________________
( ૧૧૨)
દાયભાગ દ્રવ્યના પડે છે તે દ્રવ્ય એ પ્રકારનુ છે; સ્થાવર તથા જંગમ ધર્ બાગ, બગીચા, તથા ખેતર વગેરે જે સ્થીર વસ્તુ તે સ્થાવર દ્રવ્ય, અને સાનુ, રૂપું વગેરે જે પ્રયાગથી બીજી જગાએ જઇ શકે, એવી મીલકત જંગમ કહેવાય. સ્થાવર ધન લેાકમાં પ્રતિષ્ઠા જનક કહેવાય છે આપત્તિ આવ્યા સિવાય સ્થાવર દ્રવ્યને કદી વ્હે ંચવુ કે વેચવું નહિ. સઘળાં ધનનેા સ્વામી પિતા કહેવાય છે . ખરે; છતાં સ્થાવર મીલકતને માલેક તેા પિતા કે પિતામહ થતા નથી. દાદે જીવતા હાય તેા પિતાને સ્થાવર મીલ્કત આપવાના કે વેચવાતા અધિકાર નથી; દાદો મરી ગયા હોય અને પાતાનેા પુત્ર હોય તેા પણ બાપને સ્થાવર મીલ્કત આપી દેવાની કે વેચવાની સત્તા નથી. અત્ર વાસ્તુમિતિ વિચચાવ્યુવાળમ્ ॥ ઉપરના શ્લોકમાં ‘ વાતું ’ એ પ્રકારનું પદ મૂક્યું છે તે પરથી વેચવાના સબંધમાં પણ એક નિયમ સમજી લેવા.
पिता स्वीया जिंतं द्रव्यं स्थावरं द्विपदं तथा । दातुं शक्तो न विक्रेतुं गर्भस्थेऽपि स्तनंधये ॥ ८ ॥ वाला जातास्तथाजाता अज्ञानाश्चशवाअपि ॥ सर्वे स्वजीविकार्थ हि तस्मिन्नंशहराः स्मृताः ॥ ९ ॥ || आप्राप्तव्यवहारेषु तेषु माता पितापि वा ।। कार्येत्वावश्यके कुर्यात्तस्य दानं च विक्रयम् ॥ १० ॥
પિતા, પાતે પેદા કરેલી સ્થાવર અને દ્વિપદરૂપ મીલકત પુત્ર ગર્ભમાં હાય કે ધાવણા હાય તેમ છતાં કાઇને આપી કે વેચી શકે નહિ. પુત્ર બાળક હોય કે પ્રશ્નત ન થયા હોય, અજ્ઞાન હેાય તથા નિર્માલ્ય કે ખોડવાળા
