Book Title: Agam Pratipaksh Nirakaranam
Author(s): Kalyanbodhisuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022016/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PAREL AgamapratipakSanirAkaraNam Aagampratipakshanirakaranam RST dAdAnAva ANGES STU PL12dAsa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-jayaghoSasUrisagurubhyo namaH zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANuM-29 navanirmita-AgamopaniSad-viSamapadavivaraNavibhUSitam AgamapratipakSanirAkaraNam : nUtanaviSamapadavivaraNasarjanam+mUlasaMzodhanam+gurjarAnuvAdaH sampAdanam : prAcIna zrutoddhAraka pa.pU. AcAryadeva-zrImadvijayahemacandrasUrIzraraziSyA AcAryavijayakalyANabodhisarIzvarAya PASOORANGE ItihAsakAro ane vidvAnone eka anokho upahAra | vijayazIlacaMdrasUri graMtha saMgraha prakAzaka: zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa kRti : AgamapratipakSanirAkaraNa | visaMvAda prakaraNa mULakRtikAra : ajJAta bahuzruta pUrvAcArya navanirmita gurjara vivaraNa + anuvAda-AgamopaniSad traNa hastAdarzI parathI : mULakRtinuM saMzodhana+viSamapadavivaraNa anuvAda+saMpAdana : prAcIna zratoddhAraka pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA nA ziSya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja. viSaya : sUtraviruddha prarUpaNAonuM vizada nirAkaraNa. vizeSatA : graMthakArazrInA samayamAM udbhavela kumata-kuzAstra dvArA prarUpita aneka zAstraviruddha bAbatonuM zAstrapATho sAthe nirAkaraNa. A nirAkaraNathI vartamAna vizvamAM pracalita aneka kumatonuM paNa nirAkaraNa thaI zake che. bhaviSyamAM te prAcIna kuzAstra pragaTa thAya ke temAM kahelA usUtronI samAnatA dharAvatA vidhAno thAya, tyAre zAstrIya satyanI prApti mATe A prabaMdha vizeSa upayogI thaI zake che. paThana-pAThananA adhikArI : gItArthaguru anujJAta AtmA. vi. saM. 2066 0 prati : 500 0 AvRtti : prathama mUlya : rUA. 225 A pustaka jJAnadravyathI prakAzita thayuM che. mATe gRhastha mUlya cUkavIne mAlikI karavI. prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa E-mail : jinshasan_108@yahoo.com. Copyright held by Shree Jinshasan Aradhana Trust under Indian Copyright Act, 1957. http://copyright.gov.in/documents/copyright rules 1957, pdf. Note : Unauthorised usage, whether uploading on any website or printing in a book or forwarding to others on the internet or putting u on a blog is prohibited. Reproduction of this text by any means whether in part or in full, cannot be made unless express written consent obtained from shree Jinshasan Aradhana Trust. Any violation of this shall be deemed a violation of the intellectual of the publisher & of the copyright act, 1957. mudraka : bharata grAphiksa, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. Ph. : 079-22134176, M : 9925020106, E-mail : bharatgraphics1@gmail.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AARCH WIMMUMBA FORITIJIUIDRODUST caramatIrthapatiH karuNAsAgaraH zrImahAvIrasvAmI ARCH anantalabdhinidhAnaH zrIgautamasvAmI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamagaNadharaH zrIsudharmAsvAmI kRpA varase anarAdhAra siddhAMtamahodadhi suvizAlagacchasarjaka pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA vardhamAna taponidhi nyAyavizArada pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA ajoDa gurusamarpita guNagaNanidhi 5. pU. paMnyAsapravara zrI padmavijayajI gaNivarya siddhAMta divAkara pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukRta sahayogI abhinaMdana...6% vAda... manamodanA... abhi C. dhanyavAha chaS zrI lablinidhAna che sImaMdharasvAmI che. mU. jaina saMgha . varalI (muMbaI) : preraka : A. vijaya jayasuMdarasUrIzvarajI ma.sA. : jJAnanidhinA sarviniyoga badala zrIsaMgha tathA TrasTIonI bhUri bhUri anumodanA zarazieople kodaLA... tA...AbhanaMe B****9 prAptisthAna : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa muMbaI : zrI caMdrakumArabhAI bI. jarIvAlA, du.naM. 6, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva 'I' roDa, netAjI subhASa mArga, muMbaI. phona : 22818390 zrI akSayabhAI je. zAha 506, paTsaepArTamenTa, jaina derAsaranI sAme, sarvodayanagara muluMDa (ve.) muMbai-400080. phona : 25674780 pATaNa : zrI caMdrakAMtabhAI esa. saMghavI 6-bI, azokA kompalekSa, pahelA relave garanALA pAse, pATaNa, u.gu. phona : 99094 68572 amadAvAda : zrI bAbubhAI saremalajI beDAvALA siddhAcala baMgalojha, senTa ena. skula pAse, hIrA jaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5. phona : 27505720, 22132543 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janabiMba au2 ja nAgama bhaliyADuM AdhAra jinabiMbanI ArAdhanA aneka rIte thaI zake che. (1) tenuM dhyAna karavAthI (2) tenA darzana karavAthI (3) tenI pUjA karavAthI (4) tenI dekharekha karavAthI. A ArAdhanAo prasiddha che. AgaLa vadhIne kahuM to, tenA para koI AkramaNa Ave, tyAre teno pratikAra karavo e paNa jinabiMbanI ArAdhanA che. koI ene alaga svarUpamAM raju kare, ane tenA mULa svarUpanI avagaNanA kare tyAre, yogya upAyo dvArA tenA mULa svarUpane pragaTa karavuM e paNa jinabiMbanI ArAdhanA che. eno tiraskAra karanArAono virodha karavo, temanuM nirAkaraNa karavuM, e paNa jinabiMbanI ArAdhanA che. A jinabiMbanI ArAdhanAnA je je prakAro kahyA, te te prakArothI jinAgamanI paNa ArAdhanA thaI zake che. kalpasUtranI aSTaprakArI pUjA karIne tene motIothI vadhAvavuM, e paNa kalpasUtranI ArAdhanA che. ane kalpasUtranA vacanone mArI-macaDIne visaMsthUla rUpamAM raju karavAmAM Ave, tyAre tenuM nirAkaraNa karIne kalpasUtranA yathArtha tAtparyanuM prAkaTya karavuM, e paNa kalpasUtranI ArAdhanA che. prastuta prakaraNa eTale AvI ja eka ArAdhanA. keTalAka samaya pUrve eka evo mata Ubho thayo hato, ke jeNe jinazAsanane boDI-bAmaNInuM khetara samajI lIdhuM. aneka vicitra siddhAnto ane AcAronuM nirUpaNa karyuM. suvihita munio karatAM paNa potAne uMcA darajjAnA gaNovyA. aneka utsutra prarUpaNAo karI. temaNe je graMthomAM AvI prarUpaNAo karI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te graMthonA nAma che-ISTakamanIyasiddhi, brahmakamanIyasiddhi, navatattvanidAna, vijJAnezvara, siddhAgamasaMketa, vijJAnaguNArNava vagere. Aje A graMtho jovA maLatA nathI, e jagatanA hitamAM ja che. e graMtho raju karanArAe evo dAvo karyo hato ke, A graMtho bharata cakravartIe banAvyA che. AvazyakacUrNi Adi zAstromAM bharatacakrIkRta AryavedonI vAta che, te graMtho A ja che. samasta zrIsaMghanuM samarthana maLe e mATe temaNe e dAvo karyo. paNa prastuta graMthanA kartAe aneka utsUtro, kAlpanika vAto, prasiddha prasaMgonA vikRta svarUpo, pUrvApara virodho ane anekAneka AgamAdinA bAdhako raju karIne puravAra karI dIdhuM ke, A graMtho bharatacakrIkRta che ja nahIM. eTaluM ja nahIM, aneka dRSTikoNothI e graMthonuM vizleSaNa karIne prastuta prakaraNakAre spaSTapaNe puravAra karyuM che, ke e graMtho Adhunika ja che. e graMtho potAnA kavanathI ja dekhADI Ape che, emano zabdadeha ja jAherAta kare che, ke e Adhunika che. prakaraNakArazrIe kyAMya potAnuM nAma mUkyuM nathI. paNa eka eka utsUtronuM sUkSmatAthI temaNe khaMDana karyuM che. tIkSNa tarko raju karyA che. sajjaDa bAdhaka tarIke zAstrIya vacano raju karyA che. A badhuM jotA teo eka bahuzruta mahApuruSa hatA, evuM sahajapaNe jaNAya che. A prakaraNa dvArA temaNe mAtra jinAgamanI ja nahIM, paNa samagra jinazAsananI paNa ArAdhanA ane rakSA karI che. eka prazna e udbhavI zake, ke vartamAnamAM te utsUtramaya graMtho ja jovA nathI maLatAM, to pachI tenA nirAkaraNane prasiddha karavAno zuM artha che ? Ano uttara A muddAothI maLI jaze - (1) aneka zAstrIya bAbato aMge Aje paNa ghaNI aNasamajagerasamaja pravarte che, jenA sacoTa ukelo A prakaraNamAM ApelA che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) Aje ya jinapUjAniSedha jevA aneka usUtronI prarUpaNA thai rahI che. jenA nirAkaraNanI atyaMta AvazyakatA anubhavAya che. evA aneka usUtronuM nirAkaraNa paNa prastuta graMthamAM kareluM che. mATe vartamAna vizvane paNa A graMtha upayogI che. (3) usUtra prarUpaka te graMtho ke tenI samAna anya graMtho bhaviSyamAM pragaTa thAya tyAre prAcInatA Adine kAraNe jaina-jainetara jagata geramArge doravAya, ghaNA vivAdo UbhA thAya, evI zakyatAo rahelI che. prastuta prakAzanathI tevA aniSTonuM nivAraNa karI zakAze. (4) sAdhu-zrAvaka AcAra Adi anekAneka upayogI bAbatonuM jJAna prastuta graMthathI thAya che. mATe abhyAsa mATe paNa A graMtha upayogI che. (5) jinAgama eTaluM vyavasthita che, ke koi jarA paNa AghI-pAchI prarUpaNA kare, to aneka zAstro sAthe virodha AvI jAya, ane pelAnI pola pakaDAi jAya. A vAstavikatA prastuta prakaraNanA pAne pAne chatI thai che. A prakaraNa usUtraprarUpako mATe eka lAlabattI samAna che. je A prakaraNathI paricita thaze, te jinavacana sAthe ceDA karatA pahelA so vAra vicAra karaze. A lAbhone joIne prastuta graMtha para viSamapadavivaraNa tathA anuvAdanI racanA karI che. saMkSepathI atidiSTa zAstravacano, gaMbhIra vAkyonA vivaraNo adhyetAone upayogI thaze. jemanuM nirAkaraNa karAyuM che, te graMtho upalabdha na hovAne kAraNe keTalAka sthaLoe tAtparya samajI zakAtuM nathI. paNa evA sthaLo atyaMta alpa che. moTA bhAge prakaraNakArazrIe te graMthonA vacanone udbhUta karIne temanuM nirAkaraNa karyuM che. A prakaraNa prathama vAra prakAzita thai rahyuM che, tenuM saMzodhana nidarzita traNa hastAdarzo parathI karavAmAM AvyuM che. traNe hastAdarzI zrIhemacandrAcArya jJAnamaMdira-pATaNanA che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u-prati, 31. 112, aM.2818, patra. saMdhyA-26 prathama patra MEAmaparameSTine praNAlI madadatAtumihAtAvarAdhanA parajJAyivasAkSAtkAvipakarAnavArizhahinAmadAgamAvisadhA dinazAkhayatavAsAtAdayamANIkAyanAmyatIbadavivapaghamaMdivamArikAsakhyAmAnAcAravisavAdhopuyAdikalpaniyA / varUpasyApimAnAmaNi kAryANAmayisaMvRhAmavhatyAdizrImadAvazyakAAkAnAtayAnavisaMvAdagAetaghAyariyAtAyA batAyA punaru parsamamavipanavistAdityamudAlitAyovicAraNIyohatAzAkavalajJAninAmanAyUryavijJAnAsyantiyA / davAmAsAntikAmadhAmaNNadayApAtAMsApanivannammicaritAmanApAztyAzagAmanAnUnIpicavisahAdivAyotizAvara sAsahadasamAztyAnanamabhusitASTamazamasANAkSayastyA -dinAyApAlAkavalacitarati saariylivaaripiitvaasaandhaataayaa| ruNAmasmiAnnavazinivazikhariziravAraityAdinAyA DAnA daataavdvaadshaaNgaapaasvisaavsaavaanniisaapisgaa| maMdisA ityAdizabahuvivAkiyaniravyAta lAgUnagaMghacayApayuSaNatizvaupyo maadaaktaamaapithiimdaae| gamaviArAdhinAsUcayatidhAdhunikacaetaspagaMdhaspa tadhArvizAtitAlatAdhAzanumAyakvaci'STApadevapApogirimAra sidvigatisAptAtsapieposAyizrIpAnAsamutpAdAvi zAtividalinAsuAsamAMti kalyANatrayamulAyAM sajayatigirinAraMga rirAnamArastyAnanavyattivAriNItAghAtmaviSapAdhaustarahisaratagapUdhAnasamAtiApAtAsApiyalivamadasatochApaTamarasA uttaasavijAtilakarANA mAyuNinAzIdhramAyurvedvidhatiyAriNIyAtAnA saMkhyAtarghAyuSIzrAmaNyamahaNArayatamA caturdazAhavatavarmanAdhikAravanitArAyAnA vsrityyaanaa(maakNdiyvaadiyvaadiydhridiyaannaamutpvibhaaktaaspivirhaa| taramAekAkSavatarakSANAmutyAnarasaNAmAgrImadAgAmAdvadiyA puzkI jaannaaeitigaamyaakiitaapilkaassttvaamitaayo| taanjnrsiikhnnyaa||13mdhetdvtspniaadvivmpividhaaydhiiprissjaaesudhaaitishriipjnyaapnaadvaannsviiusvsaayaag'|| dAhAvadvAdazAMgApAsmAnadhAraNAtavAsAvadhAtAmA mizAdhanAstyaticApAnAkayAlayAta aMtima patra ARRE ARREARRERA || svAmilanAMvadhijhanAdiviziSadhijJAnarahitasyatasthAkA vasatIspAtUevacAvaMzatikAjimasvarUpavijJAnazakizAvAdatA vatItijJAnazaktispAnadAnavadizAti (kaasmtrrvruupmyiksmaatraashaajpttninssiietraatnaadaavsyshciteNvdaa|| uviNshtikaasvruupvijnyaasminisvkssyidhyaattdpimrgtaartaastssaapcvishtishstrmitaasmvaaykssaaetraavntaad|| tyAvijJAnazAharanAvAdityAdibadacavyatighAyAdavanatirIyAtazrImadAgomayAdavavatabaniSidhyatAtAdavadyazrInAgAmastAGa tamastItiyaduvyAtayAtanatasmAdattaspazAsvAnAsanigadyAtA etabagAsvAtAsacaMhadazAdhyAyAaivAdhyAyApAtiprAtabhAbhadA gamAnuyAyikvana vivAhitrasya sarvasyAetaspayaMspA vizayopaTatizAlagAyatAnacapiyAkhayatUkivizrImadAgamAe / nuyAyisyAspA'yasAgAtaditisaMkhyAtaevAmatasminabahUnidhIbAgamatirUvAninidAnasvAti nAmadAgamae vanaDamAnAvidhyAyAtAninovAnAMDAyamAkAlA jIvAnozrImAnAgamaepolaMbIyatAkulAmTArimApANahamAdAsahamizrAhANAhAkAhaDatAnahAtAta minnaayaamshaaititmaashaayaaraamaanusaarnnmiinussttynNptie| UrvatAMtAdhaka idayansAvapinahumAnitAtAyaDa AgamaMcAyagatapachAnaNahilAkakhieAtinAhAyudhammAsAna hiAtabamanninAzAti evaM zrIsihAMtasArAnusAraeviraviravitapatasminpakarANaTazAnAdinAyaktimaputraMgadhita sthaanmiyaainaaviviaashnaayaacaaraakimpispaatdrshissttgiitaamoshaadhykuupaamaadhyaayaacvilaasitaashaa| sagANazAdhana vidhAmasaMsTavinAsaudhadhamatApavartakA itizrIyAgamapatipadanirAkaraNenAmasaprikaraNAlI, NanzavA // // 5.23 TERRON I ter.2.4 4-prati, 31. 111, aM.2800, patra saMdhyA-34 prathama patra HAMAR-emaSTinAzayazrImadardatAtamilatavirohinAparaeyile sAhAtapikaraNonAmazriImatI dAgamA disayA dizAsaMyatasanavati tadevamANIkAniApatAbakRSiprazadikamA rikAsaMramAsvAmayAdi vAda diokalpanayAsvarU espAvizanAsAnAvizakAyalimavisaMvahamehetyAdiaAmadAzvapakAyuktAnonyAnakSiA saMvAdaHtAerietAyAbhadatAyAH punaruesaMkSanevietravistAdinpanahAli tAA divAraNIya ItaNAzrIkeda vajJAninomana vijJAnotpati ekdamAsAtikazrAmaepAdayAzaktAsAyamidanAmivarivacanApIsAjhAgI gAnenAyitaviruNAkviAyaryA tayAvazsAhasuhadasamIityanenamadhusitASThamyAmarupaNedoztyAdinAyAzaktAvakSati isantiHsApiyacivArika pattathAsarvezAMtIsagatasminnevazikharizikharetyAdinApADato dAdAvavAdaNaM gADIvasa sAvaliosoksigimadiruzpAdita rivAyakiranirayate tathAztanayeNezyaparyu gteumidotaa|saa vizrAmadAgamavirodhinIsvayativAdhunikaMvaetasparezasaraNatayAvinAzitArthakRtozrIza hayetanadA'STApadaNANAgirinArenasigitiruktItsarjieposA pitrI anAjamusthAnAdhinAtiridaUinAva sspeti|klpaapcynyo saharatigirinAra girishnaargiriraauuH||shtyninmnivaarinntyosdiepdvrun // disahastrayugakSanasaMtatizatAsApienidAdasa nAgapaTamasyAuta asaM khikaatilkraavnnmaasyujaan| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima patra vaktravizatikAjinasvarupa vijJAnavAktizA detAvatItijJAnavAktiHspAtadAratacvaccavizatikotamanarasvarupamapika tara smAtSTaSTaMbhISanajinasamApanaratanAdevapAzcepekvaJcaviMzatikA svruupvijnyaanmitictvaashinntetdpinsNgt| / yatasteSopavAviMzatisahasramitasevakaravAegavyaMtaravitAvatpAvijJAnazaktaranAvA ditpa divaUvayatayAyadevanA nirIdaratazrIsadAgameyadevavavaniSimatAtadevadazrIAgamaetaktamastItiyadhyate etenaratasmAdetaspazA svAnAsani gadyatAetavaNasvAnAsavahAdavAdhyAyIpaMdAdhyAyIpatizaktazrImadAgamAcyA vikva naviva hitaspasarvaspAppatasaraM thimA vikeyazcatizabdenAaitaneyapiyaMthecayata kisApinImAgamAyApispAttaspA'vajJAmAditisatyateeva me sima navani zrIAyamavirukAnirIksava-jIniHzrImadArAmaekavaka mAnAvidheyaHyato niziAnAMba- kAlA DIdAnAMzrImAnogamaevAlaMba naMyaktaMkanaamhArisApAlI samAdIsahasiAdAmAhAkavatAnatojara "jinnNgso||||ititthaashriiaagmaanusaarenndhaavissttaaneshikvtaatiirthkraadyH sIpabavamAnitAH ||ykt| AgasaMAyaralohiyaka khiegatizcanAdAgurumammosa tebakumatriyA // 1 // iti // evnii| mihAMtasArAnusAreNAviraktietasminakaroajJAnAdinAya vimapyuTavegathitaM spAsamithyA kRtama-vi vidhanAyabokalaMkimapispAzadaraktAdiSTa gItAthaiH zAyaMkRpAnAdhAyakvaciMtitIrthazAsago bAcAvI doSa - sIrIrAma, lekhanastha - pATa, vepana saMvata - 1958 -prati, 31. 242, aM.11473, 5tra saMdhyA-28 prathama patra epaNAlamAyArAmazinASaNampazrImadadatAmasihAMsAvidhivAparahApayivasAjhAkAkaraNa) vAradadiAmadAgamAvisavAdizAvadhAnavAvinIdevamANIkArya nAmyatAparAviSayamA dikamArikAsambAkhyAna visaMvAdAcyAdikalAmayAbarapasyAvinAnAmapikAryANAmasiMghadyAma. datpAdiyAmadAvazyakAkAnAtyAnapisa, vAdAtapAyariyAmAyA akSatAyA janasaMghasaMdhAna vipinAgharakAdityajAlitAyAvidhArA pIyAsaghAtrAekavalajJAninAmanApUvajJA manAsavidAmAsAnikAmanAmA eciyaDakAsAyaDiMvannamivazinAvamA gIzyAgamanAnanA(yaviruhAvidhAdAyabhAgatayAvazsAdayuhadasamA'tyAnanamahasitA tayAvasAdamuhadasamIztyAnanamasatA zamyAmaruNAdAyatyAdinAyanAekavanavA itpkssiaasaayiytidhaarinniitighaasaavpaataa| rANAmasminnivazikhazivAkhAraztyAdinAthasAkAradAtAvivahAdazIgApAjIvAsavarmaNi sApisa vAgamavisaharaNaztyAdizabajavivAkiyaligAtAtapAyatanAvapasaMpaNAjhavidyAdhImayA kAsA enAmadAgamadhirAdhinA savayatiyAdhunika samavasAyadhasya tayAviMzatinAvahatAzrIzatru: upa-aMtima patra aatinAdinizijalayAnaM vidadhatAtizraDavyAta tadapividhAyI uttvaashriishivkrjinspNcdshaavl| zamitAkomAthIvaMcAlikAmAyAvivAdApAkAsanasaMgamatAyatanakAmAvimvA zatapANigrandasyetiko / mArthasyAzapaniAlikiMvayovazroDyAniyokAnasyAbAbata apArazatika dhyaanaashaaprkbaapchsyskaa| smAchikAyasmajhiNariMdasmAtAtarakSati sNdrshivaajbaalvivnaathaa||13tivvnaatsstts vilakSAtikAmasajAtAetpaspAyIrupasAda vasyavAsanachasayasadaramAI mAraghAsamAna 'vasatizrI kalpasAvAviMzatipUrva / lphaanniyovtaakomaayvidhaakdhnaaevaam| tasthApAkatAnAdhAvapatimAnA(komA vikhAmAyitpasAvanauyatamAsAzayAztyasya mAnahAziNAtiApayatacA vizvadadhAti pari. adhAztyasyadyAna virAdhanatAparidhazAztyAdItyA dyAyapibahAnAmagAvAmavamAdInyanyonyapiyAmiviruhAnATakamanIya sAhasaghAetasyA pAkatAnI grAmavAyavalivivaraNa rikhakoTivizvasIkaraNAdayAtyamadApotAta vivAthamAnadAzmajhopAyapaya niyayAkasavAUMtiprativavabhAvAzAdimadAevamahatyApokAmanapAtAdAtAyAtayovidhimAratacApa A prati apUrNa che. /161al - kalpita utsavonA sthAna sudhI prApta thAya che. zuddha pATho meLavavAmAM A prati ghaNI upayogI thaI che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramakRpALu paramAtmA tathA bhavodadhitAraka gurudevazrInI kRpAthI A prabaMdha saMpanna thaI zakyo che. uparokta hastAdarzonI saMrakSaka saMsthA ane saMcAlakonA ame AbhArI chIe. A mahAna graMthanA mUlAdhAra che muni zrI jinapremavijayajI ma.sA. ane ananya sahayogI che muni zrI bhAvapremavijayajI ma.sA., muni zrI rAjapremavijayajI ma.sA. tathA bharata grAphiksanA prayatnothI TAIpa seTIMga Adi kArya kuzaLatApUrvaka pAra paDyuM che. kRpA karIne bahuzruto enuM saMzodhana karI kSatinirdeza kare, evI namra prArthanA. jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya, to micchAmi dukkaDam. bhAdaravA vada-10, vi.saM. 2066, zrI aThavAlAInsa jaina saMgha, surata. prAcIna zratoddhAraka pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNasevaka AcArya vijaya kalyANabodhisUri Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MACAMANGan nigama gacchIya graMthonI jhalaka zAsanInaguNAnandacUDAmaNiH (nigamapravacanam ? ) patra-20 zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira - kobA, sA.kra. 1896 prathama patra | ema zrImaryAdA vAyarevAvAMsamavAyaramajotAsIdizAbamAsamAyadhInAmyavAdRSTadastAninirdaloyurdi dhAragovarA sumanasa sIvAna- mominaminAcaNazreNinavAsAsavaevanavAsUkAdakadadAyodayAdAtaralAinyatatimihatatirityamayamitara pahamI tavazvavAnumodanamamatimAtaratisayAsIvAyalina havADAgatihAdazArANikAlavANivatyasaviNIsAmapiNIsaMjJakonyujAcA vidalA nivAbaHnimArakosAvIpIka mahoyasApaNIkAsamaMtAlaravazveidAmyatsatataMpITatarolekhazvasakalejIvakozayitadihavAhAkAra vidAzvinImratyavAdAnenaDmanadhamanavamatamA maunaadeshiiksrvlokpdaaykodvaanigmaarkikmmmpiepiikaakssbhitaarkaishiyotaa| parogyasaphiyAtantrIyArakezvatodavAtAjIyArakAdocAvotpatidhiyAnA mevAkavalAtmavidIzaniMgamAzvinInAvAnIsaMtatayoppAsale karasAlavadhanAtaviSyAtayanarAgA mikastA kAla vidotyAmanetiyatA dideivaMtAnAzrayAmaneziyamAvabodhinaHsamAtarasAmAnyatayA rAtijavyatavidhIvakalAvazcitizrIpasametaziravAriNemAvatiharulAH nAmaka UlAbAgavAnagapatibAbuyugamena'sayadevAvati pUrvamAvimalavisaMmetamAkhamAzivAmapanagaMjaya pavAkicalI vidayAzivAMgadAnanadA ninAgamodayavargapadAvimalodAsAba mAnAnAdinidhana hayAtadhetara sameta giri sakatasamaSTiH zvatovAmubodhibItamAdadhAtisatpAdevasyakAlAvasyAbadalesama jhAppa ekimukAmasindUvAtAdhIpatayaH saMjavedyAmmevAnarasamitAnAmavayaMvaramahAmeMgalamarAtijAmAlamatyavatavAminAnAmanivAsamA hodayasudApatitakevalakovisAvaramasthatIdhapatezvara mahAmaMgalavamucarAsAnumatyezyatayA niyatamevanimtyatiratIyasyevadharamesarvatosar3a risujaya viviravara visAdhatomarakSepiniyatAyAsimaspatagavatonAmAyApAThayAMviniyakSamApaSikimahodayamezyAdityamitasyevAna sikvaMpAyAmapravargamahodayaspamiTAmAvalitirevaprakAzitamAtasyAjaspAyasayikadalesamutpannAnAlagAvavAnirmikasuruNAnirvANamahodayonaravAnAmA metazivazivatAdinasyASTAhAvatavaramasya kalyANa kalkampaniyamAbAdajJAsyapAyAmAlamevAminAspAniya sAvatAmaviravazAvaramasumadhA mApApAyIcatAniNi mohoniEiEDSHEDMASimpaem R ER pApAyAnAtAbamAnApamahAdiyAnimitachAnabhUtara gatAnumAnAnAratojavAnAnsamAvastavAmA mvaaniysaapisnnaavshkaashnaasiyuum| davA miniTAtasmAdiSvedinaviyesameta vibhanazisarisasAkSI malitakhAbharpiNIkAloyanA moDAsavAnAmavazvinimayArAtijayapadeza niyamananihiSTAvivAdAvimisAnotitAsamatAkhAtizayAImAsyastA nirevasaMsavitAgyavAnasukhasaMvedanIyajamAnAbAUlpAMdyAvadagvArthalA kAjArakavayamIvakSaneta tomagavatAMsAdhavarANopAttIvAdAvahAraniyayanavyasadovinItahAdazAgIdhAttIsavipadIranopalAsAjaNAdhipatayo kI zAsanInaguNAnandacUDAmaNi (nigamapravacanam ?) patra-20 zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira - kobA, sA.kra. 1896 antima patra yAsavAnAkAmalavalokyuNAbAbajalAnya kshaalaanikvtiaanepaankrttivisNgovidhaanyaa'tikrtesoymaatmaakmvditishrotyomi| niyodhyAtAtinigamovedinamAitizrIbhanigamadhvadhAdidhanayamArohAzriImachAnanInaguNAnaMdakSobhasavamocAyA zrIramA dhImanissaMtatIni garolikhita tRtiiyogrNH| mahopAdhyAyazrIamaranaMdigaNiziSyaya amaramerumaNinAsparopakatayaminine 14 A patronI nakala pAThavavA badala zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (kobA)nA ame AbhArI chIe. ___nigamAgamaikAntIkaraNasaMvAdazataka zrI mayaMdrAyArtha nimA2 - 29, 3. 7873, patra-4, 5 prathama patra pAsaptatikSitAvAdhAvAvagaNahAriNanigamAgamatimItizatakakriyAtamAghAdazAgIyavAdAnadAtA madayamAkAjhAbamAzApAdapikAkAridItIriavisaMdhAdizAzvamAnyAyAlayAcyA Agama kapadApyatinidhazArAnigAmayata zvavedAvAdacakAvadAzcinyAyadAdimAmAdazAgItigotagaNanirikSa timsimizanarvizatikATyAvanigamAyudhitiSTaniyatitAkiranApanasatiyAgamaviparItArthatA jhinA tAmiSTAtAnigamAgAmAasamakAmAlAkAnAbAnadhanazvarUpamAyAdIyamavarUpAyiAdhIzATAvakAlata gAdadhiSTAthiAnAdivAnApAthasiddhiyantramA zramaNAcAzakAzayAmAgacagAtAbharaNApAsa kAvAzmAgArAnigAmAmata:muktisavinimazAnAnizAmAzamAyAgAnAsAgatithaMdhAvAnApAkAlaya yavizedAgamAIvijhanizAmakavi rAkSatavizvadazamitakavitAmazinavizuda eniziIsihAnavAkyAzrIyAgamAchatimInividhAnaviNatayAzimAmAciAvadAdhAnagamanakSatA kittA sAdhavazAvAdadAzvazrAvakA vidyAztArADAImAIkAzakAlAkAryakAzakAmazinAyajhAyA jAtyAvasAvAlAAkAzAparamahazazvaekAtakRyAtayamiThAsAThI mAnimAmipaniSasatyAcA vizeSakanigamAgamAyAivimichesaccAtiya vimAnazAsanAyAzagAhAzayADAvayA~samaya munizagAthAhapavitavamAvizuhAdharmasaMgraviDayApta vishvaattaavRtmyaavvishusschaamsimnaachaadhaa| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigamAgamaikAntIkaraNasaMvAdazataka zrI hemacaMdrAcArya jJAnabhaMDAra - pATaNa, kra. 7973, patra-4, padya antima patra po dezAvaIyavakSaNAminisamAyurzitavanAmaghAzAvAzitAvIracAminAsAsadamAdinanasA dazakSikAvitAyatavahItAsAvinIzAzsamAtivAvada muzakisucanAmuSpagradazakamA DAyatamA siniaMtarikSavayInadhyamANAmaghamAnitatazcamAtyadhImAdAyAsAghIsinizcitaMsAethatikA (lyAmiNamAekaTIsAThazraddadhAtivaDAmAnikiyAkaraNasammatinigamAzyAmadAbAsasaMzayamA rusamAhArA misAera DimotamArapurati dAptimAmiNabhAgamazAvAsaMdazAdAyamAsAvikSa HITEvidhAyadhamanIkizjhAnaniDAnAhiza tonigamajhAnaMtIyanapatAvadasihAta sAThAyAhAranadhiksaniyamagaMtavya kadhAkilatahiNi DijhAsAthasAsAthe tadharmattavapannatAlAtirAmazamazAmrA pakSAta dikSAuruyanizabhAgamatipatazmanaMdakalA makAmAItazAsanAdaviyAnadhArAsiSapaMmitAnigAmAyaniSachAyApAlAkyamanISiNAma lAlAnimInigamAchAyAninigamAgama jhAptIkaraNasaMvAdazazatakamA zrI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha AgamapratipakSanirAkaraNam Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam praNamya zrImadarhantaM, tatsiddhAntavirodhinam / paraM jJApayituM sAkSAt, kurve prakaraNaM navam |1|| zrI arihaMta bhagavaMtane praNAma karIne zrI arihaMtakathita siddhAntano je virodhi che, te parane pratyakSa jaNAvavA mATe huM nUtana prakaraNanI racanA karuM che. ahIM paranA be artha thai zake, eka to 'anya' ane bIjo zatru. jinasiddhAntano je virodhi che, tevA anyapakSane jaNAvavA mATe huM navuM prakaraNa racuM chuM, A eka artha. ane bIjo artha - je jinasiddhAntano virodhI che, mATe je Agamano zatru che, tene jaNAvavA mATe huM navuM prakaraNa racuM . __ iha hi zrImadAgamAvisaMvAdi zAstraM yatsambhavati tadeva pramANIkAryam, nAnyat ahIM je zrI AgamathI avisaMvAdI zAstra saMbhavatu hoya, tene ja pramANa karavuM joie, anyane nahIM. zAstramAM be guNa hovA joie. eka to e yuktiyukta hovuM joie = tarkasaMgata hovuM joie. ane bIjo guNa e ke e Agamo sAthe saMvAda dharAvatuM hovuM joie. A paNa upalakSaNa che, tenA parathI pratyakSAdi pramANa sAthe paNa zAstra saMvAda dharAvatuM hovuM joie. 1. 2 - ofvasaMthA0i | Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad pU. haribhadrasUri mahArAjAe lokatatttanirNaya nAmanA graMthamAM kahyuM che ke je zAstra para vicAra karatAM te pratyakSathI ane anumAnathI yuktirahita lAge te zAstrane kayo buddhizALI anusare ? gAyanA ziMgaDAmAMthI jo dUdha maLI zake, to ja evA zAstrane anusaravAthI Atmahita thai zake. 2 (zloka-16) yogavAziSThamAM paNa kahyuM che ke - jo pauruSeya zAstra paNa yuktisaMgata hoya to te upAdeya che. yuktirahita zAstra to ArSa-RSipraNIta hoya to paNa teno tyAga karavo joie. nyAyamArganuM ja sevana karavuM joie. bIjI bAju e paNa dhyAna rAkhavuM joie ke e zAstra AgamavisaMvAdI na hovuM joie, anyathA yuktimAtra to badhe sulabha che. jema ke - koi tarkazAstrano abhyAsI rastA parathI jato hato, tyAre koi gAMDo hAthI AvI caDyo. loko doDAdoDa karavA lAgyA. pelo tArkika majethI cAlato hato. lokoe kahyuM, "jaldI bhAga, nahIM to hAthI cagadI nAkhaze." tArkike kahyuM hAthI potAne aDelAne cagade ke nahIM aDelAne ? jo aDelAne cagade, to e potAnA para beThelA mahAvatane ja cagadI nAkhe. paNa evuM to e karato nathI. mATe hAthI aDelAne cagadI nAkhato nathI. have jo e nahIM aDelAne cagadI nAkhato hoya, to pachI bhAgavAnano artha ja raheto nathI. bicAro tArkika AvA tarko karato rahyo ane hAthIe Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam AvIne tene cagadI nAkhyo. mATe zuSkatakamAtra upAdeya na banI zake. tenI sAthe pratyakSa, Agama Adino saMvAda paNa joie. mATe ja pataMjalie kahyuM che - Agama, anumAna ane yogAbhyAsarasa, A traNa dvArA je potAnI prajJAne parikarmita kare che, te uttama tattvane prApta kare che. tethI Agama-avisaMvAdI hoya te ja zAstra pramANa che, evuM je kahyuM che, te ucita ja che. have kyAM kyAM viSayomAM visaMvAda che, e kahe che - bahva(kva)cittu prathamaM dikkumArikAsaGkhyA / / 1 / / sthAnayo / / 2 / / visaMvAdaH | putryAdikalpanayA svarUpasyApi |3|| nAmnAmapi ||4|| kAryANAmapi saMvaTTamehetyAdi zrImadAvazyakAdyuktAnAM bhUyAn visaMvAdaH ||5|| (1) prathama to dikyumArikAonI saMkhyA ane (2) temanA sthAnono visaMvAda. (3) putrI vagerenI kalpanAthI temanA svarUpano paNa visaMvAda. (4) temanA saMvRttamegha vagere kAryo ke je Avazyaka vageremAM kahyA che, temAM paNa moTo visaMvAda che. prathama dRSTie evuM jaNAya che ke graMthakArazrI visaMvAdaviSayano ullekha karIne pachI eka-eka viSayanI carcA karaze. paNa graMthamAM AgaLa tevI carcA dRSTigocara thatI nathI. mATe (1) dikumArikAonI saMkhyA paDa kahI che, te pAzcAtyazAstramAM anyathA kahI hoya, te visaMvAdano graMthakArazrIe ullekhamAtra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad karyo hoya, evuM saMbhave che. (2) sthAna-pUrvacaka vagere prasiddha che. (3) svarUpa-dikmArikAo mahaddhika devI che. tethI teo koinI dIkarIo nathI (4) nAma-diThumArikAonA bhogaMkarA vagere nAmo prasiddha che. (5) AvazyakaniyuktimAM - saMvarlDa meda vagere dimArikAonA kAryo 188 mI gAthAmAM jaNAvyA che. te viSe paNa anya graMthamAM visaMvAda haze, jeno graMthakArazrIe nirdeza karyo che. pA. tathA pariNItAyA akSatAyAH punarupasandhAnaM vipannaviraktAdibhya uddAlitAyA vicAraNIyam / / 6 / / tathA vivAhita strI akhaMDitakaumAryavALI hoya ane teno pati marI jAya ke virakta thai jAya, vagere avasthAvALA patithI chUTI paDI hoya, tyAre tenuM punaH upasaMdhAna vicAraNIya che. IkA. pati marI jAya ke dIkSA/saMnyAsa lai le, evA saMyogomAM jo patnI akhaMDitakaumAryavALI hoya, to te punaH vivAha karI zake AvA vidhAnane ahIM vicAraNIya kahyuM che. kAraNa ke vivAha thai gayA pachInI vAta to javA do, vivAha nakkI thAya tyArathI kanyA je patine varI, te sivAyanA badhA bhAi samAna thai gayA. mATe e bhavamAM have bIjAne paraNavuM na kahyuM. jyAre kaumArya akhaMDa che, tyAre paNa jo A sthiti hoya, to pachInI bAbata to 'ativicAraNIya' che. kA. tathA zrIkevalajJAnino manAparyavajJAnotpattiH paJcadazamA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam sAtikrame zrAmaNyAd yA proktA, sA 'paDivannammi caritte caunANI' ityAdyAgamenAnenApi ca viruddhA vicAryA ||7|| 5 kevaLajJAnIne 15 mahinA pasAra thaye zrAmaNyathI je mana:paryavajJAnanI utpatti kahI che, te-cAritrano svIkAra karyo chate caturgAnI- ityAdi AgamathI ane AnA dvArA paNa viruddha che, teno vicAra karavo joie. IIGA anya graMthamAM kevaLajJAnIne 15 mahinAnA cAritra paryAyathI mana:paryavajJAna utpanna thAya che, evuM kahyuM che, te vacana AgamathI bAdhita che. Avazyaka bhASya-110 mI gAthAmAM kahyuM che tihiM nANehiM samaggA titthayarA jAva huMti gihavAse / paDivaNNaMmi caritte caunANI jAva chaumatthA. / / - tIrthaMkaro gRhavAsamAM traNa jJAnathI yukta hoya che. teo cAritrano svIkAra kare tyArathI mAMDIne jyAM sudhI chadmastha hoya, tyAM sudhI cAra jJAnanA dhAraka hoya che. A AgamathI kevaLajJAnIne mana:paryavajJAnanI utpatti thAya e vAtano bAdha thai jAya che. tathA 'AnAthI paNa viruddha che' AvuM je graMthakArazrIe kahyuM che, temAM evo Azaya jaNAya che ke te je visaMvAdI vidhAna che tenAthI paNa te vacana viruddha che arthAt 'kevaLajJAnIne' A pUrva aMza ane 'mana:paryavajJAnanI utpatti' A pAzcAtya aMza, e baMne vacce paNa virodha che. je kevaLajJAnI che, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad emane mana:paryavajJAnanI utpatti zI rIte thAya ? ane jemane mana:paryavajJAnanI utpatti thAya, te kevaLajJAnI zI rIte hoi zake ? Ama baMne rIte A vidhAna viruddha hovAthI asaMgata che. tethI tathA vaisAhasuddhadasamI ityanena madhusitASTamyAmaruNodaye ityAdinA yA proktA kevalacidutpattiH sApi vyabhicAriNI TIZI tathA 'vaizAkha zuddha dazamI' enA vaDe caitra zukla AThame aruNodaye' ityAdi je kevaLajJAnanI utpatti jaNAvI che, te paNa vyabhicArayukta che. dA AvazyakavRttimAM kahyuM che - vAsuddhanI pratyuttara navauttai no muvI Bi... ityAdi (gAthA-para6) kalpasUtramAM paNa kahyuM che - vasAhasusa samIpavaravemAM pALa maLI chAyA... ityAdi (kSaNa-6). enA parathI siddha thAya che ke zrIvIra prabhunuM kevaLajJAna vaizAkha suda 10 nA divase thayuM hatuM. tethI jeo caitra suda 8 nA divase sUryodaya pUrvanA samaye ajavALuM thatAM prabhu vIrane kevaLajJAna thayuM ema kahe che, te paNa asaMgata Thare che. ATalA tathA sarveSAM tIrthagurUNAmasminneva zikharizikhare ityAdinA yadukto'rbudAdrAveva dvAdazAGgIprAdurbhAvaH sarvasArvANAm, so'pi 1. 