________________
(૯૮) નથી. સર્વ પ્રકારની મીલક્તના વિવાદ નિર્ણયમાં બાપદાદાથી ચાલી આવિલી ક્રિયા બળવાન થાય છે અને થાપણ પ્રતિગ્રહ તથા ધાતુ વગેરેના ભગવટામાં સાક્ષીઓની પ્રધાનતા છે. ચથી નવિ ક્ષેત્રે કહ્યું चित्पार्श्वे आधिं कृत्वा द्रव्यं गृहीतं पुनरन्यत्र तदेवाधिः कृतः पुनः कालान्तरे कारणवशाद्विग्रहोत्पत्तो जातेऽभियोगे भूपः साक्ष्यादिभिः पूर्वापरनिर्णयं कृत्वा पूर्वस्य एव द्रव्यं दापयेत् भुक्तिप्रामाण्याऽवसरे तु यथाशास्त्रं विधेयमित्याह ॥
કે માણસે પ્રથમ એક ખેતર કેઈને લખી આપી તેની પાસેથી નાણાં લીધાં અને તેનું તે ખેતર બીજાને લખી આપી તેની પાસેથી નાણાં લે, અને કેટલીક વખત જવા પછી તેમાં કાજીઓ ઉ ત્પન્ન થાય અને ફરીયાદ થાય. બેઉ પક્ષની સાક્ષીઓ લઈ પહેલે ધીરનાર કોણ અને પછીથી આપનાર કોણ? તેને નિર્ણય કરી પ્રથમના લેણદારનેજ નાણું રાજાએ અપાવવાં. ભગવટાના કજીઆને નિર્ણય કરતી વેળા તે યથાશાસ્ત્ર (ન્યાય) કરે તે કહે છે –
परेण भुज्यमाने ज्यां पश्यन्यो न निषेधते ॥ विंशत्यब्देषु पूर्णेषु ऋणी प्राप्नोति नैव तां ॥६० ॥ हस्त्यश्वादिधनस्यापि मयादा दशवार्षिकी । ततः परं न शक्तः स्यादवाप्तुं तद्धनं प्रभुः ॥ ६१॥
બીજો માણસ પોતાની જમીન ભેગવતે હોય તેમ છતાં જ મીનને માલેક તેનો નિષેધ કરે નહિ; અને તે બીજાને ભગવટો, પુરાં વિશ વર્ષને થાય, પછીથી તે જમીન તેના મૂળ માલેકને મળી શકે નહિ. હાથી ઘોડા વિગેરે દ્રવ્યની બાબતમાં મર્યાદા દશ વર્ષની
