________________
( ૧૧ )
સુછું. પ્રથમના અધિકારમાં એમ કહી ગયા કે હિહતના વિચાર સરા તેના સંબંધમાં નીતિના પ્રવર્તનરૂપ રાજાનું કાર્ય કહે છે. सत्रादौ नृपेण विचारणा कुत्र कथं कैश्व कर्तव्येत्याह ||
પ્રથમ રાજાએ ક્યા થળમાં, શી રીતે અને કાની સાથે વિચાર કરવા તે બતાવે છે.
उद्याने विजने गत्वा प्रसादे वा रहः स्थितः ।। मंत्रयेन्मंत्रिभिर्मत्रं भूयः स्वस्थः समाहितः ||३|| यतः॥૨॥ मंत्रभेदे कार्यभेदः पार्थिवानां प्रजायते ॥ ऽतोमंत्रणेऽखिलान् मंत्रभेदकानपसारयेत् ॥ ४ ॥
મનુષ્ય વગરના ઉદ્યાનમાં કિવા મેહેલના એકાન્ત ભાગમાં જ રાજાએ મત્રિની સાથે બેસી સાવધાનતાથી અને સ્વસ્થ ચિત્તથી વારવાર સલાહ વિચારવી. વાત પૂવાથી રાજાએનુ કાર્ય બગડે છે, માટે ખીજાને વાત કરીદે એવા સધળા ચાડિયાઓને આસપાસથી કાઢી મૂકવા.
'विचारानन्तरं नीत्या राष्ट्रहितं कार्य्यं । तत्र नीतिः कति वेत्याह ।।
વિચાર કર્યાં પછી નીતિવડે દેશનું હિત કર્યું; તે નીતિ કેટલા પ્રકારની તે કહે છે.
नीतिविधा युद्धदंडव्यवहारैरुदाहृता ||
तत्राद्या कार्यकालीना मध्यान्त्या च निरंतरा ॥ ५ ॥
યુદ્ધ, દંડ તથા વ્યવહાર, એ ત્રણ પ્રકારની નીતિ છે. તેમ
