________________
( ૩૮ ) સહિત ચેષ્ટાઓ તથા વિરૂદ્ધતા પણ યુદ્ધમાં તપાસવી. અત્યંત રક્ષ, વિષ ચોપડેલાં અને ફૂટ એવાં શસ્ત્રથી યુદ્ધ ન કરવું. તેમ પથરા માટી કે અગ્નિએ તપાવેલાં હથિઆરેથી પણ યુદ્ધ કરવું નહિ. સઘળાં શસ્ત્ર, વાહનવડે નીતી યુદ્ધથી લઢવું, શત્રુ કેવળ અન્યાયજ કરતા હોય તો પછી સમય પ્રમાણે વર્તવું. તાપસ બ્રાહ્મણ, હથિયાર વગરને, બનેલો, રણસંગ્રામ છોડીને નાશી જતો, દુઃખી, નપુંશક, નગ્ન, હાથે જોડેલ, યુદ્ધ ન કરતે, સુતેલો, રેગથી દુઃખ પામતે, શરણે આવેલે, મોઢે તરણું લીધેલો, બાળક, દીક્ષાની ઈચ્છાવાળો અને ઘર પ્રત્યે પાછો વળેલો, એટલાનો ઘાત કરવો નહી.શત્રુ લડત ન હોય તે તેને ઘેરી લેઈ તેના ધાન્ય, જળ, લાકડા વગેરેની આવક અટકાવવી અને તેના નગર જનોને પીડા કરવી. શત્રુએ કરેલા કેટ, ખાઈએ, કીલ્લા તથા તળાવો તોડી નાંખવાં. શત્રુને શક્તિ વગરને કરી નાંખી તેના સહચારોનો નાશ કરવો-તેના પ્રધાનાદિ સઘળા વંશજોને પોતાના પક્ષમાં લેવા, સારું મૂહુર્ત જોઈ શત્રુના નગરમાં પિતાની આણ ફેરવવી. તે દિવસે ગુરૂ તથા દેવતાની પૂજા કરવી, બહુ ધન દાનમાં ખર્ચવું. રાત્રુ રાજાના પ્રથમના સેવકને અભયદાન આપવું. રાજ્યના લાગતા વળગતાઓને એકત્ર વિચાર જાણ જે આજ્ઞા પાળે તે હોય અને સેવામાં તત્પર રહેશે એમ જણાય તે શત્રુના વંશજને જ તેની ગાદી પર બેસાડે. તેને શરપાવ કરી સંતોષ પમાડે. કાયદે ઘડી પિ. તાની નિયમિત સત્તા તેના પર દઢ કરવી.
अथ जये जाते पौरुषप्राप्तधनं स्वामिना योधेभ्यः किं देयमित्याह ॥ जये जाते नृपो दद्यायोद्धभ्यो नितरां धनं ॥