6 - 02kAvava | 2. 6 - 0zaprA | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam sarvAgamaviruddhaH / / 9 / / ityAdi / tatra bahu vicAryaM kiyllikhyte| tathA sarva tIrthaguruono A ja parvatanA zikhara para' ityAdi dvArA je Abu parvata para ja sarva tIrthakaronI dvAdazAMgIno prAdurbhAva kahyo che, te paNa Agamaviruddha che. bhA ityAdi... temAM ghaNuM vicAravA jevuM che, te keTaluM lakhAya? tIrthamAM je mahAna = utkRSTa hoya te tIrthaguru = tIrthaMkara. zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanA zAsananI dvAdazAMgI apApApurImAM prAdurbhAva pAmI hatI. e rIte sarva tIrthakaronI dvAdazAMgI prathama samavasaraNanA sthAne racAi hatI. tethI jeo 'sarva tIrthakaronI dvAdazAMgI Abu parvata para racAi evuM kahe che, te kathana sarva zAstrothI viruddha che. ho tathA'gretanagrantheSu yA paryuSaNA taizcaturthyAmevoktA, sApi zrImadAgamavirodhinI sUcayati cAdhunikatvaM etasya granthasya I10 || tathA AgaLanA graMthomAM temaNe kahyuM che ke paryuSaNA cothanA divase ja che, te vAta paNa zrIAgamathI viruddha che, ane A graMtha Adhunika che, ema sUcave che. paryuSaNA-saMvatsarI parva bhAdaravA suda 5nA divase hoya. zrI kAlikAcArye apavAdamArge cothanI saMvatsarI karI. tenI pravRtti cAle che. gItArtha AcaraNAthI A pravRtti pramANa paNa che. paNa enAthI evuM na kahI zakAya ke 'cothanI saMvatsarI ja Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' AgamopaniSad hoya' evo ja zAzvata siddhAnta che. 10ll ___ tathA viMzatitIrthakRtAM zrIzatruJjaye caturNAM cASTApada-campApApA-giranAreSu siddhagatiruktotsarpiNyAM sApi-zrIpadmanAbhamukhyA dvAviMzatiriha jinAstu setsyanti / kalyANatrayamubhayoH sa jayati girinAragirirAjaH ||1|| ityanena vyabhicAriNI / / 11 / / tathA 20 tIrthaMkaro zatruMjayathI ane 4 tIrthakaro aSTApadacaMpA-pAvApurI-giranArathI siddhigati pAmaze evuM je kahyuM che, te paNa A zAstravacanathI vyabhicArI che - zrIpadmanAbha Adi 22 jino ahIM siddha thaze. jyAM 2 jinonA 3 kalyANaka thaze te giranAra girirAja jaya pAme che. 11 utsarpiNImAM thanArI covIzInA 20 tIrthaMkaro zatruMjayathI siddha thaze. AvuM je graMthavizeSamAM kahyuM che te yathArtha nathI kAraNa ke anya pramANabhUta graMthamAM giranArathI 22 tIrthakarono mokSa thaze ema jaNAvyuM che. 115 tathotsarpiNyAM caturuttaradvisahasrayugapradhAnasantatiH proktA, sApi paliovamadasabhAo paDhamarassAu, tao asaMkhijjA, iti kulakarANAmAyurbhaNanAt zIghramAyurvRddhirvyabhicAriNI, yato no'saMkhyAtavarSAyuSAM zrAmaNyagrahaNam / / 12 / / tathA utsarpiNImAM 2004 yugapradhAnonI paraMparA thaze evuM je kahyuM che, te paNa - pahelA ArAnuM AyuSya palyopamano dazamo bhAga che, pachI asaMkhya varSanuM AyuSya che - A rIte 1. $ - 0massA | Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam kulakaronuM AyuSya kahyuM hovAthI zIgha AyuSyanI vRddhi (?) vyabhicArI che. kAraNa ke asaMkhya varSanA AyuSyavALA jIvo sAdhupaNuM letA nathI. ./1ro ahIM Azaya evo jaNAya che ke jo asaMkhya varSanA AyuSyavALA jIvo cAritra lai zakatA hota, to utsarpiNImAM 2004 yugapradhAno thaze, A vidhAna saMgata thAta., paNa asaMkhya varSanA AyuSyavALA jIvo saMyamagrahaNa karatAM nathI. mATe ukta vidhAna yathArtha nathI. graMthakArazrIe yugapradhAnonA AMtarA AdinA jJAnathI uparokta gaNita karyuM haze, te AMtarA Adi koi graMthamAM jovAmAM AvyA nathI. mATe e viSayamAM vizeSa vivaraNa karato nathI. //varA tathA caturdazAhavratavarNanAdhikAre vanitAyonAvasaGkhyeyAnAmekendriya-dvIndriya-caturindriyANAmutpattiH proktA, sApi viruddhA, tasyAM ekAkSatryakSacaturakSANAmutpatterabhaNanAt, zrImadAgame dvIndriyA itthIjoNIe' itigAthayotkarSato'pi lakSapRthaktvamitAH proktAH, na punararUdhyeya II1rUTI tathA 14 divasanA vratanA adhikAramAM strIyonimAM asaMkhyAta ekendriya, beindriya, te indriya, caurindriyanI utpatti kahI che, te paNa viruddha che. kAraNa ke strIyonimAM beindriyo' - A gAthAthI zrIAgamamAM temAM utkRSTathI paNa lakSapRthakta jeTalA beindriyo kahyA che, ekendriyo, indriyo, cauridriyonI utpatti nathI kahI. 13. 1. * - 0Alavatuo | Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AgamopaniSad prAcIna zAstromAMthI gAthAo uddharIne saMbodhasaptati nAmanA graMthanI racanA thaI che. temAM prastutaviSayaka A gAthA che. itthINaM joNIsu havaMti beiMdiyA ya je jIvA / ikko ya kuAiti vi navarapuraM tu 3vavosa IIIIstrIonI yoniomAM beindriya je jIvo hoya che, te eka, be, traNa paNa hoya che. utkRSTathI to be thI nava lAkha hoya che. zrIharibhadrasUri mahArAjAe saMbodha prakaraNamAM asaMkhya beindriya jIvo' kahyA che - sthaLa noSyioti veriyA asaMkhA ya / uppajjaMti cayaMti ya samucchimA je te asaMkhA T680nA strInI yonimAM asaMkhya beiMdriya jIvo hoya che. je asaMkhya samucchima jIvo che te utpanna thAya che ane cyavana pAme che. ahI tattva kvaligamya che. A sivAya strIyonimAM utkRSTathI 9 lAkha garbhaja manuSya jIvonI paNa utpatti kahI che - 3thI joNimajhe gabhagayA ceva huMti navalakkhA / ikko va do va tiNNi va gabbhapuhuttaM ca ukkosaM / / (sambodhaprakaraNe 579) / tahiM paMciMdiyA jIvA itthI joNInivAsiNo / maNuANaM navalakkhA sane pAsa levAnI II (Akhyodhasatata 82) I A gAthAono artha uparokta mujaba che. " tathA etavratasya nirdoSatvamapi vicAryam, 'thIpurisasaMjoesu vA' iti zrIprajJApanAvacanena strIpuruSasaMyoge'vazyaM sammUrchima Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam manujotpatteH prarUpaNAt ||14 / / tathA anyajIvAnutpattiheturapi vivAryaH II16ll tathA A vratanuM nirdoSapaNuM paNa vicAraNIya che. kAraNa ke 'athavA to strI-puruSa saMyogomAM' evA prajJApanA sUtranA vacanathI strI-puruSanA saMyogamAM avazya samUcchima manuSyanI utpattinI prarUpaNA karAi che. tathA anya jIvonI anutpattinuM kAraNa paNa vicAraNIya che. II14, 1po. prajJApanA nAmanA upAMgasUtramAM samRdghima manuSyonI utpattinA sthAno jaNAvatA temAM eka sthAna 'strIpuruSasaMyogomAM evuM paNa sthAna kahyuM che. mATe beiMdriyo ke garbhaja manuSyonI saMkhyA bhale ekAdi paNa saMbhave, samUcchima manuSyo asaMkhya hoya che. prajJApanAsUtranI sAkSI saMbodhasaptatimAM paNa ApI che - saMlayA thI ramedAzo, muchati viMtiyamaannusaao / nisesaaMgANa vibhatticaMge bhaNai jiNo pnnnnvnnaa3va II87|| A gAthAnA vistRta vivaraNa mATe juo saTIka saMbodhasaptati anuvAda - saMbodhopaniSad II14o. strIyonimAM anya (= garbhaja manuSya sivAyanA?) jIvonI utpatti nathI thatI AvuM je vidhAna che, temAM anutpattinuM kAraNa vicAravuM joie. pUrvAbhihita sAkSI dvArA anya jIvonI paNa utpatti kahI hovAthI anutpattinuM vidhAna saMgata nathI, athavA to teo dvArA anutpattinuM je kAraNavizeSa raju karAyuM che, te saMgata nathI, evo Azaya lAge che. I1po 2. 4 - 0LIvAnura | Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AgamopaniSad tathA sAsvAdanasamyaktvasya punaH punarAgamanaM. 'ukkosaM sAsAyaNA uvasamiA haMti paMcavArAo' itivacanena vyabhicAri TI16] tathA sAsvAdana samyakta pharI pharI Ave che, e A vacanathI vyabhicArI che ke, 'sAsvAdana samasvI upazamita jIvo utkRSTathI pAMca vAra thAya che.' 19o bRhatkalpa sUtramAM sAsvAdana samyaktanuM svarUpa darzAvatA kahyuM che - urvasanesamAM paDanApAso miccharasaMvamaLAno sAsAyaNa chAvalito bhUmimapatto va pavaDato / / u. 1 - gA. 125 II je jIva upazama samyaktathI patita thaine mithyAtvAbhimukha bane che, te utkRSTathI cha AvalikAnA kALa mATe sAsvAdana samyagdaSTi che jema ke koI vyakti paDato hoya paNa hajI jamIna sudhI na pahoMcyo hoya, evI tenI sthiti che. ahIM je utkRSTathI pAMca vAra ja sAsvAdana samyakta maLI zake evuM je vacanathI siddha karyuM che, te vacana samyaktastava samyaktasvarUpakulaka gAthA-22mAM upalabdha thAya che. tathA zrInemeH zauryapure januH proktam, sAgarajinasya punaretasmin dvArikAyAmevetyedamapi vimRzyam / / 17 / / tathA zrIneminAthano janma zaurIpuramAM kahyo che. sAgarajinano janma A dvArikAmAM ja, e paNa vicAraNIya che. I/1 sAgarajina eravatakSetranI anAgata covIzInAM pAMcamA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 13 tIrthaMkara che. temano janma A = ahIMnI dvArikAmAM thAya e zakya nathI. mATe e vidhAna vicAraNIya che. / / 17 / / tathA ekendriyadvayasamAnA dvIndriyahiMsA, evaM trayANAmekAkSANAM hiMsAyAH sadRkSA trIndriyasya sA, caturNAM caturindriyasya, paJcAnAM paJcendriyasya, dazAnAM manujasya, viMzaterguNAdhikapuruSasya, catuHsahasrANAM brAhmaNasyetyAdi yaduktaM tadapi mahAviruddhaM zrImavA mena ||18 || tathA be ekendriyanI hiMsAnI samAna beindriya hiMsA, ema traNa ekendriyonI hiMsAnI samAna teindriyanI te (hiMsA), cAra (ekendriyonI hiMsA) cauriMdriya (jIvanI hiMsA samAna che.) pAMca (ekendriyonI hiMsA) paMcendriya (jIvanI hiMsA samAna che.) daza (ekendriyonI hiMsA) manuSyanI (hiMsA samAna che.) vIza (ekendriyonI hiMsA) guNAdhika (viziSTa guNavAna) puruSanI (hiMsA samAna che.) cAra hajAra (ekendriyonI hiMsA) brAhmaNanI (hiMsA samAna che.) evuM je kahyuM, te paNa zrIAgamathI mahAviruddha che. 18 // ahIM kAraNa e che ke jema paMcendriyavadha narakanuM kAraNa bane che, tema pAMca ekendriyanI hiMsA narakanuM kAraNa banatI nathI. anyathA to citta jaLa parabhoga AdimAM asaMkhya ekendriyanI virAdhanA hovAthI te paNa narakanuM kAraNa bane. AgaLa e ja vAta kahe che - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SX AgamopaniSad __evaM satyetaduktAnuyAyinAM jalagalanake nizcyotyamAne zuSyati vA ekasmin udakabindumAtre'saMGkhyeyajIvA viraadhynte| rakSa(kSya)tu viyatta para traNA rUti | jo evuM hoya to A vacananA anuyAyIo pANInuM garaNuM nicove ke sukAve tyAre mAtra eka pANInA TIpAmAM asaMkhya jIvonI virAdhanA thAya che, rakSA to keTalAka trasa jIvonI ja thAya che. ahIM khAsa vAta e paNa samajavAnI che ke phaLa to cittapariNAmane AdhAre maLe che. mATe ukta gaNatarI ucita nathI. mATe ja sUtrakRtAMgasUtramAM kahyuM che - ne verU yuda III pANA, aduvA saMti mahAlayA / sarisaM tehiM veraMti asarisaM tti ya no vale II 6-710] je ekendriya Adi kSudra jIvo che, ane je hAthI Adi moTA jIvo che. temanI hiMsAthI samAna karmabaMdha ja thAya che ke asamAna karmabaMdha ja thAya che, evuM na kahevuM. jo vadhya jIvanI apekSAe ja karmabaMdha thato hota, to te apekSAe samAna karmabaMdha ke asamAna karmabaMdha thAya che, evuM kahI zakAya. paNa karmabaMdha mAtra vadhyanI apekSAe ja nathI thato, paNa adhyavasAyane kAraNe paNa thAya che. mATe jene tIvra saMkliSTa adhyavasAya che, tene zudra jIvanI hiMsAmAM ya gADha karmabaMdha thaze. je anicchAe hiMsA kare che, tene moTA prANInI hiMsAthI paNa alpa karmabaMdha thAya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 15 tathA tirazcAM sarvacAritre zrImadAgame niSiddhe sati tadvinApi sarvArthasiddhigamanaM proktam, tadapi zrImadAgamaviruddham / / 19 / / tathA zrIAgamamAM tiryaMconA sarvacAritrano niSedha karyo che, tenA vinA paNa sarvArthasiddhigamana kahyuM che, te zrIAgamathI viruddha che. 19 tiryaMco utkRSTathI dezavirata ja hoya che. maNiyArano jIva deDako thAya che ane aMta samaye sarvaprANAtipAta AdinA paccakkhANa kare che. (jJAtAdharmakathA zrutaskaMdha-1, adhyayana13). A prasaMge TIkAkArazrIe samAdhAna karyuM che - tiriyALa cArittaM nivAriyaM aha ya to puNo tesiM / suvvai bahuyAmaM pi hu mahavvayArohaNaM samae / na mahavvayasambhAve vi caraNapariNAmasaMbhavo tesiM / na bahuguNANaM pi, jao kevlsaMmUharinAmo / / tiryaMcone cAritra hotuM nathI evuM siddhAntamAM kahyuM che. paNa siddhAntamAM evuM saMbhaLAya che ke ghaNA tiryaMcoe mahAvratagrahaNa karyuM hatuM. paNa tiryaMco mahAvratonuM grahaNa kare, to ya temane cAritrano pariNAma thavo saMbhavita nathI. tathA bahu guNo prApta thavA paNa saMbhavita nathI. kAraNa ke e to mAtra saMbhUti pariNAma (= viziSTa dezavirati pariNAma ?) che. mATe tiryaMco utkRSTathI tathAbhavasvabhAve AThamA devaloka sudhI ja jai zake che. vaLI sarvavirati vinA traiveyaka-anuttara devalokanI prApti zakya ja nathI. mATe 'tiryaMco sarvArthasiddhamAM jai zake' A vacana Agamaviruddha che. 19 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad tathA dezaviratyApi tatra muktau ca yA gatiH proktA sApi 'accuo saDDhA' iti vAkyena saha virodhinI ||20|| 16 tathA dezaviratithI paNa je temAM (sarvArthasiddhamAM) ane muktimAM gati kahI che, te paNa 'zrAvako acyuta devaloka sudhI 44 zaDe che' sevA (bRhatsaMgrahaNI (154) mahinA) vADya sAthai virodhI che. // 20 // 1 tathA yugapradhAnavicAre'pi tasyAM bhUmau sarveSAmapi janAnAM saJjvalanakaSAyasyaivodayaH, na punaranantAnubandhiprabhRtInAmityAdi bhUyopyAgamaviruddhamasambhAvanIyaM ca vibhAvanIyam ||21|| tathA yugapradhAnanA vicAramAM paNa te bhUmimAM badhA lokone saMjvalanakaSAyano ja udaya hoya che, anaMtAnubaMdhI vagere kaSAyono nahIM, vagere khUba Agamaviruddha ane asaMbhAvanIya che, teno vicAra vo bhekhe. // 21 // sAkSAt tIrthaMkara vicaratA hoya, te bhUmimAM paNa kAlasaurika jevA utkaTakaSAyI jIvo saMbhave che. mATe yugapradhAnano ukta atizaya saMbhavita paNa nathI, ane Agamasammata paNa nathI. tathA bhasmarAzigrahavicAre dovAsasahassaThiI bhAsarAsInAma mahagAhe janmanakkhatuM saMkaMte ityatra ekasmin rAzAvetAvantaM samayamavatiSThatIti vyAkhyAyAM satyAM tAmaparijJAya ekasminnakSatre etAvantaM kAlamavatiSThatIti bhrAntyA sapAdanakSatradvayabhuktirUpaikarAzikAlasya paJcacatvAriMzanmitavarSazatapramANatAM svamatyAkalayya kalpitA ye tryaMzAsanavAMzAdayaste'pi mImAMsanIyAH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 AgamapratipakSanirAkaraNam etadarthasAkSI ca eSa eva graho citrAdvitIyapAdavartI nizi vinovAnI rara. tathA bhasmarAzi grahanA vicAramAM be hajAra varSanI sthitivALo bhasma rAzi nAmano mahAgraha janma nakSatramAM saMkrAnta thayo - A vacanamAM eka rAzimAM ATalo samaya rahe che, evI vyAkhyA hovA chatAM tene jANyA vinA eka nakSatramAM ATalo kALa rahe che, evI bhrAntithI savA be nakSatrane bhogavavArUpa eka rAzinA kALane svamatithI 14pa varSa pramANano samajIne triaMza, navAMza vagerenI kalpanA karI che, te paNa vicAraNIya che. A arthano sAkSI A ja graha che, je citrAnA dvitIya caraNamAM hoya che, tene rAte jovo. rarA rAzi ne badale nakSatranI bhrAntithI je kSati thai tene ahIM spaSTa karI che. raro, tathA-jaM nANaM AyaguNo kahamadavvo sa annattha-iti vacanAdAtmaguNasya jJAnasyAtmAnaM vihAyAnyatrAvasthAnAyogAjjJAnasya yatkevalajJAninAM sarvagatatvaM proktaM tadapi svsmyviruddha vimRthama rarUll - tathA - je jJAna AtmAno guNa che, te anyatra dravya vinA kema rahe? A vacanathI AtmaguNarUpa jJAna AtmAne choDIne anyatra na rahe. mATe kevaLajJAnIonuM jJAna sarvagata hoya che, 1. ka - 0davartA / 2. etadartho'gre punarapi vivRto'sti mUlakRtA / rU. 2- arUtya | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 AgamopaniSad AvuM vacana svasiddhAnta viruddha che ane vicAraNIya che. ra3. viSayanI apekSAe kevaLajJAnanuM sarvagatatva ghaTe che, paNa sarvathA sarvagatatva to Agamaviruddha che. ra3 tathA paudgalikatvAt zabdasya zabdo'mbaraguNa ityambaraguNatvaM zabdasya yaduktam, tadapi svasiddhAntaviruddham / / 24 / / tathA zabda pagalika che. mATe zabda AkAzaguNa' ema zabdanuM AkAzaguNapaNuM je kahyuM che te paNa svasiddhAntaviruddha che. 24 nyAyadarzana zabdane AkAzano guNa mAne che, paNa vAstavamAM zabda e guNa nahIM paNa pudgala dravya che. mATe ja dIvAla vageremAM te pratighAta pAme che ane tIvra zabdathI kAnanA paDadAmAM paNa upaghAta thAya che. ra4 tathA pratiSThAmahe sArvabhaumAH zatanavatyAdimitAH peTArUpA gavyUtadvayAdipramANAH svarNarUpyaTaGkakabhRtAH kanakarajataghaTitAH kambikA brAhmaNebhyo dadatIti yaduktaM tatra bahuvicAryam / yatastAH kena kathaM vA niSpAdyante kathaM cotpAdyante ? kutra vA sthApyate ? nagarANAM tUtkarSatopyAyAmapRthutvAbhyAM dvAdazanavayojanamAnatvAt / / 25 / / tathA pratiSThA mahotsavamAM cakravatIo 100-90 vagere saMkhyAnI peTIorUpa, be gAu vagere pramANavALI, sonArUpAnA sikkAothI bharelI, suvarNa-rajatathI ghaDelI, kaMbikAo Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 19 brAhmaNone Ape che, evuM je kahyuM che te vacana khUba vicAraNIya che. kAraNa ke te kaMbikAone koNa ane kevI rIte ghaDe che ? kevI rIte tenuM utpAdana thAya che ? ane tene kyAM rAkhavAmAM Ave che ? kAraNa ke (cakravartInA) nagaro to utkRSTathI paNa laMbAi-pahoLAithI 12 ane 9 yojana pramANa ja hoya che. ripo cAra gAunuM eka yojana thAya. mATe be gAunI 100 peTIo 50 yojana rokI le. mATe ukta vidhAna vicAraNIya che. kambi = kaDachI evuM koSamAM kahyuM che, paNa prastutamAM kambikAno artha maMjUSA abhipreta jaNAya che. ArapI. ye punaH brAhmaNAH zramaNopAsakA bhavanti tairetAvAnaparimitaH parigrahaH kathaM gRhyate ? ityAdi bahuvimRzyam / / 26 / / vaLI je brAhmaNo zrAvaka hoya che, teo ATalo aparimita parigraha kema svIkAre che? vagere khUba vicAraNIya che. rakA __ tathA sarvANyapi sAMsArikANi jAtamRtAdikRtyAni puNyakAryANi ca brANebhyo dAnaM vinA na bhavantIti niyatirapi svasiddhAntaviruddhA vicAraNIyA / / 27 / / tathA janma, maraNa vagere sarva sAMsArika kAryo ane puNya kAryo brAhmaNone dAna dIdhA vinA nathI thatA, evI niyati (niyama) paNa svasiddhAntaviruddha che, ane vicAraNIya che. ra7 paMcasUtramAM dIkSAvidhimAM kahyuM che - toziwLa vidavoziM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 AgamopaniSad vivaUIchuM - vaibhavane anurUpa garIbo vagerene saMtuSTa karIne. tIrthakaro paNa dIkSA pUrve saMvatsarI dAna Ape che. AbhaDa zeTha vageree paNa pratiSThAdi prasaMge yAcako, cAraNo Adine puSkaLa dAna ApyuM hatuM. A rIte janma vagere prasaMge paNa sAmAnyathI dAna saMbhave che, paNa vizeSathI brAhmaNane dAna ApavAnI vAta zAstromAM kyAya jovA maLatI nathI. rA tathAtra dAnamAzritya rAjasUyamahotsavAdiSu yaduktaM tad bahu vicArya kiyadatra likhyate / / 28|| tathA ahIM dAnane AzrIne rAjasUya mahotsava AdimAM je kahyuM che, te bahu vicAraNIya che. e viSe keTaluM lakhI zakAya? (28 tathA zrImadAgamo nizcayanayamabhidhatte etatzAstraM tu vyavahAranayamityuktvApi yA paryuSaNA kriyate caturthyAm, sA vyAvahArikI / naizcayikI tu ekAdazaghaTikAtikrame dhyAnena samArAdhanIyA pratidinamityAdinizcayanayamavalambya dhyAnAdIni yakuna tatra tAnAja(tAnya)cetasya zAstra(stra?)gArca pUrvAparavirodhitve sUvati ra6ll tathA zrIAgama nizcaya nayane kahe che, A zAstra to vyavahAranayane kahe che. ema kahIne paNa je cothanA paryuSaNA (saMvatsarI) karAya che, te vyAvahArikI che. tethyAyikI (saMvatsarI) to 11 ghaDI pasAra thatA dhyAnathI pratidina samyaka ArAdhavI 1. varu - tatratA | Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 AgamapratipakSanirAkaraNam joie ityAdi nizcayanayane avalaMbIne je dhyAna vagere kahyA che, te paNa A zAstrAbhyAsanuM pUrvAparavirodhipaNuM sUcave che. 29mAM naizcayika paryuSaNA AtmaraNArUpa che. tethI tene niyata tithinI apekSA nathI, tema 11 ghaDI Adi samayanI paNa apekSA nathI. A rIte nizcayaprarUpaNAnI pratijJA karIne samayanI pratibaddhatA kahI te pUrvAparavirodha che. athavA to te nirUpaNa karanAra graMthamAM anya viSayaka pUrvApara virodha saMbhave che, jene dhyAnAdIni zabdathI sUcita karyo che. rilA tathA siddhAnte sitapakSAnte eva mAsaH proktaH, atra punarasura- . sambadhA(t) kRSNapakSAntaH sampratyasurarAjye pravartamAnastadanusArINi ca dhyAnAdIni / etadapyetasyAdhunikatvapizunam / / 30 / / tathA siddhAntamAM suda pakSanA aMte ja mahino (pUrNa thAya che ema)kahyuM che. paNa ahIM asuranA saMbaMdhathI vada pakSanA aMte (mahino pUrNa thAya che. A rIte) hamaNA asurarAjyamAM (mahino) pravarte che, tene anusAre dhyAna vagere (pravarte che.) A vacana paNa e graMthanI AdhunikatAnI cADI khAya che. 1130ll AdhunikatA A zabdanuM tAtparya che zAstranirapekSapaNe svamatikalpitatA. enuM kAraNa e che ke ukta vidhAna zAstrasiddha nathI. tathA-IsarapabhiIhiM tahiM vAghAo khaddhalohudArANaM daMsaNasaMgo Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 AgamopaniSad garihA / ia paresi na appamAyAo / / 1 / / etadgAthAvirodhirAjapiNDAgrahaNakAraNametasmin proktam - yajjAtamRtasambandhidAnAdAnaparA anagArA na bhavanti / tena prathamatIrthakRto vArake dharmo jAtaH / antimajinatIrthAnte tu tasya mRti vinIti tayorvArake yaddAnaM dIyate taddharmakumarasya jananamRtisambandhAditi yaduktam, tatsvabuddhivikalpitameva jJeyam, gAthAyAmanupAttatvAt, yuktivikalatvAcca / tathA - zreSThI vagerethI tyAM vyAghAta, pracUralAbhathI lobha, udArane jovAthI rAga, niMdA (thAya), bIjAone apramAdathI A (doSo thatA) nathI. A gAthAnuM virodhI evuM rAjapiMDanA agrahaNanuM kAraNa ahIM kahyuM che, je janmelI-maraNa pAmelI vyakti saMbaMdhI dAnanuM grahaNa karavAmAM aNagAro tatpara hotA nathI. mATe prathama tIrthaMkaranA samaye dharmano janma thayo ane aMtima jinanA zAsananA aMte dharmanuM mRtyu thaze. mATe te be jinanA samaye je dAna devAya che, te dharmarUpI kumAranA janmamaraNa saMbaMdhI che, evuM je kahyuM che, te svabuddhikalpita ja samajavuM. kAraNake gAthAmAM evuM kahyuM nathI ane vaLI e yuktirahita paNa che. paMcAzaka prakaraNamAM (17-21) ukta gAthA dvArA rAjapiMDa grahaNa karavAnA doSo kahyA che. (1) rAjadvAre zreSThIo, ThAkoro vagere avarajavara karatAM 1. * linovALa | 2. ka - bhavantIti'thava / kha - bhavantIti'dhava | ga - bhavanti tena / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 23 hoya, sAthe temano parivAra paNa hoya, tyAMthI pasAra thatA mahAtmAne te vyasta avarajavaramAM vyAghAta thAya. athaDAI javAno, paDI javAno, ghAyala thavAno bhaya rahe. vaLI tevA TrAphikamAM pasAra thatA anekagaNo samaya jato rahe, tenAthI svAdhyAya Adino vyAghAta thAya. (2) rAjamahelamAM ghaNuM anna vagere maLe. tethI temAM lobhano bhAva jAge. eSaNA samitinI virAdhanA thavAnI paNa saMbhAvanA rahe. (3) rAjamahelamAM suMdara hAthI, ghoDA, strI, puruSa vagerenA darzana thavAthI saMga-Asakti thAya. tenAthI anupayogadazAmAM koinI aDapheTamAM AvI javA AdithI AtmavirAdhanA thAya. iryAsamitino bhaMga thavAthI saMyama virAdhanA paNa thAya. (4) rAjAne 'jAsUsa' vagerenI zaMkAthI kula-gaNa-saMgha vagerene paNa upaghAta thAya. (5) rAjAnuM dAna levuM e smRti AdimAM niMdita kahyuM che. mATe mahAtmA e dAna le to loko niMdA kare. uparokta doSo madhyama (22) jinonA mahAtmAne lAgatA nathI. kAraNa ke teo apramatta che. teo Rju ane prAjJa hoya che, tethI teo e doSono parihAra karavA samartha hoya che. prathama jinanA sAdhuo Rju-jaDa hovAthI ane aMtima jinanA sAdhuo vakra-jaDa hovAthI teone e doSo lAge che. vivakSita graMthamAM uparokta gAthA virodhi kAraNa raju karyuM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 - AgamopaniSad che, ke sAdhuo janma-maraNa saMbaMdhI dAna grahaNa karatAM nathI. tethI prathama tIrthakaranA samaye dharmano janma thayo ane aMtima jinanA zAsananA aMte dharmanuM mRtyu thaze. mATe A be samaya dharmarUpI kumAranA janma-maraNanA che. A samaye je dAna apAya te paNa janma-maraNa saMbaMdhI che. evuM dAna to sAdhuothI na levAya mATe prathama ane aMtima jinanA sAdhuone rAjapiMDa levAno niSedha che. A kAraNe potAnI buddhinI kalpanA ja che. kAraNa ke evuM kAraNa paMcAzaka graMthanI gAthAmAM kahyuM ja nathI. anya zAstromAM ya kyAMya AvI vAta karI nathI. vaLI e vAta yuktisaMgata paNa nathI. A ja vastu samajAve che - tathAhi-prathamatIrthakRto vArake dharmo jAtaH, paraM tannirvANAnantaraM tattIrthe vidyamAne ye rAjAno bhavanti, tatpiNDaH kasmAnna gRhyate yatibhiH tadA tu dharmasya janmasamayasyAtikrAntatvAditi II1II prathama tIrthakaranA samaye dharmano janma thayo, paNa temanA nirvANa bAda temanA vidyamAna tIrthamAM je rAjAo hoya che, temano piMDa kema sAdhuothI levAto nathI? kAraNa ke tyAre to dharmano janma samaya jato rahyo che. 31 prathama tIrthakaranuM zAsana asaMkhya varSo sudhI cAlyuM che. te sarva samaye rAjapiMDagrahaNa niSiddha ja che. mATe ukta vAta saMgata nathI. aMtima jinanA zAsananA prAraMbhathI rAjapiMDa grahaNa niSiddha che. dharmano aMta to chelle thAya che. mATe ukta Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam kalpanA svaparibhASAthI ya asaMgata che. vaLI A dAna dharmanA janma-mRtyu saMbaMdhI che, evuM saMvedana rAjAone ke sAdhuone hotu nathI. e saMvedana to mAtra vivakSita graMthakArane ja che. mATe anyane e kAraNathI doSa utpanna thavAno prazna ja Avato nathI. kALa to badhA mATe eka sarakho che. mATe eka ja samaye rAjAnuM dAna janmAdisaMbaMdhI thAya ane anyanuM na thAya e paNa saMgata nathI. dharmano janma samagra kSetramAM thayo che, mAtra rAjAne tyAM nahIM. mATe jo A kAraNathI rAjAnuM dAna nahIM levAya, to bIjA koinuM dAna paNa nahIM levAya, tethI prathamaaMtima jinanA sAdhuoe dIkSA dinathI anazana zarU karI devuM paDe, evI paNa Apatti che. mATe ukta vidhAna saMgata nathI. 31/ tathA zrAvaNazuddhapaJcamI yAvad vasanavihatirapyAgamena viruddha IIrUrI tathA zrAvaNa suda 5 sudhI vasanavihati (?) paNa Agamaviruddha che. tathA rAjAdanIvRddhabaryAdipaJcavRkSANAM kulavRkSatA ||33 / / bhakSyatvam ||34 / / pUjyatA ||35 / / jinAdinirvANasthAneSadagamAdi ca vicAryANi |36 / / - tathA kSIriNI vRkSa, moTA boranuM vRkSa vagere pAMca vRkSo 1. 4 - vitio 2. varu - 0rthIpagyao I rU. - 0puduHIO | Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 AgamopaniSada kulavRkSa che. [33il (temanA phaLo) bhakSya che. 34o (te vRkSo) pUjya che. rUpA jinezvaro AdinA nirvANa sthAnomAM temano udgama thAya che. savA (A vidhAno) vicAraNIya che. ukta vAto zAstraprAmANyarahita hovAthI kalpita che, evo ahIM Azaya che. [33-3DA tathA sarveSAM zakrANAM gurusthAnIyAstrAyastriMzA devA bhvnti| te ca pUjAM kArayantItyetadapi vimRzyam, vyantarajyotiSkendrANAM trAyastriMzallokapAlavarjA eva devabhedA iti snggrhi(h)nniivRjyanI maLanAr IIrU7ll tathA sarva indronA gurunA sthAne trAyastriza devo hoya che. teo (indra pAse potAnI) pUjA karAve che, e paNa vicAraNIya che. kAraNa ke saMgrahaNInI vRtti vageremAM kahyuM che ke vyaMtara ane jyotiSa indronA trAyanTiMza ane lokapAla sivAyanA ja devanA prakAro hoya che. 3. ahIM vagerethI tattvArthasUtranuM grahaNa karI zakAya. temAM paNa kahyuM che - trASiAnopanivarSo cattaraMjyoti II4-6II mATe sarva indrone trAyanTiMza devo hoya che, evuM nirUpaNa ucita nathI. vaLI teo 'indro pAse potAnI pUjA karAve che' evuM vacana paNa tathAvidha zAstrAdhArarahita hovAthI asaMgata che. 37. tathA ete devA jinajananyaGga(ga) mantraiH saMskurvati Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam - ra7 tathA A devo jinezvaronI mAtAnA zarIramAM maMtrothI saMskAra kare che. 38 tathA eteSAM varNanamapi bahutaramithyAtvaheturapyetadevaviSayaM bahu vimRzyam / / 39 / / Agame kutrApyanukteH / tathA temanuM varNana paNa ghaNA mithyAtvanuM kAraNa che, e paNa e devo viSenuM (vacana) khUba vicAraNIya che. 39 kAraNa ke AgamamAM kyAMya evuM kahyuM nathI. tathASTAdazajIvAnAM tattathAvidhaguNavikalAnAM sAmpratakAlInAnAmapi kAraNAvatAreti sajJA na yauktikI proktA, yata eSA saJjJA tIrthakRdAdInAmeva ghaTate na sAmAnyajIvAnAm TI40Iii. tathA tevA tevA guNothI rahita evA Adhunika kALanA paNa aDhAra jIvo kAraNAvatAra' che, evI saMjJA yuktisaMgata nathI kahI. kAraNa ke A saMjJA tIrthaMkara vagerene ja ghaTe che. sAmAnya jIvone nahIM. 4oll 'kAraNAvatAra' arthAt puNyakArya mATe jemano avatAra thayo che tevA jIvo. AvI saMjJA arthAt nAma/vizeSaNa tIrthakara, gaNadhara jevA viziSTa jIvone ja ApI zakAya. mATe ukta vidhAna ucita nathI. 40 tathA teSAmaSTAdazajantUnAmatItAtItacaturviMzatikAta Arabhya vartamAnacaturviMzatikAM yAvad yAni caritAni proktAni tAnyapi Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSada kAlpanikAni sambhAvyante, yatasteSu martyalokAvatAra: puNyArtha eva proktastataH parAsUnAM punaH sureSvevotpAdA, evaM te suranaragatAveva caturviMzatikAtrayaM pUrayanti, na punaste gacchanti hInayonAvityAdi yaduktam, tasya zrImadAgamavirodhitvAt / yataH zrImadAgame 'tasesu do sAgarasahasse' itivacanenotkarSato'pi jantUnAM traseSvavasthAnaM sAgarasahasradvayapramANamevoktam, ata etatsamayasya madhye cet kRtastathAvidhaprayatna(naH) sukRtaviSayastadA prApnoti nirvANam, no cettadA gacchatyavazyamekendriyeSu / tatra punastiSThati yathoktasamayam caturviMzatikAtraye tu prabhUtA bhavantyatarakoTAkoTyastAvat samayaM punaH suranareSvevAsthAnaM tathA zrImadAgamena kathaM na viruddhyate ? ||41 / / tathA te aDhAra jIvonA atIta atIta covIzIthI mAMDIne vartamAna covIzI sudhI je caritra kahyAM che, te paNa kAlpanika che, evuM saMbhave che. kAraNa ke temAM manuSyalokamAM avatAra puNya mATe ja kahyo che. tyAMthI marIne pharIthI devomAM ja utpAda kahyo che. ema teo sura-naragatimAM ja traNa covIzIno samaya pasAra kare che. paNa teo hIna yonimAM jatAM nathI, vagere je kahyuM che, te zrIAgamathI viruddha che. kAraNa ke zrIAgamamAM 'somAM be hajAra sAgaropama' AvA vacanathI utkRSTathI paNa be hajAra sAgaropama pramANe ja jIvonuM tromAM avasthAne kahyuM che. mATe jo A kALanI vacce sadanuSThAnaviSayaka jo tevo prayatna kare, to te nirvANa pAme che. nahIM 1. ka - vyatnasu0 / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 AgamapratipakSanirAkaraNam to avazya ekendriyomAM jAya che. tyAM yathokta samaya sudhI rahe che. traNa covIzIomAM to ghaNA koTAkoTi sAgaropamo hoya che. teTalA samaya sudhI trasomAM ja avasthAne kahyuM te pUrvakathita rIte zrIAgamathI viruddha kema nathI ? (arthAt viruddha ja che.) 41 tathA teSAM madhye ekasya gRhiNa upacakrIti sajJA proktA yA, sAvi vAlpanivaDI TIjharA tathA temanAmAM eka gRhasthanI upacakrI evI je saMjJA kahI che te paNa kAlpanika che. ll4ro upacakrI eTale cakravartI pachI jeno naMbara Ave tevI vyakti. AvI vyakti vartamAna kALamAM saMbhavita nathI. mATe evI saMjJA yathArtha nathI. I4ro tathA tasya paramapuruSAparamUrtiriti yaddattaM vizeSaNam, tadapi na yauktikam, yataH paramapuruSazabdena zrItIrthanAthaH procyate, tadaparamUrtitvaM ca rAgadveSAkulitacetasaH sAmAnyagRhiNaH kathaM nAma chad? TI4rU II tathA tene paramapuruSanuM bIjuM rUpa evuM je vizeSaNa ApyuM che, te paNa yuktisaMgata nathI. kAraNa ke paramapuruSa zabdathI zrItIrthanAtha kehavAya che. jenuM mana rAga-dveSathI bhareluM che, tevA sAmAnya gRhasthane temanuM bIjuM rUpa kahevuM, e kai rIte saMgata thAya ? 