAnamAM AvelA cAre varNanA mANasAne ( jugArakhAnAnA uparI ) mIThAM prIya vacanethI vizvAsa ApI bheAjanAdika padArthothI sateSa pamADI sapratibaMdhakapaNAthI athavA apratibaMdhakapaNAthI ramADe che; ( ane kahe che ke) jo tuM se mudrA jItIza tAviza mudrA huM laIza enuM nAma sapratibaMdhakapaNuM kahevAya; athavA jyAre tuM sA mudrA chatIza tyAre rAjAe TharAvelI seMkaDe pAMca mudrA laiza, te apratibaMdhaka ramata kahevAya. samAM 2 rAnAnumasyA svadravyanirmAvitavratasthAna sabhA erale rAjAnI AjJAthI peAtAnA kharace baMdhAveluM jIgAra khAtu rAjadravya nirmAvitasthAnuM vA sA vidyate carce 6 mizaH athavA rAjAna! dravyathI baMdhAveluM jugArasthAna. te jenuM hAya te sabhika kahevAya tatva vAti te dekhADe cheH-- svakIye rAjakIye vA sthAna AgatamAnavAn // krIDayedazanAdyaizva toSayannabhito muhuH // 4 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) potAnA athavA rAjakIya jugAra sthanirmA AvelA mAnavIone sabhika eTale jugAra sthAnano uparI bhejanAdikathI saMtelI vAre vAre jugAra ramADe che. anyo'nyakalahAdezca rakSayan jitamAnavAn // . rAjyAMzaM ca samuddhatya svAMzamAdAya sarvazaH // 5 // rAjyAMzaM tu pratidinaM deyAdrAjye nirAlasaH / / vAMsena sarva kuTuM patripadravam | 2 te jugArasthAno uparI jItelA jugArIonuM paraspara thatA ka yAthI rakSaNa kare che ane rAjAne tathA pitAne bhAga laI le che pramAdane tyAga karI rAjAne aMza dararoja rAjyamAM teNe Apo; ane pitAnA aMzathI kaI paNa harakata vinA potAnA kuTuMbanuM pAlana karavuM. jite parAjite'nyonyaM klezo yadi bhavetsabheT // tadvimRzya jitaM dravyaM dApayeca parAjitAt // 7 // yadi svadApane'zaktastadA bhUpaM nivedya saH // dApayenniyataM rikthaM no hAniH syAdyataH punH|| 8 // jaya parAjyamAM paraspara je kaleza utpanna thAya che tene barabara vicAra karI parAjaya pAmelA pAsethI jItelAne jugAra khAnAnA uparIe dravya apAvavuM. jo pati apAvAne samartha nahoya te hakIkata rAjAte nivedana karIne nakkI kareluM dravya jItanArane apAvavuM ke jethI jugAra sthAnamAM pharIne tevI kAnI thAya nahi. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) rAjyasthAne sati dyUte kaitavebhyazca rakSaNam // bhavatyataH sabhAsthAne dyUtakrIDA sadocitA // 9 // rAjasthAnamAM jugAra sthAna hoya te kapaTIothI rakSaNa thAya che, mATe sabhAsthAnamAM jugAranI ramata ramavI te hamezAM yogya che. - pracchannaM svagRhe cUtaM ye dIvyaMti sabheT ttH|| rAjyAMzaM dviguNaM gRhNIyAtsvAMzaM nirNaye sati // 10 // chAnAmAnA potAnA gharamAM jugAra rame tenI pAsethI rAjAne bamaNe bhAga levo ane pitAne mATe je nakkI karyo hoya te paNa sabhike le. eSA dyUtakriyA loke sarvavyasananAyikA // zvabhratiryaggate tI smAryA ziSTajanairna hi // 11 // A jugAranI ramata A lekamAM saghaLAM vyasanonI nAyikA e. Tale svAminI che ane narka tathA tiryaMca gatinI te te dUti che mATe zika manuSyo e tenuM smaraNa sarakhuM paNa karavuM nahi. ityaM samAsataH proktA dhUtavyavahRtirmayA // saMsArasyopakArAya bhAgyAdhikyapakAzikA // 12 // e prakAre jagatanA upakAra mATe, bhAgyane adhika udaya jaNa vanArI jugAranI ramatanuM svarUpa meM TuMkAmAM varNavyuM. iti ghRtavidhiprakaraNam // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 220 ) atha stainyaprakaraNamArabhyate // praNamya zrIyutaM malli mallaM mohAditADane // stainyaprakaraNaM vakSye samuddhRtya zrutAdaham // 1 // mAhAdikane tADana karanAra zrI mannarUpa mallinAtha prabhune namaskAra zrIne zAstrabhAMthI uddhAra urI yorI aDIza. pUrvaprakaraNe dyUtavarNanoktA tatra hAritazcaryAcaraNaM ko'pi karotyato vyasanatva sAdharmyadadhunA stainyavarNanAdhikriyate || gayA pra2zubhAM lugAranI ramata varNavI, te ramatamAM hArelA koi cArInuM AcaraNa paNa kare mATe vyasana paNAnu sAmadhamyuM che tethI cerInA varNananA adhikAra kahIe mei. nRpateH paramo dharmaH svaprajApAlanaM sadA // stainyAdibhyo yataH kIrtirvistRtA syAddigaMtare // 2 // corI yAdika pIDAthI peAtAnI prajAonuM sadA pAlana karavuM e rAjAne parama dharma che, jethI tenI kIti digaMtaramAM vistAra pAme che. lokAnAM saMsRtau tulyo 'bhayadAnena no vRSaH // tasmAjjanaiH sadA yatno'bhaye kAryaH samAdhinA // 3 // A jagatamAM abhayadAna jevA bIjo dharma nathI teTalA mATe manuSyoe zAMtithI hamezAM abhayane sArU yatna karavA. prajAsvAsthye nRpaH svasthastadduHkhe duHkhito nRpaH // tasmAdyanaM prajAsvAsthye'harnizaM kurute nRpaH // 4 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) prajA sukhIte rAjA sukhI; prajA dukhI to rAjA paNa dukhI mATe rAjA prajAnA sukha mATe rAtri divasa yatna kare che. prajAdAnAcenAdInAM SaSThAMzaM labhate nRpH|| puNyAttato netibhayaM koSavRddhizca jAyate // 5 // ziSTAnAM pAlanaM kurvan duSTAnAM nigrahaM punH|| pUjyate bhuvane sarvaiH surAsuranRyonibhiH // 6 // lobhataH karamAdatte prajAbhyo yo mahIdhanaH // zudrakarmaNi yo daMDaM lAti sa narakaM vrajet // 7 // caurAn dhUrtAnigRhNan yo bhUpaH sannyAyarItitaH // rodhanena hi baMdhena sa vai svargamavAmuyAt // 8 // prajopari sadA zAMtIrakSaNIyA mahIbhujA // vAtupatitAnAM saMtavya dina che ? prajAo je dAna, pUjana ityAdi satkarma kare che tene cha bhAga rAjAne maLe che. te punyathI rAjyane Itine bhaya thatuM nathI ane tenA bhaMDAramAM vRddhi thAya che. ziSTa puruSonuM je rAjA pAlana kare che ane dune zikSA kare che, te rAjAnuM devatAo, asura tathA manu e saghaLA bhuvanane viSe pUjA kare che. je pRthvI pati lobhathI prajAo pAsethI kara le che, ane nAnA gunAmAM daMDa le che te rAjA narkamAM jAya che. je rAjA cera, tathA dhutArAone pakaDI badhI sArI nyAyarItithI kedakhAnAmAM nAkhe che te jarUra svargamAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 222 ) jAya che. rAjAe prajApara kSamA rAkhI nItara temanuM pAlana karavuM, bALaka, rogI tathA vRddhonAM kaThiNa vacana rAjAe sahana karavA sAthe prastutamAha // 9ve yAsato vi55 De cha: yo haretkUpato rajju ghaTaM vastrANi stnytH|| tADayitvA kazAbhistaM yathAvasthaM vivAsayet // 10 // je mANasa kuvAparathI ghaDe, dera ke vastra corIthI laI jaya tene sATakAothI mAra mArI tene tevo gAma bahAra kADhI mUkave. stainyAt dhAnyaM haran kSetrAt steno daMDamavApnuyAt / / steyAdazaguNaM bhUpo dezAnnivAsayecca tam // 11 // corI karIne khetaramAMthI dhAnya laI jAya te cora daMDane pAtra thAya che. teNe je coryuM hoya tethI daza ghaNo daMDa kare ane tene dezamAMthI kADhI mUkavo. jAnastaskaravRttAntaM prajAduHkhaM ca zaktimAn // yaH pazyan kSamate bhUpo dhruvaM prApnoti durgatim // 12 // prajAnI pIDA tathA ceranuM vRttAnta jANatAM hatAM je zaktimAna rAjA gaNakAratA nathI te avazya durgatine pAme che. hiraNyarajatAdInAM bhUSaNAnAM ca vAsasAma // hartuH pradApayenmUlyaM sarvaM tatsvAmine nRpaH // 13 // taM punaHsthApayedvaMdigRhe varSatrayAvadhi / / lonA dAne tu cedekAbdaM yAvattatra saMsthitiH // 14 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 223 ) sAnA rUpAnA dAgInA tathA vastrA cAranAra pAsethI rAjAe te cArelA mAlanI sadhaLI kImata te mAladhaNIne apAvavI ane cArane traNa varSa sudhI kedakhAnAmAM nAkhavA. jo cAra nate te mAla Ape te! eka varSanI kedakhAnAnI sajA karavI. mAnavAnAmarbhakasya kanyAyA haraNe'pi ca // tathAnupama ratnAnAM cauro baMdigRhaM vizet // 15 // tatra varSatrayaM sthApyo mocayetsAkSitastakam // punaH steyasya karaNe varSaSaTkAvadhi punaH / / 16 / / nidhApayedvaMdigRhe yatra na syAcca darzanam || anyasya lekhanaM kArayitvA taM ca vimocayet / / 17 // leAkeAnAM bALaka ane kanyAnuM haraNa kare tathA amUlya ratnA cArI jAya te cArane traNa varSa dikhAnAmAM rAkhavA ane jAmIna laine choDavA. tema chatAM pAche corI kare te cha varSa sudhI aMdhArI kATaDImAM keda karavA ke jethI te kazuM dekhI zake niha. cha varSe khIjA ketnI jAmInagIrI lakhI Ape te DavA. zAstrauSadhigavAzvAnAM hartA bhUpena pIDyate // gRhItvA taddhanaM tasmAtsthApyo kArAgRhe punaH // 18 // zAstranAM pustakA, auSadhi, gAyA, gheADAonuM haraNa karanArane rAjAe pIDavA. tenuM te cAreluM dhana laI tene kedakhAnAmAM nAkhavA. guDAjyakSIradanAM ca sitAkarpAsabhasmanAm // lavaNasya mRdazcaiva mRdbhAMDAnAM