________________
( ४१ ) यदुक्तं स्थानांमसूत्रे.
सत्तविहा दंडनीई पणत्ता तं जहा हक्कारे १ मकारे २ धिक्कारे ३ परिभास ४ मंडलबिन्धे ५ कारागारे ६ छविछेदे य ७ अत्र छविछेद इति वधाद्युपलक्षणम् ॥ स्थानांग सूत्रभां छे :- हर भार, धिकार, परिभाषण, मंडल धन, अशगार तथा छवि मे सात अारनी नीतियो 'छविछेद' मे शब्दथी
ઉપલક્ષણુથી વધઆદિ સમજી લેવું.
एताः सत्त्वेभियोगस्यासत्त्वे चापि महीभुजा || प्रयुज्यंते प्रजास्थित्यै यथादोषं दुरात्मसु ॥ ५ ॥
ક્રીયાદ થાય કે ન થાય તેપણ પ્રજાના રક્ષણ અર્થે રાજાએ ગુના પ્રમાણે તે દંડ નીતીઓને અપરાધીઓ પ્રત્યે ઉપયાગ કરવા. अत एव प्रत्यर्थ्याभियोगोत्था पता वक्ष्यमाणव्यवहाराधिकारे यथावसरं वर्णनीया भविष्यति ॥ अत्र तु तदभावपि याः स्वयं नृपेण प्रजादुःख/पकरणार्थे प्रयुज्यंते ता एवोपक्रम्यते । साभाવાળાએ કરેલી ફરીયાદમાં જે ક્રૂડ નીતિએ લગાડવાની તેનું વર્ણન આગળ વ્યહાર,ધિકાર કહેવામાં આવશે, ત્યા સમાયિત કરવામાં આવશે. અહીંયાં સામાની પ્રરીયાદ ન હોય તેા પણ પ્રજાઓનું દુ:ખ ટાળવાને રાજાએ જે દંડ નીતિ વાપરવી જોઇએ તેનું વિવણું કરવામાં आवे छे.
तत्राद्यं दंडनीतीनां त्रिकं प्राक् प्रथमाहतः || युम्मिनां कालदोषेण कलौ कुलकरैः कृतं ॥ ६ ॥
