________________
(ર) निशंका समरे स्थित्वा युद्धमेव समाचरेत् ॥ १५ ॥ जये च लभ्यते लक्ष्मीमरणे च मुरांगना ॥ क्षणविध्वंसिनो कायचिंता का मरणे रणे ॥ १६ ॥
રાજાએ વિચારી જેવું કે અત્યારે જરા હાનિ વડવાની છે, પર ભવિષ્યમાં ઘણે લાભ છે તે તુરત શત્રુની સાથે સંધિ કરે છે. આમા ત્ય, વિગેરે સંતુષ્ટ હોય અને લશ્કર સહિત પોતે હેતે શત્રુની સાથે વિગ્રહ કરવો. શત્રુના સૈન્યને પરાભવ કરવામાં ઉત્સાહ શક્તિવાળું સૈન્ય પુષ્ટ
અને તેજવાળું એવી ખાતરી હેય અવસ્ય શત્રુના સન્મુખ જવું. સેનાએ પ્રથમની લડાઈઓમાં બળ ખર્ચી નાંખ્યું હોય અને શક્તિહિન જણાતું હોય તે લઢાઈને ઉપક્રમ ન કરતાં સામ, દામ, ભેદ વગેરેથી શત્રુને વશ કરવો. શત્રુ બળવાન, સહન ન થઈ શકાય તે છે, એમ જ. ણાય તે રાજાએ પિતાના સૈન્યના બે ભાગ કરી પોતે સાવધાનથી કિલ્લામાં ભરાઈ જવું. કિલે પણ પોતાનું રક્ષણ કરવાને અસમર્થ જણાય તે બળવાન તથા ધમષ્ટ રાજને આશ્રય લે. ત્યાં પણ શંકા માલમ પડે તે તેને પણ ત્યાગ કરો. અને નિઃશંક રણમાં પડી શત્રુની સાથે યુદ્ધ કરવું. લઢતાં છત મળે તે આ લેકની લક્ષ્મી ભગવાય; તેમ કરતાં મરણ થયું તે સ્વર્ગની અસરાઓને વિલાસનું સુખ પ્રાપ્ત થાય; ક્ષણવારમાં ભાગી જાય એવી કાયાને માટે રણમાં મરવાની શી ચિંતા ? કાંઈજ નહિ.
अथ सामाद्युपायचतुष्कस्वरूपं वर्ण्यते । શિક્તિ નિવાર સાથ ન લે જો આ