47l vartamAnamAM paNa koine bhagavAna' ke 'kevaLajJAnI' evA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 AgamopaniSad vizeSaNa ApavA ucita nathI. jemaNe sarvaviratino svIkAra karyo nathI, temane 'saMta' ke 'mahAtmA' kahevA paNa ucita nathI. tevA vizeSaNo ApavA e tIrthakaro, kevaLajJAnIo ane zramaNa bhagavaMtonI AzAtanA che. e paNa uparokta nirAkaraNathI samajavuM joie. I43ii. tathA sa itazcyuto videheSu tIrthakRdbhavitetyetadapi na sAmpratam / yataH samprati videheSu viMzatistIrthanAthA vijayante, sa kimekaviMzatitamo bhAvIti / tathA te ahIMthI avIne mahAvidehamAM tIrthaMkara thaze, e vacana paNa ucita nathI. kAraNa ke hamaNA mahAvidehamAM 20 tIrthakaro jayavaMtA che, to zuM te 21 mAM tIrthakara thaze ? mahAvidehakSetramAM A viza tIrthakaronA nirvANa pachI bIjA vIza tIrthaMkaro thaze, temanA cyavana ane janma kalyANaka thai cUkyA che. vartamAnamAM teo gRhasthapaNAmAM che. mAno ke mahAvidehanI 32 vijayo che, to anya koi vijayomAM e tIrthaMkara thaze, AvI dalIla koi kare, to e paNa zakya nathI, kAraNa ke emAM paNa bAdhaka che. A ja vastu kahe che - tathA 'suraneraiehiM ciya havaMti hariarihaMtacakkivAsubalA' ityanenAgamena suranairayikAgatasyaiva jantostIrthanAthatayotpatterukta tvAnmanujebhya AgataH sa kathaM bhavitA tIrthanAtha ityAdi bahuvaktavyaM tayitra sidhyate ? TI44TI. tathA Agamavacana che ke - hari, arihaMta, cakravartI, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 31 vAsudeva ane baLadeva sura ane nArakamAMthI ja thAya che. AnAthI kahyuM che ke deva ane nArakathI Avelo jIva ja tIrthakararUpe utpanna thAya che. mATe te (vivakSita vyakti) manuSya gatimAMthI AvIne tIrthakara zI rIte banI zake ? ityAdi ghaNuM kahevA jevuM che, te sADI 2j samAya ? // 44 // - hari ane vAsudeva A baMne samAnArthI zabdo che. mATe ahIM e bemAMthI eka zabda na hovo joie. prastuta vacana vRhatsaMgrAma sArIta cha - suraneraiehiM ciya havaMti hari - ariha-cakki-baladevA / (273) mA kyana zuddha 49||y cha. // 44 // evamanekavidhAgamavirodhadarzanAtteSAmaSTAdazAnAM caritAni kAlpanikAni sambhAvyAni / A rIte aneka prakAranA Agamono virodha dekhAto hovAthI te aDhAranA caritro kAlpanika saMbhave che. tathA caturviMzatikAyAM caturviMzatikAyAM dvAdazopasArvabhaumA bhavanti etadapi nAgamikaM yataH zrImadAgame triSaSTiH zalAkApuruSAH proktAH, nAradaistu saha dvisaptatiH / ete'pi caivaM tathAvidhA bhavanti caturviMzatikAyAM caturviMzatikAyAM tadA nAradaivinA paJcasaptatistaiH samaM tu caturazItiruttamanarAH saGkhyAyAM procyante, kvApyAgamena caitadastyuktaM kutra kutrApyAgame prakaraNe vA ? tasmAdiyamapyupasArvabhaumasaJjJA kAlpanikI sambhAvyate / / 45 / / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 AgamopaniSad tathA - pratyeka covIzImAM bAra upacakrIo thAya che - e paNa Agamasiddha nathI. kAraNa ke zrI AgamamAM 63 zalAkA puruSo kahyA che. nAradonI sAthe 72 zalAkApuruSa thAya. jo vivikSita puruSo paNa tevA prakAranA (zalAkApuruSa) pratyeka covIzImAM thatA hoya, to nAradonA vinA 75 (zalAkApuruSa) ane temanI sAthe 84 uttama puruSa gaNanAmAM kahevAya. paNa zuM AgamathI kyAMya AvuM kahevAyuM che ? koi koi paNa AgamamAM ke prakaraNamAM ya kahevAyuM che ? (nathI kahevAyuM) mATe A paNa 'upacakrI' evI saMjJA kAlpanika saMbhave che. I4po. tathASTapravacanAnIti pravacanasaGkhyA'nAgamikaiva jJeyA trAnupvAt II46 / tathA 'ATha pravacano' evI je pravacananI saMkhyA kahI che, te Agama anusArI nathI, evuM ja jANavuM. kAraNa ke AgamamAM kyAMya tevuM kahyuM nathI. koI tathA pravacanadevInAM madhye mAtaGgI-varAhI-tripurasundaryAdikA devyo yAH proktAstA apyAgame nAmamAlAdau vA prakaraNe kutrApi jainadevInAM madhye'nuktatvAdvicAraNIyAH / / 47 / / - tathA zAsanadevIomAM je mAMtagI, varAhI, tripurasuMdarI vagere devIo kahI che, te paNa AgamamAM ke nAmamAlA vageremAM ke prakaraNamAM kyAMya paNa jenadevIomAM na kahI hovAthI vicAraNIya che. 4chA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 33 tathA pravacanadevInAmatItabhavadbhAvirUpabhavatraye'pi vizuddhabrahmavratadhAritAdibahusvarUpaM vicAryamAgamaprakaraNAnuktam ||48 / / tathA zAsanadevIo bhUta-vartamAna ane bhaviSya ema traNe bhavomAM vizuddha brahmavatane dhAraNa karanArI hoya che. evuM je ghaNuM svarUpa jaNAvyuM che, te Agamo-prakaraNomAM kahyuM nathI. mATe vicAraNIya che. I48 tathA sarvANyapi pravacanAnyetatzAstrAbhAsAdhInAnyetadapyayuktam, yatazcUrNivRttyAdibhistadarthasya vyAkhyAtatvAt TI42TI tathA sarva pravacano (Agamo) A (vivakSita) zAstranA abhyAsane AdhIna che, ema kahevuM paNa ucita nathI. kAraNa ke cUrNi, vRtti vagere dvArA temano (Agamono) artha jaNAvAyo che. jA ___ tathA - dasayAlia-jiakappAvassaya-aNuogadAranandidharoiti zrIduSprasahasUrizrutavarNanavacanena samaM yAvatsAdhusadbhAvametaduktasaGkhyayA saptApi pravacanAni bhavantyevetyetadapi vAkyaM viruddham, aGgAdInAM tatrAnukteH / / 50 / / / - tathA - dazavaikAlika, jitakalpa, Avazyaka, anuyogadvAra ane naMdIsUtranA dhAraka - ema zrI duppasahasUrinA kRtanA varNananA vacananI sAthe (?) jyAM sudhI sAdhu haze, tyAM sudhI A kahelI saMkhyAthI sAte pravacano (Agamo) hoya ja che, A vAkya paNa viruddha che. kAraNa ke (AcArAMga Adi) aMgo vagerenI vAta tyAM karI nathI. paLA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 - AgamopaniSad tathA zrIumAsvAtivAcakazrIharibhadrasUrikRtapratiSThA- . kalpoktAtiriktaitatzAstrAbhAsoktavidhyAbhAsaM vinA kRtA TISlApratiSThitA vA (parA) binapratimatirathavandranItyetdpi vicAryam, yatastairmahadbhiH kiM sampUrNo vidhirna jJAta phatyAdriA tathA zrIumAsvAtivAcaka ane zrIharibhadrasUrikRta pratiSThA kalpamAM kahela sivAya A asadu zAstramAM kahelI asadu vidhi vinA karelI pa1 ke pratiSThita (parA) jinapratimA paNa avaMdanIya che - A vacana paNa vicAraNIya che. kAraNa ke zuM te mahApuruSoe saMpUrNa vidhi jANyo na hato ? ityAdi. vAcaka mukhya zrIumAsvAti mahArAja Adi pUrvAcAryoe kahela vidhi adhUro che. te vidhi sivAya vivakSita zAstramAM kahela vidhi paNa karavo joie, ane e na kare to e pratimA avaMdanIya bane. AvA AzayavALuM uparokta vacana anucita che. kAraNa ke te viziSTa kRtadhara pUrvAcAryone saMpUrNa vidhinuM jJAna hatuM ja. ane tethI temaNe kahela vidhi saMpUrNa ja che. tathA zrIkalpe pratimAditapoyogaM vinApyamAvAsyAyAmaSTAdazarAjJAM zrIvIranirvANasamaye pauSadhasyoktatvAttathA yogazAstre catuSpAmiti gAthAyAmamAvAsyAyAM rAkAyAM ca snAnAdikuvyApAraparityAgapUrvaM pauSadhasyaivAdeyatayoktatvAttaddine snAnAdividhAnapUrvaM dravyastava eva vidheyo na tu pauSadharUpabhAvastava ityetadapi nAmAnupAti TISarUTI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 AgamapratipakSanirAkaraNam tathA zrIkalpasUtramAM pratimA vigere tapanA yoga vinA paNa amAse zrI vIranirvANa samaye aDhAra rAjAono pauSadha kahyo hovAthI, tathA yogazAstramAM cAra parvomAM' (3-85) A gAthAmAM amAsa ane pUname snAna vagere kupravRttinA tyAgapUrvaka pauSadha ja AdeyarUpe kahyuM hovAthI te divase snAna vagerenA vidhAnapUrvaka dravyastava ja karavo joie, pauSadharUpa bhAvastava na karavo joie' evuM A (vacana) paNa Agamane anusaratuM nathI. paNall 'prabhu varanA nirvANadine pauSadharUpa bhAvastava na karAya, paNa snAnAdipUrvaka dravyatva ja karAya.' A vacananI sAme ahIM be bAdhaka raju karyA che. eka to kalpasUtranuM vacana ane bIjuM yogazAstranuM vacana, je spaSTa che. mAtra 'pratimAdi tapoyoga vinA' evuM kahevAmAM Azaya e che ke jo upAsakapratimAnuM vahana karatA te saMbaMdhI pauSadha rAjAone hota, to te prastutamAM bAdhaka na TharI zakata. paNa tevA yoga vinA paNa aDhAra rAjAoe pauSadha karyo. je batAve che, amAse pauSadha karavo joie. pI. __ tathA zrIAgamAnukteSvaSTacatvAriMzat saMskAreSu bahu vivAryamati II64TI ' tathA zrIAgamamAM nahIM kahelA 48 saMskAromAM ghaNuM vicAravA yogya che. Apa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 AgamopaniSad tathA gurusvIkAraH paJcamyAM samahotsavaM vidheya ityetadapi vicAraNIyam, yataH zrIsamyakatvAvAptau tattvatrayasyAdeyatayAGgIkAraH kiM nAbhUd gurorapyabhyupagamaH ? tathA guruno svIkAra pAMcame mahotsava sAthe karavo joie, e paNa vicAraNIya che. kAraNa ke zrI samyaktanI prAptimAM traNa tattva(deva-guru-dharma)no upAdeyarUpe svIkAra karavAmAM Ave che. te svIkAra ja zuM gurunA svIkArarUpa nathI thayo ? A rIte gurusvIkAra karavAmAM anya paNa Apatti Ave che, te kahe che - kiJca ratnatrayadhAriNaH sarve'pi gurutayA svIkRtA eva zrAddhaiH / ekasya tu samahasvIkAre sa eva vandyaH, svIkRtatvAt, apare tu na vandanIyAsteSAmanaGgIkaraNAt / / 55 / / vaLI ratnatrayanA dhAraka evA badhAne zrAvakoe gururUpe svIkAryA ja che. ekane ja mahotsavapUrva svIkAre, to e ja vaMdanIya thaze. kAraNake e ekano ja svIkAra karyo che. bIjAo vaMdanIya nahIM thAya, kAraNake temano svIkAra nathI karyo. papA. kiJca gurumahastamasvinyAM yadvidhIyate / / 56 / / tadA ca yad guravaH pAdaprakSAlanaM nirmApayanti tadapi na yauktikam TIu7ll vaLI je gurumahotsava rAte karAya che paDA tathA tyAre je guo pAdaprakSAlana karAve che, te paNa yuktisaMgata nathI. 1. 2 - 0myavattAptI | Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU7 AgamapratipakSanirAkaraNam tajjalamapi yat zrAddhAnAM zirasi kSepAyArpayanti, tadapyayuktam / / 58 / / tathA te pANI paNa zrAvakonA mAthe nAkhavA mATe je Ape che, te paNa anucita che. pa8 kema anucita che, tenuM kAraNa kahe che - tathAvidhaguNavikalAnAmapi brAhmaNAnAM pAdaprakSAlana-jalasya zirasi prakSepaH zrAddhAnAM mithyAtvoddIpanameva vidhatte, na kiJcid guNAya / atra bahu vitarkaNIyam / / 59 / / jeo tevA prakAranA guNothI rahita che, tevA paNa brAhmaNonA pAdaprakSAlanamAM vAparelA jaLane mAthAmAM nAkhavAthI zrAvakonA mithyAtvanuM uddIpana ja kare che, tenAthI temane koi lAbha thato nathI. ahIM ghaNo vicAra karavA yogya che. palA tathA cakradharAH sarve'pi bahirArambhaniratA antaHsuvizuddhacAritrapavitritAH, etadapyanAgamikam, subhUma-brahmadattAdInAM viSayakaSAyAdivyAkulitacetovRttInAM narakeSUpapAtAt / na hi vAritri naragupapAvA III tathA sarve ya cakravartIo bahArathI AraMbhanirata hoya che ane aMtaramAM suvizuddha cAritrathI pavitra thayelA hoya che, e (vacana) paNa zAstrAnusArI nathI. kAraNake jemanI cittavRtti viSaya-kaSAyathI vyAkuLa thai che, tevA subhUma, brahmadatta vagere cakravartIo narakamAM utpanna thayA che. jeo cAritradhAraka hoya, teo narakamAM utpanna thatA nathI. kaoll Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 AgamopaniSad je cakravartIo mokSe gayA che, temane paNa yuddha AdinA samaye tIvra dveSa AdinI pariNati saMbhave che. bharata cakravartIne cAritrapariNatinI sparzanA thavA sAthe temaNe kSapakazreNi mAMDI kevaLajJAna pAmI muniveSano svIkAra karyo che. mATe gRhasthapaNe sadA cakravartIo cAritrI hoya, e vAta yathArtha nathI. II60 tathA cakradhara-vAsudeva-prativAsudevAdInAM yadatra caturdazAhavrataM varNyate, tadapi nAgamAnurodhi, sUtre teSAmaviratatvasya pratipAdanAt / na hi sarvavrataduSkaratarabrahmavratapAlakA aviratAH procyante / aviratatvajJApakAni punaH zrIkalpasUtrAdIni yatastatra zrIyugAdidevAdhidevasya zreyAMsapramukhA eva zramaNopAsakAH proktA na tu bharatapramukhAH / evaM nemerapi na vAsudevaprabhRtayaH / prativAsudevAnAM punastadvratApAlanapizunaM rAvaNasItAharaNam / / 1 / / purva vartyAviviSayamayaMtra vadhu vadyam dira|| " tathA cakradhara-vAsudeva-prativAsudeva AdinuM je ahIM 14 divasanuM vrata varNavAya che, te paNa AgamAnusArI nathI. kAraNa ke sUtramAM teonuM aviratapaNuM kahyuM che. sarva vratomAM je adhika duSkara che, tevA brahmacarya vratanA je pAlaka che, temane avirata nathI kahevAtA. cakravartI vagere avirata hatA, enA jJApaka zrIkalpasUtra vagere zAstro che. kAraNake tyAM zrIyugAdidevAdhidevanA zreyAMsa vagere ja zrAvako kahyA che, bharatacakrI vagere nahIM. e ja rIte zrIneminAthanA paNa vAsudeva vagere (zrAvako kahyA) nathI. prativAsudevo paNa te (brahmacarya) vrata pALatA nathI. tenuM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 39 sUcaka che, rAvaNe kareluM sItAharaNa. // 61 // e rIte cakravartI vagerenA viSayamAM paNa ahIM ghaNuM kahevA jevuM che. II62 marado sAvano nAo - bharatacakravartI zrAvaka thayA, ema Avazyakaniryukti(343)vRttimAM kahyuM che. mATe sarvathA aviratapaNuM saMgata jaNAtuM nathI. II62 tathA bhIrutApratigrahAdAnAdiSaDguNaireva brAhmaNAnAM yuduktaM pUjyatvam, tadapi na yuktam, yataH zrIsamyaktvena samaM ye paJcANuvratarUpamUlaguNadhAriNo' guNavratazikSAvratarUpottaraguNadharAzca bhavanti brAhmaNAsta eva madhyamapAtratayA mAnyateyAtra sambhaveyuH, sAdharmikatvAt zrAddhAnAm, netare nikRtyA manoraJjanaparAyaNA apravartamAnAH zramaNopAsakakriyAsu / / 63 / / tathA bhIrupaNu, dakSiNAgrahaNa vagere cha guNothI ja je brAhmaNonuM pUjyapaNu kahyuM che, te paNa ucita nathI. kAraNake zrIsamyaktva sahita je pAMca aNuvratorUpI mULaguNonA dhAraka che, ane guNavrata-zikSAvratarUpa uttaraguNonA dhAraka che, te ja brAhmaNo madhyamapAtrarUpe ane mAnanIyarUpe ahIM saMbhave che. kAraNa ke teo zrAvakonA sAdharmiko che. anya jeo mAyAthI manoraMjana karavAmAM tatpara che ane zrAvakonI kriyAmAM pravRtti karatA nathI, teo (mAnanIyarUpe saMbhavatA) nathI. IsnA tathA-Agame devAditattvatrayamupavarNyate'tra tu devasthAni 1. vajra - 0Lo khui0 | 2. T - vyAvasa0 / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad gurusthAni-dharmasthAnibhiH saha tattvaSaTkam / tadapyasaGgatam, yato yo yatsamAnaH sa tatsthAnItyucyate, jinena samAnA tu nAsti kAciddevatA jinasyeva yatpUjanavandanAdikaM vidhIyate / 40 tathA AgamamAM deva vagere traNa tattvo kahevAya che. ahIM (vivakSita zAstramAM) to devasthAnI, gurusthAnI ane dharmasthAnI sAthe cha tattvo (kahyA che.) te paNa saMgata nathI. kAraNa ke je jenI samAna che, e tenA sthAne kahevAya che, jinanI samAna to koi devatA nathI, ke jinanI jema jenuM pUjana-vaMdana vagere karAya. jJApakAni ca suadevayAe karemi kAusaggaM veAvaccagarANamityAdisUtrANi, eteSu vaMdaNavattiAe ityAdyAlApakAbhaNanAt / (A viSayamAM) 'suanevayANa remi hAisaI', 'vaiyAvajvALa' vagere sUtro sUcaka che. kAraNa ke A sUtromAM 'vaMdaNavattiyAe' vagere AlAvA bolAtA nathI. jo anya devatA paNa bhagavAnanI jema pUjya hota to emAM paNa vaMdana mATe, pUjana mATe, satkAra mATe ityAdi arthanA AlAvA bolAtA hota. paNa nathI bolAtA te ja darzAve che, ke devasthAnI = jinasamAna koi che ja nahIM. tathA jinasya kiGkaratvAt sarvadevatAnAM kathaM teSAM jinasthAnitA ? na hi kiGkaraH kadAcit svAmisthAnI mati / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 AgamapratipakSanirAkaraNam tathA sarva devatAo jinanA sevaka che, mATe teo jina samAna zI rIte banI zake ? koi sevaka kadI svAmisamAna nathI banato. tathA devAH sarvepyaviratAstebhyo dezaviratAdayo'pi guNAdhikAH, kathaM tarhi sarvaguNottamatrailokyanAyakazrIjinAdhipasthAninaste bhavanti ? tena samyagdRSTidevAdInAmapi devasthAnatA ja satA 4ill tathA sarva devo avirata che. temanA karatA to dezavirata jIvo vagere paNa adhika guNavALA che, to pachI sarva guNomAM zreSTha, traNa lokanA nAtha evA jinezvaranI samAna teo zI rIte banI zake ? mATe samyagdaSTidevonuM paNa devasthAnipaNuM saMgata nathI. kajo tathA yo virato bhavatyArambhaparigrahot paJcamahAvratAdimUlaguNottaraguNadhArakazca sa eva guru: procyate, tarhi kathaM dezaviratA api brAhmaNAstatsthAnino bhavanti saparigrahArambhAH putrakalatrapremajambAlanimagnAstapto'yogolakakalpAH ? dezavirati-sarvaviratyoH zrImadAgame merusarSapapramANasyAntarasya prapitatva divaI. tathA je AraMbha ane parigrahathI virata hoya ane pAMca mahAvrato vagere mULaguNono ane uttaraguNono dhAraka hoya, te ja guru kahevAya che. to pachI dezavirata evA paNa brAhmaNo gurusthAnIya zI rIte thai zake ? teo to parigraha ane 1. 24 0revI | 2. 6 - 0graha 50 | Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 AgamopaniSad AraMbhothI sahita che. putra-patnI pratyenA premarUpI kAdavamAM khUMpelA che. tapelA lokhaMDanA goLA jevA (teo jIvaghAtaka) che. mATe teo gurusthAnIya na thai zake. kAraNake AgamamAM dezavirati ane sarvaviratinuM sarasava ane meru jeTaluM aMtara kahyuM che. kapA tathA dharmasthAnitA tu prAsukIkaraNasyA'trocyate / tanvarvAgre rite / / 6 / / tathA ahIM (vivakSita zAstramAM) prAsukIkaraNane dharmasthAnI kahyuM che, tenI carcA AgaLa karAze. IIGaGA tathA yadbrAhmaNAnAM mahotsavAdiSu dAnaM dIyate, tadvipAkodayo mahodaye syAdityetadapi yattatrocyate, tadapyasaGgatam / yataH puNyapApakSaye mokSa itivacanAnnizzeSa- puNyakSayeNaiva mokSaH syAt, na ca prakSINamudayameti / tathA mahotsavo vageremAM brAhmaNone je dAna apAya che, tenA vipAkano udaya mokSamAM thAya, evuM paNa je tyAM kahevAya che, te paNa asaMgata che. kAraNa ke puNya ane pApa baMneno kSaya thatA mokSa thAya che, evA vacanathI sarva puNyanA kSayathI ja mokSa thAya ane jeno saMpUrNa kSaya thai gayo che, tevA puNyano udaya thato nathI. tathA 'khaie bhAve pariNAmie a puNa hoi siddhattaM' itivacanena samaM kathaM na virudhyate tatpuNyavipAkavedanam ? yatastadaudayike bhAve sambhavati / / 67 / / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 43 tathA 'kSAyika ane pAriNAmika bhAvamAM siddhatva hoya che.' (navatattvaprakaraNa-49) A vacana sAthe te puNyanA vipAkanuM vedana kema viruddha na bane ? kAraNa ke te vedana to auyika bhAvamAM saMbhave che. kA - tathA thUlA suhamA jIvA ityAdigAthoktasapAMdavizo ekaprANidayA- vyAkhyA, tena samametaduktatadvyAkhyAnasya mahAn virodhaH, yato gAthAyAM sthUlAH sUkSmAzca jIvA eva proktAH / asmin punaH sthUlasUkSmabhedA hiMsA prokteti // 68 / / tathA-sthUla-sUkSma jIvo (ratnasaMcaya 237) A gAthAmAM - sapAdavizo (savA vIza) eka prANI dayA - A vyAkhyA che. tenI sAthe vivakSita graMthamAM kahela te gAthAnI vyAkhyAno moTo virodha che. kAraNa ke gAthAmAM skUla ane sUkSma jIvo ja kahyA jyAre AmAM skUla-sUkSma evA bhedavALI hiMsA kahI che. 5785 tathA etasmin zAstrAbhAse sapAda viMzaprANi- dayAmAzritya pUrvAparavirodho'pItyAdi bahu vAcyam / / 69 / / tathA A zAstrAbhAsamAM savA vIza jIvadayAne AzrIne pUrvApara virodha paNa che. ityAdi ghaNuM kahevA jevuM che. Ise tathA'smin dazavidhapauSadhAdhikAre'pi bahu vimRzyam / / 70 / / tathA emAM daza prakAranA pauSadhanA adhikAramAM paNa ghaNuM vicAravA jevuM che. Isoll 1. 0 - 0AlAvi 1 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 AgamopaniSad dazamabhedastu yaH proktaH praharadvaye pAryata ityAdisvarUpaH pauSadhasya, sa punarAgamena samaM mahAvirodhamAvahati / / 71 / / tathA pauSadhano je dazamo bheda kahyo, ke je be praharamAM pAravAmAM Ave che, vagere svarUpano che, te to Agama sAthe moTo virodha dharAve che. I71 kAraNa ke AgamamAM tevA prakArano pauSadha kyAya kahyo nathI. tathA zrIzatruJjaye ekasminnapi samaye koTimitA api siddhiM yAntIti zrImadAgamena viruddham / Agama utkarSatopyaSTottarazatasaGkhyAnAmevaikasminsamaye siddhigatiH proktA ||72 / / tathA zrIzatruMjaye eka samaye paNa karoDo siddhi pAme che, evuM vacana zrIAgamathI viruddha che. kAraNake AgamamAM utkRSTathI paNa 108 nI eka samaye siddhigati karI che. rA __ tathA zrIzatruJjayadarzanaM vinA granthibhedo na bhavatItyetadapi vicAryam, yato niraye suralokAdiSu ca ye granthibhedaM kurvanti, tairvyabhicArAt / tathA zrI zatruMjayanA darzana vinA graMthibheda nathI thato, e (vacana) paNa vicAravA jevuM che. kAraNa ke jeo narakamAM ane devalokamAM graMthibheda kare che, temanAthI anekAnta doSa Ave che. e sivAya paNa jaMbudvIpa-bharatakSetra sivAya sarva mahAvidehakSetro, airavata kSetro ane bharatakSetromAM yAvat Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka6 AgamapratipakSanirAkaraNam akarmabhUmimAM paNa jeo graMthibheda kare che, tathA jaMbUdIpabharatakSetramAM paNa jeo zatruMjayanA darzana vinA graMthibheda kare che, temanAthI paNa vyabhicAradoSa Ave che. ____ atha cet pUrvasminjanmani sa dRSTo bhavati tadaiva janmAntare'pi bodhiprAptirityetadapi na yuktam, na hyanyasmin janmani granthibhedo'nyasmin punarbodhilAbha iti / atha cet zrIzatruJjaya eva granthibhedo syAttadA zrIbhuvanabhAnukevaliprabhRtibhirnigodaniHsRtiprabhRti svasvarUpaM vyAkhyAnayadibhastadarzanaM vinA'pi granthibhedena bodhiprAptiH kathamuktetyAdi vimRtham IIcharU II - have jo ema kaho ke "pUrvanA janmamAM te (zatruMjaya) joyo hoya, to ja (devalokAdinA) anya bhavamAM paNa bodhiprApti thai zake." to e paNa ucita nathI kAraNa ke graMthibheda anya bhavamAM ane bodhilAbha anya bhavamAM evuM thatuM nathI. ane jo zatruMjaya para ja graMthabheda thato hoya to bhuvanabhAnu kevaLI vageree nigodamAMthI nIkaLavuM vagere potAnuM svarUpa jaNAvatAM (bhavabhAvanA pR. 414 - malayapura nagaramAM graMthibheda ane bodhilAbha.) zatruMjayanA darzana vinA paNa graMthibhedathI bodhiprApti kema kahI ? vagere vicAraNIya che. I73ll tathA zrIjinaprAsAdAnAmabhidhAnAni vicAryANi |74 / / tathA jinamaMdironA je nAmo ApyA che, te vicAraNIya che. 74. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 AgamopaniSad tathA prAsAdeSu vAstuzAstrAnusAreNotkarSato'pi viMzatyuttaramaNDapazatameva zrUyate'tra tu sahasrasaGkhyA'pItyetadapi vitarkaNIyam / / 75 / / tathA jinAlayomAM vAstuzAstranA anusAre utkRSTathI paNa 120 maMDapa ja saMbhaLAya che. ahIM to vivakSita zAstramAM 1000 saMkhyA paNa kahI che, te vicAraNIya che. 7po. - tathA yathA pAthodaH pravarSanimnonnatAdi na vilokate, tathA 'jo jaM varai taM tassa dijjae' tathA 'varavariA ghosijjai kimicchiaM dijjae bahuvihIaM' ityAdivacanAt prArthayate yo yadvastu tattasya dadate jinAH / evaM sati yA dAnapaJcakaprathA tatra kRtA'sti sA'pi vimarzanIyA |76 / / tathA jema varasatuM vAdaLa nIcANa ke ucANavALA sthAna vagere joto nathI. (sarvatra samAnarUpe varSe che.) tema je jene vare te tene devAya che.' tathA 'varavarikAnI ghoSaNA karAya che. ghaNA prakAranuM kimicchika apAya che.' vagere vacanathI je je vastunI prArthanA kare tene te vastu jinezvara bhagavaMto Ape che. A sthitimAM temAM (vivakSita zAstramAM) je pAMca dAnanI prasiddhi karI che, te paNa vicAraNIya che. IkA ahIM kimicchakAno artha che - 5 micchati? - koNa zuM icche che ?, jene je joie te apAya che - AvI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 AgamapratipakSanirAkaraNam ghoSaNAne siddhAntanI paribhASAthI kimicchaka kahevAya che. 'varadAna mAMgo, varadAna mAMgo' AvI ghoSaNAne zAstranI paribhASAthI varavarikA kahevAya che. tIrthakaro A rIte pAtranI apekSA vinA dAna Ape che. mATe vivakSita graMthamAM karela sApekSa vibhAga ucita nathI. 76o. tathA zrIjinAnAM vAnaprasthadharmitvamapi na saGgacchate, yatastatra mohottAraNAya svajanAdInAM prarUpyate, jinAstu nirmohA eva, anyacca cet sambhavet jinAnAM vAnaprasthadharmitA, tadA niSkramaNAvasare-kuNDaggAmaM nagaraM majjheNa niggacchai-ityAdi zrIkalpasUtrAdiSu kathaM procyata ityAdi cintyam ||77 / / tathA tIrthakaronuM vAnaprasthadharmIpaNu paNa saMgata thatuM nathI. kAraNake tyAM moha utAravA mATe svajana vagerene prarUpaNA karAya che. jino to moharahita ja che. ane bIjI vAta, jo jinonuM vAnaprasthadharmIpaNuM saMbhave, to dIkSA samaye-kuMDagrAma nagaranI madhyathI nIkaLe che - ityAdi kalpasUtramAM kema kahevAya che ? vagere vicAraNIya che. 7 hiMdu zAstromAM brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama, saMnyAsAzrama ema cAra Azramo kahyA che. je vAna = vanasamUha prati prasthAna kare te vAnaprastha kahevAya. teno je Azrama te vAnaprasthAzrama. vivakSita graMthamAM evuM kahyuM che ke tIrthakaro 1. 1 - gharSatAvaraNam I Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 AgamopaniSad dIkSAnI pahelA vAnaprastha bane che. A vacana yathArtha nathI. kAraNa ke jo evuM hota, to prabhunI dIkSAnA varNanamAM - kSatriyakuMDa nagaranI madhyamAMthI nIkaLe che - evuM na kahyuM hota. II77ii tathAnyeSAmapi yA vAnaprasthadharmitA procyate, sA svasamaya viruddhA, sAme trANanu: TI78II tathA anyonI (gaNadharAdinI ?) paNa je vAnaprasthadharmitA kahevAya che, te svasiddhAntathI viruddha che. kAraNake evuM AgamamAM kyAMya paNa kahyuM nathI. 78 tathA maNDapAnAM nAmAni vicintyAni ||79 / / tathA maMDaponA nAmo paNa vicAraNIya che. AthI tathA zrIjinasamavasRtau gacchatAM janAnAM dhvaniSTA aSTamahAsiddhayaH pAThayanti sa sammoha iti ||80|| tathA zrI jinanA samavasaraNamAM jatAM lokone dhvaniSTo (?) aSTa mahAsiddhiono pATha karAve che, (evuM je kahyuM che,) te saMmoha che. (atyaMta ajJAnathI tevI prarUpaNA karI che.) l80 tathA zrIjinasamavasaraNadvAre sthitAstriSaSTyadhikatrizatamAnA vAdinaH kSobhayanti janamanAsItyAdi samavasRtiviSayaM prabhUtamapi zrImadAgamAsambaddham / / 81|| tathA zrIjinanA samavasaraNanA daravAje UbhelA 363 vAdIo lokonA manane kSobhAyamAna kare che, vagere je Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 AgamapratipakSanirAkaraNam samavasaraNaviSayaka ghaNuM kahyuM che, te zrI AgamathI asaMbaddha che. ll81 tathA zrImaddharmavyavaccheda evAgretanajinotpattirityetadapi viruddham / ajiajiNapiA samuppanno ityantapadayA gAthayA zrIajitajinajanakotpattiM yAvadavyavacchedena siddhigaterapi manAt | tathA zrI dharmano vyavaccheda thAya pachI ja AgaLanA jinanI utpatti thAya che - evuM vacana paNa (zAstrathI) viruddha che. kAraNa ke - ajitajinanA pitA utpanna thayA - A aMtimapadavALI gAthA vaDe zrIajitajinanA pitAnI utpatti sudhI vyavaccheda vinA siddhigati paNa kahI che. _tathA zrIvIratIrthavRttAvapi zrIkezIgautamayoH saGgamaM yAvat zrIpArzvatIrthasya vidyamAnatvAt / / tathA zrIvIranuM zAsana cAluM hatuM, tyAre paNa zrIkezI ane gautamanA meLApa sudhI zrI pArzvanAthanuM zAsana vidyamAna hatuM. ___ tathA etadvacanametasya zAstrAbhAsasya pUrvAparavirodhasUcakaM prAgjinasantAnIyena candraguNena zrIjainadharmasyaikacchatre sAmrAjye vihite satyagretanajinotpatterbhaNanAt / / 82 / / tathA A vacana A asatuM zAstranA pUrvApara virodhanuM sUcaka che. kAraNa ke pUrvanA jinanI paraMparAmAM thayelA caMdraguNe zrIjainadharmanuM eka chatra sAmrAjya kareluM hatuM tyAre AgaLanA jinanI utpatti kahI che. darA - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60. AgamopaniSad tathA 'thUlagapANAivAyaM samaNovAsao paccakkhAI' ityetasyasthUlakAM prANAntakaraNalakSaNAM carasthirajantUnAM hiMsA pratyAkhyAti-ityetadvyAkhyAnamapi thUlagapANAivAyaviraIo ityetasya sthUrako bAripi jJeyatvAd bAdaro gatyAdivyaktaliGgadvitricatuSpaJcendriyasambandhinAM prANAnAmindriyAdInAmasthyAdyarthamatipAto vinAzastasyAH sakAzAd yadaticaritam, tasmAtpratikramAmItirUpayA vyAkhyayA viruddhatA / tathA 'zrAvaka sthUla prANAtipAtanA paccadmANa kare che.' enI (vivakSita graMthamAM A) vyAkhyA (karI che) - traNasthAvara jIvonI sthaLa = prANono aMta karavA svarUpa hiMsAnA paccakhANa kare che. A vyAkhyA paNa sthUla prANAtipAtathI virata' A sUtranI vyAkhyAthI viruddha che. skUla = bAhya (indriyothI) paNa jANI zakAya tevo hovAthI bAdara (tevA) gati vagerethI pragaTa oLakhacina dharAvatA beindriya, teIndriya, caurikriya ane paMcendriya jIvo saMbaMdhI prANono = ikiyAdino hADakA vagere mATe atipAta = vinAza, tenAthI je aticAra sevyo, tenAthI pAcho pharuM chuM. A vyAkhyAthI vivakSita graMthanI vyAkhyA viruddha che. zrAvakane sthUla prANAtipAtanA tyAga dvArA trasa jIvonI hiMsAnA paccakmANa thAya che. jyAre vivakSita graMthamAM skUla prANAtipAta viramaNathI trasa-sthAvara baMne prakAranA jIvonI hiMsAnA paccakmANa thAya che, evuM jaNAvyuM che. paNa e rIte Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam jotA to zrAvaka ane sAdhuno bheda ja nahIM rahe, badhA sAdhu thai jaze. paNa tevuM to nathI, kAraNake gRhavAsamAM sthAvaranI dayA zakya nathI. vivakSita vyAkhyAnI sAme anya paNa bAdhaka che, e kahe che - tathA cet sthirajantUnAmapi pAramArthikA prANAntakarI hiMsA pratyAkhyAtA bhavati, tadA tasyA api pRthagaticArAH kathitA vilokyante / na caivam, sUtre vadha-bandhAdInAM trasasambandhinAmevAticArANAM bhaNanAt / / 83 / / tathA jo sthira jIvonA paNa prANono aMta karanArI hiMsAno vAstavamAM tyAga karyo hoya, to pachI tenA paNa alaga aticAro kahevAyelA dekhAvA joie. paNa evuM nathI. (sthAvara jIvonI hiMsAnA aticAro to sUtramAM dekhAtA nathI.) kAraNa ke sUtramAM to (vahabaMdhachavicchee... ityAdi) vadha, baMdhana vagere trasasaMbaMdhI aticAro ja kahyA che. I87ll tathA caturvidhAhArapratyAkhyAne'pi pUjAprastAve ghanasArAdanaM sUtraviruddhAcaraNatayA pratibhAsate / sUtre tasya dvividhAhArapratyAkhyAne vizuddhyamAnasya bhaNanAt / / 4 / / - tathA cauvihAranA paccakhkhANamAM paNa pUjAnA avasare kapUra khAvuM e sUtraviruddha AcaraNa hoya, evuM lAge che. kAraNa ke duvihAranA paccakhkhANamAM kapUra khAvuM sUjhe che, evuM sUtramAM kahyuM che. ll84o tathA 'maNamAI vi namaMtA vayanti saTThANaM' iti, tathA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 AgamopaniSad 'iMtaM mahiDdiaM paNivayaMti Thiamavi vayaMti paNamaMtA' ityAdi zrImadAvazyaka niryuktyAdyukteH samavasaraNe sAkSAt zrIjinadRSTAvapi yathAyogaM vandanavinayasya prarUpaNA yat prAsAdAdau zrIjinadRSTau munInAmavandanam, tadapi sUtraviruddhAcaraNatayA pratibhAsate / kiJca cejjinadRSTau na vidhIyata eva sAdhuvandanam, tadA kathaM zrIsamyaktvAdyuccAre zrImadarhadRSTAvapi guruvandanarUpANi kSamAtramaLAni lIyante ? kRti 11911 tathA - 'manama Adi (?) paNa namana karatAM svasthAne jAya che' - ema, tathA - 'AvatA mahardhikane praNAma kare che, ane e mahardika sthita hoya, tyAre paNa tene praNAma karatA jAya che' (Avazyakaniryukti 562). ityAdi Avazyakaniryukti vagerenA vacanathI samavasaraNamAM sAkSAt jinanI dRSTimAM paNa aucityane anusAre vaMdana-vinayanI prarUpaNA (karI che, tethI) je jinAlaya AdimAM zrIjinanI dRSTimAM munione vaMdana na karavuM, te paNa sUtraviruddha AcaraNarUpe lAge che. vaLI jo jinanI dRSTimAM sAdhuvaMdana na ja karAya, to pachI zrI samyaktva vagerenA uccAramAM zrI arihaMtanI dRSTimAM paNa guruvaMdanarUpa khamAsamaNA kema devAya che ? ||8pA tathA sUtre vandanAvasare kSamAzramaNadvayasyaivokteH paJcamyAM yattattrayena yatInAM vandanaM tadapi sUtraviruddham ||86 / / tathA sUtramAM vaMdananA avasare be khamAsamaNA ja kahyA che. mATe pAMcame je traNa khamAsamaNAthI munione vaMdana karAya che, te paNa sUtraviruddha che. 8GA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam tathA gRhItapauSadhA api zrAddhA yanmukhAgre karayojanenaiva jalapAnaM vidadhati, tadapi sUtraviruddham, tathA pAne patadbhiH pAnIyabindubhirvirAdhanAbhavanAdIryApathikyazuddhaH ||87 / / tathA pauSadhadhArI zrAvako paNa je mukha AgaLa be hAtha bhegA karavA dvArA pANI pIve che, te paNa sUtraviruddha che kAraNake te rIte pANI pIvAthI paDatA pANInA TIpAothI virAdhanA thAya che. tethI iriyAvahI sUjhatI nathI. dA. tathA tae NaM sA dovaI rAyavarakannA karayala jAva kaTu evaM vayAsI - namutthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM-ityAdinA zrIjJAtAdharmakathAGge draupadyAH zakrastavakathanena jinavandanavidherbhaNanAt, tathA puSpAdibhistamabhyarcya stavanairuttamaiH stuyAdityetadvyAkhyAnasya bhagavantamabhyarcya pUjayitvA IryApathikIpratikramaNapUrvakaM zakrastavAdibhirdaNDakaizcaityavandanAM kRtvA stavanairuttamairuttamakaviviracitaiH stuyAdityevaM vRttau vidhAnAnamaskArazakrastavAdibhirgRhibhirapi devavandanaM vidheyamevaMvidhAmatikramya zrImadAgamAjJAM yadetaduktanamaskAracatuSkeNaiva devavandanaM vidhIyate tadapi sUtraviruddham / / 88|| tathA eteSu namaskAreSu kaTAkSayasi mAM nAthetyatra kaTAkSayasIti yaduktam tajjinastutau na saGgacchate, yat etatpadaM hi devIstutau yujyate / / 89 / / tathA - pachI te zreSTha rAjakumArI draupadI karatala yAvat karIne ema bolI - namaskAra thAo arihaMta bhagavaMtone - vagerethI zrI jJAtAdharmakathA aMgamAM draupadInI zakastava kahevA dvArA jivaMdanavidhi kahI che tethI, tathA - puSpa vagerethI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 AgamopaniSad temane (jinane) pUjIne uttama stavanothI stuti karavI. (yogazAstra 3-123) - AnI vyAkhyA vRttimAM A rIte karI che - bhagavAnanuM arcana = pUjana karIne, iriyAvahI pratikramaNapUrvaka zakrastava vagere daMDakothI caityavaMdana karIne, uttama = uttama kavioe racelA stavanothI stuti karavI. A rIte vRttimAM vidhAna karyuM hovAthI namaskAra, zakrastava vagere dvArA gRhasthoe paNa devavaMdana karavuM joie evA prakAranI AgamanI AjJAne oLaMgIne je vivakSita graMthamAM kahela cAra namaskArathI ja devavaMdana karAya che, e paNa sUtraviruddha che. 88 tathA A namaskAromAM - he nAtha ! tuM mane kaTAkSathI jue che - evuM je kahyuM che, te jinastutimAM saMgata thatuM nathI. kAraNa ke A pada devInI stutimAM ucita che. I89o. tathA eteSu yadAvAnaM dhyAnamityuktam, tatrAvAnapadaM na saGgacchate / na hyanyadevavat kenApyAhUtAH samAyAnti jinendrA rUti 20II. - tathA e (namaskAro)mAM je - AhvAna dhyAna - evuM kahyuM che, tyAM AhvAhana pada ucita nathI, kAraNake anya devonI jema jinezvaro koInA AhvAhanathI AvatA nathI. lol tathA - na mantraM no yantraM tadapi ca na jAne stavamaho ityatra tamapItyevaM niSpadyate, vizeSyasya stavanazabdasya puMstvAt T11TI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 AgamapratipakSanirAkaraNam tathA - na maMtra, na yaMtra, te stavanane 5 / to nathI, - ahIM 'tamapi' A rIte niSpatti thAya, kAraNake vizeSyarUpa stava (za6) puruSa (puliMga) cha. // 1 // tathA pratikramaNaM hi sarvajIvAnAM dUnAnAM kSamaNAya vidhiiyte| evaM satyapi yattadAdau-apasarpantu te bhUtA-ityAdizlokena yadbhUtatrAsanaM vidhIyate, tathA-nihanmi sarvaM yadamedhyavad bhaveda, hatAzca sarve suradAnavA mayA-ityAdizlokena yadasuradAnavAdInAM hananaM vidhIyate, te ubhe'pi sUtraviruddhAcaraNatayA prtibhaaste| na hi pratikramaNaprArambhe kasyApi trAsanaM hananaM vA vidhIyate iti hetoH / / 92-93 / / tathA pratikramaNa je jIvone dUbhavyA hoya, te sarvane khamAvavA mATe karAya che. ema hovA chatAM paNa je tenI zarUAtamAM - te bhUto dUra jAo - ityAdi zlokathI bhUtone DarAvavAmAM Ave che. tathA je apavitra hoya te sarvane haNuM chuM, sarva deva-dAnavo mArA vaDe haNAyA che - ityAdi zlokathI je asura-dAnava vagereno ghAta karAya che. te baMne sUtrathI viruddha-AcaraNarUpa lAge che. kAraNake pratikramaNanA prAraMbhe koine paNa DarAvavuM ke haNavuM evuM sUtramAM jaNAvAtuM nathI. 