________________
१७ ॥
(११) यशस्कारै रमाभिश्च पूरयेत्सकलामिलां ॥ .. घातयेत्शत्रुवंश्यांश्च पोषयेत्सुहृदन्वयं ॥ ५३ ॥ शक्तित्रिकमुपायानां चतुष्कं चांगसप्तकं ॥ वर्गत्रयं सदैतनि रक्षणीयानि यत्नतः ॥ ५४ ॥ तत्र प्रभूत्साहमंत्राः शक्तयः समुदाहृतः ॥ उपायाः सामदामौ च दंडभेदाविति क्रमात् ॥ ५५ ॥ स्वाम्यमात्यसुहृत्कोशराष्ट्रदुर्गबलानि च ॥ सतांगा नीतिराज्यस्य प्रकृतिश्चाष्टमा क्वचित् ॥ ५६ ॥ षड्गुणाश्च समाख्याता राज्यस्तंभोपमा इमे ॥ संधिविग्रहयानासनाश्रयद्वैधभावनाः ॥ ५७ ॥ पालयेच्च प्रजाः सर्वाः स्वपरापेक्षयोजितः ॥ दुष्टान् प्रजापीडकांश्च तथा राज्यपदैषिणः ॥ ५८ ॥ गुरुदेवभिदः शत्रून् चौरान् प्राणैर्वियोजयेत् ॥ सर्वदा दंडनीयाश्च लंचाग्राहिनियोगिनः ॥ ५९ ॥ यथा स्युः सुस्थिताः सर्वाः प्रजाः कार्य तथा सदा ॥ इत्येषा भवता शिक्षा करणीया दृढात्मना ॥ ६० ॥
અંગ રક્ષકે, કંચુકિ, મંત્ર, છડીદાર, રસોઈયા તથા દ્વારપાળે વંશ પરંપરા ચાલ્યા આવેલા રાજાએ રાખવા. શિકાર, જુગટું, વેશ્યા દાસી અને પરસ્ત્રીને સંગ કદી કરે નહિ; દારૂ, વચનનું કઠેરપણુ અને મિથ્થા વ્યયને રાજાએ ત્યાગ કરે. વગર કારણે દેવું, નિષ્ફર પણું, ગાવા બજાવવાનો છંદ, વારે વારે નાચ જેવા તથા હમેશાં દિવસે સુવું અને પક્ષ નીંદા એટલાં વ્યસન તેણે હમેશાં તજવાં. દુધ તથા પાણીનું જેમ હંસ પૃથકકરણ કરે છે તેમ રાજાએ ન્યાય અને અન્ય ન્યાય ખોળવામાં પક્ષપાત તેમ ઉગ કદી કો નહિ સ્ત્રી, લક્ષ્મી,