tathaiva ca // 19 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 224) .. tailamodakapakAnnagulmavallIprasUnaka - // tapUjatInAM ja hartA vapatrayaM yakSet // 20 geALa, ghI, dudha, dahI, sAkara, kapAsa, bhasma, mIThuM, mATI, mATInAM vAsaNa, tela, lADu, pakavAna, gucchA, velI, pula, kaMdamUla tathA pAMtarAM cAranAra traNa varSanA kedakhAnAmAM rahe. dhAnyaM haran kRSerdeDyaH sabaMdhI bhakSaNAya cet // sabaMdhanatvayogyaH syAccaturvarNeSu kazcana // 21 // cAre varNamAMthI kAi paNa manuSya khetaramAMnA dhAnyanI cArI kare to tene daMDa karavA ane tene bAMdhaveA, paNa je khAvAne dhAnya le teA tene kevaLa bAMdhavA. # dattvA tu khAtakaM gehe dravyaM harati yo haThAt // nine vALathavA sva te 6 nirvAlayet put // 225 gharamAM khAtarIyuM mukIne baLAtkArathI dhana harI jAya te cAra pAsethI hareluM dhanamAlikane sAMpAvI rAjAe cArane gAmamAMthI kADhI mRkavA. yaca jainopavItAdikRtasUtrANi saMharet // saMskRtAni nRpastaM tu mAsaikaM baMdhake nyaset // 23 // varSatraya e pATha kAie mUlanA akSara sudhArIne karyo che. paNa temAM bhula hoya tema lAge che. kAraNa ke upara jaNAvyA pramANe navI bAbatamAM moTA daMDa karanAra rAjA narakamAM jAya che. vaLI yAjJavalkanI smRtimAM teja cIjonI corIne vAste tenA mUlathI pAMca gaNA IMDa kahyA che. mATe vidvAnoe te khAkhata vicAravA jevI che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 225 ) je mANasa jaita vidhi pramANe saMskAra karelAM janAnAM starane cArI jAya to tene rAjAe eka mAsa sudhI digmAne nAkhavA. bhAryAputrasuhRnmAtRpitRziSyapurohitAH // svadharmavicyutA daMDyAH paraM vAcA nRpeNa vai // 24 // strI, putra, saNAM snehI, bhAtApitA, ziSya, purohita; me saNAM potAnA dharmathI vidyuta ( bhraSTa ) thAya te rAjAe vacanathI temane - pA ApavA. lobhato mocayed baddhAn yo muktAn baMdhayennarAn // dAsadAsyAdihartA ca pravezyastaskarAlaye / / 25 / / stenopadravato bhUpaH prajA rakSati yaH sadA // yazo'tra prApnuyAloke paratra svargatiM ca saH // 26 // je jelanA adhikArI lAbhathI kadIAne cheDI de ane chUTelAne bAMdhe; tathA je dAsa dAsInu haraNa karI le tevAne kedakhAnAmAM nAkhIne je rAjA cAranA upadravathI nIra Mtara prajAnuM rakSaNa kare te rAjA A lAkamAM yaza pAme ane palAkamAM svarga gatine pAme. vAcA duSTastaskarazca mAyAvI vimaluMcakaH // ghATI mAraNakarttA yo ghATInAM ca nivAsadaH // 27 // taskarANAM luMTakAnAM dyUtAdigrasitAtmanAm // azanasthAnadAtA ca daMDyaH kArAgRhArhakaH || 28 || moTuM mosanArA, thora, kupaTI, hagArA, dhADa pADanArA, bhAranArI, Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) tathA dhADa pADuone rahevAnuM sthAna ApanArA ane taskare luMTArA ane jugArIone bhejana tathA rahevAnI jago ApanArA kedakhAnAnA daMDane yogya che. maitryAllobhAtparoktyA cedanyathA kurute nRpaH // yazo'tra naiva hyAmoti paratra narakaM vrajet // 29 // mitrapaNanA snehathI, lebhathI ke pArakAnA kahevAthI je rAjA anyAya kare che te A lokamAM yaza pAmatuM nathI ane paralokamAM avazya narkamAM jAya che. gurudhAtmavRddhastrIbAlaghAtodyataM naram / / taskaraM prekSya cecchastraM dhArayet brAhmaNaH khalu // 30 // na tadA doSabhAk saH syAt AtatAyi nivAraNe // dharmastyAjyo na hi prANAn saMharet ghAtakAriNaH // 31 // gurU, sAdhama, pitAne AtmA, vRddha, strI tathA bALakano ghAta karavAne taiyAra thaelAne ane cera purUSane joI je brAhmaNa paNa hathiyAra le. AtatAyanA nivAraNamAM te hathiAra ugAmanAra brAhmaNa doSita gaNate nathI. ghAta karanAranA prANane hare paraMtu mane tyAga kare nahi. evaM stanyAdiduHkhebhyo rakSaNIyAH prajAH sadA // thata cA nA sarve madhatitva 2 / e prakAre corI ityAdi du:khathI rAjAe hamezAM prajAnuM rakSaNa karavuM jethI sarvaprajAo svasthacitta thaI dharmamAM tatpara rahe. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (227) itthaM samAsataH proktaM stainyaprakaraNaM param // jJeyo vizeSazcaitasya zrutapAthodhimadhyataH // 33 // e pramANe saMkSepamAM zreSTha evuM sainya prakaraNa varNavyuM tene vijANavAnI icchA hoya te bRhadahIti zAstramAMthI jANI levuM. iti stainyaprakaraNaM saMpUrNam // atha sAhasaprakaraNamArabhyate // natvA zrIsuvrataM devaM duHkhAnalapayodharam // rAjanItyanusAreNa vakSye sAhasikakramam // 1 // dukha rUpa agninuM zamana karavAmAM megha rUpa evA zrI surata bhagavAnane namaskAra karIne rAja nItinA anusAre "sAhasa pra4295' ve huMDIza. pUrvaprakaraNe stainyadaMDo varNitastatsAhacaryAdatraca sAhasadaMDo'bhidhIyate atha sAhasasvarUpamAha // gayA prakaraNamAM tainya daMDanuM varNana karyuM tenI sAthe saMbaMdha dharAvanAra chevAthI sAhasa daMDanuM svarUpa kahIe chIe. temAM prathama sAhasanuM sva35 he cha:manujaiH sahasAkarma kriyate krodhato'rthataH // ApadAM padamityetat sAhasaM sadbhirucyate // 2 // tridhA tallaghumadhyottamAdibhedairbudhaiH smRtam // etasya vistRtiddhAhannItau samudAhRtA // 3 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 218 ) manuSyA krodhathI athavA dhana khAtara sAhasa kAma kare che. te sAhasa ApadAnuM sthAna che ema sArA purUSo kahe che. sAhasakama ladhu, madhyama tathA uttama e traNa prakAranA bhedavALuM vidvAnoe kahela che. enA vizeSa vistAra bRhadahunnItimAM De prakAre varNavyA che. kriyApekSA hi daMDo'yaM trividhastriSu varNitaH || caMdravANaSairaupyaiH zatairvAlpastato bhavet // 4 // traNa prakAranA sAhasamAM e traNa prakAre sAhasa kanI apekSA e seA pAMcasA athavA hajAra rUpIA IMDa thAya che. athavA tethI A paNa thAya che. kSetropakRtihetUnAM vastUnAM chedane tathA // udakabaMdhavinAze ca prathamaM sAhasaM smRtam // 5 // khetaranI upakRtinA hetubhUta vastuonuM chedana; tathA pANInA adhanA nAza karavA temAM prathama sAhasane daMDa kahelA che. lobhena bAlakanyAyA bhUSaNAni divA nizi || yazvorayati tatkRtye daMDo madhyamasAhasam // 6 // lAbhathI bALaka ane kanyAnAM dhareNAM rAtri divasa je cAre che te nRtyamAM tenA madhyama sAhasanA daMDa kahelA che. viSazastrabhayAdyairyaH paradArAnniSevate // bhUSaNArtha prANaghAtaM karotyuttamasAhasam // 7 // viSa, zastra tyAdinA bhaya khatAvI je pArakI strInuM sevana Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra9) kare che ane ghareNane mATe je prANane ghAta kare che te uttama sAhasanA daMDane pAtra che. tatra sarvasvaharaNaM tadaMgachedanaM vadham // kuryAcchirasi mudrAMkaM purAnnirvAsanaM nRpaH // 8 // te uttama sAhasanA gunAha karanAranuM sarvasva luMTI levuM tenA koI avayavanuM chedana karavuM. tenA kapALamAM nANAne DAma daI nagarathI bahAra rAjAe kADhI mUko. paradravyApaharaNe tanmUlyAdviguNo damaH // ninhave turyaguNitaH prerako daMDyate zataiH // 9 // pArakuM davya ceranArane te carelA dravyathI bamaNe daMDa karavo. ucApata karanArane cAragaNo daMDa karavo ane preraNA karanArane so rUpIA daMDa kare. pUjyApamAnakRd bhrAtRjAyApIDanakAryakRt // saMdiSTArthApradAtA ca gRhamudrAvibhedakaH // 10 // upakSetragRhANAM ca sImAbhaMjanapUrvakam // svabhUmau melanaM kartA damyate zatarAjataiH // 11 // je mANasa pUjya manuSyanuM apamAna kare, bhAInI strIne pIDA kare, mokalelI vastu Ape nahi tathA gharanuM tALuM teDI nAkhe, paDo zanA khetaranA tathA paDozanA gharanI jamInanI maryAdA teDI pitAnI jamIna sAthe meLavI de tene se rUpiyA daMDa karavo. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra30). khacchaMdavidhavA nArI vikroSTA sajjanaiH saha // niSkAraNavirodhI ca cAMDAlazcottamAnspRzan // 12 // devapevyAnnabhojI ca zUdrapravrajitAnnabhuk // ayuktazapathaM kurvan ayogyo yogyakarmakRt // 13 // daMDayo dazamitairaupyabhinnaH kAryaH svajAtitaH // prAyazcittaM vinA naiva jJAtau sthApyA bahiSkRtAH // 14 // pitAnI marajI mujaba cAlanArI vidhavA strI, sajanenI sAthe virodha karanAra manuSya, vagara kAraNe kaleza karanAra, uttama jAtivALAone sparza karanAra cAMDAla, deva tathA pitaronuM anna khAnAra, tema zadra tathA sAdhuonuM anna jamanAro, adhikAra nahi chatAM eTale pate te kAmane lAyaka nahi chatAM te kAma karanAro-uparanA manuSyone rAjAe daza rUpiyA daMDa karI nyAta bahAra karavA te nyAtabAra - elAone prAyazcita karAvyA sivAya nyAtamAM dAkhala karavA nahi. zudratiryagatRSAdInAmazvAnAM puMstvaghAtakaH // garbhadAsyapahArI ca daMDyo yugmazataiH sadA // 15 // baLada Adi tIrthaMca prANI tathA ghoDAonA puliMgapaNAne nAza karanAra arthAta temane khAsI karanAra ane garbha tathA dAsIne haranAra hamezAM baso rUpiyAnA daMDane pAtra che. bhrAtRmAtRpitRsvasRguruziSyasuhRtsutAn // prayogena vazIkurvan daMDyo raupyazatairbhavet // 16 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (271) lA, bhAtA, pitA, yona, ziSya, bhitra tathA ch|shmaane me maMtra prayoga 43 52 re cha teno 3 so 3piyA 42v|. Adhivi. Saye'pi sAhasaM bhavatItyucyate // mAdhi viSayamAM para sAsa thAya che, te he cha:nirNejakazca rajako gRhItvAnyAMzukAni cet // sthApayedAdhirUpeNAlAtuM rAjatamudrikAH // 17 // dravyalobhAdvivAhAdau paridhAtuM ca mAnavam // kaMcitpati yadA deyAduttamAnyaMzukAni ca // 18 // nidbhute nUtanaM vastraM dAtumanyaM purAtanam // zarkarAdRSadAM vaMde kSAlanAnnAzayeca yaH // 19 // daMDasteSAM kramAt jJeya Adhau ca dazarAjataiH // raupyamekaM tvanyadAne nihnave paMcabhirdamaH // 20 // zarkarAdRSadAM vaMde kSAlayannAzayedyadi // vastrANi rajakastahi yathAdoSaM ca daMDabhAk // 21 // je dhavAne laI gaela dhobI gharAkanAM lugaDAM ghareNe mUkIne paisA laI Ave, athavA paisAnA lAbhathI keInAM uttama vastra vivAhAdi kAryamAM bhADuM laI bIjAne paheravA Ape, keTalIka vakhata navuM lugaDuM pacAvI paDI bIjuM junuM lugaDuM badale Ape, ane reta tathA patharAmAM aphALI phADI nAkhe, te evo gune karanAra dhobIne nIcenA kramathI daMDa karavo. gIre mUkyA badala daza rUpiyA daMDa, bhADe ApavA badala eka Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23ra) rUpiye lugaDuM pacAvI paDyA badala pAMca rUpiA daMDa, ane reta tathA patharAmAM akALI lugaDuM phADI nAkhe te jeTaluM nukazAna thayuM hoya teTalA pramANamAM bIne daMDa kare. vastre naSTe sakRddhaute'STamAMzaM nyUnamApnuyAt // dvikRtvastu tada zaM trikRtvaH pAdameva ca // 22 // turyakRtvastadIzamaddhe naSTe ca pAdabhAk / / dhanI jIrNAzuke kSINe na hi kiMcidavAmuyAt // 23 // ekajavAra evuM vastra dhobI oLave agara I nAMkhe te mAladhaNane vastranI bhUla kIMmatamAMthI AThame bhAga kamI karI paisA Ape, be vAra vAelAnI ardhI kIMmata dhobI Ape, traNa vAra elAnI pA kIMmata, cAra vAra ghavAelAnI ardha kIMmata maLe adhe nAza pAmyuM hoya to e bhAga maLe ane jIrNa vastra nAza pAmavAthI kaMi kImata mAladhaNane maLe nahi. nirNejakaH zucikAraH rajakazca parakIyottamavAsAMsi drtrArthamAM tathA thApayet tavA rAta / lugaDAM zuddha karanAra dhobI pArakAM uttama vastra dravya grahaNa karavAne lebhe gIre mUke te tenA daza rUpiyA daMDa, athavA vivAha rAziDyuM - vottamastra paridhatuM tAti ce tavaMka athavA vivAha ityAdi utsavanA prasaMgamAM koInI pAsethI bhADAnA paisA laI uttama vastra paheravAne Ape te tene eka rUpiyA daMDa thAya. nUtananirve pujArAne 2 paMcaraMta navAM vastra oLavI junAM vastra Ape te pAMca rUpiyA daMDa kare. cari nA pratiti rAdiSA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) strALa dhAvamo nArAti taddA athavo hara je bebI pramAdathI reta athavA patharA-kAMkarA vageremAM vastra aphaLatAM phADe tyAre jevo doSa tevo daMDa karavo. . yathASTarajatakrItasya sakRddhautasya vAsaso nAze'STamabhAgonaM satagata matyarela jemake ATha rUpiyA ApIne vecAthI lIdheluM vastra ekavAra eluM nAza pAme che tenA bebI sAta rUpiyA mUlya bharI Ape. dvitiya tabe vAra ghavAelAnuM tethI ardha trivatajI ta traNa vAra paivAelAnuM tethI ardha catuta ta cAra vAra ghavAelAnuM tethI ardha sarve na sarja ardha nAza thaye te tenuM ardha laLe tu rA ra pamA cheka jIrNa vastra nAza thAya te dhAbIne kazo vAMka nahi. vatha pitRputravidha dina sAcane raMmadA pitA putranI takarAramAM sAhasa vaDe sAkSI Ape tene daMDa kahe che - tAtaputrakalahe ca sAkSitAM sAhasAtkalahavRddhaye'dhamo yo'. dadAti na ca vArayet kaliM daMDyate trikapaNaizca bhUbhujA // bApa dIkarAnI varavADamAM kaleza vadhAravAne je adhamapurUSa sAhasathI sAkSI Ape paNa kaleza nivAre nahi te adhama purUSane avazya rAjAe traNa paNa daMDa kara. 3tha gUMcavaNaE ! have phUTa vyApAranA daMDanuM lakSaNa kahe che - kUTamAnatulAbhiryaH zAsanairnANakena ca // kUTavyavahRtiM kuryAiMDaya uttamasAhasaiH // 24 // je khoTAM mApAM tathA tAjavAM rAkhI teLe athavA khoTA rAjya Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra34) niyamathI varte, ane kuTa-boTA nANAthI vyApAra kare to tene uttama sAhasathI daMDa karo. akUTaM kUTamevaM ca kUTaM brUte hyakUTakam // yo nANakaM tu lobhena sa daMDayaH parasAhasaiH // 25 // je manuSya lAbhathI kharA nANAne khoTuM kahe che ane khoTAne kharuM kahe che tene uttama sAhasathI daMDa karavo. tiryaGmanujabhaupAnAM cikitsAM kurute'bhiSak // sahelpara mAthAghanazcamottamaH / 26 . vaidya nahi chatAM je kahe ke huM vaidya chuM ane tiryaMca prANI, manuSya tathA rAjAonI khoTI cikitsA kare te tene anukrame eTale kaniSTa, madhyama tathA uttama sAhasathI daMDa karo. tiryaMcanA auSadhamAM kanika, manuSyanA auSadhamAM madhyama ane rAjAnA auSadhamAM uttama sAhasane daMDa kare. co vaidyaH rAtramakAnanuM prapanAhaM mi phata vana sidhdhAM vividhatAM kuMvarani phaMDyA je vaidya vaidakazAstrane nahi jANatAM chatAM huM vaidyachuM ema kahIne tiryaMca prANIenuM aidhi kare tene kaniSTa sAhasathI daMDa kara. manuSA vi. jillA madhyamAna ca manuSyanI cikitsA kare te madhyama sAhasanA daMDane yogya che ane maupAnAM vAraMvadhinAM ritti purvaguttamona TUMkya rAjA athavA te rAjAnA saMbaMdhI manuSyanuM auSadha kare te uttama sAhasanA daMDane yogya che. yazca banAtyabaddhaM vai baddhaM yazca vimuJcati // anirvRttakRti bhUpAjJAmRte varasAhasam // 27 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) je adhikArI manuSya rAjAnI AjJA sivAya nahi bAMdhavA che ge tene bAMdhe che, ane pitAnuM kArya purU karyuM nathI evA baMdhAyelAne choDe che te uttama daMDane pAtra che. yo mAnasamaye'STAMzaM vrIhikarpAsayoharet // punarhAnau tathA vRddhau prApnuyAdvizatairdamam // 28 // je taLatAM DAMgara tathA kapAsano AThamo bhAga laI le ane tethI ochuM athavA vadhatuM thAya to tene baso rUpiyA daMDa karavo. gaMdhadhAnyaguDasnehabheSajAdiSu yaH kSipet // nyUnadravyaM svalobhena daMDayaH syAddazarAjataiH // 29 // gaMdha, dhAnya, goLa, ghI tathA esaDo vageremAM dhananA lebhathI halake padArtha bheLavIne vece tene daza rUpiyA daMDa karavo. sAhasena tu yaH kuryAtsamudrAdhAnavikrayam // kuMkumAdiparAvartI daMDayo viMzatibhistribhiH // 30 // je mANasa sAhasathI zIlabaMdha mukelI vastu athavA kumakumAdi padArtho adala badala karI vecavAnuM sAhasa kAma kare te sATha rUpiyAnA daMDane yogya jANo. prasthAdivaTTAnnirmAtA bhinnAn raajprcaartH|| . paNasya hAnau vRddhau vA daMDayo dvizatarAjataiH / / 31 // rAjAe calAvelA pracArathI mApavAnAM pAlI ityAdi bhApArAM judAM rAkhe ane tethI vyApAramAM hAni athavA vRddhi thAya te te basa Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 236 ) rUpiyA daMDane yAgya thAya che. parasparAnumatyA yo vaNig vastumaharghatAm // karoti cetsame daMDayAH proktA uttamasAhasaiH || 32 // eka bIjA vyApArIo parasparanI anumatithI eka sapa thaI vecavAnI vastu AchA bhAvavALI chatAM mAghI karI nAkhe te te sadhaLA uttama sAhasavaDe daDavA yAgya kathA che. evaM saMkSepataH proktAM sAhasasya ca varNanA // yatphalajJAnato jIvAH syustattyAgasamudyatAH // 33 // e pramANe TuMkAmAM sAhasanuM vivecana karyuM ke jenAthI phalita elA jJAnavaDe javA te sAhasane tyAga karavAne udyamavata thAya che. iti sAhasaprakaraNam 11 atha daMDapAruSyaprakaraNamabhidhIyate // natvA namijinaM samyag dharmatIrthapravartakam / / vakSyAmi daMDapAruSyaM prajAsthitinibaMdhanam // 1 // dharmatIrthanA pravartaka evA zrI naminAtha prabhune rUDA prakAre namakArIne prajAnI sthitinA nibaMdhana rUpa TruDapArUchyuM have kahIza. pUrvaprakaraNe sAhasadaMDo nirUpitaH tatsAhacaryyAddaMDapAruSyamadhunA nirUpyate // gayA pra2zubhAM sAhasa :unu nihupa ; tenI sAthai sAhacaya che mATe amaNAM daMDapArUSyanuM svarUpa nirUpaNa kare cheH-- Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (237) yenAMtyajoMgena kudhIH kasyAMga chedayet haThAt // . tadaMgaM chedayitvAsya purAt kArya pravAsanam // 2 // kaI naThArI buddhivALe nIca purUSa keinA aMgane baLAtkArathI kApI nAkhe te je avayavathI teNe bIjAnuM aMga thayuM tene te vayava kApI nAkhI rAjAe tene nagara bahAra kADhI mUko. kSatriyadvijayormohAt kASTadhAtuvinirmite // . Asane vaizyazUdrau cedupaviSTau tadA bhRzam // 3 // kaSAviMzatibhirvaizyaM paMcAzadbhizca zudrakam // tADayecyAyamArgeNa maryAdArakSaNe nRpaH // 4 // kSatrI ke brahmANane mATe lAkaDA ke dhAtunA banAvelA Asana upara mohathI kaI vaizya ke mudra besI jAya te nyAyathI maryAdAnuM rakSaNa thavA vaizyane vizakeraDA tathA zakane pacAsa keraDA mAravAne rAjAe daMDa kare. caturvarNeSu yaH kazcit dRSTvA kaMcinnarottamam // niSThIvati hasedvApi damyate dshraajtaiH||5|| cAra varNamA harakoI varNane mANasa kaI uttama narane joI zuM ke athavA haze te rAjAe tene daza rUpiyA daMDa kare. prANaghAtAbhilASI yo grIvAM muSkaM zirastathA // gRhNAti darpataH krodhAiMDayate svrnnnissktH||6|| . Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (238) . pArake prANaghAta karavAnI IcchAvALe koI mANasa abhimAnathI athavA krodhathI koinI garadana, vRSaNa, ke mAthuM pakaDe te rAjAe tene daMDa nA maherathI karavo. mAMsApakarSakastuyastvagbhettA dazarAjataiH / asRkmacAlane vipro daMDyA yugmazatena vai // 7 // mAMsa kheMcanAra cAra rUpIyA daMDa, cAmaDI bhedanArano dazarUpiyA daMDa; ane rUdhira kADhanAra brAhmaNane baso rUpiyA daMDa kara. ArAmaM gacchatA yena dAMdutpATitA latA // tvapatradaMDapuSpAdyAH sa daMDyo dazarAjataiH // 8 // koInA bagIcAmAM jaI madathI koI velIne ukheDI nAkhe ane thavA koI vRkSanAM pAMdaDAM, chAla, DALI ke puSpAdi teDI pADe che te daza rUpiyAnA daMDane yogya che. puSpacauro dazaguNaiH pravAsyo vRkSabhedakaH // manuSyagoprahartA ca pravAsyo grAmatI dhruvam // 9 // puSpanA ceranArane daza ghaNe daMDa kare, vRkSa kApanArane kADhI mUkavo; manuSya tathA gAyane ceranArane avazya gAma bahAra kADhI mUko. yAdRzopadravaM kuryAt tAdRzaM daMDamAmuyAt // yAvatA tannittiH syAttAvadravyaM ca dApayet // 10 // manuSya jevo upadrava kare te tene daMDa kare. jeTaluM dravya kharacavAthI tenA upadravanI zAnti thAya teTaluM dravya tene te Ape. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (239). ghAtakAdghAtazAMtyarthamauSadhAdyarthameva vA // anucaryArthamapi grAhyaM yAdRk karma tathA phalam // 11 / / ghAtanI zaktine arthe tathA tenA auSadhane mATe ane vaLI tenI sevA cAkarImAM nakara vagerene je kharca thAya te saghaLo kharca daMDa uparAMta rAjAe te ghAta karanAranI pAsethI majare le. je jevuM karma kare tene tevuM phaLa maLe. vittaM yasya vRthA duSTo naashyedjnyaanto'thvaa-|| jJAnatastatprasattizca kAryA tannAzakena vai // 12 // kaI duSTa mANasa koInuM dhana vagara samaje athavA jANI bujIne nAza kare che te nAza karanAre jarUra tenuM mana manAvavuM joIe. RNI svayaM na datte cedbhUpo nizcitya sAkSibhiH // dApayitvA dhanaM tasmAdamaM gRhNAti svocitam // 13 // devAdAra pite pitAnuM devuM adA karato na hoya te rAjAe sAkSIo dvArA nizcaya karI leNadAranuM dhana apAvavuM, ane pitAne yogya lAge te daMDa vasula karavo. vAditranAzane daMDo jJeyo dazaguNaH sadA // mRddhAtukASTapAtrANAM nAze paMcaguNaH smRtaH // 14 // vAtra nAza karanArane daza ghaNo ane mATI dhAtu tathA lAkaDAnAM vAsaNa nAza karanArane pAMca ghaNe daMDa karavo. mArge yAnAdibhirnAze sArathiM daMDayennRpaH // mavimunyathA na hi hayu / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) ATha kAraNu zivAya gADIta mArgamAM jatAM gADI ityAdika vAhanathI kAMI bhAMgI nAkhe te tene rAjAe daMDa karavo. akasmAtathI tevuM nukazAna thAya te gADIta daMDane lAyaka thatuM nathI. reDa detA tyAEUR / ATha hetu kayA te dekhADe che - yugAkSayaMtravatrANAM bhaMjane rAzibhaMgake // vRSe tu sammukhaM prApte bhUvaiSamye dRSadgaNe // 16 // gacchagacchetipUtkAre kRte sArathinA'sakRt / / na daMDyA yAnayAnezasvAminaH syurnRpeNa vai // 17 // dhusarU, AkhaDAM tathA cakra vAMkAM thaI gaelAM hoya ane te bhAgI jAya, rAzi TuTI jAya, sAme baLada Ave, pRthvI khADA TekarA vALI hoya, paththarano Dhagale vacce Ave ane gADita "cAle, cAla," ema vAre vAre pokAratuM hoya tema chatAM pAkuM nukazAna thAya che. gADItane tema gADInA dhaNane kaI de nahi. te beumAMthI koI daMDane pAtra thatA nathI. , ajJatvAt sArathegyamanyatrAkaSayedratham // paravastuvinAze ca svAmI daMDyo na sArathiH // 18 // je sArathInA ajJAnane lIdhe baLadAdika rathane bIje kheMce ane tethI pArakI vastune nAza thAya te gADInA dhaNIne daMDa kare, paNa sArathine nahi. yugmamudrAzataM daMDaM gRhNIyAdbhapatistataH // sArathiH kuzalazcetsa daMDyaH svAmI na doSabhAk // 19 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24). te ghavAna svAmI pAsethI base rUpiyA daMDa rAjAe levo. ' sArathI kuzaLa hoya te tene daMDa kare paNa svAmIne deza nathI. mUrkhatve sArathedaMDye yugme bhUpena saarthH|| zatamudrAM gRhItvA prAgyAnamIzaM ca dApayet // 20 // sArathInuM mUkha paNuM hoya te rAjAe sArathI ane mAlika banene daMDa karavo; sArathI pAsethI se rUpIA prathama grahIne te yAna tenA mAlIkane apAvavuM. yAnAMtareNa go'zvAdiruddha mArge tu saarthiH|| azakto vRSarodhAdau na daMDyaH syAca sarvathA // 21 // gADIne javAnA mArgamAM gAyo, ghoDA vagerethI mArga rUMdhAyo hoya ane baLadene rokI rAkhavA vagere kAryamAM sArathi azakta thaye hoya te te sarvathA prakAre daMDane pAtra thatuM nathI. jIvanAze tu daMDyaH syAtsUto bhUpena kevalam / / vastunAze tatmasatiM nRpastena pradApayet // 22 // gADI taLe cagadAIne jIvana nAza thAya te rAjAe sArathIne daMDa karava-kaI jaDa vastune nAza thAya te rAjAe sArathI pAse tenuM mana manAvarAvavuM. martyanAze mahatpApaM cauravaiMDamAnuyAt // gogajAzvoSTramahiSIyAte svAmiprasannatA // 23 // kAraNIyA tato daMDo gRhyate pRthivIbhujA // yathA punarna ko'pi syAdIdRzo jIvaghAtakRt // 24 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) manuSyane nAza thAya te moTuM pApa che mATe rAjAe tene cerana jeTale daMDa kara. gAya, hAthi, gheDa uMTa tathA bheMza vagere ... prANIonA ghAtamAM tenA svAmIne prasanna karavo. vaLI rAjAe sArathine daDa grahaNa kare che jethI karIne evA jIva ghAta karanAre kaI thAya nahi. bhAryAputrapreSyadAsasodarAzcAparAdhinaH // teSAM nAthena daMDena stainyakarmaNi bhUbhRtA // 25 // strI, putra dUta cAkara sahodara (bhAI) vagere je koI saMbaMdhI cerInuM kAma kare tene rAjAe raDAvatI temaja seTIthI mAravA. eSaH samAsataH prokto dNddpaarussyniryH|| jIvamAtre kRpAdRSTI rakSaNIyA manISiNA // 26 // e pramANe TuMkAmAM daMDa pArSya nirNaya karyo; buddhimAne java mAtra para dayA daSTi rAkhavI. ___ iti daMDapAruSyaprakaraNam saMpUrNam // atha strIpuruSadharmaprakaraNaM vivicyate // nemi natvA mudA nemi sarvAriSTavibhedane / strIpuMdharmavyavahatiH saMkSepeNAtra varNyate // 1 // saghaLAM azubhane nirmaLa karavAmAM cakrarUpa nemi bhagavAnane harSathI namIne strI purUSane dharma vyavahAra atre saMkSepathI varNavAya che. rSi Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 243 ) prakaraNe daMDapAruSyavarNanaM kRtaM pUrvaaNubhAM daMDa pANyanu vArjuna ; daMstu dharmarakSArthaM jAyate'to'dhunAstrIpuruSadharmaprarUpaNAdhi kriyate // 6 hamezAM dharmanI rakSA bhATe thAya che. meTalA araNa bhATe have strI purUSanA dharmanuM prarUpaNa karAya che. pitrAdayaH svabuddhayA yaM suMdaraM prekSya kanyakAm // dadyuH sA nirguNaM cApi pUjayeddevavattakam // 2 // mAtA pitA peAtAnI buddhithI 'A sArA che; ' ema parIkSA karIne tene kanyA Ape pachI te guNu hIna nivaDe te! paNa te kanyA e tenI devanI peThe pUjA karavI. bhartrA'pi miSTavacanaiH saMtoSyA sA navAMganA // pakkAnnadadhidugdhAdyaiH poSaNIyA niraMtaram // 3 // svAmIe paNa te nathI paraNelI strIne priya vacanAthI sa MtoSavI, tathA pakavAsa, dudha ane dahI vagere sArA, sArA bhAjanathI tenu nIraMtara pANu karavuM. bAlatve rakSakastato