92-93 tathA zrIjinapUjAyA Adau devInAmAni gRhItvA yatkusumAJjalimocanaM jinapAdayorvidhIyate, tathA pUjAvasare ca yanmaNDalapuSpapiNDAdikalpanaM kriyate ta ubhe'pi sUtraviruddhA(ddha), draupadyAdikRtadravyastavavidhau tadvidherabhaNanAt / / 94-95 / / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 AgamopaniSad - tathA zrIjinapUjAnI AdimAM devIonA nAmo laine je jinanA caraNomAM kusumAMjali mukavAmAM Ave che, tathA je pUjAnA avasare mAMDalAmAM puSpa, piMDa vagere rAkhavAmAM Ave che, te baMne sUtraviruddha che. kAraNa ke draupadI vageree karelA dravyastavanI vidhimAM te vidhi kahI nathI. al94, 9pA tathA dvAdazAdhyAyI paJcAdhyAyyAdAvetadvidherabhaNanAdetasya pUrvASavirodhoDapi ISaa. tathA bAra adhyAyI, pAMca adhyAyI vageremAM A vidhi na kahyo hovAthI A (graMtha)no pUrvApara virodha paNa che. AlphA tathA-jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukkAreNa na pAremItyAdhuccAryApi kAyotsargapAraNanamoarihaMtANamitibhaNanayormadhye yadanyAkSaroccaraNaM tadapi sUtraviruddham / evaM karaNe kAyotsargabhaGgasambhavAt / / 97 / / tathA jyAM sudhI arihaMta bhagavaMtone namaskAra karavApUrvaka na pAruM - ityAdi bolIne paNa kAussagna pAravo ane arihaMtone namaskAra thAo A vacananI vacce je anya akSarono uccAra karAya che, te paNa sUtra viruddha che. kAraNa ke Ama karavAthI kAussagano bhaMga thAya che. llhA. tathA jinamunivandanAnantaraM yatpratikramaNasyAdau kimapi paThyate, tatprAnte'pi ca yaducyate kiJcitte ubhe'pi suutroktaatirivarAtriviruddha II68-26II. tathA jina ane munine vaMdana karyA bAda je pratikramaNanA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 AgamapratipakSanirAkaraNam prAraMbhe kAMika bolAya che ane tenA aMtamAM paNa je kAMi bolAya che, te baMne ya sUtra kathita karatAM vadhAre karAtuM hovAthI sUtraviruddha che. // 48,cell jema vidhimAM kAMi nyUna karavuM te doSa che, ema adhika karavuM e paNa doSa che. pratikramaNamAM vacce DAbA-jamaNA paga AdinI sUcanA karavAthI paNa iriyAvahIno bhaMga thAya che, evuM paNa sAMbhaLyuM che. mATe anya AlApo to na ja thavA joie. pratikramaNanA aMte vividha stuti-chaMda Adi bolAvavAbolavAnI je prathA che, te paNa gItArthoe vicAravA yogya che. tathA yatpaJcadazIdine snAnavidhAnaM zrAddhAnAM tadapi sUtraviruddham / / 100 / / tathA je pUname zrAvakone snAnanuM vidhAna karAya che, te paNa sUtraviruddha che. 100 tathA yanmukhAMzukagrahaNasAdhunimittazAlAvidhApanAdayo ye'STapravacanamUlastambhA etasminnucyante teSvapi bahuvicAryam, tathAhi-anuyogadvAra-nizIthabhASyAdiSu mukhavastrikA-rajoharaNe pratikramaNAdikarmaNi zrAddhAnAmapi grAhyatayA nirdiSTaM paraM zrAvakasyaupagrahikatvAtte liGgaM na bhavata iti bahuzrutAH prAhuH / avazyaM grAhyasyopadherliGgatvopadezAt / ohovahIti oghaH saGkSapaH stoko liGgakArako'vazyaMgrAhyaH | uvaggahovahI aupagrahikaH kAraNamapekSya saMyamopakaraNamiti gRhyata iti Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 AgamopaniSad nizIthacUrNidvitIyoddezakavacanAt / rajoharaNa-mukhAMzuke tu naughopadhiH, zrAvakANAM kaarnnmpekssyetvrkaalgrhnnenaupgrhivavI | tathA muhapattinuM grahaNa, sAdhu mATe nivAsa banAvaDAvavo vagere je ATha pravacananA mULa staMbho A (vivakSita graMtha)mAM kahevAya che, temAM paNa ghaNo vicAra karavA yogya che. te A rIte - anuyogakAra, nizItha bhASya vageremAM muhapatti, rajoharaNa pratikramaNa vagere kRtyamAM zrAvakoe levA joie, ema kahyuM che, paNa te zrAvakanA aupagrahika (upakaraNa) hovAthI 'liMga' banatA nathI, ema bahuzrutoe kahyuM che. kAraNa ke evo upadeza che, ke je upadhinuM avazya grahaNa karavAnuM hoya, te upadhi liMga kahevAya. ogha upadhi (odhika upakaraNa) eTale ogha = saMkSepa = alpa liMgakAraka (liMgarUpa bane tevo) avazya grahaNa karavA yogya (upadhi). upagrahopadhi = aupagrahika (upakaraNa) - je kAraNanI apekSAe saMyamanuM upakaraNa bane che, mATe tenuM grahaNa karAya che. A rIte nizIthasUtranI cUrNimAM bIjA uddezAmAM kahyuM che. rajoharaNa ane muhapatti e (zrAvakonI apekSAe) ogha upadhi nathI. kAraNa ke zrAvako kAranI apekSAe tenuM amuka samaya mATe grahaNa kare che. mATe te opagrahika (upadhi) che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 59 iti yanmukhAMzukasya nityaM pArzve'vasthApanam, tadapi sUtraviruddham, tajjJApakAzca zrIjItakalpAdayo granthAH / teSu ca jItakalpe 'puttIhAravaNe ityAdinA mukhAMzukanAze kRtapauSadhavratasyaiva prAyazcittaM bhaNitam / mATe je haMmezA muhapattine pAse rakhAya che, te paNa sUtraviruddha che ane tenA jJApaka zrIjItakalpa vagere graMtho che. ane temAM jItakalpamAM 'puttIhAravaNa' ityAdithI muhapatti khovAtA tene ja prAyazcitta kahyuM che, ke jeNe pauSadha karyo che. atha cenmukhAMzuka (kaM) nityaM pArzve sthApyameveti niyatamanuSTheyaM syAdupAsakAnAm, tadA pauSadhavrataprAyazcittAdhikAravidhau mukhAMzukapAtanaprAyazcittaM kathitamabhaviSyat, na punaruktam, tasmAdavagamyate yat sthApyata eva vadanapaTIti niyatirna saGgatA / jo muhapatti haMmezA pAse rAkhavI ja joie evuM upAsakae avazya karavA yogya hoya, to pauSadhavratanA prAyazcittaadhikAravidhimAM muhapattine pADavAnuM prAyazcitta kahyuM hota. paNa kahyuM to nathI, tenAthI jaNAya che ke muhapatti rakhAya ja che, bhevo avazyabhAva uthita nathI. AdizabdAt zrIuttarAdhyayana-piNDavizuddhyAdayo'pi granthA etatsUcakAH / tathAhi SaTtriMzattame zrIuttarAdhyayane cattAri a gihiliGge annaliGge dase va ya / saliGgeNa ya aTTha sayaM samaeNegeNa sijjhaI ||1|| Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 AgamopaniSad anayA gAthayotkarSataH svaliGgena sAdhuliGgena sidhyantyaSTottarazatapramitA ityuktam / Adi zabdathI zrIuttarAdhyayana-piMDavizuddhi vagere graMtho paNa A arthanA sUcaka che. te A pramANe - zrI uttarAdhyayananA 39 mA adhyayanamAM - cAra gRhiliMgamAM daza anyaliMgamAM ane ekaso ATha svaliMgamAM eka samayamAM siddha thAya che. (1407), A gAthAthI utkRSTathI svaliMga = sAdhuliMgathI ekaso ATha siddha thAya che, ema kahyuM che. yadi ca nityaM dadhati zrAddhA mukhapotikAmattamAGage, tadA te'pi svaliGgasiddhamadhye gaNyante, na punaruktAH, teSAM gRhiliGgasiddhAnAM madhye gaNanAt | - jo zrAvako haMmezA mukha pAse muhapatti dhAraNa karatAM hota, to teo paNa svaliMgasiddhamAM gaNAta, paNa temane kahyA nathI. kAraNa ke temane gRhiligaMsiddhomAM gaNyA che. __piNDavizuddhau tu-sAhammiassa pavayaNaliGgehiM kae kayaM havai kamma-ityetasyAM gAthAyAM pravacanaliGgAbhyAM ye sAdharmikA: syustadarthaM kRtamazanAdyAdhAkarmikamityuktam / piMDaviddhimAM to pravacana-liMgathI sAdharmika mATe karela karma thAya che (12) - A gAthAmAM jeo pravacana ane liMgathI sAdharmiko hoya, temanA mATe kareluM (rAMdheluM) azana vagere AdhAkarmI che, ema kahyuM che. tatra zrAddhAH pravacanenaiva sAdharmikA na liGgeneti tadarthakRtaM kalpate yatInAm / atha cedupAsakaiH sthApyate vadanapaTIliGga Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam tayottamAGage, tadA dezataste liGgenApi sAdharmikA bhaveyustatazca tadarthakRtamakalpyaM syAttathA ca sati sAdhubhiH zrAddhagRhe vihRtirna vidhIyata ityalaM prasaGgena / temAM zrAvako pravacanathI ja sAdharmika che, liMgathI nahIM. mATe temanA mATe kareluM yatione kalyuM che. have jo zrAvako liMgarUpe muhapattine mukha pAse rAkhatA hoya, to AMzikapaNe teo liMgathI paNa sAdharmika thAya, mATe temanA mATe rAMdhela akaltha thAya, ane tema thatA sAdhuoe zrAvakonA ghare vahoravA na javAya, mATe prAsaMgika vAtathI saryuM. tathA-pAvAragaM pamuttUNaM cittUNaM muhaNaMtagaM vatthakAyavisuddhIe sIho giNhai posaha ityanayA gAthayA cittUNamitipadena mukhAMzukaM . gRhItvetyuktam, cenmukhAMzukaM pArve sthApyata eveti niyatiH syAdupAsakAnAm, tadA cittUNamiti nocyate / piSTapeSaNanyAyenAsaGgatatvAt / tathA prAvaraka (oDhavAnuM vastra) choDIne muhapatti laine vastra ane zarIranI vizuddhipUrvaka siMha pauSadha le che - A gAthA dvArA laine' A padathI muhapattinuM grahaNa karIne ema kahyuM che. jo muhapatti haMmezA pAse ja rAkhavAnI hoya evo zrAvakone niyama hota, to laine' evuM na kahevAta. kAraNa ke (evuM kahevuM, e) piSTapeSaNanyAyathI asaMgata che. anyacca liGga vinA samyaktvaM dezaviratirvA na bhavediti cetkathayiSyate, tadA kathaM vadanavasanarUpaM liGga vinA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad suranairayikANAM samyagdarzanasattA ? tirazcAM punastadvinA dezaviraterapi ? ane bIjI vAta, jo liMga vinA samyakta ke dezavirati na hoya, evuM jo kaho, to pachI muhapattirUpa liMga vinA devo ane nArakone samyagdarzana zI rIte hoya? ane tiryaMcone tenA (liMga): vinA dezavirati paNa zI rIte hoya? atha ceduttarIkariSyate manuSyANAmevAyaM niyamastadA kiM na zrAddhairiva zrAddhIbhistannityaM sannidhAne sthApyate ? liGgatvena samyagdarzanasya dezaviratezca bhavadbhiH svIkaraNA-nmukhAMzukasya, na hi liGgaM liGginaM vihAya kadAcidavatiSThate, dhUma iva dhUmaketuM vinA / have jo evo javAba Apazo, ke manuSyone ja A niyama hoya che, to pachI zrAvakonI jema zrAvikAo paNa tene haMmezA potAnI pAse kema rAkhatA nathI? kAraNake tame to muhapattine samyagdarzana ane dezaviratinA liMgarUpe svIkAryuM che. liMga kadI liMgIne choDIne na rahe. jema ke dhUma e agnine choDIne nathI raheto. __ atha cetprativacanIkariSyate'pAvitryAt strINAM liGgasya pArzvasthApane nAdhikAraH | tarhi bhavanmate sAdhvIbhirapi rajoharaNavadanavastrAdiliGga samIpe na sthApyameva, pUrvoktAdeva detoH | have jo evuM kaho ke strIo apavitra hovAthI (muhapattirUpa) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam liMgane pAse rAkhavAmAM temano adhikAra nathI. to pachI tamArA mate sAdhvIoe paNa rajoharaNa-muhapatti vagere liMga pAse na ja rAkhavuM joie, kAraNake teo paNa apavitra che. __ anyacca zrAddhAH svAvazyakavidhAveva sAnanavAsaso bhaveyurityanena bahUvo(bahu)vacanena samaM virodhAt pUrvAparavirodho'pi / ane bIjI vAta, zrAvako potAnI AvazyakanI vidhimAM ja muhapatti sahita hoya, evA ghaNA (?) vacana sAthe virodha hovAthI pUrvApara virodha paNa che. _ atra mukhapotikAmAzritya bahu vAcyaM mukhAMzukasya pArzvasthApanAdhikAre zrIkumArapAlakSmApAlasya tatpratilekhakadhArmikAyuktatAdi / muhapattine pAse rAkhavAnA adhikAramAM muhapattinuM paDilehaNa karanAra dhArmikane zrIkumArapALa rAjAe Ayukta karyo hato, vagere ahIM muhapattine AzrIne ghaNuM kahevA jevuM che. pATaNanA eka upAzrayamAM zrAvakonA upayoga mATe muhapatti, kaTAsaNA vagere rAkhelA hatA. eka garIba zrAvaka tenuM niyamita paDilehaNa karato hato. kumArapALe A jANIne tenI suMdara anumodanA karI hatI. jo zrAvakoe muhapattine haMmezA pAra ja rAkhavAnI vAta to A prasaMganI saMgati na thAta. 1. varu - ghAva sAmanavA | Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 AgamopaniSad tathA-gihIjiNaliGgaM dUaNNa dhArayaMti-zrImanmahAnizIthAkSarANi pramANIkurvadbhiH zrAddharAjaiH kathaM sannidhAne sthApyata eva vadanapotikA iti / / 101 / / tathA - DI-niviMgane dUtathI (?) dhaa29|| 43 cha - evA zrImahAnizIthanA akSarone jeo pramANa kare che, tevA zreSTha zrAvako muhapattine zI rIte pAse ja rAkhe? I101aa. tathA sAdhunimittameva zAlAvidhApanam, tatra ca sAdhUnAmavasthAnamityAdyapi na saGgacchate / yataH zramaNazreSThairnirdoSAyAmeva zAlAyAM stheyam / tathA sAdhunA nimitte ja makAna banAvaDAvavuM, temAM sAdhuonuM rahevuM, vagere paNa saMgata thatuM nathI. kAraNake zramaNazreSThoe nirdoSa makAnamAM ja rahevuM joie. tatra punastasyAH sAmAnyenAmI doSAstyAjyAstathAhi - kAlAikkaMtu (1) vaTThANA (2) abhikaMta (3) aNabhikaMtA ya (4) / vajjA ya (5) mahAvajjA ya (6) sAvajja (7) maha (8) ppakiriyA ya (9) / / - temAM paNa tenA (vasatinA) sAmAnyathI A doSono tyAga 32vo me - te // pramANe - (1) srculasiral (2) upasthAna (3) sAmAnta(4) anamintA (5) vA () maDAvayA (7) sAdhA (8) mahAsAvadha (C) alpaDiyA. (paMyavastu 712) 1. ga - pUaeNa | 2. ga - dhArayati / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam vyAkhyA-Rtubaddhe mAsAdhikaM varSAsu caturmAsAdhikaM tiSThatAM kAlAtikrAntA (1) Rtubaddha mAsAvasthAnAnantaraM dvimAsI varSAsu caturmAsAvavasthAnAnantaraM cASTau mAsAn parihRtya yadi tatrAgacchanti tadopasthApanA (2) uktaM ca - ca(u)uvAsA samaIA kAlAIA u sA bhave sijjA | sacceva uvvaTThANA huguNA guNe ravindranA II (2) vyAkhyA-(1) zeSakALamAM eka mahinAthI vadhAre ane comAsAmAM cAra mahinAthI vadhAre rahe temane mATe te vasati kAlAtikrAntA bane (2) zeSakALamAM eka mahino rahyA pachI be mahinA choDIne ane comAsAmAM cAra mahinA rahyA pachI ATha mahinA (ne) choDIne jo tyAM Ave to te vasati upakrAntA bane. kahyuM paNa che - je vasatimAM roSakALe ane comAsAmAM potAnA yogya kALane oLaMgIne rahevAya, te vasati kAlAtItA kahevAya. (jeTalo samaya rahyA hoya - zeSakALe 1 mahino, varSAkALe 4 mahinA tenA karatAM bamaNo bamaNo kALa choDyA vinA (tyAM rahevA Ave) te upasthAnA (vasati) kahevAya. (paMcavastaka 713) ___ yAvadarthikArthaM kRtA sA yadyanyaizcarakAdibhirgRhibhirvA niSevitA syAttadanantaraM munayaH pravizanti tdaabhikraantocyte| (3) (3) je paNa vasatinA icchuka hoya te badhA mATe karelI hoya, te jo jAsUso vagerethI ke gRhastho vagerethI sevAyelI hoya, temAM munio praveze, to (e) abhikrAntA kahevAya. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dada AgamopaniSad saivAnyairapari bhuktA satI munibhiH sevyamAnAnabhikrAntA / (4) (4) te ja (vasati) anyoe na vAparI hoya, (ane) muniothI sevAtI hoya, (te) anabhikrAntA (kahevAya.) ___ svArthaM kRtAM sAdhubhyo dattvAnyAM svArthaM kurvato vA / (6) (5) (je vasatine gRhastha) potAnA mATe banAvI che, (paNa te) sAdhune ApIne potanA mATe bIjI banAve, (to pelI vasati) varSA (kahevAya.) zramaNapASaNDibrAhmaNAdyarthaM kRtA mahAvA / (6) () zramaNa, pAkhaMDI, brAhmaNa vagere mATe karelI mahAvaryA (kahevAya.) zramaNapaJcakArthaM kRtA sAvadyA / (7) (7) pAMca prakAranA zramaNa mATe karelI sAvadyA (kahevAya.) pravacanasAroddhAra Adi graMthomAM pAMca prakAranA zramaNa kahyA che - nipatha saMva tAva neya mAnava paMDyA samaMIT (pravacanasAroddhAra - 38). (1) nigraMtha = jaina munio (2) zAkya = bauddha bhikSuo (3) tApasa = jaTAdhArI vanavAsI pAkhaMDIo (4) garuka = bhagavA vastra -tridaMDadhArI parivrAjaka (pa) AjIvaka = gozALAne matane anusaranAra.. rninasAdhvarga pratA mahAsavidyA I (8) (8) jaina sAdhu mATe karelI (vasati) mahAsAvadyA che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 AgamapratipakSanirAkaraNam ___ alpakriyA tu-jA khalu jahuttadosehiM vajjiA kAriA sayaTThAe / parikammavippamukkA sA vasahI appakiriA u / / 1 / / ityetadgAthoktarUpA eva / / je uparokta doSothI rahita hoya, (ane gRhasthe) potAnA mATe banAvelI hoya, (uttaraguNo saMbaMdhI) parikarmathI rahita Doya, te sati sampaDiyA cha.(paMyavastu-717).mAthAbhAM kahelA svarUpavALI ja alpakriyA nAmanI vasati hoya che. navavidhavasatimadhye yA jinamuninimittameva kAritA, sA samaye mahAsAvadyeti procyate / tarhi sarvasAvadyavarjakaiH sAdhupuGgavaiH sA kathamiva paribhujyate nirdoSeyamiti jJAtvA ? yadi punarna paribhujyate yatizreSThaistarhi kathaM kArApyate zrAddhaziromaNIbhiH kevalasAdhunimittameva ? (A) nava prakAranI vasatimAM je jaina sAdhu mATe ja karAvAi che, te siddhAntamAM mahAsAvadyA kahevAya che. to pachI sarvasAvadanA varjaka zreSTha sAdhuo A nirdoSa che, ema samajIne tene kema vApare che ? jo zreSTha munio tene nathI vAparatA, to uttama zrAvako mAtra sAdhu mATe ja tene kema karAve che ? yadi ca tannimittameva kArApaNAdhikAraH sadupAsakAnAM zAlAyAstarhi kathaM sA gRhItA pravacanamUlastambhatayA / evamanye'pi pravacanamUlastambhatayA kaliteSu vAkyeSu bhuvicaarym| tatkiyadatra likhyate / / 102 / / . Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 AgamopaniSad ane jo sAdhu mATe ja makAna karAvavAno suzrAvakano adhikAra hoya, to pachI te makAnane pravacanamULastaMbharUpe kema samajI zakAya ? (na samajI zakAya, kAraNa ke evuM makAna to cAritranuM mAlinya karanAra hovAthI pravacanapoSaka nathI.) ema anya paNa pravacananA mULastaMbhapaNAthI yukta evA vAkyomAM ghaNuM vicAraNIya che. te ahIM keTaluM lakhAya? 10rA cedevametaduktakAryANAM sUtreNa saha virodhastarhi teSAM kAryANAM pravacanamUlastambheti sajJApi vimarzanIyA ||103 / / jo A rIte emAM kahelA kAryono sUtra sAthe virodha hoya, to temanA kAryonI pravacanamUlastaMbha' evI saMjJA paNa vicAraNIya che. 103 tathA mantrAkSaraiH zarIrAbhimantraNAdeH kAryasya sabIjayoga iti yA saJjJA dattA, sApi sUtreNa samaM virodhinI, yata etasmin zAstrAbhAse sabIjayogaM vinA sAdhuH zrAddho'pi ca mithyAdarzanIti procyate / taccettathaiva syAttadA kasmin samaye prakaraNe vA prarUpitamabhaviSyat / tathA maMtrAkSarothI zarIranI abhimaMtraNA vagere kAryane 'sabIjayoga' evI je saMjJA ApI che, te paNa sUtranI sAthe virodha dharAve che. kAraNa ke sabIjayoga vinA sAdhu ane zrAvaka paNa mithyAdarzanI che, ema A vivakSita) zAstrAbhAsamAM kahevAya che. te jo tevuM ja hoya, to kayAM AgamamAM ke prakaraNamAM e kahyuM haze ? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam atha cetkathayiSyate etadvicAra: pUrveSu vidyate, tAni tu vyavacchinnAnIti / tadapi vAGmAtrameva, yato vyavacchinneSu pUrveSu niSpanne zrIdazavaikAlika-zrImadAvazyakaniyuktI / - have jo ema kaho ke A vicAra (14) pUrvomAM che. ane temano to viccheda thai gayo che. to te paNa vacanamAtra ja che. (sAcuM nathI.) kAraNa ke pUrvono viccheda thayo hovA chatAM paNa dazavaikAlika-Avazyakaniryukti temAMthI banelA che. tatra zrIdazavaikAlike vayacchakkaMkAyachakka-mityAdigAthAbhi-dasa aTTha ya ThANAiM-iti gAthayA proktAnyaSTAdazasthAni saprapaJcAni, yadArAdhanapara: sAdhuH sAdhurbhavati, yaddhRSTaH punardhaSTa iti nigadyate | temAM zrI dazavaikAlikamAM cha vrata cha kAya ityAdi gAthAthI - daza ane ATha sthAna - e gAthAthI kahelA vistRta 18 sthAno che, jenI ArAdhanA karato sAdhu (vAstavika) sAdhu thAya che, ane jenAthI bhraSTa thayelA bhraSTa kahevAya che. dazavaikAlika sUtramAM (6ThTha adhyayananI 7mI gAthA) kahyuM che ke je muni 18 sthAnomAM aparAdha kare che, te sAdhupaNAthI bhraSTa thAya che. te sthAno A pramANe che - (6ThThAM adhyayananI 8mI gAthA) - prANAtipAtanivRtti Adi cha vrato, pRthvIkAya vagere cha kAyanA jIvo, jeNe piMDaniryukti vagereno abhyAsa nathI karyo temanA lAvelA AhArAdi na kalpa, ityAdi akalpa, gRhasthanuM vAsaNa, palaMga, gharamAM besavuM, snAna ane vibhUSA tyAga. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 AgamopaniSad tatra cetsabIjayogaM vinA sarvaM vRthaiva syAttarhi tatsahitAni kiM na proktAnyekonaviMzatisthAnAni pUrvagatayativarAcArasArakozabhUte zrIdazavaikAlike ? temAM jo sabajiyoga vinA badhu phogaTa ja thAya, to pachI pUrvemAM kahelA munivaranA AcAronA koSarUpa zrIdazavaikAlikasUtramAM tenI sahita 19 sthAno ja kema na kahyA? tathAntimaH zrutakevalI niyuktIrvidadhAti / tAsu punaH pUrvagataM prakSipati zrImajjainazAsanarahasyam / tAsu punaH zrImadAvazyakaniyuktau sAdhuzrAddhAnuSTheyAcAra: zrIsamyagdarzanA-dArabhya pratimAyogAntaH samasto'pi nigaditaH, na punaH sabIjayoganAmApi / tena taM vinA na bhavetsamyagdarzanAdIti kalpanAmAtrameva pratibhAti, samyagdarzanadezasarvasaMyamAnAM jIvapariNAmavizeSanirvaya'tvAt / tathA carama zrutakevalI niryuktionI racanA kare che. temAM zrI jainazAsananA rahasyarUpa pUrvagata zratano prakSepa kare che. temAM zrI AvazyakaniyuktimAM sAdhu ane zrAvake karavA yogya zrI samyagdarzanathI mAMDIne pratimAyoga sudhIno badho ya AcAra kahyo che. paNa sabajiyoganuM to nAma paNa kahyuM nathI. mATe tenA vinA samyagdarzana vagere na thAya e kalpanAmAtra ja lAge che. kAraNa ke samyagdarzana, dezavirati ane sarvavirati (nizcayathI to) jIvanA pariNAma vizeSathI thAya che. atra bahu vaktavyam / anyeSAmapyetatzAstrA-bhAsoktAcArANAM zrImadAvazyakaniryuktAvabhaNanAtkAryA vicAraNA ||104 / / . Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 AgamapratipakSanirAkaraNam ahIM ghaNuM kahevA jevuM che, A zAstrAbhAsamAM kahela anya paNa AcAro AvazyakaniryuktimAM nathI kahyA, mATe temanA para vicAra karavA jevo che. tathA zrIsamyaktvAlApake-annautthiapariggahiAI vA ceiAI-itipadenAnyatIrthikaparigRhItAni arhaccaityAnyapi vandyatayA namasyatayA ca niSiddhAni, tarhi cedvyAkhyAntareNa gAyatrIjApAdarhadAdInAM namaskRtiH syAttathApi paramatibhirasmadIyo'yaM mantra itibhaNanAttatparigRhItattvena kathaM smaraNIyaH cAtyAdhuInAnAmaye mannara TI106ll tathA zrI samyaktanA AlAvAmAM - athavA to anya tIrthika vaDe parigRhIta cetyo - A padathI anya tIrthika parigRhIta arihaMta-pratimAo paNa vaMdanIya nathI, ema kahyuM che. tethI jo anya vyAkhyAthI gAyatrInA jApathI arihaMta Adine namaskAra thato hoya, to paNa paramatioe A maMtra amAro che, evuM kahyuM hovAthI, temanA dvArA parigrahIta hovAthI, (te maMtra) munirAjone smaraNa karavA yogya zI rIte thAya ? I10pA gharmaratna prakaraNamAM samyaktanI jayaNA jaNAvatA kahyuM che - ___ no annatithie annatithideve ya taha sdevaaii| - gahie kutitthiehiM vaMdAmi na vA namasAmi ||1-12 / / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 AgamopaniSad - anyatIrthikone, anyatIrthikadevone ane kutIrthikoe grahaNa karela svadevone = jinabiMbone vaMdana ke namaskAra na karuM. ahIM tIrthika parigRhIta jinabiMbone namaskAra na karavAnuM kahyuM che. tenuM kAraNa e che, ke jo samyagdaSTi temane vaMdanAdi kare, to kutIrthikonA bhaktone mithyAtvavRddhi thAya. teo vicAre ke - kevo amArA devano prabhAva ! ke jaino paNa emane vaMdana kare che. ema vicArIne teo mithyAtvamAM vadhAre dRDha thAya. e ja rIte kutarthikonA gAyatrI maMtranI evI vyAkhyA karavAmAM Ave ke jenAthI e maMtra arihaMta, siddha vagerenA namaskArarUpa banI jAya. to paNa samyagdaSTine teno pATha karavo na kahyuM. kAraNa ke tenAthI paNa pUrvokta rIte mithyAtvavRddhi thai zake che. 10pA. tathA zAzvatacaityanamaskAreSu jaya jaya jAmbUnadakumAretyatrAnAkalitasamyagjinamatasvarUpeNaitatka; svamatyA suvarNazabdasya jAmbUnadeti svarNavAcakaM padaM kSiptamasti, kintu suparNakumAreti tArkSyakumAravAcakaM padaM vilokyate / etatsUcayatyetatkartuH samyagAgamAnabhijJatAm / / 106 / / tathA zAzvata caityanA namaskAromAM - jaya jaya jAMbUnadakumAra' - ahIM jinamatanuM svarUpa barAbara nahIM jANanAra enA kartAe potAnI matithI suvarNa' zabdanuM jAMbUnada ema svarNavAcaka pada mUkI dIdhuM che. paNa tenA sthAne suparNakumAra ema garUDakumAranuM vAcaka pada hovuM joie. A enA kartAnuM samyagu AgamathI ajANapaNuM batAve che. 10kA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam GrU tathA svAdhyAyaH zrAddhAnAM sAdhUnAM ca prAkRtabhASAnibaddhaH zuddhyatItyAcaraNAyAM satyAM yadetadukto gIrvANabhASAnibaddhaH zrAddhaiH kriyate svAdhyAyastadapi vimarzanIyam ||107 / / tathA sAdhuone ane zrAvakone prAkRta bhASAmAM banAvelI sajhAya sUjhe che, evI AcaraNA hovA chatAM je emanA dvArA kahevAyelI saMskRta bhASAmAM banAvelI sajjAya zrAvako kare che, te paNa vicAraNIya che. 107 tathA tasmin svAdhyAye vAsudevAdInAM namaskRtiM kurvataH zrAddhakya nIvivAmithyAtvacApi sanmaH 108aaaa. tathA te svAdhyAyamAM vAsudeva vagerene namaskAra karatA zrAvakane laukika devaviSayaka mithyAtvano paNa saMbhava che. 108 tathA pataJjalikAtyAyanAdInAM haimanAmamAlAdau paradarzanitvena prasiddhAnAmetasminsvAdhyAye namaskAraM vidadhatA zramaNopAsakasya laukikagurugatamithyAtvasyApi sambhavaH TI102TI tathA jeo temanAmamAlA vageremAM paradarzanIrUpe prasiddha che, evA pataMjali, kAtyAyana vagerene A sajajhAyamAM namaskAra karatA zrAvakane laukika gurugata mithyAtvano paNa saMbhava che. I/109tA. kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcAryata abhidhAna ciMtAmaNi nAmamAlAmAM - nartI pataSkanaH || nyAyano vara Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 AgamopaniSad (851-852) - A pAThathI vAlmikI, vedavyAsa vagere laukika guruonI sAthe pataMjali ane kAtyAyanano ullekha karyo che. A guruo laukika che, e prasiddha che, mATe temane gurubuddhithI namaskAra karavAthI mithyAtva lAge che. 109 tathA yaddhyAnamadhye zrAddhaiH pataJjali-kAtyAyanAdInAM namaskRtiH kriyate, tayApi puurvokthetolaukikgurugtmithyAtvamavaH II110| tathA je dhyAnamAM zrAvako pataMjali-kAtyAyana vagerene namaskAra kare che, te namaskArathI paNa pUrve kahela kAraNathI laukikagurugatamithyAtvano saMbhava che. ./11oo. tathA jIve ajIvasannA itizrImadAgameyavAkyena yadA jIve'jIvasaJjJA bhavati, tadA mithyAdarzanasyodgamaH | - tathA - jIvamAM ajIvasaMjJA-(ThANAMga 10-3/734) evA zrI AgamanA vAkyathI jyAre jIva viSe ajIva evI buddhi thAya, (jIva e ajIva che, evuM lAge,) tyAre mithyAdarzanano janma thAya che. samprati tu yadetaduktacUrNaprakSepeNa pRthivyAdiprAsukIkaraNaM kriyate, tasminjIve'jIvasaJjJAbhAvAnmithyAtvaM samutpadyate / hamaNA to je A cUrNa nAkhavA dvArA pRthvIkAya vagerene prAsaka karAya che, temAM jIvamAM ajIvanI buddhi thavAthI mithyAtvanI utpatti thAya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 AgamapratipakSanirAkaraNam tathAhi-vRkSalatAdimukhyajIvaM vinAnyeSAM vanaspati-jIvAnAM pRthivyAdikAnAM caturNAM ca yatra manuSyapracArastatra ghaTikAdvayapramANamevAyustatra kathyate, tadatikrame ca punaH punarnavIno janturutpadyamAnaH, yathokte cUrNaprakSepe ca yathoktasamayaM yAvannavyajantu!tpadyate evamutpannazca ghaTikAdvayavyatikrame svAyuHkSayeNa svabhAvenaiva mriyate / te A rIte - vRkSa, vela vagere mukhya jIva vinA anya vanaspati jIvonuM ane pRthvI vagere cAranuM jyAM manuSyonI avarajavara hoya tyAM be ghaDI jeTaluM ja AyuSya kahevA che, ane be ghaDI pasAra thatA pharI pharI navo jIva utpanna thato (jAya che.) ane (hamaNA) jema kahyuM, tema cUrNano prakSepa karavAthI jeTalo kahyo, teTalA samaya sudhI navo jIva utpanna thato nathI. ane (pUrva) utpanna thayelo jIva be ghaDImAM potAnuM AyuSya pUrNa thatA svabhAvathI ja maraNa pAme che. atrAntare prAsukIbhUtamiti jJAtvA dalanapISaNarandha-nAdyArambhaH kriyate / evaM vidhIyamAne na bhavatyekendriyANAM hiMseti tasmin pratipAdyate I. A gALAmAM A prAsuka thayuM che, ema samajIne daLavuM, pIsavuM, rAMdhavuM vagere AraMbha karAya che. evuM karavAthI ekendriyonI hiMsA thatI nathI, ema temAM (vivakSita zAstramAM) kahevAya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 AgamopaniSad - parametatsamayaviruddham, yato ghaTikAdvayamitamA-yurvyabhicarati manuSyakSetre'pyekendriyANAm / paNa e siddhAntathI viruddha che. kAraNa ke manuSyakSetramAM paNa ekendriyone be ghaDI jeTaluM AyuSya anekAntika che. (tethI vadhu paNa AyuSya saMbhave che.) tathAhi zrIkalpavRttau dravyakSetrakAlabhAvarUpacaturvidhAcittatAprarUpaNAyAM