________________
૧૨
ગ્રન્થ વિવેચન.
હવે આ ગ્રન્થના સમ્બન્ધમાં કેટલુંક જણાવવાની આવશ્યકતા વિચારીએ છીએ. કેટલાક મનુષ્યો એમ ધારે છે કે આ ગ્રન્થ શ્રીમદ્ હેમચંદ્રાચાર્યને રચેલો નથી, પણ કઈક બ્રાહ્મણ જે જેનોના સમ્બત્વમાં આવ્યા હોય તેણે રચેલે હોય. આ બાબતમાં બીજો મત એ છે કે માગધીમાં રચાયેલા બદઉંનીતિ નામા ગ્રન્થ ઉપરથી સંક્ષિપ્ત રૂપે આ પુસ્તક છે. અને તેના બનાવનાર હેમાચાર્યું છે. તેમને જેમ અનેક ગ્રન્થ માગધીમાંથી સંસ્કૃત રૂપે લખ્યા તેમ આપણું લખ્યો હોય તે તે અસંભવિત નથી. માગધી ભાષામાંથી સંસ્કૃત ભાષામાં ગ્રન્થ લખવો તે તેમની વિદ્વતા તેમજ કાવ્ય કરવાની અનુપમ શક્તિને લીધે રમત જેવું હતું. વળી ભાષાની સરલતા ઉપરથી પણ જણાય છે કે આ ગ્રન્થ હેમાચાર્યનો હોવો જોઈએ. જો કે નવો ગ્રન્થ લખે અને તેમાં જેટલી વાક્ય રચના ઉત્તમ હોઈ શકે તેટલી ઉત્તમ પ્રકારની આ ગ્રન્થમાં માલુમ પડતી નથી, કારણ કે મૂળ પ્રાચીન માગધી ગ્રન્થ ઉપરથી સંક્ષેપમાં સંસ્કૃતમાં આ રચવાને હતે. છતાં શિલીને તેમના આદીશ્વર ચરિત્ર આદિ બીજા ગ્રન્થ જેવી લાગે છે. હવે આ ગ્રન્થ બ્રાહ્મણને નહિ પણ જેનને રચેલે છે, તે બાબત તે શંકા જેવું છેજ નહિં કારણ કે આ પુસ્તકના પ્રથમ મંગલા ચરણમાં પ્રથમ તથા છેલ્લા તીર્થને નમસ્કાર કર્યા છે અને ગ્રન્થના મધ્ય ભામમાં બીજા બાવીશ તીર્થકરને નમસ્કાર કરી વિષયનું વિવેચન કર્યું છે. વળી આ ગ્રન્થમાં હિંદુ ધર્મ શાસ્ત્રો કરતાં કેટલેક