yauvane rakSakaH patiH // vRddhatve sati satputraH strI svAdhInA bhavennahiM // 4 // bALapaNAmAM strInA rakSaka pitA, yuvAvasthAmAM rakSaka pati, vRddha paNa prApta thaye rakSaka satputra; kayAreya paNa strIne svataMtrapaNuM hAya nahi. atIcArAdbudhairnityaM rakSaNIyA kulAMganA // AturyavAsaraM kasyApyAsyaM pazyetau na hi // 5 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) buddhimAe kulavAna strInuM hamezAM aticArathI rakSaNa karavuM jeie. teNe Rtu samaye cAra dIvasa sudhI koInuM paNa mukha jevuM nahi. caturthadivase snAtvekSetAsyaM patyureva ca // RtustrAne na pazyetstrI paramatyemukhaM kadA // 6 // rUtu kALamAM cothe divase snAna karIne strIe avazya pitAnA patinuM ja mukha jevuM joIe. rUtu snAna karelI strIe kadipaNa para purUSanuM mukha jevuM nahi. snAnakAle nirIkSeta surUpaM ca virUpakam // puruSa janayetputraM tadAkAraM manoramA // 7 // rUtu snAna karIne sAre rUpALe ke cheka kadarUpo jevA purUSanuM mukha strI jue tevA AkArane tene putra utpanna thAya. yAdRzamupyate bIjaM kSetre kAlAnusArataH // tatparyAyaguNairyuktaM tAgutpadyate phalam // 8 // rUtune anusarIne khetaramAM jevuM bIja vavAya che, te bIjamAM rahelA guNa dhamavALuMja tevuM phila utpanna thAya che. yadyajAtIyapuruSaM yadyatkarmakaraM naram // pazyati snAnakAle sA tAdRzaM janayetsutam // 9 // che, je jAtinA tathA jevuM jevuM kAma karanArA purUSane snAna samaye je strI jue che teja putra utpanna thAya che. na spRzedvastumAtraM hi na bhukte kAMsyabhAjane // gRhAbahirna gaMtavyaM devatAyatane'pi na // 10 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (245 ) zayIta na hi khaTTAyAM puSTAnnaM naiva bhakSayet // AdarzalokanaM naiva Rtau kuryAtkulAMganA // 11 // aTakAvavALI strIe vastu mAtranA sparza karavA nahi; kAMsAnA nAsaNamAM teNIe jamavuM nahi; deva maMdIramAM paNa javu nahi. kha!TalA para teNIe suvuM nahi; puSTIkAraka khArAka khAvA nahi. kulavAna strIe RtunA divasAmAM darpaNamAM mukha paNa jovuM nahi. zarIrasaMskRtiM naiva kuryAdudvarttanAdibhiH // na kATagharSaNaM dete divA svApaM ca varjayet // 12 // tela julela vagerethI zarIrane mardana karavA rUpa zarIra saMskAre paNa karavA nahi; lAkaDAnA dAtaNuthI dAMta dhasavA nahi. te divase suvAnuM paNa tyAga karavuM. caturthehi kRtasnAnA dRSTvA svIyadhavAnanam // kRtasarvasusaMskArA kuryAt kSIrAnnabhojanam // 13 // tadine cittavikSepaM krodhaM vA na karoti vai // kRtamaMgalanepathyA bhUSAlaMkRtavigrahA // 14 // kRtAMjanAdisaMskArA puSpasugaMdhavAsitA || svasthacittA suzayyAyAM zete svapatinA saha / / 15 // RtuvatI strIe ceAthe divase snAna karIne potAnA patinuM mukha joyA pachI zarIre sarvaprakAranA zubhasaMskAra karavA. te divase teNe kSIrAja ( dudhana: annanuM ) bhAjata karavuM, te divase cittane vikSepa ke Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (246) kodha bIlakula karavo nahi. maMgaLavastra paherIne tathA AbhUSaNethI pitAnA dehane zobhAvIne tathA AMkhamAM meza vagere AMjIne kula tathA suMgadhI. vALA padArthothI suvAsita thaI svastha citte patinI sAthe zayAmAM suvuM. samAyAM nizi putraH syAdviSamAyAM tu kanyakA // vIyodhikyena putraH syAdraktAdhikyena putrikA // 16 // samarAtrimAM garbha saMbhava hoya te putra janma ane viparAtrimAM garbhane saMbhava hoya te kanyAno janma thAya. vIryanuM adhikapaNe heya te putranI utpatti ane rajanuM adhipaNuM hovAthI kanyAnI utpatti che. jIvotpatteriyaM bhUmiryoniH proktA hi zAzvatI // bInAnAmiva tadRddhirbhUmyAzrayatayA bhavet // 17 // jAyante'nekarUpANi yAnyuptAni kRSIvalaiH // ekakSetre'pi kAlena bIjAni svasvabhAvataH // 18 // jIvanI utpattine mATe yoni e zAzvatI bhUmi kahelI che; bIjenI vRddhi jema bhUminA AzrayathI thAya che tema jIvanI vRddhi paNa teNInA AzayathI ja thayAM kare che. kheDutoe ekaja kSetramAM nAkhelAM aneka bIjo kALe karIne pitAnA svabhAva pramANe aneka rUpe u. gI nIkaLe che. zAligodhUmamudrAzca-NakAlasikulatthakA // yathAbIjaM prarohaMti svaparyAyAnusArataH // 19 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAMgara, ghauM, maga, caNA, alasI tathA kaLathI vagere dhAnyo bIjanI jati pramANe svabhAva dharma pramANe ugI nIkaLe che. anyaduptaM jAtamanyadityetannopapadyate // upyate yena yadvIjaM tattathaiva prarohati // 20 // tatprAjJena vicAryaivaM dhrmshaastraanusaartH|| vRddhikAmena vaptavyaM na jAtu parayoSiti // 21 // bIjuM dhAnya vAvavAthI bIjuM dhAnya thatuM nathI. jeNe jevuM bIja vAvyuM te teja prakAranuM thAya che mATe buddhimAna purUSe e prakArane vicAra karI dharmazAstra pramANe vRddhinI kAmanA mATe bIja vAvavuM, paNuM pArakAnI strImAM kadApi paNa viryArepaNa karavuM nahi. vidhinA mahilA sRSTA putrotpAdanahetave // bhartuH saparyA paramo dharmaH strINAM prakIrtitaH // 22 // patisevA sutotpattistadrakSA gRhakarma ca // strINAM karmANi caitAni nirdiSTAni pradhAnataH // 23 // '- vidhie putranI utpattine mATe strIne saraLa che. patinI sevA karavI e strIone parama dharma che. patisevA, putrAtpatti ane temanuM rakSaNa tathA gharasaMbaMdhI sarva karma karavAM e mukhya strIone karavAnAM kahelAM che. bharddhadehasaMlInA bhartRbhaktiparAyaNA // patimeva prabhu manyA proktA sA tu pativratA // 24 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 248 ) svAmInA aUdehamAM maLelI eTale adhoganA, svAmI bhaktimAM tapura, patieja paramezvara ema mAnanArI eja srIpativratA kahelIche. niHsnehA calacicatvAtpauMzcalyA duSTanodanAt / / kusaMgato bhavennArI kusaMgaM varjayettataH // 25 // calAyamAna cittane lIdhe, vyabhicAriNI strIonI sAbatathI temaja temanI duSTa preraNAAne lIdhe strI sneha vagaranI thAya che mATe nArA saMga strIee varja ve. svakIyakularItistu rakSaNIyA prayatnataH // kuladvaye yathA na syAt malinatvaM kulastriyAH || 26 || kulavAna strIe peAtAnA kula paraMparAthI cAlI AvelI kulanI rItinuM prayatnathI rakSaNa karavuM ke jethI potAnA mAtApitA tathA patinA kulane lAMchana lAge niha. devayAtrotsave raMge catvare jAgare kalau || kulastriyA na gaMtavyamekAkinyA kadAcana // 27 // devanI yAtrAmAM, utsavamAM, nATakamAM, bajAramAM, jAgaraNa tathA klezanI jagAmAM kulavAna strIe ekalAM kadApi javuM nahi. snAnodvarttanatailAdyabhyaMgalepanakAni no || kArayetparahastena zIlarakSaNatatparA // 28 // sadAcAra eTale zIla rakSaNa karavAmAM tatpara evI kulAMganAe snAna, mana, tailAbhyaMga, lepana ityAdi karma pArake hAthe karAvavAM nahi. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (248) gaNikA liMginI dAsI svairiNI kaarukaaNgnaa-|| -bhiH kAryo na hi saMsargo yazohetoH kulstriyaa||29|| kulavAna strIe potAnI kIrti khAtara gaNikA, jogaNI, dAsI, vyabhicAriNI, tathA kArIgaranI strIo sAthe saMsarga karavo nahi; ane sthata temanI sobata karavI nahi. taddharmaguNavRttIH sA dhArayiSyati saMgataH // tasmAdAcArazuddhayartha nRbhI rakSyAH sadA striyaH // 30 // tevI strIonI sebata thavAthI kulavAna strInA guNa tathA vRttie temanA jevI thAya che mATe sadAcAranI zuddhine arthe purUSoe hamezAM strIonuM rakSaNa karavuM. pUjAhI putraratnejyA rUpalAvaNyamaMDitA // zrISu strISu vizeSo na gRhiNAmasti kazcana // 31 // strIo sakArane yogya che, putrarUpI ratnoe pUjavA lAyaka che. rUpa tathA lAvaNya vaDe suzobhita che, gRhasthAzramIoe lakSmI tathA strImAM kaze bheda na jANa. nAzniIyAnmadhu tailamucchiSTaM kodravaM tathA // viddhamannaM parAnaM vA zaucAnaM na ca mASakAn // 32 // malotsarga na sA mArge kuryAdbhasmani gokule // na kSetre saMskRte caiva zmazAne na ca parvate // 33 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 250) devasthAne ca sariti garte sattvate drahe // sUryAgnicaMdrAyatanasammukhaM na kadAcana // 34 // RtuvatI strIe madha, tela, eThuM bhojana kAdarA, zaLeluM anna, pArakuM anna, apavitra anna, tathA aDada khAvA nahi. mArgamAM, rAkhADImAM,gokuLamAM, kheDelA khetaramAM, smazAnamAM, parvatapara, devasthAnamAM, nadImAM, khADAmAM, jIva jaMtuvALA nAnA jharAmAM sUrya, agni, caMdra tathA deva maMdiranA sAmuM mukha rAkhIne kadi maleAtsarga karavA niha. atha puruSadharmaH kathyate / prasannacitta ekAnte bhajennArI manoramAm // prasannacittAM sasnehAM putrArthaM na hi kAmataH // 35 // prasannatAsthito garbho jAtavedbhAgyavAn bhavet // sumuhUrtte ca vikhyAtaH svAtijaM mauktikaM yathA / / 36 / / purUSa cittane prasanna rAkhI ekAntamAM manane AlhAdakArI ethI strInuM sevana kare; te paNa prasanna cittavALI tema premavALI hAvI ne e. purUSe paNa teNInuM sevana kAmane arthe nahi utpattine arthe karavu. paraspara meunI prasannatAthI prasava thAya te te bhAgyavAn nIvaDe che; svAti thaelA mAtInI mAphaka sArA muhUrtamAM rahelA garbha vikhyAta thAya che. nopagacchet pramatto'pi nArImArtavadarzane // ekasmin zayanIye ca na zayIta tayA saha // 37 // paNa sad putranI rahelA gabha jo nakSatramAM utpanna Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (251) kAma vidgala thayA chatAM paNa (purU) Rtu darzana samaye strI pratye javuM nahi; tema tenI joDe eka pathArImAM suvuM paNa nahiM. naro rajo'bhiliptAMgAM seveta svAM vadhUmadhIH / / prajJAkIrtiryazastejastat kSaNe ca vilIyate // 38 // je mUkha purUSa je karIne kharAelA aMgavALI pitAnI strIne seve che, tenuM teja, buddhi, kIrti tathA yaza sarva teja kSaNe nAza pAme che. nAhyAna tayA sArka nAnnatI tAM nirIkSata na juMbhamANAM no suptAM nAzaucAdikriyAparAM // 39 // purUSe strI sAthe besIne khAvuM nahi; tema tene khAtAM jevI paNa nahi; te bagAsAM khAtI hoya, sutI hoya agara aaucAdi kriyA karavAmAM guMthAI hoya teve samaye paNa teNIne jevI nahi. sUryAstottarakAle ca na kiMcidapi bhakSayet / / nagno na hi svapet kutra nocchiSTAsyaH kacidrajet // 40 // na vaset SaMDakaiH klIbairniSAdaiH patitairapi / / nAtyairdhaSTarmadAviSrTana maMdaizcAparAdhibhiH // 41 // sUrya AthamyA pachI lagAre kaMI khAvuM nahi; na suvuM nahi; tema e mATe kyAreya kaMI paNa javuM nahi. azakta, napuMsaka, caMDALa, patita, aMtyaja, bhraSTa, niza karanArA, maMda tathA gunahegAranI paDozamAM rahevuM nahi. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 252 ) nobhayAbhyAM ca pANibhyAM kuryAcchirA se kharjanam // 7 ghuromapRzya na 2 snAyASThio vinA 42 5 e hAthavarDa sAthe mAthAmAM valuvuM nahi, nahi sparza karavA yAgya purUSane aDavuM nahi, mAthuM kArUM rAkhI nahAvuM niha. ravAMte citAdhUmasparze duHsvapradarzane // kSaurakRtye va paMca snAyAtpUtajalairnaraH // 43 // sabhAga pachI, citAnA dhumADAnA spardhA thayA pachI, nahArUM svapna thayA pachI, hajAmata karAvyA pachI tathA ulaTI thayA pachI e pAMca sthaLamAM purUSe pavitra jaLathI snAna karavu. ityAdiguNasaMpannaH svadharme tatparaH sudhIH || brAhme muhUrtte cotthAya prabhuM paMcanamaskRtim // 44 // smRtvA bhUtvA zuciH kRtvAvazyakAdikriyAM naraH || zaucasnAnAdikaM kRtvA carcitvA jinapadyugam // 45 // natvA guruM dharmazAstraM zrutvA niyamamAcaret || tataH svocitavyApAre pravRtto mAnavo bhavet / / 46 / / upara darzAvelA guNe yukta evA svadharmamAM kuzaLa, rUDI buddhivALA purUSa brAhma muttamAM uThIne paMca parameSThIne namaskAra karI, dhyAna dharIne pavitra thaele. pAtAnuM Avazyaka karma vagere kare; zAca-nAnArdika karI jinezvaranA caraNa-drayanI pUjA kare; pachI gurUvaMdana karI temanI pAsethI dharma zAstra sAMbhaLI niyamane Acare eTaluM karyAbAda potapAtAnA vyApAramAM manuSya pravarte Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) dharmakarmAvirodhena sakalo'pi kulocitaH // nistaMdreNa vidheyo'tra vyavasAyaH sumedhasA // 47 // dharmasaMbaMdhI kAryamAM bAdha na Ave tevI rIte rUDI buddhivALA purUve ALasano tyAga karI pitAnA kulane yogya saghaLe vyavasAya karavo. dharmarAjyaviruddhaM lokaviruddhaM ca yadbhavet // tatkRtyaM na hi kuryAdvai bahulAbhe'pi sarvathA // 48 // je kRtya dharma virUddha, rAjya virUddha, tathA loka virUddha hoya tevuM kRtya bahu lAbha thato hoya tema chatAM paNa kadI karavuM nahi, bhojanAvasare bhuktvA gurudAnAvaziSTakam // sukhaM kRtvA muhUrta ca kuryAdvayavahRtiM punaH // 49 // divasasyASTamaM bhAgaM yAvatsatpratibhAnvitaH // tato bhuktvAvazyakAdikriyAM kuryAdvicakSaNaH // 50 // gurUne herAvI niyamasara bhojana samaye avaziSTAnna jamavuM; jamyA pachI be ghaDI sukhamAM virAma kare pachI vyApAra kAmamAM je DAvuM. jyAre pAchalo ardhI pahara dahADe bAkI rahe tyAre jamI laI sArI buddhi sahita vicakSaNa purUSe Avazyaka kriyA karavI. strIdharmavicAro'yaM samAsena nirUpitaH / / sarvajIvopakArAya lokadvayahitAvahaH // 51 // iti strIpuMdharmaprakaraNam // ityAcArya zrIhemacaMdraSiracite caulukyavaMzabhUSaNaparamArhata Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) kumArapAlabhUpAlazuzrUSite laghvahanItizAstre vyavahAranItivarNano nAma tRtiiyo'dhikaarH|| A leka tathA paralokanA hitane vahana karanAro A strI purUpano dharma sarva jIvanA upakArane arthe TuMkAmAM nirUpaNa karI gayA. e prakAre cAlukya vaMza bhUSaNa paramahaMta kumArapAla rAjAnI zuzraSAthI AcArya zrI hemacaMdrajIe racelA laghu ahIMnIti zAzve vyavahAranIti varNana nAme trIjo adhikAra puro thayo. atha prAyazcittaM kthyte| cidAnaMdamayaM yogadhyAnatAnaikalAkSatam // naSTASTaduSTakamoriM zrIpArzvapraNidadhmahe // 1 // * cidAnaMda rUpa, yoga mArgathI karelA dhyAnanA tALavaDe ja lakSamAM Ave evA tathA nAza karyA che AMTha karma rUpI zatruone jemaNe evA zrI pArzvanAtha prabhune huM namaskAra karuM chuM. pUrvAdhipatye prajAne strIpuMdharmo nirUpitaH tataH skhalane prAyazcittasyAvazyakatAto laukikaprAyazcittasya laukikavyavahArAMgatvena shaatidNddniitiruupana vanatikinArA para citte te gayA adhikAranA aMtya prakaraNamAM strI purUSanA dharmanuM nirUpaNa karyuM te dharmathI paDatAM prAyazcittanI AvazyakatA che ane laikika prAyazcittanuM vyavahAroga paNuM che tene laI jJAtidaMDanItine nItinI sAthe sAhacaryapaNuM che mATe A adhikAramAM te prAyazcittanuM varNana kahIe chIe. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (255) mAtaMgayavanAdInAM mlecchAnAM sadane naraH // kuryAdyo bhojanaM tasya prAyazcittamidaM bhavet // 2 // cAMDALa, yavana vagere tathA plecchanA gharamAM je purUSa bhejana kare tene nIce darzAveluM prAyazcitta karavuM paDe. upavAsAzca paMcAzadekabhaktAstathaiva ca // .. paMcaiva tIrthayAtrAzca tathA saddharmivatsalAH // 3 // paMcapUjA jinAnAM ca zAMtikApauSTikAdayaH // saMghabhaktirgurau bhaktirdAnAni ca yathAvidhi // 4 // jinopavItasaMskArastathA kozasya varddhanam // . jinajJAnauSadhAdInAM tathA ca jJAtibhojanam // 5 // iti kRtvA tathA snAtvA tIrthamRtsAjalena ca / / sarvauSadhivimizreNa zuddho jAyeta mAnavaH // 6 // anyathA jJAtibAhyatvAnnopavazyaH svapaMktiSu // ... saha bhojyo'pi tena syAttulyo jJAtibAhaSkRtaH // 7 // - pacAsa apavAsa, pacAsa ekAzanAM pAMca tIrthayAtrA, pAMca sadharmI vAtsalya, zAMtisnAtra sahita jinonI paMca pUjA, saMghabhakti, gurUne viSe bhakti, yathA vidhi dAna, jinazAstra pramANe upavIta (janoI) ne saMskAra, devadravyanI vRddhi, jJAnavRddhi tathA jJAtijana; e saghaLuM karI sarva auSadhi meLaveluM tIrthanuM jaLa tathA tIrthanI mATIthI snAna karavAthI manuSya pavitra thAya che. kahyA pramANe prAyazcitta na kare Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) to te jJAti bahAra thAya te pitAnI paMktimAM bhejana karavA besI zake nahi tenI sAthe besIne je jame tenI mAphaka jJAti bahiSkRta yarale nAta hAra ogal.. kirAtacarmakArAdigRhe yo bhuktimAcaret / / tasya zuddhiriyaM proktA jainshaastrvishaardaiH||8|| bhila tathA mocI vagerene ghera bhajana kare te jaina zAstramAM kuzaLa evA vidvAnoe tenI zuddhi nIce pramANe kahI che. catvAriMzaccopavAsAstathaivakAzanAni ca / catasrastIrthayAtrAzca trayaH sadharmivatsalAH // 9 // catasrastvahatAM pUjAH zAntikAyAzca pUrvavat / / saMghe pUjA guroH pUjA tathA dAnAnyanekadhA // 10 // saMskAro chupavItasya kozaddhistathaiva ca // bhojanaM jJAtilokasya snAnaM tIrthamRdAdibhiH // 11 // pUrvoktaM sakalaM kRtyaM kRtvA zuddho bhavetsa hi // anyathAcArabhraSTatvAt jJAtibAhyaH sa jAyate // 12 // aSTAdazAnAM jAtInAM gRhe bhojanakArakaH // prAyazcittamidaM tasya caturthAstvekaviMzatiH // 13 // ekAzanAni tAvaMti tIrthayAtrA trikaM