________________
(૧૦)
परतंत्रेण मंदेन प्रतिलाभेच्छ्या पुनः ॥ कुपात्रे पात्रबुद्धया च कुधर्मे धर्मबुद्धितः ॥ ८ ॥ दत्तं द्रव्यं च यत्तद्वै वस्तुतोऽदत्तमेव च ॥ कथ्येतऽत्र कलामानमिदं व्यवहृतौ सदा ॥ ९ ॥
ભયથી આપવું ૧ ક્રોધથી આપવું, ૨ શાકથી આપવું, ૩ લાંચમાં આપવું, ૪ મશકરીથી આપવુ, ૫ બળાત્કારે આપવું, ૬ ભ્રમથી આપવું, છ મત્તદશામાં આપવું, ૮ ગાંડપણમાં આપી દેવું, ૯ રેગી અવસ્થામાં દેવુ, ૧૦ ખાલકબુદ્ધિથી આપી દેવું, ૧૧ પતત્રાવસ્થામાં આપી દેવુ, ૧૨ મદપણાથી દેવુ, ૧૩ બદલા મેળવવાની ઇચ્છાએ આપવું, ૧૪ કુ પાત્રમાં પાત્ર બુદ્ધિએ આપવું, ૧૫ કુત્સિત ધર્મમાં ધર્મ બુદ્ધિએ આ, ૧૬ આ સાળ પ્રકારે આપેલું દાન વસ્તુતઃ ન આપ્યા જેવુજ છે. અને વ્યવહારમાં હમેશાં કળામાન ( સોળ પ્રકારનું ) કહે છે. अत्रार्तदत्तमदत्तमदत्तं धर्मार्थमंतरा बोध्यं धमार्थदत्तं तु तસ્મૃતાવાય તત્પુગેળાવણ્ય વાનીય એ સાળી પ્રકારનાં અદત્તદાનમાં રોગીએ આપેલું પણ ગણાવ્યું છે તેમાં અપવાદ એટલો કે તે રાગીએ ધર્મને માટે આપ્યું હોય તે તે ‘ દત્ત' દાનમાંજ ગણાય છે, તેણે ધર્મને અર્થો આપ્યું હાય તેા તેના મરી જવા પછી તેના પુત્રે અવસ્ય તે વસ્તુનું દાન કરી દેવું યોગ્ય છે-ચતુ વૃશિતો બૃહદ્ અન્નિતિમાં પણ કહ્યુ` છે કેઃ-~~
रोगाउरेण दिणं जं दाणं मुरकधम्मकञ्जस्स || तस्य मरणेवि सुआ जुग्गोन्चियं तं धणं दातुं ॥
