________________
(૨૦૪). ધર્મને અર્થે જેને ઉપદેશ કરવાને જેનો અધિકાર છે તેનું ઉલ્લંઘન કરીને તે ઉપદેશ કરવાને તૈઆર થાય તેને સોપણને દંડ કરવો.
तिथिवारादिकं सर्वश्रुतं जाति व्रतं मदात् ॥ अन्यथा वदतो दंडो जिह्वाछेदसमो भवेत् ॥ १५ ॥
તિથી, વારાદિક સર્વ પ્રકારનું શાસ્ત્ર, જાતિ તથા વ્રત, એ સઘળાંને ગર્વથી જે જૂદાં કહે તેને દંડ જીલ્ડ કાપવા સરખો છે.
काणांधखंजकुष्ठयादीन् दोषदुष्टान् तथैव च ॥ यो ब्रूते सदोषवाचा स स्याहंड्यः पणैस्त्रिभिः ॥ १६ ॥
કાણુ, આંધળા, લુલા, કોડવાળા વગેરે તથા દેવ વડે દુષ્ટ થ એલાને જોઈ જે દોષે સહિત વાણી બોલે છે એટલે હે કાણી ! હે! લુલા, હે! લંગડા વગેરે વિશેષણોથી તેને બોલાવે છે તે ત્રણ પણના દંડને પાત્ર થાય છે.
आचार्य पितरं बंधुं मातरं वनितां गुरुम् ॥ विपरीतं वदन् दंड्यः पणैर्युग्मशतोन्मितैः ॥ १७ ॥
આચાર્ય, પિતા, બંધુ, માતા, વનિતા (સ્ત્રી) તથા ગુરૂને ન કહેવાનું વચન કહે તે બસો પણના દંડને પાત્ર થાય છે.
इत्यं समासतः प्रोक्तं वाक्पारुष्यं यतो जनाः ॥ प्रवदेयुर्हितं तथ्यं वाक्यं प्राणिप्रिय मितम् ॥ १८॥
એ પ્રકારે વાફ પારૂધ્ય એટલે કોર વાણીનું સ્વરૂપ સંક્ષેપમાં કહ્યું; જે જાણીને મનુષ્ય હિતકર, સત્ય, બીજાને પ્રિય લાગે તેવું તથા થે બેલે.
इति वाक्पारुष्यप्रकरणंसमाप्तम् ॥