tthaa| gurusaMghakdiAM pUjA pAtre dAnaM tathaiva ca // 14 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 257 ) kozaSTAddhirjJAterbhuktirjinopavItadhAraNam / / tIrthauSadhijalasnAnaM sarva pUrvavadAcaret / / 15 / / tadA zuddhiM ca saMprAptaH paMktiyogyo bhavet sa hi // anapAtIdamaraNajanyadoSe samAgate || 16 || tacchuddhayarthamayaM daMDaH proktazca jinazAsane // ekabhaktAni paMcAzat caturthAH paMcavizatiH // 17 // AcAmlAzca daza khyAtAstIrthayAtrAtrayaM tathA // sAdhArmikAnAM vAtsalyatrayaM ca jJAtibhojanam // 18 // jinapUjAstathA tisraH satpAtre dAnamuttamam || gurusaMgha saparyA ca sarvamanyacca pUrvavat // 19 // iti kRtvA bhavecchuddho'nyathA paMktibahiSkRtaH // brahmahatyAdikarttA nA tacchuddhyarthamayaM vidhiH // 20 // caturthabhaktAH dvAtriMzatpaMcAzat caikabhuktayaH // AcAmlA vardhamAnAzca gurorAlocanA kriyA // 21 // tIrthayAtrApaMcakaM caM jinopacitipaMcakam // saMghapUjA gurorbhaktirvAtsalyaM samadharmiNAm / / 22 / / jJAnamAnaM jAtimAnaM saptakSetre dhanavyayaH // pAtradAnaM bhAvazudrayA vidhAyeti bhavecchuciH // 23 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 258 ) anyathA paMktihInaH syAt jJAtidaMDayo hi sarvathA || AdyavarNatrayANAM ca zUdrAdInAM prasaMgataH // 24 // bhaven mizraM cAnnapAnaM tasya zuddhiriyaM smRtA // pUjaikA tIrthayAtrakA navAcAmlA niraMtaram / / 25 / / pAtradAnaM saMghabhaktirgurubhaktizca nirmalA || evaM kRtvA vimuktaH syAt jJAtidaMDena nAnyathA // 26 // mithyAdRk zUdrasaMsaktaM bhojanaM yasya saMbhavet // tasya zuddha jinaiH khyAtA AcAmlAnAM ca viNshtiH||27|| dvAdazopoSaNAni syustriMzadekAzanAni ca // saMghasevA pAtradattirgurusevA tathA parA // 28 // tIrthayAtrAtrikaM jJAtibhojanaM jinapUnanam // evaM kRte bhavecchuddho jJAtivAdyo'nyathA bhavet / / 29 / / cALIsa upavAsa, cALIsa ekAsaNAM, cAra tIrtha yAtrA, traNa sAdhami vAtsalya tathA pUrvanI peThe zAnti snAtrAdika sahita cAra jIna pUjAe, saMdha pUjA, gurU pUjA, aneka prakAranAM dAna, jaina saMskArathI janeAi ApavI, devadravyanI vRddhi, jJAti bhAjana, tInA jaLa tathA mRttikAthI snAna, vagere pUrve kahelu sadhaLuM kare tyAre pavitra thAyache. prAyazcitta na kare teA bhraSTa paNAne lIdhe jJAtibhAva thAya che. arADhe varNanu khAya tA ekavIza upAsa, ekavIsa ekAsaNAM, traNa tI yAtrA, gurU, sadha tathA jJAnIonI pujA, pAtradAna, deza dravyanI vRddhi, jJAti bhA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (259) jana, upavIta dhAraNu, oSadhi yukta tIrthanA jaLathI snAna, esa ghaLu pUrvanI peThe AcaravuM; tyAre te pavitra thAya ane patimAM eNsavAne yAgya thAya che. agnimAM paDIne ke evAM koi AkasmAtika kAraNAthI dura zu thayuM hoya teA tenI zuddhine mATe jinazAstramAM A nIcenA daMDa kahelA cheH---- pacAsa ekAsaNAM, pacIza apavAsa, daza AMbala, traNa tIrtha yAtrA, traNa sAdharmika vAtsalya, jJAti bhojana, traNa jinapUjA satpAtrane vize uttamadAna, gurU tathA saMdhanI pUjA ane bAkInuM sarva pUrvanI peThe AcaravuM; e pramANe kareteAja zuddha thAya nahi te pa Mkti bahAra rahe. brahmahatyAdika pApa karanArAonI zuddhinA vidhi nIce pramANeH-- triza upavAsa, pacAsa ekAsaNAM, vardhamAna tapanI AMkhalanI AlI, gurUpAse AlocanA, pAMya tIrthayAtrA, pAMca jinapUjA, sadhapUjA, gurUbhakti, svAmI vAtsalya, jJAnanuM bahumAna, jJAtinuM bahumAna sAta kSetramAM dhanavyaya tathA zuddha bhAvathI pAtradAna karavAthI pavitra thAya che. nahitA te sAti bahAra thAyache ane sarvathA prakAre jJAtie te avazya daMDavA yAgya thAya che. Adi traNa vaNuM eTale brAhmaNa, kSatrI tathA vaizyamAMthI krAi purUSe drAdi varNanI sAthe khAvA pIvAnA vyavahAra karyo hoya tenI zuddhi nIce pramANe kahelI che. eka pUjA, eka tIrtha yAtrA, lAgaDha nava AMkhala, pAtradAna, saMdhabhakti, gurUbhakti, ane jJAti'. eTaluM karyA sivAya te pApa Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210) mukta thato nathI. mithA daSTi evA ke sparza kareluM bhojana jenA karavAmAM AvyuM hoya tene zuddha thavAne jIne kahe che ke-vIza Amela, bAra upavAsa, trIza ekAsaNuM, saMghasevA, pAtra dAna, gurU sevA, traNa tIrtha yAtrAo, jJAti bhejana tathA jinapUjA, eTaluM karavAthI te zuddha thAya che, nahite jJAti bahAra thAya che. duhitamAtRcAMDAlIsaMbhoge pAtakaM bhavet // tannAzArthaM tu paMcAzadupavAsAH prkiirtitaaH||30|| AcAmlAzca trayastriMzad dazaSaSThA navASTamAH / ekAzanAni paMcAzat svAdhyAyasya tu lakSakam // 31 // paMcaiva tIrthayAtrAzca pUjA paMcAhatAmapi // gurupUjA saMghapUjA pAtradAnAdi pUrvavat // 32 // iti kRtvA bhavecchuddho'nyathA syAtpaMktivarjitaH // kArugRhe ca vasataH zuddhiH paMcopavAsakaiH // 33 // tadgRhe bhuMjataH zuddhizcaturthairdazabhistathA // gobrahmabhrUNasAdhustrIghAtinAmannabhojane // 34 // zuddhathai dazopavAsA hi kathitA munipuMgavaiH // bheSajArtha ca guvodinigrahe parabaMdhane // 35 // mahattarAbhiyoge ca tathA prANArtibhaMjane // yadyasya gotre no bhakSyaM na peyaM kApi jAyate // 36 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 211 ) tadbhakSaNe kRte zuddhirupavAsatrayAnmatA // mlecchadeza nivAsena mlecchIbhUya tadAgrahAt / / 37 // mlecchakArAnivAsAdvA yazcAbhakSyasya bhojanam || tathA pAnamapeyasya mlecchAdi saha bhojanam // 38 // parajAtipravezaM ca vivAhakaraNAdibhiH || mahAhiMsAdikaM kuryAdajJAnena ca mAnavaH / / 39 / / vizodhanAddhi tacchuddhiH prAyazcittI bhavediti // vizodhanAmatha brUmo vistareNa nizamyatAm // 40 // vamanaM tryahamAdhAya virekaM ca tryahaM caret // camane laMghanaM prAhurvirake yavacarvaNaM // 41 // tatazcaiva hi saptAhaM bhUmau nikSipya copari // jvalanajvAlane kuryAt kASThairuduMbarairapi // 42 // putrI, mAtA tathA cAMDAlI sAthe sabhAga karavAthI je pApa thAya che te pApathI chuTavAne pacAsa upavAsa, pacAsa ekAsaNAM, tetrIza AMbela, dA chaThTha, nava aTTama, eka lAkha svAdhyAya, pAMca tIrtha yAtrA, pAMca jina pUjA, gurU pUjA, sadha pUjA, tathA pAtradAnA dika pUrvanI peThe karavA, e prakAre karavAthI te zuddha thAya che hitA jJAti ahAra karavA. kArIgarane ghera nIvAsa karyo heAya te pAMca apavAsa karavAthI zuddhi thAyache. tene dhera bhAjana karyuM hAya tA daza apavAsathI pavitra thAyache. au hatyA, 'ahma hatyA, mAja hatyA, sAdhu hatyA, tathA strI tutyA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra62) karanAra pApionuM anna bhojana karyuM hoya te zreSTha evA muni e daza apavAsa zuddhine arthe kahelA che. auSadhane vAte gurU Adine nigraha karavAthI athavA auSadhane vAte pArakAne baMdhana karavAthI moTA purUSanA abhiyogathI, ane prANanI pIDA dUra karavAne arthe, jenI jAtimAM besIne je vastu khAvI tathA pIvI ucita nathI tenuM bhakSaNa karavAthI je doSa thAya tenI zuddhi traNa * upavAsathI thAya plecchanA dezamAM rahevAthI temanA Agraha karIne bleccha rUpa thayo haya, mlecchanA keda khAnAmAM rahevAthI, athavA abhakSya vastunuM bhakSaNa karavAthI, na pIvAnI vastu pIvAthI, malecchAdikenI sAthe bhajana karavAthI, vivAha ItyAdI kAryothI para jAtimAM praveza karavAthI ajJAnathI mahAhiMsAdika pApa karavAthI mANasa prAyazcatti thAya che. tenI zuddhi vizodhanathI thAya che. vizvanaBtti vi vizadhana prAyazcittanuM svarUpe nIce pramANe. vizedhananuM svarUpa vistArathI kahIe chIe te sAMbhaLe. traNa divasa vamana (ulaTI) karAvavuM, traNa divasa reca Apa, vamananA divasomAM lAMdhaNa karavI, recanA divasomAM yava (java) cAvavA. tyAra pachI sAta divasa bheya para suvArI upara ubarAnA lAkaDAne agni karI tApa Apa. gAvaM SaM ca saMyojya kurtata halavAhanam / / jvalanajvAlane caiva tathA ca halavAhane // 43 // kuryAcaturdazAhani muSTimAtrayavAzanam // tataH zirasi kUrca ca kArayedapi muMDanam // 44 // saptAhaM ca tataH snAnaM paMcagavyena cAcaret / / tatrApi gavyadugdhane prANAdhAro na cAnyathA // 45 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (63) paMcAhaM paMcagavyaM ca tristricabhirAcamad // vidhAya muMDanaM tasmAt tIrthodakasamuccayaiH / / 46 // . aSTottarazatenaiva ghaTAnAM snapayecca tam // devasnAnodakenApi gurupAdodakena ca // 47 // tathA zuddho devagurUnnamaskuryAtsamAhitaH / / tataH sAdhvarcanaM saMghArcanaM kuryAdvizuddhadhIH // 48 // dAnaM dadyAttataH kuryAttIrthayAtrAtrayaM sudhIH / evaM vizoSanArUpaM prAyazcittamudIryate // 49 // ityevaM varNitA tvatra vizuddhiH sarvadehinAm // samAsato vizeSastu jJeyo grnthaantraadbudhaiH|| 50 // baLada tathA AkhalA joDI tenI pAse halavahana karAvavuM, agni saLagAvI tApa levAnA sAta divase tathA halavAhananA sAta divasa maLI cAra divasa sudhI mAtraroja eka muThI javakhAvA. tyAra pachI mAthu tathA dADhI mUchonAvALa levaDAvavA pachI sAta divasa paMcagavyathI nAna karAvavuM. te sAta divasamAM mAtra gAyanuM dudha pIne rahevuM bIjuM kazuM bhajana karavuM nahi. pachI pAMca divasa sudhI traNavAra traNahatheLI bharI paMcagavyathI Acamana karavuM. tyAra pachI muMDana karAvavuM. pachI tIrthodakanA samUhathI ekasone ATha ghaDAvatI snAna karAvavuM vaLI devanA snAnanA jaLathI tathA gurUnA caraNa prakSAlananA jaLathI snAna karAvavuM snAna karI zuddha thayA pachI sAvadhAna thaI deva tathA gurUne namaskAra karavA. pachI nirmaLa buddhi rAkhI sAdhu tathA saMdhanuM pUjana kare, dAna, jJAnavRddhi tathA traNa tIrtha yAtrAo kare. e prakAre A Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (214) care te vizedhana prAyazcitta kahevAya che. e prakAre ane sarva deha dhArIonI vizuddhinuM varNana TuMkAmAM karyuM, je vidvAnone vizeSa jANa vAnI IcchA hoya temaNe bIjA granthamAMthI jANI levuM. iti laukikaprAyazcittasvarUpam // atha granthopasaMhAramAha // itthaM caturviMzatitIrthanAtha / stutyA vighAtaughavinAzabhAvAt // yatsUtritaM savejanopakRtyai / bhUyAtmajAbhUmipabodhahetuH // 51 // vinonA samUhane nAza thavA mATe vize tIrthaMkaranI stuti karI sarva jananA upakArane mATe racAeluM A (laghu annIti zAstra) gayA tathA samAnA vyAdhanA hetu35 thA. atrAdimaMgalAcaraNe prathamacaramatIrthakaranamaskRtyA graMthAMtaHkaraNeSu madhyamadvAviMzatitIrthakannutyA caturviMzatistavo jJeyaH mA thamA mAmA bhgaacaraNamAM pahelAM tathA chellAM be tIrthakarane namaskAra karIne granthanA madhyamAM bAvIza tIrthakarane namana che A pramANe evI takaranuM maMgalastavana jANavuM. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite caulukyavaMzabhUSaNaparamAhatakumArapAlabhUpAlazuzrUSite ladhvahanItizAstre laukikaprAyazcittavidhivarNano nAma caturtho'dhikAraH // 4 // samApto'yaM granthaH // zrIrastu! kalyANamastu! zubhaM bhUyAt // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (265) arhannIteH zuddhipatram. pRSTAMkaH 8 m h m zuddham cchitti kArya yazaskarai sAmadAmnI sodarye dhupAzakaH vAkyavid zcauro m s m h s dvijA AvalyaMkaH azuddham chitti 20 / kAryaH yazaskArai sAmadAmo saudarya dyapAzakaH vAvid !ro 13 dvijA prasAde bhedakAna senAnI saMdhi dvigraham balahInaH vidhvaMsino kAyaciMtA bhedano brayAda m m m m m prAsAde bhedakAna senAnI saMdhi ddhi vigraham balahInA vidhvaMsanaH kAyazcitA h s s bhedatA m m brUyAda Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (296) pRSTAMkaH 29 - AvalyaMkaH 10 zuddham senAnI kAryAH senAnyam 3 kAryA 42 43-44 sarvepi sarvAapi dama aura caura daMDya daMDa zeThanuM prApta jito jetA cAkarenuM prApti bahU adharmaNo adhamarNo saMmati saMmatim anenAha anenA yadityArthaH yAdityarthaH 53-54 20-4 gRha 9009999 pratibhUH pratibhu dinnaM dbhinnaM etAbhyo etebhyo gRhniyAt gRhNIyAt samAntovi sabhAntarvi yAjJArtha yajJArtha mtriinii-vrtnaa| puunrinaa| . 11 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTAMkaH AvalyaMka: kara 6 73 74 76 77 81 81 82 92 94 97 100 101 105 109 110 111 114 194 121 125 135 12 7. 12 11 19 11 16 14 18 16 6. 20 3 19 ane 15 18 3 17 ( 217 ) azuddham svarUpAsiM syoti deyuzca yAtrApo yAtrAyA abhinetrApAzI. abhiyAtrA gRhItvarNa yadi te gRhItvA tadA. tI dAsA maNa kupye vaNijo guDAdInA balAdva rph't ghusade pitAmaha ranyatame pitrecchA peAte zuddham svarUpAtaM svokti vadeyuce dUDhAjA dauhitaH dAsAM maNaM kIte (pAThAntaram ) vaNijA guDAdInAM balAdvaya taddaMDa ghusa di pitAmahaH ranyatare pitricchA AtmA dUDhAja dauhitraH Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTAMkaH 137 143 sasnI 146 grahItuM ?" " " 5.00 ( 298) AvalyaMkaH azuddham zuddham 18 tairadatvA tairadattatvA paitAmahai paitAmahe sapatnI gRhItuM tadvana taddhana pRSTavyA praSTavyA cetkA cetko mocanaina mocanena paNastriM paNatriM tazcA taJcA viMzatimo viMzatitamo kSetarAM dAgne dAgnazca ditu (mAgadhyAm ) rAntu (saMskRta) ___koM 19 bhUya 183 kSetroM 191 karkaH - Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jana jJAnaprasAraka maMDaLa. jaina dharmanAM sastAM pustako chapAvI jaina dharmanuM jJAna vadhAravAmAM madadagAra thavA A khAtuM Aja traNa varSa thayAM ughADavAmAM AvyuM che, ane te khAtuM thoDA vakhatamAM keipaNa mahesuM khAnuM kAma karavA zaktimAna thayuM nathI tevuM kArya karavA pustaka prasiddhinA saMbaMdhamAM bhAgyavaMta nIvaDayuM che vaLI te khAtAmAMthI upayogI pustaka chapAya che eTaluM ja nahI paNa keTalAMka upayogI aprasiddha pustako paNa hAlamAM chapAvAmAM AvyAM che.. jeo jJAnakhAtAne madada karavA mAgatA hoya temaNe A khAtAne banatI madada karavI eTaluM ja nahI paNa pitAne koIpaNa pustaka joIe te A khAtAnI muMbAI, surata ane amadAvAdanI jagyAethI maMgAvavuM. hAlamAM nIce pramANe pustako taiyAra thayAM che - pustaka. kimata. pustako kimata. zrI paMcapratikramaNa sUtra. 0-12-0 tatva vicAra. zrI revAti meLA. 0-2-0 pRthvi sthIra prakAza. 1-8-0 jainastAna saMgha - - zilavatIne rAsa. 1-4-0 zrAva prazasi. 0-10-0 paMcapratikramaNaartha sAthemeTuM) 08-0 rAmayi rakSita. -8-0 jaina lagnavidhi. 0-1-6 temaNemALa vazi. 0-12-0 jaina lagnagIta. 0-0-6 paTapurUSa caritra. 1-4- satyasvarUpa. -4-0 vidhiyukta be pratikramaNa 09-3-0 sajhAya saMgraha. 0-10-0 praznottara ratnacintAmaNi. 0-8-0 navapada oLI vidhi. 14-0 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE JAINA PHILOSOPHY. SPEECHES & WRITINGS OF Late Mr. Virchand R. Gandhi, B. A., Contents. The Philosophy and ethics of the Jains. The history and tenets of the Jains of India. Philosophy and Psychology of the Jains. What is Jainism. How to study Jain Philosophy. The occult law of sacrifice. Jainism. Have Christian missions to India been successful. Symbolism. Pages Cr. 300. Essential Philosophy of Hinduism, Budhism and and Jainism. The true laws of life. Karma. Astral Vision. Ancient India. Apply for Copies to: Contribution of Jainism to Philosophy, History and Progress. Man's relation to the Uni verse. India's message to America. Impressions of America. Some mistakes corrected. Appendix. Postage Extra. Price Re. 1-8-0. Secretary The Jaina Duyan P. Mandal. Mumbadevi-Bombay Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena. AkhA hiMdusthAnamAM A ekaja jena patra che ke je jaina vetAmbara kemanI ane tenA ghama vagerenI svataMtra rIte himAyata kare che. A patranA mATe ApaNI konapharansae vividha vakhate khAsa TharAve prasAra karyA che. jAhera vartamAnapatra ane jAhera purUSoe A patranA eke avAje vakhANa karyAM che. bhAgye ja koI evuM sthaLa che ke jyAM jena jatuM nathI ke vaMcAtuM nathI. dareka jena jeNe A patra joyuM na hoya teNe jarUra eka pisTa kArDa nIcenA ziranAme lakhIne maMgAvI levuM ane vAMcI khAtrI karI grAhaka thavuM. jAhera khabaro ApanArA mATe A patra eka uttama sAdhana che-kemake A patra jeTalI koIpaNa gujarAtanA vartamAna patranI kepIo khapatI nathI ane tenA jeTaluM bhAgye ja bIjuM kaI patra vaMcAtu haze. vASaka lavAjama-TapAla sAthe mAtra rUpiyA traNa patravyahavAra-menejara, jaina patra. amadAvAda, Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM tamo jaina cho? tamAre jyAre kAMI paNa chapAvavuM hoya tyAre tame bIjA anya dharmanA chApakhAnAmAM kema jAo cho? jainadaya chApakhAnuM AkhA gujarAtamAM ekaja che ke jenA TAIpo taddana navA-jenuM sAcA kAma chellI zodha pramANe ane jyAM vAyadesara kAma thAya che. bhAva sastA-kAma sArU ekavAra kAma pADI khAtrI kare. patravyavahAra - bhagubhAI phatehacaMda kArabhArI. menejara-jenedaya presa. amadAvAda,