kSetrAcittAdhikAre-joaNasayaM tu gaMtA aNahAreNa tu bhaMDasaMkaMtI / vAyAgaNidhUmeNa viddhatthaM hoi loNAiM ||111 / / te A mujaba - zrIkalpavRttimAM dravya-kSetra-kALa-bhAvarUpa cAra prakAranI acittapaNAnI prarUpaNAmAM kSetrathI acittapaNAnA adhikAramAM - so yojana (dUra) jaine anAhArathI, mAlasAmAnanI herapherathI, pavana-agni-dhUmathI lavaNa vagere vidhvasta thAya che. I111 (pravacanasAroddhAra 1001, vicArasAra-338, ratnasaMcaya-275, gAthAsAhasI-129) ___ ityetadgAthAvyAkhyAyAM lavaNAdikaM svasthAnAdgacchatpratidivasaM bahubahutarAdikrameNa vidhvaMsyamAnaM yojazatAtparato gatvA sarvathaiva vidhvastamacittaM bhavati / A gAthAnI vyAkhyAmAM mIThuM vagere potAnA sthAnathI bIje jAya, tyAre pratyeka divase vadhu, hajI vadhu vagere kramathI vidhvaMsa pAme che, ane so yojana thI AgaLa jaine sarvathA vidhvaMsa pAme che = acitta thAya che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 77 ___ Aha-zastrAbhAve yojanazatagamanamAtreNaiva kathamacittIbhavatItyAha-anAhAreNa, yasya yadutpattidezAdikaM sAdhAraNaM tacca tato vyavacchinnamadhyastopaSTambhakAhAravicchedAda vidhvasyate / ahIM prazna kare che ke zastraprayoga vinA so yojana javA mAtrathI ja zI rIte acitta bane ? teno uttara Ape che - anAhArathI. jene je utpattinuM kSetra vagere sAdhAraNa hoya, te tenAthI vyavacchinna thayuM che. (te potAnA utpattikSetrathI atyaMta pRthaka thai gayuM che.) tethI pote jenA para nabhatuM hatuM, tevA poSaka AhArano viccheda thavAthI vidhvaMsa pAme che. tacca lavaNAdikaM bhANDasaGkrAntyA-pUrvasmAt pUrvasmAt bhAjanAdaparabhAjaneSu yadvA pUrvasyA bhANDazAlAyA aparasyAM bhANDazAlAyAM saGkramaNena vidhvasyate / ane te lavaNa vagere bhAMDasaMkrAntithI = pahelA pahelAnA vAsaNathI bIjA vAsaNamAM athavA to eka koThAramAMthI bIjA koThAramAM pheravavAthI vidhvasa pAme che. tathA vAtenAgninA vA mahAnasAdau dhUmena lavaNAdikaM vidhvastaM bhavati / tathA pavanathI ke agnithI, rasoDA vageremAM dhumADAthI mIThuM vagaire vidhvaMsa pAme cha. (mayitta thAya che.) __ AdizabdAt hariAla-maNosila-pippalIA-khajjUramuddiA- abhayAe etAnyapi lavaNavat pUrvoktahetubhiryojana 1. kha - 0ppalA khejjU0 | 2. ka - anayA | Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (78 AgamopaniSad zatAtparato nIyamAnAnyacittAni bhavanti / ityevaM yojanazatAtparato nIyamAnasya lavaNAdeH svotpattipradezasthitAhArasya vyavacchede'pi yojanazataM yAvajjIvamAnatvamuktam, etacca muhUrtamAtra evAyuHpramANe na saGgacchate / Adi zabdathI haDatALa, maNazila, pimpilikA, khajUra, mudrikA, abhayA - e paNa mIThAnI jema pUrve kahela kAraNothI so yojanathI dUra lai javAtA hoya, tyAre acitta thAya che. A rIte so yojanathI dUra lai javAtA mIThA vagerene potAnA utpattinA pradezamAM rahelA AhArano vyavaccheda thavA chatAM paNa so yojana sudhI te jIve che, (sacitta rahe che.) evuM kahyuM che. jo tenuM AyuSya eka muhUrta ja hoya, to e vAta saMgata na thAya. na hi muhUrttamAtreNa tad yojanazataM yAvadAnIyate, kintu kiyabhirapi divasaireva / tAvantaM ca samayaM cedAhAravyayavacchede'pi teSAM jIvAnAM jIvamAnatvamuktam, tarhi kathaM muhUrtamAtramevAyurityetatsamayAnusAri ? te kAMi eka muhUrtamAM ja so yojana dUra sudhI nathI lavAtuM, paNa keTalAya divaso bAda ja lAvI zakAya che. ane jo teTalA samaya sudhI AhArano vyavaccheda thavA chatAM paNa te jIvo jIve che, ema kahyuM che, to paNa temanuM AyuSya eka muhUrta ja hoya che, e vAta zAstrAnusArI zI rIte thai zake? - na ca vAcyaM muhUrte muhUrte vyatikrAnte sati yonerakhaNDatayA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 79 navInanavInAH samutpadyante jantavaH / yojanazatagamane tu yonibhaGgAnnotpadyante iti / evuM paNa na kahevuM, ke 'eka eka muhUrta pasAra thatA yoni akhaMDa (avidhvasta) hovAthI navA navA jIvo utpanna thAya che. so yojana dUra jatAM to yonino vidhvaMsa thavAthI navA jIvonI utpatti nathI thatI.' pUrvapakSano Azaya e che, ke te jIvonuM AyuSya aMtarmuhUrta ja hoya che. paNa te jIvonI yoni avidhvasta hovAthI temAM navA navA jIvo utpanna thatAM rahe che. paNa jyAre te lavaNa vagere so yojana dUra jAya, tyAre yonino viccheda thavAne kAraNe navA jIvo utpanna thatA nathI. mATe tyAre te acitta thAya che. A rIte zAstravacananI saMgati thai jAya che. paNa Avo tarka ucita nathI. uttarapakSa enuM kAraNa kahe che. evaM sati yasya yadutpattidezAdikamityAdinA yaH svopaSTambhakAhAravyavacchedaH proktaH, sa na saGgacchate, muhUrte muhUrte samutpadyamAnAnAM jIvAnAmutpattidezasyA'niyatatvAt / evuM hoya, to jeno je utpatti deza vagere - ityAdithI je potAnA poSaka AhArano vyavaccheda kahyo, te saMgata na thAya. kAraNa ke pratyeka muhurta utpanna thatA jIvonuM utpattisthAna niyata nathI. uttarapakSano Azaya e che ke muhUrte muhUrve je jIvo Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 AgamopaniSad utpanna thAya che, temAM koi jIva 10 yojana jaine utpanna thayo, koi 15. 25.... 30.... 40.... 50.... 30.. 70. yojana jaine. to 100 yojana jaine e badhAnI yonino vidhvaMsa thAya, e saMgata na thai zake, kAraNa ke te alaga alaga jIvonI utpattinuM kSetra cokkasa nathI. __ yathA zrIkalpavRttau tathA zrIAcArAGgavRttAvapi, tathAhisarvo'pi pRthvIkAyaH sarvasmAdapi kSetrAd yojanazatAdurdhvamAnIto bhinnAhAratvena zItAdisamparkatazcAcittIbhavati / itthaM kSetrAdikrameNAcittIbhavanamapkAyAdInAmapi jJeyaM yAvadvanaspatikAyaH | jema zrIkalpavRttimAM kahyuM che, tema zrIAcArAMgavRttimAM paNa kahyuM che. te A pramANe - sarva pRthvIkAya sarva kSetrathI so yojana dUra lAvavAmAM Ave, to e bhinna AhArathI ane ThaMDI vagerenA saMparkathI avazya acitta thAya che. A rIte kSetra vagerenA kramathI acitta thavuM e aplAyathI mAMDIne vanaspatikAyanI bAbatamAM paNa samajavuM. ___ evaM paJcAnAmapyekendriyANAM yojanazatagamane bhinnAhAratayA yadacittIbhavanamuktaM tanmuhUrte muhUrte samutpadyamAnAnAM navanavajIvAnAM na saGgacchate / pUrvoktAdeva hetoH / / A rIte pAMce ya ekendriyo so yojana sudhI jAya, tyAre bhinna AhArane kAraNe te acitta thAya che, ema je kahyuM che, te pratyeka muhUrtamAM utpanna thatAM navA navA jIvonI bAbatamAM pUrvokta kAraNathI ja saMgata thatuM nathI. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 AgamapratipakSanirAkaraNam __evaM zrIkalpavRttizrIAcArAGgavRttyanusAreNa paJcAnAmapyekAkSANAM muhUrtapramANamevAyurityetadvyabhicarati, tathA zrIsaGgrahiNyAm saNhA ya suddhavAlua maNosilA sakkarA ya kharapuDhavI / iga bArasa caudasa sola'TThAra bAvIsasamasahasA ||1 / / ityetadgAthAvyAkhyAyAM zlakSNA mahasthalyAdigatA pRthvI, tasyA utkarSata ekazaratsahasramAyurityuktam / tathA manaHzilA Akare smutpdyte| tasyAzca SoDazavarSasahasrANi iti / te ca arihantasamayabAyaravijjUthaNiA balAhayA agaNI Agara nihi nai uvarAga niggame vuTThivayaNaM ca / / 1 / / anayA gAthayA manuSyakSetrAdbahirniSiddhAH / A rIte zrIkalpavRtti, zrI AcArAMgavRttine anusAre pAMce ya ekendriyone muhUrtapramANa ja AyuSya hoya che, e anekAttika Thare che. (eTaluM ja AyuSya hoya evo niyama nathI.) tathA zrIsaMgrahaNImAM kahyuM che - zlaSNA, zuddha, vAlukA, maNazilA, zarkarA, khara pRthvI eka, bAra, cauda, soLa, aDhAra, bAvIsa, hajAra varSa. (284mI gAthA.) A gAthAnI vyAkhyAmAM laNA = mahasthalI (moTuM raNa?) vageremAM rahelI pRthvI, tenuM AyuSya utkRSTathI 1000 varSa che ema kahyuM che. tathA maNazila khANamAM utpanna thAya che. tenuM AyuSya soLa hajAra varSa che. khANo manuSyakSetranI bahAra hotI nathI. kAraNake arihaMta samaya bAdara vIjaLI gaDagaDATa vAdaLA agni khANa nidhAna nadI grahaNa nirgama vRSTi vacana - (ratnasaMcaya 390) A gAthAthI temano niSedha karyo che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 AgamopaniSad jyAM sudhI mAnuSottara parvata che, eTalo manuSyaloka kahevAya che. jyAM sudhI arihaMto, cakravartIo vagere che, eTalo manuSyaloka kahevAya che. jyAM sudhI samayakSetra che, eTalo manuSyaloka kahevAya che. jyAM sudhI bAdara vIjaLI, bAdara gaDagaDATa, vAdaLA, bAdara agni, khANo, nidhio, nadIo, sUryagrahaNo, candragrahaNo che, teTalo A loka kahevAya che. jyAM caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArAonA atigamana = uttarAyaNa ane nirgamana = dakSiNAyana thAya che, teTalo loka kahevAya che. (bhagavatIsUtra zataka-2, uddeza 9) tarhi AkarodbhavatvAnmanAzilAyAstadutkRSTAyu-rmanuSyakSetra evAnumIyate / tathA agnerapyanayA gAthayA manuSyakSetrAdbahiniSedhAttasyApi dinatrayapramANamutkRSTAyustatraiva, tathA vanaspatikAyasyApi muhUrtapramANamAyuH prajJApanAdyapadagatatadvicAreNa visaMvati | to maNazila khANamAM utpanna thatuM hovAthI tenuM utkRSTa AyuSya manuSyakSetramAM ja hoya che, evuM anumAna thAya che. tathA A gAthAthI manuSyakSetranI bahAra agnino paNa niSedha karyo hovAthI tenuM paNa traNa divasa pramANa utkRSTa AyuSya manuSyakSetramAM ja hoya che. tathA vanaspatikAyanuM AyuSya paNa eka muhUrta pramANa hoya che, e vAta prajJApanAnA prathama padamAM kahelA tenA vicAra sAthe visaMvAda dharAve che. ' tathAhi-sogandhi a subhagANaM naliNANaM pauma-uppalANaM 1. paumuppalanaliNANaM subhagasogaMdhiyANaM ya - ityupalabhyamAnaH paal| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8rU AgamapratipakSanirAkaraNam ca / aravindakoMkaNANaM sayavattasahassavattANaM / / 1 / / biMTa bAhirapattA ya kaniA ceva egajIvassa - iti / saugandhika, subhaga, nalina, pava, utpala, araviMda, kokanada, zatapatra, sahastrapatra A (badhI kamaLanI jAto)nA DIMTaDA, bahAranA pAMdaDA ane karNikA eka jIvanA hoya che. (prajJApanA 1/ 126-127) tathA-ikkaDi icchu nalAINa vaMsabheANa ceva savvANaM / esa viseso bhaNio suammi jaM bho nisAmeha ||1|| acchiM pavvaM palimoDao a eAI egajIvassa - iti / tathA - ikkaDa (eka jAtanuM tRNa), izu, naDa (tRNa vizeSa) vagereno ane sarva vAMsanA prakArono A vizeSa zratamAM kahyo che, te sAMbhaLo - akSi (AMka tarIke oLakhAto bhAga), sAMdhA, sAMdhA para cakrAkAra pariSTane A eka jIvasaMbaMdhI hoya che. (prajJApanA 1/128-129) tathA-puSphaphalaM kAliMgaM tuMbaM tausela vAluMkaM | ghosAlayaM paDolaM tiDUsaM evamAINaM / / 1 / / biMTaM giraM kaDAhaM eAI havaMti egajIvassa / patteaM mijAu kesarasahiA vaiarA vA ||2|| tathA - puSpa, phaLa, kaliMgara, tuMbaDu, kAkaDI, cIbhaDuM, ghoSAtakI (latA vizeSa), paTola (latA vizeSa), hiMdUsa (vRkSa vizeSa), A vanaspationuM DIMTaDa, bIjakoSa ane mAMsa A eka jIvanA hoya che. (temanA pAMdaDA pratyeka jIvathI adhiSThita Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 AgamopaniSad hoya che.) kesara sahita ke rahita evA temanA bIja pratyeka - eka eka jIvathI adhiSThita hoya che. terA (prajJApanA 1/ 130-131) ityetadvyAkhyA-saugandhikAdInAM biMTaM vRntaM prasavabandhanaM yAni ca bAhyapatrANi prAyo haritarUpANi, yA karNikA patrAdhArabhUtA, etAni trINyapyekajIvAtmakAni syuH / tathA pupphaphalaM kAliMgatuMba trapuSaM elavAlutti cirbhaTavizeSarUpaM vAlukaM cirbhaTakaM tathA ghoSAtikaM paTolaM tiDUsakaM ca yat phalaM eteSu pratyekaM vRntaM girakaTAhI etAni trINyekajIvasya / tathA eteSAmeva puSpaphalAdInAM kesarasahitA akesarA vA mijAbIjAni pratyekamekai kajIvAdhiSThitAni / ityevaM prajJApanAvicAre saugandhikAdInAM vRntabAhyapatrANi karNikAzca ekajIvAtmakAni proktAni tathA ikkaDi - ikSuprabhRtInAM yadakSi yacca parva yacca palimoDautti parvapariveSTanam / etAni trINyapyekajIvasya - ekajIvAtmakAni nigaditAni tathA puSpaphalAdInAM vRntagirakaTAhAzcaikajIvAtmakAH proktAH | AnI vyAkhyA - saugaMdhika vagerenuM vRta-DIMTaDuM ane je bahAranA pAMdaDA je prAya: lIlA varNanA hoya che, ane je pAMdaDAonA AdhArabhUta karNikA, A traNa eka jIvAtmaka Doya che. (AgaLanI vyAkhyA sUtrAnuvAdamAM spaSTa karI che.) 1. kha - 0Ni yAva ka0 / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 AgamapratipakSanirAkaraNam etaccAntamuhUrtapramANa eteSAmAyuSi svIkriyamANe kathaM saGgatimaGgati ? na hyetAni vRntabAhyapatrAdIni saugandhikAdInAM ikkaDipramukhANAM cAkSiprabhRtIni, puSpaphalAdInAM ca vRntaprabhRtInyekajIvanirvAni muhUrtamAtreNa niSpadyante, kintu kiyadbhirapi divasaireva / tatkathaM padmazatapatrAdInAM phalAdInAM ca manuSyakSetrepyantarmuhUrtapramANataivAyuSaH / jo emanuM AyuSya aMtarmuhUrta pramANa ja mAno, to A zI rIte saMgata thAya ? kAraNa ke saugaMdhika vagerenA DIMTaDA, bAhya pAMdaDA vagere ikkaDI vagerenI AMkha vagere ane puSpaphaLa vagerenA DIMTaDA vagere je eka ja jIvathI bane che, te kAMI eka muhUrtamAM ja banI jatA nathI. paNa keTalAka divasomAM ja bane che, to pachI pagha, zatapatra vagerenuM ane phaLa vagerenuM manuSyakSetramAM paNa aMtarmuhUrta pramANe ja AyuSya zI rIte ghaTe? ahIM Azaya e che ke jo DIMTaDA vagere bhinna-bhinna jIvathI banatA hota to pratyeka aMtarmuhUrta navo navo jIva Ave ane keTalAka divasomAM tenI niSpatti thAya, A rIte ghaTI zakata. paNa prajJApanA sUtra spaSTa kahe che ke te te avayava eka jIvathI ja bane che. vaLI te te avayava keTalAka divaso bAda ja niSpatti pAme che, e to pratyakSasiddha che. mATe te jIvanuM eTalA divasanuM AyuSya to mAnavuM ja paDe mATe aMtarmuhUrtapramANa ja temanuM AyuSya che, evuM mAnavuM ucita nathI. tathA-nANAvihasaMThANA rukkhANaM egajIviA pattA / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad nAleritAlasaralANa egajIvo bhave khaMdho ||1|| vyAkhyAnAnAvidhasaMsthAnAni vRkSAdInAM patrANyekajIvakAni, skandho'pi nAlikerItAlasaralAnAmekajIvaH, evaM tatraiva patrANAM nAlikeryAdiskandhAnAM caikajIvanirvartyatA proktA, tarhi na tAni patrANi skandhAzca muhurtamAtreNa niSpadyante, kintu kiyadbhirapi vAsaraireva / tarhi kathaM muhUrtapramANatA teSAmAyuSo mnussykssetre'pi| - tathA - vRkSonA aneka prakAranA saMsthAnavALA pAMdaDAo qatNaDAya cha. nANiyarI, 13, sa20 (vRkSavazeSa)nu tha nuMDIya che. // 1 // (vyAcyA sUtrAnuvAda dvArA sugama che.) A rIte temAM ja pAMdaDAo ane nALiyerI vagerenA thaDo eka jIva dvArA bane che, evuM kahyuM. to te pAMdaDAo ane thaDo aMtarmuhUrtamAtramAM banI nathI jatA, paNa keTalAka divasomAM ja bane che. to pachI temanuM AyuSya manuSyakSetramAM paNa aMtarmuhUrtapramANa ja che, e vidhAna zI rIte saMgata thAya? arthAt zAstra ane yuktithI paryAlocana karatA e vidhAna asaMgata Thare che. tathA yathA manuSyANAM zaizavayauvanavArddhakasvarUpa-mavasthAtrikaM nirIkSyante, tathA parNAnAmapi tattrikaM pratyakSamevekSyate / tathAhiprathamaM pallavAvasthA zoNarUpA zaizavasaMsUcakA, tadanu zADvalarUpatA tAruNyAvedinI, tadanu punarISatpANDuratA vRddhtaanivedikaa| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 87 tathA jema manuSyonI bALapaNa-tAruNya-ghaDapaNarUpa traNa avasthA dekhAya che. tema pAMdaDAonI paNa te traNa avasthA pratyakSa ja dekhAya che. te A rIte - pAMdaDAnI pahelI avasthA lAla kisalayarUpa hoya che, je zaizava sUcave che, tenA pachI lIlAchamarUpapaNuM hoya che, je yauvanane jaNAve che, tyAra bAda thoDI phikAza Ave che, je ghaDapaNane sUcave che. ___ evaM tRtIyAvasthApannAni patrANi manuSyAnIva(iva) pUrNaprAye svAyuSi patanti nijasthAnAt / na caitatsvamatikalpitam, yaduktaM drumapatrakAdhyayane-dumapattae paMDue jahA nivaDai rAigaNANa accae / evaM maNuANa jIviaM samayaM goama ! mA pamAyae 111 / / etasyAM gAthAyAM drumapatrasya pANDurIbhUtasya rAtrigaNanAmupalakSaNAdinagaNAnAmatyaye svAyuHkSINatayA patanaM proktam / atra ceddinagaNAnAmatyaye patanaM proktam, tarhi kathaM muhUrtapramANatA patrAyuSAM yujyate manuSyakSetre'pi ? / A rIte manuSyonI jema tRtIya avasthAne pAmelA pAMdaDAo potAnuM AyuSya samAptaprAyaH thAya tyAre potAnA sthAnathI paDe che. A kAMi potAnI matithI kalpita nathI, kAraNa ke drumapatraka adhyayanamAM kahyuM che - phikku paDeluM jhADanuM pAna jema rAtrigaNo pasAra thatAM paDI jAya che, tevuM manuSyonuM jIvita che. mATe te gautama ! tuM samayano paNa pramAda karIza nahIM. (uttarAdhyayanasUtra 10-1) 1. 3 - 0tinjintio | Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 AgamopaniSad A gAthAmAM rAtrisamUhonA upalakSaNathI divasasamUhonA aMte potAnuM AyuSya kSINa thavAthI phikkA paDelA vRkSanA pAMdaDAnuM patana kahyuM che. ahIM jo divasasamUhonA aMte patana kahyuM che, to pachI manuSyakSetramAM paNa pAMdaDAonuM AyuSya aMtarmuhUrta pramANa hoya che, e vAta kyAMthI saMgata thAya ? atha ced bAla-yauvanasthaviratAlakSaNAstisropyavasthA bhavanmatena muhUrtapramANAyustvAt patrANAM bhinnabhinnajIvaviSayAbhyupagamyante, tarhi saugatamatameva svIkRtaM syAt / teSAM hi sarvabhAveSu kSaNakSayitAsvIkAreNaikasminvastunyetadavasthAtrikaM na saanggtymeti ti | have jo tamArA mate pAMdaDAonuM AyuSya aMtarmuhUrtapramANa ja hovAthI temanI bALa-yauvana-vRddhatvarUpa traNe ya avasthA alaga alaga jIvane AzrIne che, ema mAno, to pachI bauddha mata ja svIkAryo gaNAze. kAraNa ke sarva padArtho kSaNe kSaNe kSaya pAme che, evuM temaNe svIkAryuM hovAthI eka vastumAM traNa avasthA temanA mate saMgata thatI nathI. Azaya e che ke pUrvokta prajJApanA sUtrane anusAre te jIva eka ja hovA chatAM paNa aMtarmuhUrtapramANa AyuSya siddha karavA mATe jo temAM jIva bheda mAnazo to tamane bauddhasiddhAntanA svIkArane kAraNe apasiddhAntano doSa lAgaze. yathA patrANAM tathA puSpa-phala-bIjAnnauSadhAdInAmapi yathAyogametadavasthAtrikaM muhUrtamAne tadAyuSi svIkriyamANe kathaJcanApi na saGgacchata iti bhAvanIyam / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 89 pAMdaDAonI jema puSpa, phaLa, bIja, dhAnya vagerenuM paNa muhUrta jeTaluM ja AyuSya mAno to yathAyoga A traNa avasthA koi rIte saMgata na thAya, e vicAravuM joie. tathA nAgavallIdalAnAM nijasthAnAd viyojitAnAmapi yAvat svotpattinidAnabhUtA vallI na vinazyate tAvatprabhUta samayaM yAvadapyavinaSTatvaM dRzyate / tasyAM tu vinaSTAyAM bahuyojanAntaritAnyapi samyakparirakSyamANAnyapi tatpatrANi vinazyante / tathA nAgaravelanA pAMdaDAo potAnA sthAnathI alaga karyA hoya, to paNa jyAM sudhI potAnI utpattinA kAraNabhUta vela vinaSTa na thAya, teTalA lAMbA samaya sudhI te pAMdaDAo vinaSTa thatA nathI, evuM dekhAya che. te velano vinAza thAya to tenAthI ghaNA yojana dUra hovA chatAM paNa, sArI rIte sAcavaNI karAtI hovA chatAM paNa te pAMdaDAo vinAza pAme che. na caitatteSu parNeSu muhUrte navanavotpadyamAnAnAM jIvAnAM saGgatimaGgati / tayA saha teSAM sambandhAbhAvAt / jo te pAMdaDAomAM pratyeka aMtarmuhUrte navA navA jIvo utpanna thatA hoya, to A vastu saMgata na thAya. kAraNa ke navA utpanna thatA jIvono te vela sAthe saMbaMdha nathI. tathA-dunnijiA siMghADagaphalammi je kei nAliAbaddhA / pupphA saMkhijjajiA thoharimAI aNaMtajiA ||1|| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad ziMgoDAnA phaLamAM be jIva hoya che. je koi nAlikAbaddha puSpo hoya, te saMkhyAta jIvavALA che. thora anaMta jIvavALA 19.11911 90 sesA jalayA thalayA pupphA je kei biMTabaMdhahuA / te huMta'saMkhajIvA ego jIvo paumanAle || 2 || bAkInA jala ane sthalamAM utpanna thanArA DIMTaDAmAMthI chUTTA paDelA je phUlo hoya, te asaMkhya jIvavALA che. kamaLanI nANabhAM kheDa va hoya che. // 2 // * vyAkhyA - zRGgATakasya phale pratyekamekaikasmindvau dvau jIvau / tvakzAkhAdInyanekajIvAtmakAni / patrANi pratyekajIvAni / yAni kAnicinnAlikAbaddhAni puSpANi jAtyAdigatAni sarvANyapi saGkhyAtajIvakAni / thoharyAdInAM puSpANyanantajIvAni ||1|| vyAkhyA - ziMgoDAnA pratyeka phaLamAM be-be jIva hoya che. chAla, DALa vagere aneka jIvasvarUpa hoya che. pAMdaDAo eka eka jIvarUpa hoya che. jAi vageremAM je koi nAlikAbaddha puSpo hoya che, te sarve saMkhyAta jIvavALA hoya che. thora vagerenA puSpo anaMta lavavANA hoya che. // 1 // zeSAni jalajAni sahasrapatrAdIni sthalajAni koraNTakAdipuSpANi yAni kAnicid vRntabandhacyutAni eteSAM madhye kAnicitpatrAdigatajIvApekSayA saGkhyeyajIvAni kAnicidasaGkhyeyajIvAni yathAgamaM boddhavyAni ||2|| Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 91 bAkInA jaLamAM utpanna thanArA sahasrapatra vagere, sthaLamAM utpanna thanArA koraMTaka vagere puSpo je koi DIMTaDAthI chUTTA paDelA hoya temanAmAM keTalAka pAMdaDA vageremAM rahelA jIvanI apekSAe saMkhyAta jIvavALA hoya che, ane keTalAka asaMkhyAta jIvavALA hoya che, te Agamane anusAre jANavA. // 2 // evaM zrIprajJApanAdyavicAre zRGgATakaphalaM jIvadvaya-nirvartya proktam / puSpANi ca kAnicitpratipatramekaika-jIvabhAvAtsaGkhyeyajIvAnyuktAni / na ca tatphalaM tAnyapi puSpasambandhAni patrANi ca muhUrtamAtreNaiva sampUrNAni niSpadyante, kintu kiyadbhirapi dinaireva / tatkathaM tasya phalasya patrApekSayA puSpANAmapi muhUrtamAtramAnamAyurghaTAkoTisaNTaGkamATIkate ? A rIte prajJApanAnA prathama vicAramAM (padamAM ?) ziMgoDAnuM phaLa be jIvathI bane che ema kahyuM. ane keTalAka phUlomAM pratyeka pAMkhaDImAM eka eka jIva hovAthI saMkhyAta jIvavALA kahyAM. te phaLa ane puSpasaMbaMdhI te pAMkhaDIo eka muhUrtamAM ja saMpUrNapaNe banI jatAM nathI, paNa keTalAka divasomAM ja bane che. to pachI te phaLanuM ane pAMkhaDIonI apekSAe phUlanuM aMtarmuhUrtapramANa ja AyuSya zI rIte ghaTI zake ? evaM mRNAlAnAmapi vAcyam / A rIte kamaLanI nALa vagerenI bAbatamAM paNa samajavuM. tathA zrIkalpavRttiprathamakhaNDe kAlataH sacittAcittaprarUpaNAdhikAra evaM proktamasti uppalapaumAI puNa unhe dinnAI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 AgamopaniSad jAma na dharaMti / moggaramagadaMtiAo unheM chUDhA ciraM huMti 11911 tathA zrIkalpavRttinA prathama khaMDamAM kALathI sacitta-acitta prarUpaNAnA adhikAramAM A rIte kaheluM che - utpala, padma vagerene taDakAmAM rAkhyA hoya to teo prahara sudhI TakatA nathI. mogarA ane mAlatI taDakAmAM rAkhelA hoya to cirakALa sudhI (alin) 28 9. 1191| // 1 // magadaMtiyapupphAiM udae chUDhAi jAma na dharaMti / uppalapaumAI puNa uda chUDhA ciraM huMti ||2|| mAlatInA phUlone pANImAM rAkhavAmAM Ave to teo eka prahara sudhI TakatA nathI. utpala, padma vagerene pANImAM rAkhavAmAM Ave to teo lAMbo samaya sacitta rahe che. III vyAkhyA - utpalAni padmAni ca udakayonikatvAdaSNe Atape dattAni yAmaM praharamAtrakAlaM na dhriyante - nAvatiSThante, kintu praharAdarvAgevAcittIbhavanti / mudgarakAni ca magadaMntikApuSpANi voSNayonikatvAduSNe kSiptAni ciramapi kAlaM bhavanti sacittAnyeva tiSThantIti bhAvaH ||1|| magadantikApuSpANi udake kSiptAni yAmaM - praharamAtramapi na dhriyante / utpalAni ca udake kSiptAni ciramapi bhavanti / / 2 / / atra utpalAnAM padmAnAM coSNe kSiptAnAmudakayonikatvAdyAmamadhyepyacittatA proktA / teSAmeva codake kSiptAnAM tadyonikatvAtprabhUtamapi samayaM yAvatsacittatA nigaditA / tathA mudgarakamagadantikAkusumAnAmudake Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 93 kSiptAnAmuSNayonikatvAdyAmamadhye'cittatA proktA / teSAmevoSNe kSiptAnAM tadyonikatvAtprabhUtasamayamapi sacittatA prarUpitA / vyAkhyA - utpala ane padyo jaLayonivALA che. mATe jo temane (jaLanI bahAra) taDakAmAM rAkhavAmAM Ave, to teo eka prahara jeTalo kALa TakatA nathI, paNa eka prahara pUro thAya, tenI pahelA ja acitta banI jAya che. ane mogarA ke mAlatInA puSpo uSNayoni vALA hovAthI taDakAmAM nAkhavAmAM Ave, to cirakALa sudhI paNa Take che - sacitta ja rahe che, evo Azaya che. tenA mAlatInA phUlone pANImAM nAkhavAmAM Ave to teo eka prahara jeTalo kALa paNa TakatA nathI. utpalone jaLamAM rAkhavAmAM Ave to teo lAMbA samaya sudhI paNa sacitta rahe che. rA. (zeSa uparokta anusAra sugama che.) - etacca muhUrte muhUrte navanavotpadyamAnAnAM jantUnAM na yuktimatpratibhAti / yathAsAmagrIyogaM muhUrte muhUrte navanavotpadyamAnAnAM jIvAnAM zItoSNayonikatvaniyamAbhAvato yena dehinA punastandulAdivapurnirvartitam, sa eva jantuzcettAvantaM kAlaM tiSThannatiSThanvAbhyupagamyate, tadA tasya zItAdiyonikatvaM niyamAdhujyate / sacittatA cotpalAdInAM yathoktarUpA | A vAta pratyeka muhUrte navA navA utpanna thatA jIvonI apekSAe yuktisaMgata jaNAtI nathI. sAmagrInA saMyogane anusAra pratyeka aMtarmuhUrta utpanna thatA navA navA jIvo zIta/uSNa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 AgamopaniSad yoni vALA hoya evo niyama nathI. mATe je jIve DAMgara vagerenuM zarIra banAvyuM hoya, te ja jIva jo teTalo samaya rahe che ke nathI raheto evuM manAya, to te zIta vagere yonivALo che. evuM avazya ghaTe che. ane je rIte kahyuM te rIte utpala vagerenI sacittatA che. anyacca tatraiva bhAvataH sacittAcittasya prarUpaNA-dhikAre itthamupadiSTamasti-pattANaM pupphANa saraduphalANaM taheva hriaannN| biMTammi milANammI nAyavvaM jIvavippajaDhaM / / 1 / / vaLI tyAM ja bhAvathI (nizcayathI ?) sacitta-acittanI prarUpaNAnA adhikAramAM A rIte upadeza Apyo che - pAMdaDA, phUlo, komaLaphaLo ane haritonuM DIMTaDuM plAna thai jAya tyAre te jIva dvArA tyakta che, tema jANavuM. IIII (piMDaniryukti 90) vyAkhyA - patrANAM puSpANAM saraduphalAnAm - abaddhAsthikaphalAnAM tathaiva haritAnAm khulAdInAM sAmAnyatastaruNavanaspatInAM vA vRnte mUle mlAne sati jJAtavyaM yathA jIvavipramuktametatpatrAdikam / / 1 / / vyAkhyA - pAMdaDAo, puSpo, saraduphaLo = jemAM aMdara ThaLiyo/goTalI na AvI hoya evA - komaLa phaLo tathA harito = sallakI vagere ke sAmAnyathI taruNa vanaspatio, A badhAnuM DIMTaDu - mULa plAna thai jAya, to jANavuM ke A pAMdaDu vagere jIvarahita che. evaM patrAdInAM vRnta-mlAnatayAcittatA jJeyetyacitta-tAparijJAne Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam vRntamlAnilakSaNamabhijJAnaM nigaditaM zrImadAgame, taccaitaduktacUrNaprakSepe'pi patrAdiSu na nirIkSyate / tatkathametatparIkSAvirahitamapi patrAdikamacittatayA vyavahriyate yuSmAbhiH / 95 A rIte pAMdaDA vagerenA DIMTaDAnA plAnapaNAthI te acitta che, ema jANavuM. A rIte acittatAne oLakhavA mATe DIMTaDAnI slAnirUpa oLakhacihna zrIAgamamAM kahyuM che. ane te cihna ANe kahela cUrNa nAkhavA chatAM paNa pAMdaDAo vageremAM dekhAtuM nathI. to pachI AgamamAM kahela parIkSAthI uttIrNa na thayuM hovA chatAM paNa e pAMdaDu vagere acitta che, evo vyavahAra tame kema karo cho ? atha cetprativacanIkariSyate bhavadbhiriyaM parIkSA zrImadAgame yonibhaDge samAdiSTAsmAbhistu taM vinA cUrNakSepe'cittatA nigadyate, tadapi na yuktimat / yataH patrapuSpAdInAM svasthAnAdaviyojitAnAM yA muhUrte muhUrte navanavajIvotpattihetubhUtA yoniH procyate bhavadbhiH, saiva na sahate yuktikSodam, yataH sayonikatvAdyathA dhAnyAdibIjAnAmuptAnAM prarohodgamo nirIkSyate, tathA kiM na patrapuSpAdInyapi uptAni prarohanti cedeteSAM sayonikatvaM syAt / have jo tame evo javAba Apo ke - A parIkSA zrIAgamamAM yonibhaMganA viSayamAM kahI che. ame to cUrNa nAkhavAthI yonibhaMga vinA acittatA kahIe chIe - A paNa yuktisaMgata nathI. kAraNake pAMdaDA, puSpa vagerene potAnA sthAnethI chuTTA na karAyA hoya, tyAre pratyeka muhUrte temAM navA navA jIvonI utpattinuM je kAraNa che, tene tame yoni kaho cho. paNa te ja Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 AgamopaniSad yuktithI vicAra karatA saMgata TharatI nathI. kAraNa ke jema dhAnya vagerenA bIja yoni sahita hovAthI temane vAvavAthI aMkurA phUTe che, evuM dekhAya che, tema jo pAMdaDA, puSpa vagere paNa yonisahita hoya, to pachI temane vAvavAthI kema aMkurA phUTatA nathI ? athAghaTamAnApi cetkadAgrahagrahagrastairbhavadbhisteSAM patrAdInAM yonirabhyupagamyate, jalAvanisaMyogaM vinApi teSu patrAdiSu muhUrte muhUrte navanavajIvodbhavazca / tadA yathA muhUrte gate sati prAktanajIvApagame'nyo jantusteSu patrAdiSu samutpadyate, tathA kiM na tasmin sthite'pi pratisamayamanyAnyaH ? bhavadabhimatAyA yonestadApyakhaNDatvAdanyasAmagryapekSA'bhAvAcca / A rIte asaMgata hovA chatA paNa kadAgrahathI tame te pAMdaDA vagerenI yoni mAno cho, ane jaLa-pRthvInA saMyoga vinA paNa te pAMdaDA vageremAM pratyeka muhUrte navA navA jIvonI utpatti mAno cho, to jema muhUrta pasAra thatA pUrvano jIva cyavI jatA anya jIva te pAMdaDA vageremAM utpanna thAya che, tema te jIva hajI tyAM ja hoya tyAre paNa pratisamaya anya anya jIva kema utpanna thato nathI ? kAraNa ke tame mAnelI yoni to tyAre paNa akhaMDa che, ane anya sAmagrInI apekSA to che nahIM. atha ca prAktanajIve sthite'pi yonerakhaNDatayA pratisamayaM navanavajIvotpattiH svIkriyate, tadA zrImadAgamoktA patrAdInAM pratyekatA virudhyate / tadanuktA ca sAdhAraNazarIratA balAdabhyupaiti Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 AgamapratipakSanirAkaraNam patrapuSpAdInAma(na)bhimatApi, pUrvoktayuktyA pratisamayamutpadyamAnAnAM navanavajIvAnAM sambhavAt / have jo pUrvano jIva hoya, tyAre paNa yoni akhaMDa hovAthI pratisamaya navA navA jIvanI utpatti svIkAro, to zrI AgamamAM kahelI pAMdaDA vagerenI pratyekatAno virodha Ave. ane AgamamAM jemanuM sAdhAraNa zarIra nathI kahyuM, te pAMdaDA, puSpa vagerenuM ya sAdhAraNa zarIra mAnavAnI Apatti Ave. kAraNa ke (tame) kahelI yuktithI pratisamaya utpanna thatA navA navA jIvono saMbhava che. __tasmAd vRntamlAnatAlakSaNaparIkSAM vinApi yaccUrNaprakSepamAtreNa patrANAM puSpAnAmabaddhAsthikaphalAnAM haritAnAM ca yA'cittatA procyate, sA na yuktiyuktA pratibhAti / / mATe DIMTaDAnuM plAnapaNuM - A parIkSA vinA paNa je cUrNa nAkhavA mAtrathI pAMdaDA, phUlo, komaLa phaLo ane haritonuM je acittapaNuM kahevAya che te yuktiyukta nathI jaNAtuM. tathA-bIe joNibbhUe jIvo vakkamai so va anno vA / jo vi a mUle jIvo sovi a patte paDhamAe ||1|| tathA - yonibhUta bIjamAM che ke anya jIva utpanna thAya che. je jIva mULamAM hoya che, te ja prathama pAMdaDAmAM hoya che. 1] etad gAthAvyAkhyAyA mevamuktamasti-yadA bIjanirvartakena jIvena svAyuSaH kSayAd bIjaparityAgaH kRtastasya ca bIjasya 1. rava - nivartio | Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 AgamopaniSad yadA punarambukAlAvanisaMyogarUpasAmagrIsambhavastadA kadAcitsa eva bIjajIvo mUlAdinAmagotre upanibadhya tatrAgatya pariNamati, kadAcidanyaH pRthvyAdijIvaH | ya eva mUlatayA pariNamati jIvaH, sa eva prathamapatratayApi pariNamata ityekajIvakartRke mUlaprathamapatre | A gAthAnI TIkAmAM A rIte kahyuM che - jyAre bIja banAvanAra jIva potAnA AyuSyano kSaya thatA bIjano tyAga kare che, ane te bIjane jyAre pharIthI varSAkALa, pRthvI saMyoga, vagere rUpa sAmagrI saMbhave che, tyAre kyAreka te ja bIjano jIva mUla vagere saMbaMdhI nAma-gotra bAMdhIne tyAM AvIne pariName che, ane kyAreka anya pRthvI vagereno jIva (mULa vagere rUpe pariName che.) je jIva mULarUpe pariName che, te ja prathama pAMdaDArUpe paNa pariName che. A rIte mULa ane prathama pAMdaDAnA kartA eka jIva hoya che. ___atra ca yonibhUtasyApi bIjasya yadA punarambukAlAvanisaMyogarUpasAmagrIsambhavastadA punaranyajIvasamAgamaH proktastarhi kathaM tAM sAmagrI vinApi muhUrte muhUrte navanavajIvasamAgamaH provyate ? ahIM to yonibhUta bIjane paNa jyAre varSAkALa, pRthvI saMyoga rUpa sAmagrI saMbhave, tyAre pharIthI anya jIva temAM Ave, ema kahyuM che, to pachI te sAmagrI vinA paNa pratyeka muhUrta navA navA jIvanuM Agamana kema kahevAya che ? Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam ___anyacca bIjanivartakena jIvena svAyuSaH kSayAd bIjaparityAgaH kRta ityanenApi vacanena vanaspatikAyikAnAM manuSyakSetrepyantarmuhUrta mAnamAyurvyabhicarati / yato'tra bIjanivartanaM sampUrNamapi ekena jIvena kRtaM proktam / tanna muhUrtamadhye niSpadyate, kintu kiyadbhirapi dinaireva / bIjuM e, ke bIja banAvanAra jIve potAnA AyuSyanA kSayathI bIjano tyAga karyo, A vacanathI paNa vanaspatikAyika jIvonuM AyuSya manuSyakSetramAM aMtarmuhUrta pramANa ja che, evuM vacana ane kAttika Thare che. kAraNa ke ahIM bIjanI saMpUrNa racanA eka jIva kare che, ema kahyuM che. bIja kAMi eka muhUrtamAM ja banI jatuM nathI. paNa keTalAka divasomAM ja bane che. tadanvapi ca tasya jIvasya tasminbIje prabhUtasamayaM yAvadapyavasthitiH proktA yAvanna svAyuSaHkSayastarhi kathaM muhUrtamAnatA vanaspatikAyAyuSAm ? tyAra bAda paNa te jIvanI te bIjamAM, jyAM sudhI potAnA AyuSyano kSaya na thAya tyAM sudhI ghaNA samaya sudhI paNa avasthiti kahI che, to pachI vanaspatikAyanuM AyuSya aMtarmuhUrta pramANa zI rIte hoi zake ? evamekajIvakartRke mUlaprathamapatra ityanenApi vacanena vanaspatInAM muhUrtamAnAyuSo vyabhicAro bhAvanIyaH | e rIte mULa ane paheluM pAna eka jIva dvArA karAyelA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 AgamopaniSad hoya che, A vacanathI paNa vanaspatinuM AyuSya aMtarmuhUrta pramANa ja hoya che tevuM nathI, enuM paribhAvana karavuM joie. ___ evaM paJcAnAmapyekendriyANAM manuSyakSetre'pi muhUrtAyuSo vyabhicAreNa tadadhikatarAyuSo'pi sambhavAdyaizcUrNakSepeNa muhUrta pratIkSya nirjIvAni jAtAnyetAni pRthvIkAyikAdizarIrANIti matvA teSAmArambhaH kriyate sajIvAnAmapi, teSAM jIveSvapi pRthvyAdizarIreSu ajIvasaJjAbhAvAjjIve'jIvasajheti mithyAdarzanaM samutpadyate / A rIte pAMce ekendriyonA manuSyakSetramAM paNa aMtarmuhUrta pramANa AyuSyano anekAnsa Avato hovAthI, aMtarmuhUrta karatA vadhAre AyuSya paNa saMbhavita hovAthI, jeo cUrNa nAkhIne be ghaDI sudhI rAha joine - 'have A pRthvIkAyika vageranA zarIro nirjIva thai gayA' - ema mAnIne sajIva evA paNa temano AraMbha kare che, temane jIvarUpa evA paNa pRthvI vagerenA zarIramAM ajIva evI saMjJA thatI hovAthI jIvamAM ajIvasaMjJA A mithyAdarzana utpanna thAya che. anyacca yadevamucyate-etaduktacUrNakSepe kRte sati yonibandhAnavIno jIvo notpadyate pRthvyAdiSu, prAgutpannazca svAyurakSayAdapaiti muhUrtena, tatra yonibandha eva vyabhicarati / vaLI je A rIte kahevAya che ke ANe kahelA cUrNane nAkhavAthI yoni baMdhAi jatI hovAthI yonino pratibaMdha thavAthI) navo jIva pRthvI vageremAM utpanna thato nathI, ane pUrve utpanna thayo hoya te aMtarmuhUrtamAM potAnA AyuSyano kSaya thatA evI jAya che. A bAbatamAM yonibaMdha ja anekAntika Thare che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 101 tathAhi - agnimadhye yattaduktaM karpUrAgarucUrNaM kSipyate, tattu zIghrameva jvalanena tatprajvAlyate / tatra yuSmAbhiritthaM nigadyate tadgandhastiSThannasti / sa ca gandhaH sArddhaM yAmadvayaM yAvatpratikSaNamatIva varddhate / sArddhaM yAmadvayaM ca tathaiva hIyate / evaM paJcapraharAvadhi tadgandhAvasthAnAdyonibandhena navIno janturnotpadyate tAvantaM samayaM vahnimadhye | - te A rIte - agnimAM temaNe kahaluM je kapUra-agaru vagerenuM cUrNa naMkhAya che, te jaldIthI agni dvArA bALavAmAM Ave che. tyAM tame ema kaho cho ke tenI surabhi TakI rahe che. te surabhi aDhI prahara sudhI atyaMta vadhe che. aDhI prahara sudhI te ja pramANe hAni pAme che. A rIte pAMca prahara sudhI tenI surabhi rahetI hovAthI yonibaMdhane kAraNe teTalo samaya agnimAM navo jIva utpanna thato nathI. evaM yaducyate tadapi vArtAmAtram, yataH sArddhayAmadvaitaM yAvatpratikSaNaM tadgandhavarddhanaM proktam, tadapi na saGgatam, evaM pratikSaNaM cettadgandhaH pravarddhamAnaH syAttadA praharadvaitena sArddhena tanniketanamahAnasAdisabAhyAbhyantaraM samastamapi tadgandhena bhAvitaM bhavettathA ca cetsyAttadA kiM na pratIyate tadgandhena maghamaghAyamAnatA tasya mahAnasAdeH ? / evaM yAmArddhayAmadvayaM gandhapravRddhiH proktA sApyaghaTamAnA / AvuM je kahevAya che, te paNa vacanamAtra che. kAraNa ke aDhI prahara sudhI pratikSaNa te surabhi vadhe che, ema je kahyuM che, te paNa saMgata nathI. kAraNa ke jo pratikSaNa tenI surabhi vadhatI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 AgamopaniSad jAya, to aDhI praharamAM to te ghara, rasoDuM vagere bahAra-aMdara badhuM ja tenI surabhithI vyApta thaI jAya. ane jo tevuM thatuM hoya, to te gaMdhathI rasoDuM vagere maghamaghAyamAna thai jAya che, evI pratIti kema nathI thatI ? A rIte aDhI prahara sudhI te surabhi vadhe che, evuM je kahyuM, te paNa ghaTatuM nathI. ____ atha ca tena gandhena yo yonibandho nigadyate kRzAnau, sa cettathA jAyamAnaH syAttadA kathamiva jvAlAmAlA-samAkulatayA pravarddhate vahniH saJjAte yonibandhe ? - have te gaMdhathI agnimAM je yonibaMdha kahevAya che, te jo te rIte thato hoya, to pachI yonibaMdha thayo hovA chatAM paNa agni jvALAonI zreNiothI bharAine kema vRddhi pAme cha ? tathA etaduktadhUpe kRte sarvato dazakramAvadhi pavanaprAsukatA yA nigadyate, sApi kiM yonibandhena nigadyate, uta vAtajIvAnAM vighAtena ? vighAtena ceducyate, tadA kiMnidAneyaM nirarthikA tajjIvahiMsA svadharmabAdhAvidhAyinI / atha cedyonibandhena kathyate, tadapi na sAGgatyameti, yataH pRthvyAdivanna nizcalo'nilaH, kintu calatayA naikasthAnasthAyI / tena dhUpe kRte'pi kiM syAdyatastasminkRte'pyeko vAto gacchati, punaranyaH smupaiti| so'pyanyato yAti, punaritaraH samabhyeti / evamaparAparapavanagamanAgamanena kathaM yonibandhaH syAdvAyu-kAyikAnAm ? Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 103 tathA temAM kahelo dhUpa karavAthI sarva bAju daza pagalA sudhIno vAyu prAsuka thai jAya che, evuM je kahyuM che, te paNa zuM yonibaMdhathI kahevAya che? ke pachI vAyunA jIvonA vighAtathI kahevAya che ? jo vighAtathI kahetA hoya to pachI svadharmanI virAdhanA karanArI A nirarthaka jIvahiMsA zA mATe karAya che? ane jo yonibaMdhathI kahetA ho, to te paNa saMgata thatI nathI. kAraNa ke pavana pRthvI vagerenI jema nizcala nathI, paNa caMcaLa hovAthI aneka sthAne rahenAro che. mATe dhUpa karavAthI paNa zuM thAya ? kAraNa ke dhUpa karavA chatAM paNa eka pavana jAya che bIjo Ave che, te paNa bIjI bAju jAya che, vaLI anya Ave che. A rIte anya anya pavananI Ava-jA thI vAyukAyikono yonibaMdha zI rIte thai zake tathA sauvIramadhye trikaTukapoTTalikAkSepaH kriyate / tena punarevamucyate - yatpuSpikArUpAnantakAyikodgamo na syAt, tadyonibandhAt / tadapi pratyakSaviruddham / tathA kAMjIkamAM sUMTha, marI ane pIparanI poTalI nAkhavAmAM Ave che, tenAthI ema kahevAya che ke puSpikArUpa anaMtakAyano udgama na thAya, kAraNa ke enI yonino pratibaMdha thai jAya che. te paNa pratyakSaviruddha che. yatastatkSepe kRte'pi sauvIrabhANDe dvitIyadine puSpikApiNDodgamo nirIkSyata eva, tarhi kathaM tadyonibandhaH sAGgatyamabhyupaiti ? Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 AgamopaniSad kAraNa ke te poTalI nAkhavA chatAM paNa aMjananA vAsaNamAM bIjA divase puSpikAno piMDa thayelo dekhAya ja che. to pachI teno yonibaMdha zI rIte saMgata thAya ? ___ tathA TaGkapramANaharidrApaTIracUrNakSepe kRte sati droNamitadhAnyAdibIje paJcayAmAvadhi yonibandho nigadyate, so'pi pratyakSa viruddhaH | tathA cAra mAsA jeTaluM haLadara ane paTIra (paTI = pADaLa vanaspati / droNapuSpI | gugaLa, paTIra = caMdana) nuM cUrNa nAkhavAthI batrIza zera pramANa dhAnya vagerenA bIjamAM pAMca prahara sudhI yonibaMdha thAya che, evuM je kahevAya che, te paNa pratyakSaviruddha che. yatastAvanmita eva dhAnyAdipuJjaH kasmiMzcitzuddhajalasamApUrNe mahAbhAjane nikSipyate, tanmadhye ca TaGkamitaM tadadhikaM vA taccUrNaM prakSipyate / punaH paJcame'pi yAme ttkssipyte| evaM kRtepyavazyamaSTamayAme dhAnyAdiSu syAdevAkurodgamaH | kAraNa ke teTalA ja pramANano dhAnyarAzi koi zuddha jaLathI bharelA moTA bhAjanamAM naMkhAya ane temAM cAra mAsA jeTaluM ke tenAthI vadhu te cUrNa nAkhavAmAM Ave, ane pharI pAMcamA prahare paNa te nAkhavAmAM Ave. AvuM karavA chatAM paNa AThamAM prahare te dhAnya vageremAM aMkura phUTaze ja. atha ca cetteSu dhAnyAdibIjeSu yonibandho jAyamAno bhavet, 1. varu - parIvUo | Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 105 tadA kathaM praroha-prAdurbhAvaH syAt ? atha cet kathayiSyate jalayogena cUrNasya nirvIryatA syAttadapi na yuktimat / have jo te dhAnya vagerenA bIjomAM yonibaMdha thato hoya, to pachI aMkarAo zI rIte phUTe ? have jo ema kaho, ke "pANInA saMyogathI te cUrNa azakta thai gayuM,' to te paNa yuktisaMgata nathI. yatastaccUrNamizritasalilena dhautAnAM dhAnyAdInAM yonibandhena bhavadbhireva prAsukatA prarUpyate, tatkathaM jalayogenApi cUrNasya nirvIryatA syAt ? evaM yo yonibandho nigadyate bhavadbhiH, so'pi vicAryamANastIrNajIrNakuTIradvizarArubhAvameti / kAraNake te cUrNathI mizrita pANIthI dhovAyelA dhAnya vageremAM yonibaMdha thavAthI te prAsuka thai jAya che, ema tame ja kaho cho, to pachI pANInA saMyogathI te cUrNa azakta zI rIte thai jAya? A rIte tame je je bahAnu raju karo cho tenA para vicAra karatA tIrNa (AvaradAne oLaMgI gayela) jIrNa jhUMpaDInI jema bhaMgurapaNuM pAme che. __anyaccaivaM cedekendriyayonibandhakAni bheSajAnyetasminprarUpyante, tarhi tatkimapi bheSajaM kiM na proktam ? yena dhAnyAdiSu trasajIvA notpadyante tadyonibandhAt / bIjuM, jo A rIte ekendriyanA yonibaMdha karavAnA upAyo AmAM prarUpAya che, to pachI evo koi upAya kema na kahyo ? ke jenAthI tenI (trasanI) yoni baMdhAi javAthI dhAnya vageremAM trasa jIvonI utpatti na thAya. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 AgamopaniSad yataH zrAddhAnAM prathamaM trasajantuyatanA vilokyata evAvazyaM kRtA / tathA tadapi kiM nauSadhaM nigaditam ? yena varSAdau ghRtatailabhAjanAdiSu puSpikodgo na bhavettadyonibandhAt / yataH pratyekajIvavirAdhanAto'pi sAdhAraNazarIriNAM virAdhanA'tigurvI / kAraNa ke zrAvakoe pahelA to trasa jIvonI jayaNA avazya karavI joie. tathA tevuM paNa auSadha kema na kahyuM? ke jenAthI varasAda vageremAM ghI-telanA bhAjano vageremAM tenI yoni baMdhAvAthI puSpikAno udgama na thAya. kAraNa ke pratyeka jIvanI virAdhanA karatA paNa sAdhAraNa zarIranI virAdhanA ghaNI moTI che. kiJca yaducyate paJcamayAmAnte dhAnyAdipuJjopari sthitamapi cUrNaM nirvIryaM syAttena tadante punarapi taccUrNaprakSepo vidhIyate taduparItyetadapi vicAryam, yatazced dhAnyAdipUjoparisthitaM paJcamayAmAnte nirvIryaM syAd bheSajam, tadA kiM na bhAjanakSiptamapi tadante ? evaM ca cedbhavati, tadA paJcapraharaparyante tannavInameva kRtaM vilokyate yuSmAkaM tathA ca na kriyate bhavadbhiH / vaLI je kahevAya che ke pAMcamA praharanA aMte dhAnyAdinA paMjanI upara raheluM auSadha azakta thAya che, mATe tenA aMte pharIthI te cUrNa tenA para nakhAya che, e paNa vicAraNIya che. kAraNa ke jo dhAnyAdinA paMjanI upara raheluM auSadha pAMcamA praharanA aMte azakta thatuM hoya, to pachI bhAjanamAM raheluM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 107 auSadha paNa pAMcamA praharanA aMte azakta kema nathI thai jatu? ane jo evuM thatuM hoya, to pAMca praharane aMte te tamAre navuM ja karavuM paDe, ane evuM to tame karatA nathI. ___ anyaccaivaM yonibandhasya yuktibhirvicAryamANasya vizIryamANatvAtprAguktayuktyA muhUrtAyuSo'pi vyabhicArAdyA paJcAnAmapyekendriyANAM hiMsA samutpadyate sA tathaiva, pratyuta bhAjanasthiteSu haridrApaTIrAdicUrNeSu ye varSAdau kunthuprabhRtayaH prabhUtAstrasA jIvAH samutpadyante, teSAmapi virAdhanA vidhatte zrImadAhatadayAmUladharmabAdhA / ane A rIte yuktiothI vicAratA yonibaMdha asaMgata puravAra thAya che ane pUrvokta yuktithI muhUrta pramANa AyuSya paNa anekAntika hovAthI je pAMce ya ekendriyonI hiMsA thAya che, te tadavastha ja che. ullu bhAjanamAM rahelA haLadara-caMdana vagerenA cUrNomAM comAsA vageremAM je kuMthu vagere ghaNA traNa jIvo utpanna thAya che, temanI paNa virAdhanA dayAmUlaka jaina dharmanI bAdhA kare che. kiJca ye etaduktacUrNakSepeNa pRthivyudakAdInAmArambhaM vidadhati, te nizaGkatayA prabhUtataram, ye punazcUrNakSepaM vinA kurvanti, tadArambhante nu sAzaGkAH | vaLI je ANe kaheluM cUrNa nAkhIne pRthvI, jaLa vagereno AraMbha kare che, teo niHzaMkapaNe ghaNo vadhAre AraMbha kare che. paNa jeo cUrNa nAkhyA vinA AraMbha kare che, teo sabhayapaNe, kSobha sAthe AraMbha kare che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad tathA ahaha imo gihavAso pariharaNijjo vivegavaMtANaM / bahujIvaviNAsayarA ArambhA jattha kIraMti ||1|| ityAdi nindanpazcAttApaparAyaNAH svalpatarameva vidadhati viditatattvAH / 108 tathA - are.... A gRhavAsa vivekI puruSoe choDavA yogya che. jyAM ghaNA jIvono vinAza karatA evA AraMbho DarAya che. // 1 // chatyAhi niMdyA- pazyAttApabhAM parAyA, tatvavettA evA teo sAva thoDo ja AraMbha kare che. tathA zrIAcArAGgavRtti-prathamAdhyayana-tRtIyoddezake tridaNDotkalitasyApyevaM parIkSA proktA / tathAhi agnipudgalatvAdISatpiGgalajalaM bhavatyuSNaM gandhato dhUmagandhi rasato virasaM sparzata uSNam / tatrodvRttadaNDamevaMvidhAvasthaM yadi, tataH kalpate nAnyathA / tathA zrIAcArAMga TIkA - prathama adhyayana - trIjA uddezAmAM traNa ukALAvALA pANInI paNa A rIte parIkSA kahI che - te A rIte - agnipudgalapaNAthI thoDuM pILAzavALuM, gaMdhathI dhumADAnI gaMdhavALuM, rasathI besvAda, sparzathI uSNa AvuM ukALeluM pANI hoya che. temAM jo uddhRttadaMDa AvI avasthAvALuM hoya, to TuTye, nahIM to na hTye. evamutkAlitajale'pi varNAntarAdiprAptirUpaparIkSAM vinA'grAhyatvamuktam, tarhi droNamite'pi pAnIye caturjAtakAdiTaGkamitacUrNe kSipte'pi varNAntarAdiprAptirUpaparIkSAM vinA kathaM grAhyatvaM syAt sAdhUnAM zrAddhAnAmapi ca prAsukameva taditi jJAtvA ? Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 109 A rIte jo ukALeluM pANI paNa anya varNa vagere pAmavArUpa parIkSA vinA akalpya che, ema kahyuM hoya, to batrIza zera pramANa pANImAM caturjAtaka (taja, tamAlapatra, elacI ane nAgakesa2) vagerenuM cAra mAsA jeTaluM cUrNa nAkhavA chatAM paNa varNamAM parivartana thavuM vagere rUpa parIkSA vinA sAdhuo ane zrAvakone te kalpya ja che, ema samajIne te grahaNa karavA yogya zI rIte thAya ? tathA-paDhamabiticAulodagammi ahuNAdhoammi mIsayaMti / lahUlahUgasacitte turie taievi pare cirakae vi / / 1 / / tathA prathama, dvitIya, tRtIya cokhAnA dhAvaNamAM, hamaNA dhoyuM hoya, temAM mizra hoya che. laghu laghuka (jaldIthI karyuM hoya ? ) sacitta cothAmAM trIjAmAM (?) keTalAkanA mate cirakRtamAM paNa // 1 // anayA zrImadAgameyagAthayA kevalasya turIyasya tandulAdidhAvanasya cirakAlakRtasyApi sacittataiva proktA, tathA keSAJcidAcAryANAM matena tu kevalasya tRtIyasyApi taddhAvanasya / tarhi kathamISattuSikAcUrNayogena varNAntarAdyaprAptamAdIyate pAnIyaM prAsukamiti jJAtvA zrImaddayAmUladharmAnurAgibhiH sAdhubhiH zrAddhaizca ? mAtra cothuM cokhAnuM dhovaNa ghaNA samayathI thayeluM hoya, to te paNa sacitta che, ema A AgamanI gAthA vaDe kahevAyuM che. tathA keTalAka AcAryonA mate to kevaLa trIjuM paNa cokhAnuM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 AgamopaniSad dhovaNa sacitta che. to pachI thoDA photarAcUrNanA saMyogathI raMga vagerenuM parivartana nahIM pAmeluM evuM pANI prAsuka che, ema samajIne dayAmUlaka dharmanA premI sAdhuo ane zrAvako kema tenuM grahaNa kare che ? yataH sAdhubhiH prathamamahAvratoccAre trividha-trividhenApi hiMsA pratyAkhyAtA SaNNAmapi jIvAnAm / zrImadAgamoktavarNAntarAdiprAptilakSaNaparIkSAM vinA gRhyamANasya tu jalasya sacittatAyAH sambhavena kathaM tatpratyAkhyAnamArAdhitaM bhavati lezato'pi ? kAraNa ke sAdhuoe prathama mahAvratanA uccAramAM trividha trividhathI chakAya jIvonI hiMsAno tyAga karyo che. zrI AgamamAM kahela raMga parivartana vagerenI prAptirUpa parIkSA vinA je pANInuM grahaNa karAya che, te sacitta hoi zake che, mATe te jaLa lenArane uparokta paccazmANanI AMzika paNa ArAdhanA zI rIte hoi zake ? yatA-jattha jalaM tattha vaNaM jattha vaNaM tattha nicchio teuu| teUvAUsahAyA tasA ya paccakkhayA ceva / / 1 / / itivacanAdapakAyavirAdhane vanaspatikAyAdInAmapi viraadhnaasamavAta ! kAraNa ke jyAM jaLa che, tyAM vanaspati che, jyAM vanaspati che, tyAM avazya agni che, ane agni ane vAyunI sAthe traNa jIvo paNa pratyakSa ja che. 1a (ratnasaMcaya 129, gAthAsAhastrI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 137). A vacanathI apakAyanI virAdhanAmAM vanaspatikAya vagerenI virAdhanA paNa saMbhavita che. 111 evaM kRtasacittapratyAkhyAnAnAM zrAddhAnAmapi bhAvanIyam / tathottaraguNA api nirvikRtikAcAmlAdipratyAkhyAnarUpA virAdhyante tajjalapAnaparaiH sAdhubhiH zrAddhaizca / A rIte jemaNe sacittanA paccakkhANa karyA che. e zrAvakonI bAbatamAM paNa bhAvavuM joie. tathA nIvi, AyaMbila vagerenA paccakkhANarUpa uttaraguNonI paNa virAdhanA te pANI pInArA sAdhuo ane zrAvako dvArA thAya che. tathA jalopari tuSikAcUrNaprakSepe tajjIvAnAM vinAzassyAttena prathamaM bhAjane tannikSepaM vidhAya tadupari vArigalanaM vidhIyate, itthamapi yattatroce tadapi vicAryam, yata ubhayathApi jIvavirAdhane nirvizeSAt / tathA pANInI upara photarA-cUrNa nAkhavAthI te jIvono vinAza thAya, mATe pahelA vAsaNamAM cUrNa nAkhIne tenA upara pANI gALavAmAM Ave che, AvuM paNa je tyAM kahevAyuM che, te paNa vicAraNIya che. kAraNa ke baMne rIte jIvavirAdhanA to sarajI 4 che. yathA taptAyaHkuzI mukhe kSiptA bhavati prANAntakAriNI tathA tadupari nivezanaM yasya vidhIyate tasyApyavazyaM prANAnto bhavati / tathA yathA kAcinmahatI zIlA kasyacinmastakopari Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 AgamopaniSad patati, tasya jIvitAntaH syAt evaM cetkazcinnaraH kasmiMzciduccadeze sthitena kenacinnareNa nIcaiH sthitAyA mahatyAH zilAyA upari pAtyate, tasyApi prANAntaH syAdeva hastapAdAdibhaGgAt, evaM cedupari kSipte tuSikAcUrNe jalajIvavirAdhanaM syAttadA kiM na tadupari kSiptAnAM teSAM virAdhanama ? jema tapelA loDhAnI naLI moDhAmAM mukavAthI prANono aMta kare che. tema jene tenA para besADavAmAM Ave tenuM paNa avazya mRtyu thAya che. tathA jema koi moTI zilA koinA mAthA para paDe, to tenuM mRtyu thAya, tema jo koi mANasane uMcI jagyA para rahelo koi manuSya nIce rahelI moTI zilA para pADe, to hAtha-paga vagere bhAMgavAthI tenuM paNa mRtyu thAya ja. e rIte jo upara photarA-cUrNa nAkhavAthI pANInA jIvonI virAdhanA thAya, to zuM cUrNa para nAkhelA pANInA jIvonI virAdhanA na thAya ? evaM prAsukIkaraNe'ntarmuhUrtAyurvyabhicAraH / / 111 / / yonibandhAsiddhatA / / 112 | | jalAvanisaMyogAbhAvapratimuhUrtadhAnyAdikaNanavyanavyajIvagamAgamaH ||113 || sthAnaviyojita - patrapuSpAdiviSayapratimuhUrtabhinnabhinnajantusamAgamahetuyonisadbhAvaH ||114|| A rIte prAsuka karavAmAM aMtarmuhUrta pramANa AyuSyano anekAMta / / 111 // yonibaMdhanI asiddhi 112|| jaLa, 1. 6 - 0nIvasamA maH | Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 113 pRthvIsaMyoga vinA paNa pratyeka muhUrte dhAnya vagerenA kaNamAM navA navA jIvonI Ava-jA / / 113 / / potAnA sthAnathI chUTTA pADelA pAMdaDA, phUla vagerenA viSayamAM pratyeka muhUrto alaga alaga jIvonA AgamananI kAraNabhUta yoninI vidyamAnatA 1199811 221 vRntamlAnatAvirahitapatrapuSpAdyacittatA / / 115 / / shriimdaagmoktsvkaayprkaayobhyruupshstrtryvirhitpRthivyaadycittatA ||11|| varSAntarAghaprAptapayaHprAsutA ||117|| jemanuM DIMTaDuM karamAyuM nathI tevA pAMdaDA, phUlo vagerenI acittatA ||115 // zrI AgamamAM kahela svakAya-parakAyaubhayarUpa traNe zastrathI rahita evI paNa pRthvI vagerenI acittatA ||116) anya varNa nahIM pAmela evA pANInI prAsukatA ||117 // edhaHsaMyogapratikSaNapravarddhamAnahutAzananirjIvatA ||118 / / pratikSaNaparAvartamAnA'pratihatagatipavanadhUpayogaMprAsukIbhavanam / / 119 / / kRtatrikaTukaprakSepakAJjikabhAjana- puSpikAsaMmUhasadbhAvanirdoSatAdi / / 120 || bahu vicAryam / iMdhaNanA saMyogamAM pratikSaNa vadhatA evA agninI nirjIvatA 118 / / pratyeka kSaNe parAvartamAna ane askhalita gativALA pavananuM dhUpanA saMyogathI acitta thavuM 119 jemAM sUMTha, marI ane pIpara nAMkhyA hoya tevA kAMjIkanA vAsaNamAM puSpikA 1. 0.6 - yone / 2. 0.4 - samuAma | Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 AgamopaniSad (phUga ?) nA samUhanI vidyamAnatA-nirdoSatA (phUga thavAno doSa na lAgavo te) 120 vagere ghaNuM vicAraNIya che. tathA vIsaMghisitakketyAdyakSarainidvayaM yAvaddadhana iva takrasyApi pUrvasUribhirnirdoSatvena gRhyamANatve sati yadaSTame yAme takre'nantajIvodgamaH procyate / etasmin tannivAraNArthaM ca mustAcUrNakSepazca yo vidhIyate, etaduktAvubhAvapi vicaarnniiyau| tathA 'vasaMdhisi take' ityAdi akSarothI be divasa sudhI dahIMnI jema chAza paNa nirdoSa hovAthI pUrvAcAryo grahaNa kare che. chatAM je 'AThamA praharamAM chAzamAM anaMta jIvo utpanna thAya che' evuM je kahevAya che, tathA tenA nivAraNa mATe je chAzamAM mothanuM cUrNa nAMkhavAmAM Ave che, ANe kahelI A baMne vastu vicAraNIya che. yato dinadvayaM yAvattake jIvodgamAsambhavAdaSTamayAme yattatra jIvotpattiparijJAnam, tena ajIve jIvasannA iti zrImadAgamoditamajIve jIvajJAnalakSaNaM mithyAdarzanaM samutpadyate / / 122 / / kAraNa ke be divasa sudhI chAzamAM jIvonI utpatti saMbhavita nathI, mATe je AThame prahare temAM jIvo utpanna thAya che, evuM mAnavuM, tenAthI ajIvamAM jIvasaMjJA evuM AgamamAM kaheluM 'ajIvamAM jIva mAnavArUpa' mithyAdarzana utpanna thAya che. tathaikavAraM takre mustAcUrNe kSipte dinadvayamAnatA procyate, punardvitIyavAraM dinadvayAnte takre tatkSepe kRte sati punardinadvaitaM zuddhyamAnatA ca tatrocyate / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 115 tathA eka vAra chAzamAM mothanuM cUrNa nAkhavAthI pachI te be divasa sudhI khape che, evuM je kahyuM che, pharIthI bIjI vAra be divasa pachI chAzamAM te cUrNa nAMkhavAthI pharIthI be divasa sudhI te sUjhe che, evuM tyAM kahyuM che. evametaduktacUrNaM nikSipya caturdinAni yAvattakraM nirdoSamiti jJAtvA yairvyApAryate, teSAM puSpikAdijantU-dgamanasahite'pi takre nirdoSatAparijJAnena ca caturdinAni yAvattada(da) vyApAraNAjjIve ajIvasannA iti zrImadAgamoditaM jIve'jIvasaJjAlakSaNaM mithyAdarzanaM prAdurjAyate / / 123 / / A rIte emAM kaheluM cUrNa nAkhIne cAra divasa sudhI te chAza vAparavAmAM doSa nathI, evuM mAnIne jeo vApare che, temane puSpikA vagere jIvonI utpattithI sahita evI paNa chAzamAM nirdoSatAnA jJAnathI ane cAra divasa sudhI te vAparavAthI 'jIvamAM ajIvasaMjJA' ema zrI AgamamAM kaheluM 'jIvane ajIva mAnavArUpa' mithyAdarzana utpanna thAya che. 127ll. evamAranAlabhANDe vAradvayaM trikaTukakSepe kRte caturdivasAnyAvatkAJjikasya zuddhatayA vyavahAriNAM prasaGgo vAcyaH ||124 / / te rIte osAmaNanA vAsaNamAM be vAra cUMTha, marI, pIpara nAMkhavAthI cAra divasa sudhI te vAparavuM sUjhe che, evo vyavahAra karanArAone paNa (uparokta mithyAdarzanano) prasaMga kahevo (samajavo). II124ll - 1. I : dravyA | va.3 * TdavyA | Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 AgamopaniSad tathA yena dezaviratiH pratipannA bhavati zrAddhana, sa yAvattatpariNAmaM na jahAti, tAvatsarvakAlamapi dezataH prANAtipAtAdiviratatvena dezavirata ityucyate zrImadAgame / evaM satyapi pratikramaNArhatpUjanasamayayoreva dezavirataH procyate zrAddhaH, anyadA tvavirata iti yattatrocyate, tadapi viruddhama, yataH-ahannaM bhaMte! tumhANaM samIve thUlagaM pANAivAyaM saMkappao niravarAhaM paccakkhAmi jAvajjIvAe-ityAdivratAlApakeSu 'jAvajjIvAe' itibhaNanena sarvakAlamapi tatpariNAmAparityAgena dezaviratatvAt / / 125 / / tathA je zrAvake dezaviratino svIkAra karyo hoya, te jyAM sudhI tenA pariNAmano (adhyavasAyano) tyAga na kare, tyAM sudhI haMmeza mATe dezathI hiMsA vagerethI viratA hovAthI zrIAgamamAM te dezavirata' kahevAya che. ema hovA chatAM paNa pratikramaNa-jinapUjAnA samayamAM ja zrAvaka dezavirata kahevAya che, te sivAyanA kALe to avirata che, evuM je tyAM kahevAya che, e paNa viruddha che. kAraNa ke he bhagavaMta huM ApanI pAse sthUla prANAtipAta saMkalpathI niraparAdha paccakhANa karuM chuM mAvajIva-ityAdi vratanA AlAvAomAM AjIvana' ema kahyuM hovAthI haMmeza mATe vratanA adhyavasAyano tyAga na karyo DopAthI, (umeza bhATe) zivirata cha. // 12 // tathA yadapyucyate-tatprAsukIkaraNaM cenna manyate, tarhi kathaM trividhena kRtapratyAkhyAnAH sAdhavo dravyastavaM prarUpayanti ? yatastatraikendriyANAM hiMsA samutpadyate-tadapi na kSamate kSodam, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 117 yataH-AmaMtaNi ANavaNI jAyaNi taha pucchaNI ya pannavaNI - dharmAdharmaphalopadezenarUpaprajJApanIbhASAyA ityAdigAthAyAM asatyAmRSAbhASAtvena kathanAt / tathA je ema kahevAya che, ke - jo A prAsuka karavAnI kriyA na manAya, to pachI trividhathI sAvadyanA paccakkhANa karanArA sAdhuo dravyastavanI prarUpaNA kema kare che ? kAraNa ke temAM to ekendriyonI hiMsA thAya che. A vAta paNa yuktisaMgata nathI. kAraNa ke - AmaMtraNI, AjJApanI, yAcanI, pRcchanI ane prajJApanI - (bhagavatIsUtra zataka-13, uddeza-7) ityAdi gAthAmAM dharma-adharmanA phaLanA upadezarUpa prajJApanI bhASAne asatyAmRSA bhASArUpe kahI che. (1) AmaMtraNI bhASA - he devadatta ! (2) AjJApanI bhASA - tuM A kara. (3) yAcanI bhASA - Apo (ema koi vastu mAMgavI). (4) pRcchanI bhASA - ajJAta/zaMkita vastunI pRcchA. - (5) prajJApanI bhASA - hiMsAthI nivRtta jIvo bhavAMtaramAM dIrghAyuSI thAya che - ityAdi vinIta ziSyane kahevuM te. (6) pratyAkhyAnI bhASA - koi kAMi mAMgatuM hoya tene niSedha karavo te.. (7) icchAnulomA bhASA - kAryanI zarUAta karatA koi anyane kahe - tame A karo, mane paNa A abhipreta che. 1. ja - dezajJAna | 6 dezajAna / - Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad (8) anabhigrahA bhASA - jemAM koi nizcita arthanuM avadhAraNa na hoya. jema ke ghaNA kAryo bAkI hoya, tyAre koi pUche ke 'have zuM karuM ?' tyAre tene javAba apAya ke 'tane je ThIka lAge, te kara. 118 (9) abhigRhItA bhASA - jemAM cokkasa arthanuM avadhAraNa hoya, jema ke 'hamaNA A kara, A nahIM kara.' (10) saMzayakaraNI bhASA - je aneka arthone kahetI hovAthI bIjAne zaMkA utpanna kare. jemake 'saindhava lAva, ahIM saindhavanA lavaNa, ghoDo, puruSa, vastra evA aneka artho thatA hovAthI sAMbhaLanArane zaMkA thAya che. (11) vyAkRtA bhASA - je pragaTa arthavALI hoya. (12) avyAkRtA bhASA - je atyaMta gaMbhIra zabdArthavALI hoya, avyakta akSaranA prayogavALI hoya, jeno artha samajAi na zake tavI bhASA. A bAra prakAranI bhASAne asatyAmRSA kahevAya che. mULa sUtra A mujaba che - asaccAmosA NaM bhaMte ! bhAsA apajjattiyA kaivihA paLattA ? poyamA! TuvAlasavijJA paLattA |taMnA - AmaMtagi ANaNI jAyaNi taha pucchaNI ya paNNavaNI paccakkhANI bhAsA icchANulomA ya / / aNabhiggahiyA bhAsA bhAsA ya abhiggahammi boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA vogaDa avvogaDA ceva || (bhagavatIsUtra zataka 13, uddeza 7) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 119 tasyAzca-asaccamosaM saccaM ca-itipadena vAcyatayA bhidhAnAt zrIjinabhavanavidhApanazrIjinapUjAnirmitiprabhRti-dravyastavaphalopadezarUpA prajJApanIbhASA sAdhUnAM na virudhyate / asatyAmRSA ane satya (dazavaikAlika 7-3) A padathI te bhASA kahevA yogyarUpe jaNAvI che, mATe zrI jinAlaya nirmApaNa, zrIjinapUjAnirmANa vagere dravyastavanA phaLanA upadezarUpa prajJApanI bhASA bolavI e sAdhuone viruddha nathI. uparokta gAthAno saMpUrNa pATha A mujaba che. asaccamosaM saccaM ca, aNavajjamakakkasaM / samuppehamasaMdiddhaM, giraM bhAsijja pannavaM / / buddhimAna sAdhue anavadya, komaLa, zaMkArahita evI asatyAmRSA ane satya bhASAne vicArIne bolavI joie. (dazavaikAlika 7-3) na caitatsvamatiza(zi)lpikalpitam, yaduktaM caityavandanAbhASye -jaha sappabhayA mAyA suassa gattAu kaDDaNovAyaM / lahu annaM alahaMtI ghisaMtI vi huna dosillA ||1|| taha dosavaM na sAhU gihiNo davvatthayaM uvaisaMto / bahupAvaiMdiyatthAidosaniyarA nivarito ArA rUti | A kAMi nijamatirUpI zilpI dvArA kalpita nathI, kAraNa ke caityavaMdana bhASyamAM kahyuM che - jema mAtA sApanA bhayathI putrane khADAmAMthI kheMcI kADhavAno anya zIgha upAya na meLavI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 AgamopaniSad zake, to e tene ghasaDIne bahAra kADhe to ya doSita nathI. tenA te rIte gRhasthane dravyastavano upadeza ApatA, temane ghaNA pApakAraka evA indriyArthAdi saMbaMdhI (vaiSayika) doSothI nivAratA sAdhu paNa doSita nathI. ro atha kathayiSyate zrImadarhadA dharmArthaM kriyate, yatra ca hiMsA kathaM dharma iti / have jo ema kaho ke zrI arihaMtanI pUjA dharma mATe karAya che, to jyAM hiMsA che, temAM dharma zI rIte hoi zake ? tadapi svavacasaiva nirastaM navatattvanidAnAdiSvekendriyahiMsAsAdhya eva zrImatzrAddhadharma iti punaH punrbhnnnaat| te vAta paNa tamArA potAnA ja vacanathI nirAkRta thaI jAya che. kAraNa ke navatattva nidAna vageremAM tame pharI pharI ema kahyuM che ke zrAvakadharma e ekendriyahiMsAthI ja ArAdhI zakAya che. saMghaTAdijanitaiva hiMsA tatra gRhyate, na punaH prANAntavidhAyinIti cet ? temAM saMghadyA vagerethI thayelI hiMsA ja samajavAnI che, prANono aMta karI de evI hiMsA nahIM - evuM jo kahetA ho... tarhi sApi hiMsAzabdena nigadyate, tayA sAdhyazca zrAddhadharmo navatattvanidAnAdiSu nigaditastatkathamucyate yatra hiMsA tatra gharma? ta. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 121 to tene paNa hiMsA to kaho ja cho, ane navatatvanidAna vageremAM tame kahyuM che ke zrAvakadharma hiMsAthI sAdhya che. to pachI tame ema zI rIte kahI zako ke - jyAM hiMsA che, tyAM dharma zI rIte hoi zake ? ___ atha ceduttarIkariSyate naikasyApyekendriyasya prANAntakAriNI hiMsA dharmArthavidheyA zrAddhaziromaNIbhiriti, naitadapi prakaTayati zrImadAgamAbhijJatAm, AyavyayavilokanenaivAhatAnAM sarvatra prvRtteH| have jo ema kaho ke zreSTha zrAvakoe eka paNa ekejiyanA prANono aMta karanArI hiMsA dharma mATe na karavI joie, to A vAta paNa tamArA AgamanA jJAnane chatuM karatI nathI. (ajJAnane chatuM kare che.) kAraNa ke lAbha-nukazAnane joine ja sarvatra jaino pravRtti kare che. yato dravyastava ekendriyANAM hiMsA samutpadyate, tayA ca yA hAniH sambhavettato'pi lAbho mahIyAn / / kAraNa ke dravyastavamAM ekendriyonI hiMsA thAya che, ane tenAthI je hAni thAya, tenA karatA paNa lAbha vadhAre moTo che. __ yato dravyastavaM kurvatAM zrAddhAnAM zubhabhAvapravRddheryadekendriyahiMsayA samabhaddaritam, tadapagamena prabhUtA bhavati karmanirjarA | kAraNa ke dravyastava karatA zrAvakone zubha bhAvonI atyaMta vRddhi thavAthI ekendriyanI hiMsAthI je pApa thayuM hatuM, te jatuM rahe che ane ghaNI karmanirjarA thAya che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 AgamopaniSad cedevaM na syAttadA kathaM nAgaketuprabhRtInAM dravyastavaparAyaNAnAM zubhabhAvapravRddhyA ghAtikarmakSayena kevalacidutpattiH / jo evuM na hoya, to dravyastavamAM parAyaNa evA nAgaketu vagerene zubha bhAvonI atyaMta vRddhithI ghAtikarmono kSaya thavAthI kevaLajJAnanI utpatti kevI rIte thAya? yApi ca dravyastave hiMsA samutpadyate, sA'pi dravyata eva na punarbhAvataH / yata etAnpRthivyAdijIvAnhanmIti mnoyogaabhaavaat| kintu prAsAdapratimAdikaM kArayAmi zrIjinArcA karomItyAdikasya dharmadhyAnasyaiva sambhavAt / yAdRzaM ca dhyAnaM tAdRza evAzubha: zubho'thavA karmaNo bandhaH | je paNa dravyastavamAM hiMsA thAya che, te paNa dravyathI ja thAya che, bhAvathI nahIM. kAraNa ke 'A pRthvI vagere jIvone huM haNuM' evo manano adhyavasAya tyAM hoto nathI, paNa jinAlaya - jinabiMba vagere karAvuM, zrI jinapUjA karuM - vagere dharmadhyAna ja saMbhave che. ane jevuM dhyAna hoya, tevo ja zubha ke azubha karmabaMdha thAya che. tasmAd dravyastave dravyataH sambhavatyekendriyANAM hiMsA, tathApi zubhabhAvahetutvAdvidheya eva dravyastavaH sadupAsakaiH / na caitatsvamativijRmbhitam, yadAha bhagavAnpaJcaliGgIkAraH puDhavAiANa jaivihu hoi viNAso jiNAlayAhiMto / tansiyA vi sudiThissa niamao asthi aNukaMpA ||1|| mATe dravyastavamAM dravyathI ekendriyonI hiMsA saMbhave che, Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 123 to paNa dravyastava zubha bhAvonuM kAraNa hovAthI sAcA zrAvakoe te karavo ja joie. A kAMi potAnI buddhithI nathI kahyuM, kAraNa ke bhagavAna paMcaliMgIkAre paNa kahyuM che - jo ke jinAlayathI pRthvI vagereno vinAza thAya che, paNa samyagdaSTine te jIvo para paNa avazya dayAbhAva hoya che. 1(paMcaliMgI 58) eAhiMto buddhA virayA rakkhaMti jeNa puDhavAI / tatto nivvANagayA abAhayA AbhavamaNaMtaM / / 2 / / jeo jinAlaya AdithI bodha pAmIne virata thAya che, teo pRthvIkAya AdinI rakSA kare che. ane pachI teo mokSe jAya che ane jyAM sudhI A saMsAra che tyAM sudhI - anaMta kALa sudhI te jIvone pIDA kAraka banatA nathI. terA (paMcaliMgI pa9) rogisirAveho iva suvijjakiriyA va suppauttA vA / pariNAmasuMdara ccia ciTThA se bAhajogevi ||3|| jema rogInI zirAno vedha hoya, jema sAro veda samyaka prayoga dvArA cikitsA kare, tema bAdhA thatI hovA chatAM paNa dravyastavakArakanI ceSTA pariNAme to suMdara ja che. AvA (paMcaliMgI pa0) tathA zrIAvazyakeSUktamakasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNo davvathae kUvadiLaMto / / 1 / / iti| tathA zrI AvazyakasUtramAM paNa kahyuM che - jeo saMpUrNa Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 AgamopaniSad saMyamamAM pravRtta nathI evA zrAvako mATe saMsArane parimita karanAro evo dravyastava ucita che. dravyastavanA viSayamAM kUvAnuM dRSTAMta che. 1] (AvazyakabhASya 194) 245 tathAnyatrApyuktam - pUAe maNasaMtI maNasaMtIe ya hoi suhabhAvo / suhabhAvAo mukkho mukkhe sukkhaM aNAbAhaM / / 1 / / iti / tathA anyatra paNa kahyuM che - pUjAthI mananI zAMti maLe che. mananI zAMtithI zubhabhAva jAge che. zubhabhAvathI mokSa maLe che. mokSamAM avyAbAdha sukha che. saMbodha prakaraNamAM A gAthA A mujaba che - pUyAe maNasaMtI maNasaMtIehiM uttamaM jhANaM / suhajhANeNa ya mokkho mukkhe sukkhaM aNAbAhaM / / 199 / / kiJca Ayavyayavilokane naikaindriyANAM dravyato hiMsApi dharmasAdhanatayA na svIkriyate bhavadbhistatkathaM jalagalanamapi kariSyate ? yatastasmin kriyamANa ekasminnudakabindAvasaGkhyeyAnAM jIvAnAM sambhavAd galanake lagnAnAmasaGkhyeyatamAnAM jIvAnAM jalasambadhinAM virAdhanA syAttasminzuSyati nizcyotyamAne vA / trasAstu cetsambhavanti tadApi kiyanta eva / na ca jalagalanamadharmArthaM vidhIyate bhavadupasakairapi / vaLI lAbha-nukazAna jovApUrvaka jo ekendriyonI dravyahiMsAne paNa dharmanA sAdhanarUpe tame na svIkAro, to pachI pANInuM gaLaNuM paNa zI rIte karAze ? kAraNa ke pANI gALatA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 AgamapratipakSanirAkaraNam eka jaLabiMdumAM asaMkhya jIvo saMbhave che, to jyAre gaLaNuM sukAze ke nicovAze, tyAre temAM lAgelA asaMkhya aplAyanA jIvonI virAdhanA thaze. jo ke temAM trasa jIvo paNa saMbhave che, paNa te thoDAM ja hoya che. vaLI ApanA upAsako kai adharma mATe to pANI gALavAnI vidhi karatA nathI. Azaya e ja che ke, uparokta virAdhanA hovA chatAM paNa lAbhAlAbhano vicAra karIne jema gaLaNuM karAya che, tema dravyastavanI bAbatamAM paNa samajavuM joie. tathA jinapativandanAdyarthe jinabhavana-pauSadhazAlA-gamanAdyapi na kArya syAyuSmadupAsakAnAm, varSAsu prAyo varSati mandaM mandaM jalade mArge vArivirAdhanA jhaJjhAnilavirAdhanA panakaharitakAyavirAdhanA kunthuprabhRtisUkSmatrasajantuvirAdhanA vAvazyaM smbhvti| na ca tatrApi kiJcidbhavatAM praasukiikrnnm| tathA jinezvarane vaMdanA karavA vagere mATe jinAlayapauSadhazALAe javuM vagere paNa tamArA upAsakonuM akartavya thai jaze, kAraNa ke comAsAmAM prAyaH vAdaLuM dhIme dhIme varasatuM hoya tyAre rastAmAM aplAyanI virAdhanA, pracaMDa pavana (vAyukAya)nI virAdhanA, zevALa, lIlotarInI virAdhanA ke kiMthavA vagere sUkSma trasa jIvonI virAdhanA avazya saMbhave che. ane temAM tamAruM kAMi prAsukIkaraNa to che nahIM. je cUrNaprakSepa dvArA pRthvIkAya vagerene acitta karavAnI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 AgamopaniSad prakriyA tame mAnI che, tema prastutamAM aSkAyAdinI virAdhanA na thAya, te mATe koi cUrNAdinA prayogathI te jaLa vagere acitta thai jAya evuM tame mAnyuM nathI. mATe ukta virAdhanA to tamArA mate paNa avasthita ja che. tathA sarvadApi prabhAtasamaye ghaTikAdvayaM yAvat patataH sUkSmApkAyasya virAdhanAsambhavAttAvantaM kAlaM na yujyata eva yuSmadupAsakAnAM jinabhavanAdigamanam / tathA sarvadA prabhAtasamaye be ghaDI sudhI paDatA sakSma aplAyanI virAdhanA saMbhavita hovAthI teTalA samaya sudhI tamArA upAsako mATe jinAlaya Adie javuM e ucita ja nathI. tathA tIrthayAtrAkaraNamapi yuSmadupAsakAnAM na snggcchte| araNyAdau pRthvIkAyikAnAM tathA mArge nadyAdijalasya tathA haritkAyAdivanaspatInAM kunthu-pipIlikAprabhRtitrasatanUmatAM ca virAdhanA syAdeva dravyato yatanAparANAmapi / tathA tamArA upAsakone tIrthayAtrA karavI paNa saMgata nathI. kAraNa ke jaMgala vageremAM pRthvIkAyanA jIvonI ane rastAmAM nadI vagerenA pANInI tathA lIlotarI vagere vanaspatinI ane kaMthavA, kIDI vagere trasa jIvonI dravyavirAdhanA to jayaNAmAM tatpara evA paNa zrAvako dvArA thavAnI ja che. ___ etAni ca jalagalana-jinabhavanAdigamana-yAtrA-karaNAdIni ca dravyato hiMsAyAH sambhave'pi vidhIyanta eva bhavadupAsakaiH / na ca tAnyadharmArthaM yuSmadupadezaM vinA tairvidhIyante, kintu Ayavyayavilokanena dharmArthaM yuSmadupadezenaiva / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 127 A rIte dravyathI hiMsA saMbhavita hovA chatAM paNa pANI gALavuM, jinAlaya Adie javuM ane yAtrA karavI vagere tamArA anuyAyI zrAvako kare ja che. e kAMi tamArA upadeza vinA, adharmanA prayojanathI teo nathI karatA, paNa lAbhAlAbha joine, dharma mATe, tamArA upadezathI ja kare che. tasmAdAyavyayavilokanena prajJApanyA'satyAmRSAbhASayA dravyastavaphalaM prarUpayatAM sAdhUnAM ko nAma doSaH sambhavellezato'pi ? pratyuta teSAM saMsArAkUpArAtpareSAM nistAraNAd guNaH syAt, yato dravyastavAdeva bhAvastavaH zrAddhAnAm, bhAvastavAdeva punarmokSa kRti / mATe lAbhAlAbhane jovApUrvaka jeo prajJApanI - asatyAmRSA bhASAthI dravyastavanuM phaLa prarUpe che, te sAdhuone AMzika paNa karyo doSa saMbhave ? ulTu saMsArasAgarathI bIjAono nistAra karavAthI guNa (lAbha) thAya che, kAraNa ke dravyastavathI ja zrAddhone bhAvastava thAya che, ane bhAvastavathI ja mokSa maLe che. tathA-puDhavitase, tasarahie nirantaratase a puDhavie gamaNaMityAdibhistathA- erAvaI kuNAlAe jattha egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thale kiccA - ityAdibhiH zrImadAgameyavacanairAyavyayavilokanena pArthivodakAdijIvAnAM virAdhanA sAdhubhirapi dravyato vidhIyate, na punaradharmArtham / tathA - pRthvIkAya -trasakAya bemAM trasarahitamAM ane niraMtara - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 AgamopaniSad trasamAM pRthvIthI gamana - ityAdi, tathA kuNAlA pAse erAvatI nadI, jyAM eka paga jaLamAM karIne, eka paga AkAzamAM karIne - ityAdi zrI AgamanA vacanothI lAbhAlAbha jovApUrvaka sAdhuo paNa pRthvI, pANI vagerenA jIvonI dravyathI virAdhanA kare che, paNa (te virAdhanA) adharma mATe nathI karatAM. - uparokta puDhavi0 gAthA oghaniryuktimAM A mujaba kahI puDhavitase tasahie niraMtaratasesu puDhavIe ceva / AuvaNassaikAe vaNeNa niyamA vaNaM udae / / 2 / / mArgamAM jatAM be rastA Ave. eka raste pRthvIkAyanI virAdhanA saMbhavatI hoya ane bIjA raste trasakAyanI virAdhanA saMbhavita hoya, to trasarahita mArgathI javuM joie. arthAt jo trasa jIvo chUTA chUTA hoya to temano saMghaTo na thAya tema jayaNApUrvaka vacce vaccethI javuM joie. jethI pRthvIkAya ane trasakAya baMnenI rakSA thAya. paNa jo trasa jIvo niraMtara hoya, tethI temanI vaccethI javuM zakya na hoya, to pRthvIkAyavALA mArgethI javuM joie. jo eka raste aplAya hoya, ane bIje raste vanaspatikAya hoya, to vanaspatikAyavALA mArge javuM joie. kAraNa ke jyAM aSkAya che, tyAM avazya vanaspatikAya paNa che ja. mATe e raste to bamaNI virAdhanA thAya. nadI uttAranuM sUtra bRhatkalpa sUtramAM A mujaba che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 129 ___ aha puNa evaM jANijjA eravai kuNAlAe jattha cakkiyA egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thale kiccA evaNhaM kappai aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarittae vA saMtarittae vA, evaM no cakkiyA evaNhaM no kappai aMto mAsassa dukkhutto vA tivahudo vA uttapitta, vA saMtarittA vA (udeza-4, sUtra138). have jo muni ema jANe, ke kuNAlA nagarInI pAse erAvatI nAmanI nadI jaMghAnA ardhabhAge Ave teTalI UMDAithI vahe che. to temAM ke tevI anya nadImAM jyAM eka paga jaLamAM rAkhIne ane eka paga AkAzamAM rAkhIne nadI utarI zake, tyAM eka mahinAmAM be vAra ke traNa vAra evI nadI oLaMgavI kahyuM che. paNa jyAM A rIte na oLaMgI zake, tyAM eka mahinAmAM be vAra ke traNa vAra nadI oLaMgavI na kalpe. AgamamAM AvI vidhio adharma mATe nahIM paNa lAbhAlAbhanI dRSTie dharmArAdhanA mATe ja batAvI che. tasmAtkiJcitakiJcidvirAdhanAsambhave'pi bhAvastavAvAptirUpaM lAbhaM vilokya kathaM na vidheyaH syAd dravyastavaH zrAddhAnAm ? mATe kaMIka kaMika virAdhanA saMbhavatI hovA chatAM paNa bhAvastavanI prAptirUpa lAbhane joine dravyastava e zrAvakonuM kirtavya kema na bane ? ... anyacca dravyastavaM vidadhatAM zrAddhAnAM yA dravyataH samutpadyate hiMsA sA hiMsaiva nocyate / yaduktaM zrImadAvazyake cUrNI-sA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 AgamopaniSad hiMsA na bhaNNai ahiMsa cciya sA, paDiputracaraNaM va, tassa mukkhaphalaheuttaNao iti / ane bIjuM, dravyastava karatA zrAvakone je dravyathI hiMsA thAya che, te (vAstavamAM) hiMsA ja nathI. kAraNa ke zrI AvazyakamAM cUrNimAM kahyuM che - te hiMsA na kahevAya, te ahiMsA ja che, paripUrNa cAritranI jema, kAraNa ke te mokSarUpI phaLanuM kAraNa bane che. ___ atra yA dravyastave kAcidvirAdhanA samutpadyate, sA hiMseti nocyate, kintvahiMsaivetyuktA / tasmAd yatanAparANAM zrAddhAnAM dravyataH kiJcidvirAdhanAsambhave'pi dravyastavArAdhanaviSayanihitamanovyApAratayA sarvajIvadayAparatvena ca bhAvatastadvirAdhanAnivRttI tadoSAzaGkA na kApi vimarzanIyA, yathA yatanAparANAM sAdhUnAM mArgavirAdhanAsambhave'pi na taddoSaH / ahIM dravyastavamAM je koi paNa virAdhanA thAya che, te hiMsA nathI kahevAtI, paNa ahiMsA ja kahevAi che. mATe jayaNAmAM tatpara zrAvakone dravyathI kAMika virAdhanA saMbhavita hovA chatAM paNa temanuM mana dravyastavanI ArAdhanAmAM parovAyeluM hoya che ane sarva jIvonI dayAmAM parAyaNa hovAthI, bhAvathI te virAdhanAnI nivRtti thatA te doSanI koi AzaMkA vicAraNIya nathI. (bhAvathI virAdhanAno doSa lAgyo ja nathI, mATe teno bhaya rAkhavo ucita nathI.) jema ke jayaNAmAM tatpara munio dvArA mArgamAM koi virAdhanA thAya to paNa tenAthI doSa lAgato nathI. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 131 yaduktam-uccAliammi pAe iriAsamiassa cNkmtttthaae| vAvajjijja kuliMgI marijja taM jogamAsajja ||1 / / na ya tassa tannimitto baMdho suhamovi desio samae-ityAdi / je kahyuM paNa che - iryAsamitithI yukta jIva cAlavA mATe paga upADe ane koi vikalendriya jIva te pravRttithI (sahasA) marI jAya 1. to tene te nimittathI siddhAntamAM sUkSma paNa karmabaMdha kahyo nathI - ityAdi. (oghaniryukti 749-750) tasmAttrividhena kRtaprANAtipAtapratyAkhyAnAnAM sAdhUnAM dravyastavaM vidhivat prarUpayatAM ko nAma doSAvakAzaH ? zrAddhAnAmapi ca vidhivattaM vidadhatAM na doSArekA kApi cintniiyaa| mATe jemaNe trividhathI hiMsAnA paccakhANa karyA che, tevA sAdhuo vidhipUrvaka dravyastavanI prarUpaNA kare, to temAM zo doSano avakAza che? zrAvako paNa vidhipUrvaka dravyastava kare, temAM doSanI koi zaMkA vicAravA yogya nathI. __ anyacca prAtaH prAsukIkaraNaM vinA na vidheya eva dravyastavaH zrAddhastadA kathaM zItAdavadantIprabhRtizrAddhI-bhirmahAraNyasthitAbhiH kathaM vihito dravyastavaH ? tatra tadauSadhAyogAt / ane bIjI vAta, jo savAre prAsukIkaraNa vinA zrAvakoe dravyastava na ja karAya, to sItA, damayaMtI vagere zrAvikAoe moTA jaMgalamAM rahIne dravyastava zI rIte karyo? kAraNa ke tyAM to prAsukIkaraNa mATenuM auSadha (cUrNa) hatuM nahIM. yadapyucyate prAsukIkaraNaM vinA vihito dravyastavo na Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 AgamopaniSad kiJcitphalaM datte, tadapi vacanamAtrameva, yataH paryuSaNAdinanavakusumapUjAvidhAyimAlikasyottarapravarddhamAnavibhavasukhanavabhava-paryanta eva saMsAraH samabhUt / vaLI je ema kahevAya che ke prAsukIkaraNa vinA karela dravyastava kAMi phaLa Apato nathI, te paNa vacanamAtra ja che. (yathArtha nathI.) kAraNa ke saMvatsarInA divase nava phUlathI pUjA karanArA mALIne zreSTha vadhatA vaibhava-sukhavALo nava bhava sudhIno ja saMsAra thayo hato. puSpapUjAnA prabhAve mALIe nava bhava sudhI uttarottara caDhiyAtuM sukha maLe ane navamAM bhave mokSa maLe, tevuM phaLa bhagavyuM, mevo mahI bhAzaya che. prAsukIkaraNavirahitadravyastavaprabhAvAdeva eva prAgbhavakRtASTAdazakapardakakusumArhaNasya kumArapAlabhUpAlasya tathA-pupphesu kIrajualaM-itivacanAtpuSpaiH zrImadarhatpratimA-pUjAvidhAyinaH kIrayugmasya pretya zubhagatirUpaphalovAptirapi prAsukIkaraNavirahitadravyastavAdeva / evamanekAnyapi nidarzanAni prAsukIkaraNaviyuktadravyastavAdapi phalAvAptau bhavatAmapi prasiddhatayA siddhAni / prAsukIkaraNathI rahita evA dravyastavanA prabhAvathI ja pUrvabhavamAM aDhAra (pAMca) koDInA phUlathI pUjA karanAra kumArapALane ane puSpomAM popaTayugala (saMbodhaprakaraNa 77, 1. ka - 0lAvAptera0 / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 AgamapratipakSanirAkaraNam puSpamAlA 469) A vacanathI zrI ariMhata pratimAnI pUjA karanAra popaTayugalane paralokamAM zubhagatirUpa phaLanI prApti paNa prAsukIkaraNa rahita dravyastavathI ja thai che. A rIte prAsukIkaraNa vinAnA dravyastavathI paNa phaLanI prAptinA viSayamAM aneka dRSTAnno tamArA mate paNa prasiddha hovAthI siddha che. anyacca prAsukIkRti vinA dravyastavAdhikArazcenna syAdeva, tadA kathaM zrIsagaracakritanUruhai zrIaSTApadatIrtharakSArthaM daNDaratnena parikhA vyadhAyi tasyAzca gAGgavAriNA samApUraNam ? yato daNDaratnamadhaH sahasrayojanAni yAveda bhUbhedaM vidadhAti / tatra ca madhyamAyuSAmutkRSTAyuSAM ca pRthvIkAyikAnAM sambhavAtkathaM syAttatprAsukIkaraNam ? tathA yAni pAnIyAni samAnItAni tAnyapi manuSyapracArarahitasthAnasthitayA madhyamotkRSTAyustayA sambhAvyamAnAni kathaM prAsukIbhavanti ? ane bIjI vAta, jo prAsukIkaraNa vinA dravyastava karavAno adhikAra na ja hoya, to pachI sagaracakrInA dIkarAoe zrI aSTApada tIrthanI rakSA mATe daMDaratnathI khAi kema banAvI ? ane tene gaMgAnA pANIthI kema bharI dIdhI? kAraNa ke daMDaratna nIce hajAra yojana sudhInI jamIna khode che, ane tyAM madhyama AyuSyavALA ane utkRSTa AyuSyavALA pRthvIkAyanA jIvo saMbhave che, mATe tyAM prAsukIkaraNa zI rIte thai zake ? tathA je pANI lAvyA, te pANI paNa manuSyanA pracArathI rahita sthAnamAM rahyuM hovAthI madhyama ane utkRSTa AyuSyavALuM 2. 9 - yAtrimUo | Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSada 134 saMbhave che, tethI te prAsuka (acitta) zI rIte thai zake? evaM zrIzatruJjayamahAtIrthobhayapArzvasamAnItaparikhArUpakRtasAgaramAzrityApi vAcyam / evamanye'pi bahavo dRSTAntA yuSmAkamapi pratItAH / e rIte zrIzatruMjaya mahAtIrthanI baMne bAjue lAvela khAirUpa karela dariyAne AzrIne paNa samajavuM joie. Ama anya paNa ghaNA dRSTAMto tamane paNa pratIta che. aparaM cetprAsukIkaraNAdhikAraH syAdarhadarcAvidhau zrAddhAnAm, tadA zrIupAGgeSu vijayasUryAbhAdidevavihitapUjAvidhau kiM na proktaH ? tathA manuSyeSu zrIjJAtAdharmakathAGgAdi samAdiSTadraupadyAdikRtArhatpUjane kiM noktaH ? bIjuM, jo prabhupUjAnI vidhimAM zrAvakoe prAsukIkaraNa karavAno adhikAra hota, to zrIupAMgomAM (jIvAbhigama, rAjapraznIya vageremAM) vijaya, sUryAbha vagere devoe karelI pUjAnI vidhimAM te kema na kahyo ? tathA manuSyomAM zrIzAtAdharmakathA aMgasUtra vageremAM kahela draupadI vageree karelA arihaMtanA pUjanamAM kema na kahyo ? tathA zrIumAsvAtivAcaka zrIharibhadrasUri zrIhemacandrasUriprabhRticirantanasUriviracitapUjAprakaraNazrIyogazAstrAdiprakaraNeSu kiM na nigaditaH ? tathA zrIumAsvAti vAcaka, zrI haribhadrasUri, zrIhemacandrasUri vagere pUrvAcAryo dvArA racita pUjAprakaraNa, yogazAstra vagere Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 135 prakaraNomAM (prAsukIkaraNano adhikAra) kema kahyo nathI ? yato dharmasya mUlaM dayA, sA cedetaduktaprAsukIkaraNena / sambhavet, tadA zrIAgame prakaraNeSu ca yathAkramaM gaNabhRddevaiH pUrvasUribhizca kathaM nocyate ? ityAdi bahu vaktavyam / jethI dayA e dharmanuM mULa che, jo e dayA ANe kahela prAsukIkaraNathI saMbhavita hoya, to zrIAgamamAM ane prakaraNomAM yathAkrama gaNadhara bhagavaMto ane pUrvAcAryo kema kahetA nathI? ityAdi ghaNuM kahevA jevuM che. anyacca prAsukIkaraNavivarjitadravyastavakAriNAM zrAddhavarANAmekendriyavirAdhanayA nityasUtakitvaM yannigadyate, tadapi bhavatAmavarNavAdavAvadUkatvameva pizunayati / vaLI jeo prAsukIkaraNa vinA dravyastava kare che, tevA uttama zrAvakone ekendriyonI virAdhanAthI haMmezA sUtaka lAge che, evuM je kahevAya che, te paNa tamArI niMdA karavAmAM vAcALatAne ja sUcave che. svagotre yadA kasyacinnarasya vyayaH syAt, tadA sUtakavyavahAro jane pravartate / ekendriyavirAdhane'pi cetsUtakavyavahArasa syAttadaitaduktAnuyAyinAmapi zrIjinapratimA-prakSAlanAdinimittaM kUpabhAjanAdibhyo jalAdyAdadatAM bindumAtranipAtepya' saGkhyeyatamAnAmaudakAdijIvAnAM hiMsanAnnityasUtakitvaM prasajyamAnaM kathaM nivArayiSyate yuSmAbhiH ? tasmAd yadekendriya virAdhane nityasUtakitvaM yaducyate tadapyalIkAbhyAkhyAnadAnameva Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 AgamopaniSad vacaH prakaTayati / jyAre potAnA gotramAM koi manuSyanuM maraNa thAya, tyAre lokamAM sUtaka-vyavahAra pravarte che. jo ekendriyonI virAdhanAmAM paNa sUtakano vyavahAra thato hoya, to A vacanane anusaranArAo paNa zrI jinapratimAnA prakSAlana vagere mATe kUvA, vAsaNa vageremAMthI pANI letA hoya, tyAre eka pITuM paDavAthI paNa asaMkhya pANI vagerenA jIvonI hiMsA thatI hovAthI temane ya nitya sUtaka lAgaze, tenuM nivAraNa tame zI rIte karazo? mATe ekendriyanI virAdhanAthI nitya sUtaka lAge evuM ja kahevAya che, te vacana paNa khoTA ALane ja chatuM kare che. ___evametaduktaprAsukIkaraNavivarjitadravyastave saadhuprruupnnaanidhivaIRTI1radA/zramaNopAsakartavyatAnaviIR TI1ra7ll panAmA II128AAAkSavirAdhanAnityasUtavirutvA II1ra6TI dIni bahUnyapi zrImadAgamAsambaddhAni kuvacanAni nirloThanIyAni zrImadAgamAnusAreNa tatpravINaiH / A rIte ANe kahela prAsukIkaraNathI rahita dravyastavanA viSayamAM sAdhune prarUpaNA karavAno anadhikAra 12kA. zrAvakanI kartavyatAno anadhikAra 127 phaLano abhAva I128 ekendriyonI virAdhanAthI haMmezA sUtakavALApaNuM I/12aa . vagere AgamathI asaMbaddha ghaNA ya kuvacanonuM AgamavettAoe zrIAgamane anusAre nirAkaraNa karavuM joie. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 137 yata:-jiNapUAvigghakaro hiMsAiparAyaNo jayai vigdhaM-iti zrImatkarmavipAke hiMsAdiparAyaNA jinapUjAvighnakAriNazca vighnabandhakAH proktAH / tasmAd hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahaprasakteriva sAvadyeyaM zrImadarhadA kathaM kriyata ityAdikutsitopadezadezanayA zrIjinapUjAvighnakAribhirapi nibadhyate dAnalAbhabhogopabhoga-vIryAntarAyapaJcakam / yadvipAkaH kaTukatarastairanubhUyate'nanta-saMsArakAntArapathikabhUtairvitaraNazaktilAbhabhogopabhoga-vIryAtizayAnaprApnuvadbhiH / atra bahuvAcyam, tathA utsargApavAda-vacanaikAntagrantha utsargApavAdAdyAzritya zrImadAgamAsambaddhaM bahu vimarzanIyam ||130 / / kAraNa ke - jinapUjAmAM vidana karanAra ane hiMsA vageremAM 5rAya 4 aMtarAya bAMdhe cha - (prathama arbhagraMtha 70) ema karmavipAkamAM hiMsA vageremAM tatpara ane jinapUjAmAM vidana karanArAo ataMrAya karma bAMdhe che, ema kahyuM che. mATe hiMsA, asatya, corI, abrahma, parigrahanA prasaMganI jema zrIjinapUjA sAvadya che, to e kema karAya che ? ityAdi kharAba upadeza ApavA dvArA jeo zrIjinapUjAmAM vidana kare che, teo paNa dAna-lAbha-bhogapabhoga-vIrya A pAMca viSayanuM aMtarAya karma bAMdhe che. jeno ghaNo kaDavo vipAka teo anubhave che. anaMta saMsAra aTavImAM teo bhaTake che. A yAtrAmAM teo dAnanI zakti, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIryanI viziSTatAne prApta karI zakatA nathI. 1. ka * 0sakteH sAvadhe0 / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 AgamopaniSad ahIM ghaNuM kahevA jevuM che, tathA utsarga-apavAda vacananA ekAntasaMbaMdhI graMthamAM utsarga, apavAda vagerene AzrIne zrI Agamane asaMbaddha evuM ghaNuM vicAraNIya che. 130 tathA-iSTakamanIyasiddhau sarAgatayApi pratyahA-brahmasevinAM tatpAtakazuddhiH pratidinaikAzanatapovidhAnena nigaditA sApi mahAviddhA ! tathA iSTa kamanIya siddhimAM (A nAmanA graMthamAM ke iSTa kamanIyasiddhi nAmanuM vidhAna thaye chate ?) sarAgapaNe pratidina abrahmasevIone paNa tenA pApanI zuddhi pratidina ekAsaNAnA tapathI thAya che, evuM je kahyuM che, te paNa mahAviruddha che. tathA etadvacanametasyaiva pUrvAparavirodhamudbhAvayati, yataH pUrvamevaM pratipAditaM yadekasyApyekendriyasyApi prANabhAja: prANApahArI na zudhyati kenApi tapovizeSeNeti / atra ca navalakSamitadvIndriyAsaGkhyeyasammUrchimapaJcendriyanavalakSapramitagarbhajapaJcAkSajantUpaghAtasambhave'pi vyavAyadharme tajjanitapAtakazuddhirekAzanamAtratapasA nirdiSTe'tisupratItA puurvaaprvirodhavAyA II131ll tathA A vacana eno ja pUrvApara virodha Ubho kare che, kAraNa ke pahelA evuM pratipAdana karyuM che, ke eka paNa ekendriya jIvanA prANa harI lenAra koi paNa tapavizeSathI zuddha thai zakato nathI. ane ahIM nava lAkha beindriya, asaMkhya saMmUcchima paMcendriya ane nava lAkha jeTalA garbhaja paMcendriya jIvonI hiMsA saMbhavita Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 139 hovA chatAM paNa maithunamAM tenAthI thayela pApanI zuddhi mAtra ekAsaNAnA tapathI kahI che, mATe e vacanamAM pUrvApara virodharUpa bAdhA (doSa) ghaNI sArI rIte samajAya evo che. I131 tathA yatraikasyaikAkSasyApi tanUmataH prANaharaNaM sambhavettatrAnantAnubandhikaSAyodgamaH pratipAdyate tadapi viruddham, yata evaM cetkaSAyAnAmanantAnubandhinAmudgama: syAttadA dharmapratipattyanantaraM sAdhubhiH zrAddhaizca yAvajjIvaM caturvidhAhAraparihAraM vidhAya triguptatayA kAyotsargeNaivAsthayamanyathA varSAdau sAdhUnAM viharaNAdihetoH bahirgacchatAM panakodakAdijIvavirAdhanAsambhave'nantAnubandhikaSAyodgamAtsamyaktvasyApyapagamena kautuskutI sambhavetsarvaviratikiMvadantyapi ? tathA jyAM eka paNa ekendriyanI virAdhanA saMbhave tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya kahevAya che, te paNa viruddha che. kAraNake jo A rIte anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya thato hoya, to sAdhuo ane zrAvakoe dharmanA svIkAra bAda AjIvana cAre prakAranA AhArano tyAga karIne mana-vacana-kAyAthI gupta thaine kAyotsargamAM ja rahevuM paDaze. anyathA varasAda vageremAM sAdhuo zarIraciMtA Adine kAraNe bahAra jAya to zevALa, pANI vagere jIvonI virAdhanA saMbhavita hovAthI anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thavAthI samyakta paNa jatuM rahe, to pachI sarvaviratinI to vAta paNa kyAMthI rahe ? zrAddhAnAM cApare kRSivANijyarandhanAdimahArambhA-stAvadAsatAm, sarvadApi pAnAdinimittaM taTAkAdibhyaH pAnIyAdAne'pi Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 AgamopaniSad ye jalabindavo haste galanake ca lagnAH kSititale nipatantazca zuSyanti / teSvasaGkhyeyatanUmatAM prANaprayANato'nantAnubandhikaSAyodgamena samyagdarzanApagamAtkutaH sambhavati vArtApi rezaviraH II1rUrI ane zrAvakonA anya khetI, vepAra, rAMdhavuM vagere moTA AraMbhonI vAta to javA do, sadA ya pIvA vagere mATe taLAva vagerethI pANI lAvavAmAM paNa je pANInA TIpAo hAthamAM ane gaLAmAM lAge che ane jamIna para paDe che, te TIpAo sukAI jAya che, temAM asaMkhya jIvonI hiMsA thavAthI anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya thavAthI samyagdarzana jatuM rahe, to pachI dezaviratinI vAta paNa kyAMthI saMbhave ? I13ro mATe ukta anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayanI vAta yathArtha nathI. /132 tathA sUkSmaikendriyANAmAkArAbhAvAdyadekendriyatvamucyate, bAdaraikendriyANAM tvAkArendriyA(ya)bhAvAdvIndriyatvamucyate / ta ubha api viruddha / tathA sUkSma ekendriyone AkAra na hovAthI je ekendriyapaNu kahevAya che, ane bAdara ekendriyone to AkAra, indriya hovAthI beIndriyapaNuM kahevAya che. A baMne ya viruddha che. yataH sUkSmaikendriyANAmapyAkArAbhAvo yo nigadyate, sa eva virudhyate, sazarIratvAt / zarIrasya ca paramANunirvaya'tvena sAkAratvAvyabhicArAt / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 141 kAraNa ke sUkSma ekendriyone AkAra nathI, evuM je kahevAya che, te ja viruddha che. kAraNa ke te jIvo zarIrahita che. ane zarIra paramANuthI banatuM hovAthI temAM sAkArapaNuM avazyapaNe hoya che. paramANUnAM ca-parimaNDalA ya vaTTA taMsAcauraM-samAyayAityAdibhiH zrImatsiddhAntavacobhiH parimaNDalAdyanyatarasaMsthAnasaMsthitatvena sAkAratvasya niyatatvAt / parimaMDalo, vartuLo, trikoNo, coraso, laMbacoraso - (arthathI uttarAdhyayananiryukti 38) - vagere siddhAntanA vacanothI paramANuo parimaMDala vageremAMthI eka saMsthAnamAM rahelA hovAthI teo avazya AkArasahita hoya che. evaM sUkSmaikendriyANAM bAdaraikendriyANAM ca niyatatvAsAkAratvasya, sUkSmaikendriyANAM ya AkArAbhAvo nigadyate, sUkSmANAM bAdarANAM caikendriyANAM sAkAratve pratiniyate sati, bAdaraikendriyANAM sAkAratvAt dvIndriyatvaM yat prarUpyate, te umeDapi sUtraviruddha II1rUrUTI134TI A rIte sUkSma ekendriyo ane bAdara ekendriyo baMnemAM sAkArapaNu avazya che. tethI sUkSma ekendriyomAM AkAra nathI, evuM je kahevAya che, ane bAdarekendriyo sAkAra hovAthI teo beindriya che, evI je prarUpaNA karavAmAM Ave che, te baMne ya sUtraviruddha che. 133, 134o. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 AgamopaniSad tathA bAdaraikendriyANAM vallyAdermArgatyAgapurassaraprasaraNAdinA ya(ta) trasatvamucyate, tadapi viruddhaM sUtreNa / yattu mArgatyAgena prasaraNaM latAdestattu bhayasaJjJAyogAt / / 135 / / tathA velaDIvagere bAdara ekendriyo mArgano tyAga karavApUrvaka prasare che, vagerethI tene je trasa kahevAya che, te paNa sUtrathI viruddha cha. veDI vagere (ali vagerenI 12-412) bhAno tyAga karIne prasare che, te bhayasaMjJAne kAraNe che. II13pA - evI saMjJAjanita gati ekendriyomAM paNa upalabdha thAya che. paNa eTalAthI ene trasa na kahI zakAya, mAtra evo ahIM Azaya che. I13pa tathA brAhmaNAH zramaNopasakA api devadevasthAnino vihAya nAnyaM kaJcana namantIti yaducyate, tadapi viruddham, yato ye brAhmaNAH zrAddhAH bhavanti, taiH samyagdarzanamArAdhyate, tacchuddhiH sudevagurubhaktyaiva / tatra devabhaktirbhavati, drvystvbhaavstvaabhyaam| gurubhaktistu ced gurorvandanamAtramapi na vidhIyate tadA kena prakAreNa syAt ? tathA guNAdhikatayA vandanam, sAdhavastu zrAddhebhyo guNAdhikAH, dravyabhAvastava-yomarUsarSapapramANasyAntarasya sUtre prarUpitatvAt / tathA ye brAhmaNAH zrAddhAH syuH, teSAM SaDAvazyakAnyavazyaMkRtAni vilokyante / tanmadhye guruvandanamapi jaghanyamadhyamotkRSTabhedaM tRtIyAvazyakarUpaM yathAprastAvamavazyaMkRtaM vilokyata iti / / 136 / / 1. ga - rgatyApu / 2. ka.kha - yA asattva / 3. ka.kha - vijJAya / 4. ga - devagurubhakti / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 143 tathA brAhmaNo zramaNopAsaka hoya, to paNa teo devAdhideva sivAya koine paNa na name, evuM je kahevAya che, te paNa viruddha che. kAraNa ke brAhmaNo zrAvaka hoya, teo samyagdarzananI ArAdhanA kare che, samyagdarzananI zuddhi to sudeva-sugurunI bhaktithI ja thai zake. temAM devanI bhakti dravyastava ane bhAvastavathI thAya che. gurune jo vaMdanamAtra paNa na karavAmAM Ave, to temanI bhakti kai rIte thai zake ? tathA je potAnAthI adhika guNavALA hoya, temane vaMdana karavuM joie. sAdhuo to zrAvakothI adhika guNavALA che. kAraNa ke dravyastava ane bhAvastava vacce sarasava ane meru jeTaluM aMtara che evuM sUtramAM kahyuM che. (uttarAdhyayana gAthA 148, bRhatkRtti). tathA je brAhmaNo zrAvako hoya, teone cha Avazyako avazya hovA joie. temAM jaghanya, madhyama ane utkRSTa prakArovALuM trIjA AvazyakarUpa guruvaMdana paNa avasarane anusAre avazya karavuM joie. 1193911 tathA zreNikasya kAkamAMsaniyamo'pi nAbhUditi yo'rthA (rtho) vyAkriyate, sa viruddhaH / yata ( : ) kimanyeSAM keSAJcit prANinAM cenniyamaH syAd mokSasukhabhoge tadA zreNikasya vyavacchedo vidhIyate sa tu nAsti kasyacidapi tanUmata iti / tathA zreNikane kAgaDAnA mAMsano paNa niyama na hato, evo je artha kahevAya che, te viruddha che. kAraNa ke jo anya koi prANIone kAgaDAnA mAMsano niyama hoya, to zreNikano vyavaccheda karI zakAya paNa e to koi jIvane nathI. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 AgamopaniSad anyacca cet zreNikasya mAMsaniyamaH syAttadA sAmantAdisakalasabhyairmAsasamaya'tAkathane prakArAntareNa tannivAraNArthamabhayakumAreNa nRpajaTharArtinivAraNamiSeNa kAleyamAMsaM kiyadapi prArthitAste pratigRhagamanena / ane bIjI vAta, jo zreNikane mAMsano niyama hoya, to sAmaMta vagere sarva sabhAjanoe mAMsa sastu che, evuM kahyuM tyAre anya prakArathI tevA kathananuM nivAraNa karavA mATe abhayakumAre rAjAnA jaTharanI vedanA dUra karavAnA bahAne pratyeka ghare jaine temanI pAse keTaluMka kALajAnuM mAMsa mAMgyuM. ___ taistu tatsthAne dhanaM prabhUtamarpitam, na tu tanmAMsam / prabhAte zrIzreNikanRpa AsthAnasadasi samAgate taddhanarAziDhaukanena nRpapRSTenAbhayakumAreNoktaM svAminnetatprArthitakAlakamAMsaiH sAmantaistatsthAne dattam | pazcAnnRpeNoktam - bho sAmantAH ! samargha cenmAMsama, tadA kiM nArpitaM svalpamapi svakIyaM kAleyAmiSam ? ityukte lajjitAste sarve'pi / etacca kAleyamAMsaprArthanaM zreNikasya mAMsanizcaye kathaM ghaTata iti / temaNe tenA badale ghaNuM dhana ApyuM, paNa mAMsa na ApyuM. savAre jyAre zreNika rAjA sabhAmAM AvyA. tyAre abhayakumAre e dhanano Dhagalo dharI dIdho. tenA viSe rAjAe prazna pUchyo, to abhayakumAre kahyuM ke, meM sAmaMto pAse kALajAnuM mAMsa mAMgyuM, to temaNe tenA sthAne A dhana ApyuM, pachI rAjAe kahyuM, 'o sAmaMto ! jo mAMsa sastuM che, to potAnA kALajAnuM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 145 thoDuM paNa mAMsa kema na ApyuM ?' Ama kahyuM, eTale teo badhA ya lajjita thai gayA. A kALajAnA mAMsanI yAcanA zreNikanA mAMsa (bhojananA ?) nizcayanA viSayamAM zI rIte ghaTADI zakAya ? zI rIte ghaTe ? tathA kAkamAMsazabdena yanmokSasukhabhogaH kathyate, tatra kA vyutpattiH ? atha cetkApi kalpitA vyutpattiH kathayiSyate, tadApi dhvAGkSAmiSetyAdiparyAyAntaraM yatra bhaviSyati, tatra kA vyutpattirityAdri va6 vAgyam II1rU7ll. ' tathA 'kAgaDAnuM mAMsa' A zabdathI je mokSasukhabhoga kahevAya che, temAM vyutpatti zuM che ? have jo koI kalpita vyutpatti kahezo, to paNa dhvAMkSAmiSa (kAgaDAnuM mAMsa) vagere jyAM anya paryAya thaze, tyAM zuM vyutpatti thaze ? ityAdi ghaNuM kahevA jevuM che. ./137 __ tathA satyakisambandhaH zrIupadezamAlAdiprakaraNeSu yathA vidyate, tato vaiparItyena prathito'sti / tadvaiparItyasvarUpaM kiyadatra pratIte? II128II. tathA upadezamALA vagere prakaraNomAM je rIte satyakIno prabaMdha che, tenA karatA viparIta rIte prasiddha karyo che. tenA viparItapaNAnA svarUpane ahIM keTaluM lakhI zakAya? I/138 - tathA tasya pretya zrIAgame nirayagatiH proktA / atra tu vaizAvayanivatvam II132IT Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad 146 tathA paralokamAM satyakInI narakagati thai che, evuM AgamamAM kahyuM che. ahIM to te pizAcanI yonimAM gayo che, (evuM kahyuM che.) 139 / / tathA dvArikAdAhe surAnimitte zrIneminAthena samAdiSTe zrIkRSNena surA sarvApi bahiH parvatanitambe dUraM tyAjitA / asmiMzca samaye'nyadA kadAcitkRSNakumAraistatra krIDAgataiH prabhUtakAlaprAptatvena manohatya sA pItA / tathA jyAre zrIneminAthe kahyuM ke, 'dArune kAraNe dvArikA baLaze.' tyAre zrIkRSNe badho dArU nagaranI bahAra parvatanA madhyabhAgamAM pheMkAvI dIdho. A gALAmAM anyakALe kRSNanA putro kyAreka krIDA karatAM tyAM gayA ane ghaNA samaye dAru maLyo hovAthI mana bharIne te pIdho. tayA vikalpitaistaiH pazcAdAgacchadbhiratyantopasargitena kupitena kRtanidAnena zrIkRSNadvIpAyanena devabhUyaM gatena dagdhA dvArikApurIti triSaSTIyAdicaritreSu pratipAdite'pi yadukumAraH ko'pi surApAyI nAbhUditi yatpratipAdyate tad bhuutnihnvnaakhymanIo jJeyam ||140|| tenAthI teo bhAna bhUlyA. pAchA vaLatA zrIkRSNadvIpAyana RSi para temaNe gADha upasarga karyo. teNe krodhe bharAine nidAna karyuM. marIne deva thayo ane dvArikA nagarI bALI nAkhI ema triSaSTi zalAkA purUSa vagere caritromAM kahyuM hovA chatAM paNa 'koi paNa yaduvaMzano kumAra dAru pInAra na hato,' - Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 AgamapratipakSanirAkaraNam evuM je kahevAya che, te 'jevuM hatuM tene saMtADavArUpa' juThANuM samajavuM. (14) tathA madirA vRkSakSIre ||141 / / paradArasaMvezastvAkAlikasurate / / 142 / / mAMsamaprAsukitAnne / / 143 / / ityevaM yA vidhIyate'vAntarakalpanA, sA viruddhA | vRttikAra-bhASyakAracUrNikArAdibhistathA'vyAkhyAtatvAt / tathA vRkSakSIramAM dAru 141I kAyamI maithunamAM parastrI saMveza /14rA prAsuka nahIM karAyela bhojanamAM mAMsa 14all (?) AvI je avAMtarakalpanA karAya che, te viruddha che, kAraNake TIkAkAra, bhASyakAra, cUrNikAra vageree tevI vyAkhyA karI nathI. tathA saptavyasanAnyataravyasanAsevinAM niyamena samyagdarzanaM na syAdityapi yaducyate, tadapi viruddham / yataH samyagdarzanasyaitAvadeva kAryaM yadevagurudharmaviSayaM samyagzraddhAnam / taccAnyataravyasanAsevane'pi niyamAt kathaM gacchati ? tathA sAta vyasanamAMthI eka paNa vyasana sevanArane avazya samyagdarzana na hoya, evuM je kahevAya che, te paNa viruddha che. kAraNa ke samyagdarzananuM phaLa eTaluM ja che, ke je deva-guru-dharma pratye samyaka zraddhA thAya, te ekAda vyasana sevavAthI zI rIte avazya jatuM rahe ? evaM ca cetsamyaktvamapaiti, tadA dyUtavyasanAsevinAM nalanRpati 1. * vRkSAre ! Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 AgamopaniSad pANDavAdInAM tathA'niyamitamAMsAnAM zrIzreNikAdInAM tathA zrUyamANasurApAnAnAM yadukumArANAM paNAGganAGgasaGginAM zrIsthUlabhadranandiSeNAdInAM paradAralampaTAnAM satyakiprabhRtInAM caM cAnsisthAnitvam II144TI jo A rIte samyakta jatuM rahe, to jugAra vyasana sevanArA naLa rAjA, pAMDavo vagere, tathA mAMsano niyama nahIM karanArA zrI zreNika vagere, tathA (zAstromAM) jemanuM madirApAna zravaNa karAya che tevA yadukumAro, vezyAnA aMgano saMga karanAra (gRhastha avasthAmAM) sthUlibhadra, naMdiSeNa vagere, parastrIlaMpaTa satyakI vagere samyagdarzanI zI rIte hoi zake ? 144o. uparokta jIvo samyagdarzanI tarIke zAstramAM prasiddha che. mATe vyasana sevanAranuM samyakta avazya jatuM rahe evo niyama nathI. evA niyamanuM pratipAdana karavuM e utsutravacana che. mATe ahIM tenuM khaMDana karyuM che. bAkI, vyasananI tarapheNa karavAno ahIM Azaya nathI. te te vyasanathI zreNika vagerene yathAyoga narakagati vagere vipAko bhogavavA paDyA che, e paNa dhyAnamAM rAkhavuM joie. tathA 'zAstreSu nRpatayo ye mRgayAM kurvANAH zrUyante, te na mRgayAM kurvanti, kintu duSTanigrahArthaM vane caranti' iti yaducyate tadapi viruddham, triSaSTIyAdicaritreSu zAntanAdinRpatInAM mRgAvyasaninAM vacce (mRvadhazrute ?) II145TI. tathA - zAstromAM evuM saMbhaLAya che ke rAjAo zikAra kare Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 149 che, teo vAstavamAM zikAra nathI karatA, paNa duSTono nigraha karavA mATe jaMgalamAM phare che - AvuM ja kahevAya che, te paNa viruddha che. triSaSTi vagere caritromAM zAMtana(nuM?) vagere zikAranA vyasanI rAjAo haraNone mAratA hatAM, evuM kahyuM che.14po. saMzodhanamAM upayukta traNe hastAdarthomAM 'katham sudhIno ja pATha upalabdha thAya che. vAkya adhUruM che, ema spaSTa jaNAya che. 'katham nA sthAne 'mRgavadhazrataH' A zabda laie to triSaSTIya vagere caritromAM zAMtana(nuM) vagere rAjAoe mRgavadha karyo hato, evuM zravaNa thAya che, mATe uparokta vidhAna yathArtha nathI - A rIte saMgati karI zakAya che. tathA vane gatA aSTApadAdiduSTajIvAn gartAdau kSipanti lokarakSArthamityapi yaducyate, tadapi na saGgatam, yataH siMhamapi vinAzayati baliSTatvAdaSTApadaH, sa kathaM kSeptuM zakyate gartAdau? tathA nagarAsannavaneSu tasya sambhAvanApi kautuskutI ? yataH sa hi mahATavyAM sambhavet / tathA vanamAM gayelA (rAjAo) lokonI rakSA mATe aSTApada vagere duSTa jIvone khADA vageremAM nAkhI de che, AvuM je kahevAya che, te paNa saMgata nathI, kAraNa ke aSTApada atyaMta baLavAna hovAthI siMhano paNa vinAza karI de che, to pachI tene khADA vageremAM zI rIte nAkhI zakAya ? tathA nagaranI najIkanA jaMgalomAM tenI saMbhAvanA paNa zI rIte? kAraNa ke e moTA jaMgalamAM saMbhave che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 AgamopaniSad tathA kasyApi prANAnto na vidhIyata iti hetorbhavabhirgartAdau kSepo hyaSTApadAdInAM prarUpyate / sa tu tasminkRte'pyavazyaM kSuttuDvedanAtaH saJjAyate teSAm / zastrAdihatasya tu vedanA kiyadghaTikAyAmAdyantaiva / kSuttRDvedanA tu prabhUtadinapakSAdibhAvinI / tathA koino paNa vadha na thAya, e mATe aSTApada vagerene khADAmAM nAkhe che, evuM tame kaho cho. paNa vadha to bhUkhatarasanI pIDAthI temano avazya thAya che. je zastra vagerethI haNAya, tenI vedanAno keTalIka ghaDI ke praharamAM aMta Ave ja che. bhUkha-tarasanI vedanA to ghaNA divaso - pakhavADiyA sudhI 2 cha. ___ tathA zastrAdivedanAto'pi chuhAsamA veaNA natthiitivacanAtkSuttRDvedanA tu dussahatamaiva sambhavet / tasmAdgartAdau teSAmaSTApadAdidehinAM kSepaH kathaM kriyate prANAtyayabhIrubhiH? ||146 / / tathA zastra vagerenI vedanA karatA paNa bhUkha-tarasanI vedanA to atyaMta duHSaha ja saMbhave che. kAraNa ke evuM vacana che, ke 'bhUkha samAna vedanA nathI. mATe jeo hiMsAbharu che, teo aSTApada vagere jIvone khADA vageremAM kema nAkhI de? 14vA tathA pizAcabhUtAdayaH zUkaramRgAdirUpeNa janAnbhApayanti vane sthitAH / taiH saha yuddhArthaM nRpatayo vane gacchanti, na mRgayArthamityapi yanigadyate, tadapyasAram / yataH zUkarakuraGgAdi Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 151 rUpairjanamupasargayataH pizAcAdayo na zrUyante, taiH saha yuddhamapi keSAJcinnRpANAm, tasmAtkAlpanikametat / / 147 / / tathA pizAca, bhUta vagere sUvara, mRga vagere rUpe jaMgalamAM rahIne lokone DarAve che. temanI sAthe yuddha karavA mATe rAjAo vanamAM jAya che, zikAra mATe nahIM - evuM paNa je kahevAya che, te paNa asAra che. kAraNa ke (zAstramAM) suvara, mRga vagere rUpe lokone upasarga karatA pizAca vagere saMbhaLAtA nathI, ane temanI sAthe koi rAjAonuM yuddha thayu hoya, evuM paNa saMbhaLAtuM nathI. (zAstromAM kahyuM nathI) mATe e kAlpanika che. II147 // tathA janopadravakaravanasthitamRgAdirUpadharabhUta-pretAdibhistathA saGgrAmaM vidadhati mRgayAchalena nRpatayaH, yathA teSAM bhUtAdInAM prANAnto na bhavet / atha ced balAdhikyena bANAdihatAnAM teSAM prANAtyaye sati nijAMsabelAtizayasmayaH kriyate tairmahIpatibhistadA te bhavanti nirayayAyinaH / tathA lokone upadrava karanArA jaMgalamAM rahelA mRga vagerenuM rUpa dhAraNa karanArA bhUtapreta vagere sAthe zikAranA bahAne rAjAo evI rIte yuddha kare che, ke jethI te bhUta vagereno vadha na thai jAya. ane jo vadhAre baLathI bANa vagerethI haNAyelA temano vadha thai jAya, ane tyAre te rAjAo potAnA viziSTa bAhubaLano garva kare, to teo narakagAmI thAya che. ityevaM yaducyate, tadapi na kSamate kSodam, yato bhUtAdayo 1. 5 - zAli0 | 2. vjha - ninAMsatA | 3 - ninasatA | Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 AgamopaniSad hi devajAtayasteSAM manuSyazastrahatAnAM kathaM vinAzaH syAnnirUpakramAyuSkatvAt / evaM mRgayAmapyAzritya prabhUtaM vAcyaM tayikuvyate? II148II. AvuM kahevAya che, te paNa yuktithI vicAra karatA TakI zake tema nathI, kAraNa ke bhUta vagere to devajAtinA che. teo nirupakrama AyuSya dharAve che, mATe manuSyonA zastrothI haNAyelA (evA paNa) temano vinAza zI rIte thAya? A rIte zikArane AzrIne paNa ghaNuM kahevA jevuM che, te keTaluM kahevAya? I148. ahIM yuktirahita-utsutra-kalpita vacano aDhaLaka hovAthI, eka-ekanuM nirAkaraNa karavA besIe to pAra ja na Ave, evuM kahevAno Azaya che. tathA varNAzramavartI kSatrajAtina kazcanApi mAMsAzI syAdityapi yat pratipAdyate, tadapi pratyakSaviruddham / yataH samprati nRpatiprabhRtayaH kSatriyAH kSatriyavarNamadhya eva vidyante / prAyaH sarve'pi te mAMsabhakSaNamapi kurvate / / 149 / / tathA varNAzramamAM rahenAra koIpaNa kSatriya jAti mAMsa na khAya, evuM paNa je kahevAya che, te paNa pratyakSa viruddha che. kAraNake vartamAnamAM rAjA vagere kSatriyo kSatriya varSamAM ja che. prAyaH te badhA mAMsabhakSaNa paNa kare che. 3/149aaaa. tathA ye tatra caturdazavyavahArAH procyante teSvapi bahu vicAryam TI150Iii 1. T-vejo . Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 153 tathA je temAM coda vyavahAro kahevAya che, temAM paNa ghaNuM vicAravA jevuM che. I/15on tathA kAjikaM vinA pItaM vAri smaroddIpakaM syAttasmAttakSepo vAriNi vidhIyata ityapi yaducyate tadapi vicAryam ||151 / / tathA rAba vinA pIdheluM pANI kAmoddIpaka thAya, mATe pANImAM rAba nAkhavAmAM Ave che, evuM paNa je kahevAya che, te paNa vicAraNIya che. 151 tathA dIpajyotiHsparzo yatra syAttatra sAdhubhirna stheyaM tajjantuvirAdhanAsambhavAdeva zrIAgame pratipAdite'pi madanotpattibhiyA dIpajyotiHsparzo na vidheyo yatibhiriti yannigadyate tadapi viruddham / / 152 / / - tathA jyAM dIvAnI prabhAno sparza thato hoya, tyAM sAdhue na rahevuM, kAraNa ke tyAM rahevAthI te jIvonI virAdhanA thavI saMbhavita che. evuM ja zrI AgamamAM kahyuM hovA chatAM paNa kAmavAsanA jAge tenA bhayathI dIvAnI prabhAno sparza sAdhuoe na karavo, evuM je kahevAya che, te paNa viruddha che. ll1parA tathA dinArddha yad yAminImadhye gaNyate, yAminyarddhaM ca dinamadhye yad gaNyata evaM yaducyate, tat zazisUryaprajJaptigranthamadhye proktamastItyetAni trINyapi vicAryANi ||153-54-55 / / tathA aDadho divasa rAtamAM gaNAya, aDadhI rAta divasamAM gaNAya evuM je kahevAya che ane te caMdraprajJapti-sUryaprajJapti Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 AgamopaniSad graMthabhAM uDevAyuM che, khAtro vidhAno vidyArazIya che. // 153 154-155 / / tathA zrIuttarAdhyayane sthanemIye- aha so tattha nijjaMto, dissapANe bhayaddue / vADehiM paJjarehiM ca sanniruddhe sudukkhie / / 1 / / jIviaMtaM tu sampatte, maMsaTTA bhakkhiavvae / pAsittA se mahApanne sArahiM iNamabbavI ||2|| kassa aTThA ime pANA, ee savve suhesiNo / vADehiM paMjarehiM ca, sanniruddhe ya a cchahiM ||3|| aha sArahI tao bhaNai, ee bhaddA hu pANiNo / tujjhaM vivAhakajjaMmi, bhoAveuM bahuM jaNaM ||4|| soUNa tassa so vayaNaM, bahupANiviNAsaNaM / ciMtei se mahApanne sAkkose jiehio / / 5 / / jai majjha kAraNA ee hammaMti sabahUjiA / na me eyaM tu nisseyaM paraloe bhavissai ||16|| evaM pazuvATasvarUpe pratipAdite'pi dharme'nAsaktA ajJAnino jIvAH pazavasteSAM vATaM saMsAre vividhavizraMsanAtmakamAlokya bhagavAnariSTanemiH prAvrAjIdityevaM pazuvATasvarUpodbhAvanaM yadvidhIyate, tadapi bhUtanihnavAbhUtodbhAvanarUpAlIkatayA vijJeyam / / 156 / / tathA zrI uttarAdhyayanamAM rathanemIya adhyayanamAM (gAthA 810-814) - have te tyAMthI pasAra thatAM.... (ukta vRttAMta prasiddha hovAthI nathI lakhyo.) A rIte pazunA vADAnuM svarUpa jaNAvyuM hovA chatAM paNa 1. ka, kha - nissesaM / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 155 - dharmamAM ruci nahIM dharAvatA ajJAnI jIvo = pazuo, saMsAramAM vividha hiMsAtmaka evo temano vADo joine bhagavAna zrI ariSTanemie pravajyA lIdhI, evuM je pazuonA vADAnuM svarUpa upajAvAya che, te paNa je vastu hatI te chupADavI ane na hatI te upajAvavI' evA svarUpanA juThANArUpa samajavuM I/1paDAA. tathA Apadi pauSadhavratino'pi nizi jalapAnaM vidadhatIti yaducyate, tadapi vicAryam ||157 / / tathA ApattimAM pauSadhavatIo paNa rAtre jaLapAna kare che, evuM je kahevAya che, te paNa vicAraNIya che. 1paNA ___tathA zrIzivakarajinasya paJcadazapUrvalakSamitakaumAryAvasthAtikrame yo vivAhaH proktaH sa na saGgacchate / yataH kaumAryAvasthA'kRtapANigrahasyeti kaumAryasyArtho nAsti, kintu yAvad rAjyAbhiSeko na syAttAvatkumAra iti kathyate / tathA zivakarajina paMdara lAkha pUrva pramANanI kumAraavasthA bAda vivAha kare che, evuM je kahyuM che, te saMgata nathI. kAraNa ke jeNe lagna nathI karyA enI kumArapaNAnI avasthA evo artha nathI. paNa jyAM sudhI rAjyAbhiSeka na thAya, tyAM sudhI kumAra ema kahevAya che. jJApakaM ca-chappubbasayasahassA pubbiM jAyassa jinn-vriNdss| to bharahabaMbhisuMdari-bAhubalI ceva jAyAI / / 1 / / iti vacanAtSaTpUrvalakSAtikrame saJjAtApatyasya zrIRSabhadevasya-vIsaM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 AgamopaniSad puvvasayasahassAI kumAravAsamajjhe vasai iti zrIkalpasUtre viMzatipUrvalakSANi yAvat kaumAryAvasthAkathanam / evametasyAH prAktaneSu grantheSu jinAnAM kaumAryAvasthAmAzritya bhAvanIyam TI168ll ane (uparokta arthane) jaNAvanAra (zAstravacana paNa che) - jinavarendra (RSabhakumAra)nA janmathI cha lAkha pUrva pasAra thayA pachI bharata, brAhmI, suMdarI ane bAhubalI janma pAmyA. 1i (Avazyaka niryukti 197). A vacanathI cha lAkha pUrva pasAra thatA zrI RSabhadevane saMtAno janmyA. ane viza lAkha pUrva sudhI kumAravAsamAM vase che - ema zrI kalpasUtramAM viza lAkha pUrva sudhI kumArAvasthA karI che. A rIte enA pUrvanA graMthomAM jinonI kumArAvasthAne AzrIne vicAravuM joie. 158 tathA sUrayo ityasya sthAne sUriNo iti / / 159 / / tathA 'sUrayo' (AcAryo) ema (zuddha rUpanA) sthAne 'sUriNo ema (azuddha rUpa lakhyuM che.) je saMskRta bhASAnA samyakajJAnanA abhAvane pragaTa kare che. tathA vizuddhadharmataH paribhraSTA ityasya sthAne vizuddhadharmato paribhraSTA ityAdInyavadyAnyapi bahUni / / 160 / / evamAdInyanyAnyapi bhUyAMsi viruddhAnISTakamanIyasiddhau / tathA 'vizuddhadharmataH pariSada (vizuddhadharmathI atyaMta bhraSTa thayelA,) enA sthAne viruddhadharmano paribhraSTA vagere ghaNA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 AgamapratipakSanirAkaraNam (vyAkaraNa saMbaMdhI) doSo che. /16oll vagere anya paNa ghaNA viruddha vacano iSTakamanIyasiddhimAM che. 310 tathA-etasyAH prAktaneSu grantheSu ye baliviharaNaripukoTividhvaMsIkaraNAdayo ye mahA: procyante te vicAryAH / sUtreiMdAimahA pAyaM payaniyayA UsavA huMti-iti vacanAdindrAdimahA eva mahatayA proktAH , na tu ete / / 161 / / - tathA enA pUrvanA graMthomAM je baliviharaNa, karoDa zatruono vinAza karavo, vagere je utsavo kahevAya che, te vicAraNIya che. sUtramAM - indrAdi maho prAyaH pratiniyata utsavo hoya che - evA vacanathI indrAdi utsavo ja utsavarUpe kahyA che. A (baliviharaNAdi) nahIM. 1915 tathA eteSAM vidhiH ||162 / / tathA eteSu niyataM dAnAdikaM vivAryam II16rUI. tathA A utsavono) vidhi 1karA tathA temAM avazya karavA yogya dAnAdi vicAraNIya che. II197ll tathA pAhUDae vijjANaM desiamigavIsanAmaM jaM-iti vacanAd dRSTivAde zrIzatruJjayasyaikaviMzatirabhidhAnA nigadyante / atra tu sahasramityetad vimRzyam / / 164 / / tathA vidyAprAbhRtamAM je ekavIza nAma kahyA che - e vacanathI dRSTivAdamAM zrI zatruMjayanA ekavIza nAmo kahevAya che. jyAre ahIM eka hajAra kahyA che, te vicAraNIya che. 194o. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 AgamopaniSad tathA teSu nirbIjayoginiz2Taka ityevamAdI-nyabhidhAnAni nirIkSyante, tasmAttAni kAlpanikAni sambhAvyante / tathAnyeSAmapi zrIsammetazailAdInAM yAni sahasrAbhidhAnAni procyante tAnyapi vimarzanIyAni / / 165 / / tathA temAM nirdhvajayaginidghaTaka vagere nAmo dekhAya che, mATe te kAlpanika hoya evuM saMbhave che. tathA anya paNa zrI saMmetazikhara vagerenA hajAra nAmo kahevAya che, te paNa vicAraNIya che. __ tathA mantrabalena maNDapAdiSu sakalatIrthazaktyAkarSaNaM yaducyate tadapi vicAryam ||166 / / tathA maMtrabaLathI maMDapa vageremAM je sarva tIrthonI zakti AkarSavAmAM Ave che, evuM je kahevAya che, te paNa vicAraNIya cha. // 17 // tathA-susANe sunnagAre vA rukkhamUle va egago-evaM zrIuttarAdhyayane, tathA susANasunnagArarukkhamUletyAdinA zrIpraznavyAkaraNAGge, tathA-ahe rukkhamUlaMsi vA-ityAdibhiH zrIkalpasUtrAdiSu zmazAnavRkSamUlAdisthAneSu sAdhUnAmavasthAne zrIgaNabhRdAdibhiranujJAte satyapi tatrAvasthAnaM yadutthApyate kenacidyuktyAbhAsena tadapi vicAryam ||167 / / tathA - zmana, zUnyavara, 3 vRkSatoDI - ama zrI uttarAdhyayanamA (thA 78) tathA - smazAna, zUnyavara, vRkSataNa 1. ka - nirjhalaka | Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 AgamapratipakSanirAkaraNam - vagerethI zrI prazanavyAkaraNa aMgamAM, tathA - athavA to vRkSanA taLe - ityAdithI zrIkalpasUtra vageremAM smazAna, vRkSataLa vagere sthAnomAM sAdhuo rahI zake, evI zrI gaNadhara vageree rajA ApI hovA chatAM paNa, koi kuyuktithI tyAM rahevAno niSedha karAya che, te paNa vicAraNIya che. nakakI tathA zrIAgame zrava(ma)NazramaNIzramaNopAsaka-zramaNopAsikArUpazcaturvidhaH saGghaH prarUpyate / atra tu brAhmaNabrAhmaNIbhiH sa SaDvidha ityetadapi na yuktam, yato brAhmaNabrAhmaNyazca zrIsamyaktvamUladvAdazavratadharAH sambhaveyustadA te zrAddhAstAzca zrAddhya iti nigadyante, tarhi tatpRthagAdAnaM naucitImaJcati / tathA zrI AgamamAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa cAra prakArano saMgha kahevAya che. ahIM to brAhmaNa-brAhmaNI sahita cha prakArano kahevAya che, e ucita nathI. kAraNa ke brAhmaNabrAhmaNI zrI sarvamUlaka bAra vratonA dhAraka hoya, to te zrAvaka-zrAvikA kahevAya che, to pachI temane alagathI levA e ucita nathI. atha cetzrImajjinAjJAvimukhAH zrImaddevAdhidevetaradevadevIpratimAsamabhyarhaNastavanaikAdazIvidhAnAdimithyAdarzanakriyAniratAH sambhaveyurbrAhmaNA brAhmaNyazca, tadA tadgaNanaM saGghamadhye kathaM syAdyauktikam ? 1. kha - sabhyarhaNa / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 AgamopaniSad have jo te brAhmaNa-brAhmaNI zrIjinAjJAthI vimukha hoya, zrI devAdhideva sivAyanA deva-devaonI pratimAnI pUjA, stavana, agiyArasanuM vidhAna vagere mithyAdarzanasaMbaMdhI kriyAomAM parAyaNa hoya, to pachI temane saMghanI aMtargata gaNavA, e yuktisaMgata zI rIte thAya? yataH-assaMghaM saMghaM jo bhaNai rAgeNa ahava doseNaM mUlaM vA cheaM vA pacchittaM jAyae tassa ||1 / / iti-vacanAtsaGghamadhye tadgaNane mUlaM paryAyacchedarUpaM vA prAyazcittaM syAditi / / 168 / / kAraNa ke - je rAga ke dveSathI asaMghane saMgha kahe che, tene mULa ke cheda prAyazcitta Ave che. [1] (saMbodhaprakaraNa 458, saMghasvarUpakulaka 4). A vacanathI temane saMghamAM gaNatA mUla ke paryAyachedarUpI prAyazcitta thAya. 168 tathA yatra manuSyAnAM bhUyAnpracArastatra paJcAnAma-pyekendriyANAM jaghanyamAyurmuhUrtapramANam / yatra punarna manujAnAM pracAraH, kintu dvIndriyAdInAM sambhavet, tatraikAkSANAM madhyamAyaSo'rddham / yatra punarna dvIndriyAdInAmapi pracArastatra teSAmutkRSTAyuriti traividhyamAyuSo yattatra prarupyate, tadapi na yujyate / tathA jyAM mANasonI ghaNI avarajavara hoya, tyAM pAMce ya ekendriyonuM jaghanya AyuSya aMtarmuhUrtapramANa hoya. jyAM manuSyono pracAra na hoya, paNa beIndriya vagereno hoya, tyAM ekendriyone utkRSTa AyuSyanuM aDadhuM madhyama (AyuSya hoya 1. - porkha ! Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161. AgamapratipakSanirAkaraNam che.) paNa jyAM beindriyo vagereno paNa pracAra na hoya, tyAM temanuM utkRSTa AyuSya hoya che. ema tyAM je traNa prakAranA AyuSya kahevAya che, te paNa ucita nathI. yato muhUrtazabdena ghaTikAdvayaM procyate / tasminsarvajaghanyAyuryogyAntarmuhUrtAdArabhya samayAdhikatayA'saGkhyeyAnyanta-muhUrtAni syuH, teSAM madhye yatsarvajaghanyAyuHpramANayogyamantarmuhUrtam, tadeva jaghanyamAyuHpramANam / tadatanAni tu samayAdhikAnyanta-rmuhUrtAni yAnyasaGkhyeyAni bhaveyurmuhUrtAni sarvANyapi madhyamAyu:-pramaNatayaiva vijJeyAni / tatkathaM jaghanyamAyurmuhUrtamAnam ? ||169 / / kAraNa ke muhUrta-zabdathI be ghaDI kahevAya che. temAM je sarvathI jaghanya AyuSyanA pramANane yogya aMtarmuhUrtathI mAMDIne (eka-eka) samaya adhikapaNAthI asaMkhya aMtarmuhUrta hoya, temAM je sarvathI jaghanya AyuSyanA pramANane yogya aMtarmuhUrta hoya, te ja jaghanya AyuSyanuM pramANa che. tenAthI AgaLanA to samayAdhika samayAdhika aMtarmuhUrtA evA asaMkhya muhUrto hoya, te sarve madhyama AyuSya pramANarUpe ja jANavA joie. to pachI (tenuM) aMtarmuhUrtapramANa jaghanya AyuSya zI rIte (kahI zakAya?) I/199aaaa tathA''yuSo'rddha madhyamAyuryaducyate, tadapi na yuktam, yataH pRthivyAdInAmutkRSTAyubhaviMzatisahasrAdimitamucyate siddhAnte, tadA(da)ddheSvekAdazasahasrAdikaM bhavati / tAvanmitamevaM punaH Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad 162 kathaM syAnmadhyamam ? yataH sarvajaghanyAdAyuHpramANAdArabhya samayAdhikatayA tAvanmadhyamatvamAyuSaH pRthvyAdInAM yAvatteSAmutkRSTAyurdvAviMzatisahasrAdimAnasamayahInam / tatkathaM saGgacchata AyuSo'rddhasyaiva madhyamatvam / / 170 / / tathA AyuSyanuM aDadhuM = madhyama AyuSya, evuM je kahevAya che, te paNa ucita nathI, kAraNa ke pRthvI vagerenuM utkRSTa AyuSya bAvIza hajAra (varSa) vagere siddhAMtamAM kahevAya che. to tenuM aDadhuM agiyAra hajAra vagere thAya. to eTalA pramANanuM madhyama AyuSya zI rIte thAya ? kAraNa ke sarvathI jaghanya evA AyuSyanA pramANathI mAMDIne samayAdhikarUpe tyAM sudhI pRthvI vagerenuM madhyama AyuSya che, jyAM sudhI temanA utkRSTa AyuSya bAvIza hajAra (varSa) vagerenA pramANathI eka samaya hIna AyuSya hoya. mATe AyuSyano aDadho bhAga ja madhyama che, evuM zI rIte saMgata thai zake ? / / 170 / / tathA (yatra) manujAnAM pracArastatraikendriyANAM jaghanyamevAyurityetad yathA na yujyate tathA prAgbhAvitam / yatra dvIndriyAdInAM pracArastatra yadekAkSANAmAyuSo'rddhamityetattu yannigadyate, tadapi na saGgacchate / yatastatra jaghanyAyurantarmuhUrtamAnam, tadAgretanAni samayAbhyadhikAnyapi madhyamAyUMSi bhavantyeva / utkRSTAyurapi cettatra bhavedekendriyANAM tadApi kiM bAdhakamiti / / 171 | tathA jyAM mANasonI avarajavara hoya, tyAM ekendriyone jaghanya AyuSya ja hoya, evuM je rIte ghaTatuM nathI, te rIte pUrve Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1darU AgamapratipakSanirAkaraNam samajAvyuM che. jyAM beindriyo vagereno pracAra hoya, tyAM ekendriyone aDadhuM AyuSya hoya, evuM je kahevAya che, te paNa saMgata thatuM nathI. kAraNa ke tyAM jaghanya AyuSya aMtarmuhUrta pramANa che, tenAthI AgaLanA samayAdhika samayAdhika paNa madhyama AyuSyo thAya ja che. ane jo tyAM (beikriyAdinA pracAranA sthAne) ekendriyone utkRSTa AyuSya paNa hoya, to paNa zuM bAdhaka che ? tathA yatra na dvIndriyAdInAmapi prcaarsttraivaikendriyaannaamuvRSTAyu vamaviSyatIti ? batra vadu vAvyam II172TI. tathA jyAM beIndriyo vagereno paNa pracAra nathI, tyAM ja ekendriyonuM utkRSTa AyuSya hoya, to e kayAM sthAne haze? e viSayamAM ghaNuM kahevA jevuM che. ll17ro. tathaitatzAstrAbhAsApamAnakAnAmAbhinivezikatvaM yatpratipAdyate, tatzrAddhAnAM punaH sAMzayikatvam, ta ubha api viruddhe| yataH samyak zrImadAgamAnusAreNa svadharmakarmaniratAH sAdhavaH zrAddhAzca kathaM sambhaveyurAbhinivezikAH sAMzayikA vA ? yato nirabhinivezatayA samyak zuddhamArga prarUpayatAM sAdhUnAM tadupadezena niHsaMzayaM samyagdharmakarmaNi niratAnAM zrAddhAnAM vA yairAbhinivezika-sAMzayikatve nigadyete, ta eva tAdRgvidhA iti II173-174TI tathA A zAstrAbhAsanuM apamAna karanArA (sAdhuo) Abhinivezika-mithyAtvI che, ane temanA anuyAyI zrAvako Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad sAMzayika-mithyAtvI che, evuM je kahevAya che, te baMne sUtrathI viruddha che. kAraNa ke samyak zrI Agamane anusAre svadharmAnuSThAnamAM tatpara sAdhuo ane zrAvako Abhinivezika ke sAMyika zI rIte saMbhave ? kAraNa ke kadAgraha vinA samyak rIte zuddha mArganI prarUpaNA karanArA sAdhuo ane temanA upadezathI niHzaMkapaNe samyak dharmAnuSThAnamAM nirata evA zrAvakone jeo Abhinivezika-sAMzayika kahe che, teo pote ja tevA che. 173-174 // 164 evaM samyak zrImadAgamAnuyAyinAmarddhahiMsAdIni yAni kuvacanAnyucyante tAni teSAM kevalamavarNavAdavAditvameva sUcayanti / I A rIte zrI Agamane samyak rIte anusaranArAone 'ardhahiMsA' vagere je kharAba vacano kahevAya che, te kevaLa temanA avarNavAdIpaNAne ja sUcave che. tena punaravarNavAdena tena (te) mUkatAdidoSadUSitAH saMsarantyanantasaMsArakAntAram, yenaiSAM prabhUtAH kuyonivargAH, yaduktamsaMjamajuANa guNavaMtayANa sAhUNa sIlakaliANaM / mUo avatravArra-kRti ||176 || te avarNavAdanA doSathI teo mUMgApaNu vagere doSathI dUSita thaine anaMta bhavATavImAM bhramaNa kare che. kAraNa ke evAo (susAdhuniMdako) ghaNI durgatiomAM bhaTake che. je kahyuM paNa che - saMyamathI yukta, guNavAna, zIlasahita evA sAdhuonI niMdA karanAra mUMgo (thAya che.) 175) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 165 tathA ye pazyantopyetasya zAstrAbhAsya zrImadAgamena samaM virodhametadviSayagADhAnurAgiNo yadanenaivocyate tadeva pramANayanti / teSAmetadviSayagADhAbhigRhItAnAmAbhigrahikaM nAma prathamaM mithyAdarzanam ||176 || tathA zrIAgama sAthe A zAstrAbhAsano virodha Ave che. evuM jovA chatAM paNa jeo enA daDha anurAgI che, e je kahe che, tene ja pramANa kare che, Ano dRDha kadAgraha rAkhanArA temane AbhigRhika nAmanuM paheluM mithyAdarzana che. / / 176 / / tathA yadAgamenocyate, tadapi pramANam / yadetena zAstrAbhAsena nigadyate, tadapi pramANam / yaccAnyairapi zAstrAntaraiH prarUpyate, tadapi pramANam / yato na hi zAstrANyasatyAni bhavantItyanabhigRhItAH syurye kasminnapi zAstre, teSAM sakalazAstroditAcAraM pramANayatAM kutrApyabhigrahAbhAvAdanAbhi-grahikam / / 177 / / tathA - je Agama kahe che, te paNa pramANa che. je A zAstrAbhAsa kahe che, te paNa pramANa che. je anya zAstro kahe che, te paNa pramANa che. kAraNa ke zAstro asatya na hoya. A rIte jeo koi paNa ekAda zAstranA AgrahavALA nathI, teo sarva zAstroe kahelA AcArane pramANita kare che, temane kyAMya paNa Agraha na hovAthI anAbhigrahika mithyAdarzana che. 1199011 tathA ye pazyanto'pi zrImadAgamena samaM mahAvirodhametasya zAstrAbhAsasya svamatasthApanAyAbhinivezena zrImadAgamaviruddha Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 AgamopaniSad metaduktaM sthApayanti prarUpayanti ca, tessaambhiniveshbhaavaadaabhinizivam II178TI) tathA jeo zrI Agama sAthe A zAstrAbhAsano mahAvirodha jovA chatAM paNa potAnA matane sthApavA mATe kadAgrahathI zrI Agama viruddha evuM eNe kaheluM sthApe che ane prarUpe che. teone kadAgraha hovAthI Abhinivezika (mithyAtva che.) /178 tathA ye nirIkSya viruddhAni zrImadAgamena sArddhametasminzAstrAbhAse saMzayApannA api etaduktAcAre pravartante, teSAM saMzayabhAvAtsAMzayikam / / 179 / / tathA jeo A zAstrAbhAsamAM zrI Agama sAthenA virodhone joine saMzaya pAmyA hovA chatAM paNa eNe kahelA AcAramAM pravRtta thAya che, temane zaMkA hovAthI sAMzayika (mithyAtva che.) l/179mA. tathA yaistathAvidhazAstrAkarNanAbhyAsAdyabhAvAtsamyak zrImadAgamAnabhijJairetaduktAcAraH zrImajjinasamayaviruddho'pi viruddho'yamityavijJAyAnuSThIyate gatAnugatikatayA dharmArthitayA vA teSAmanAbhogena viruddhAcaraNAdanAbhogikam ||180 / / tathA - jemane tevA prakAranA zAstronA zravaNano abhyAsa nathI, tethI jeo Agamane barAbara jANatA nathI. tethI jinAgamathI viruddha evA paNa eNe kahelA AcArane A viruddha che' ema jANyA vinA jeo gatAnagatikapaNe ke Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 AgamapratipakSanirAkaraNam dharmArthIpaNe Acare che. temane anAbhogathI viruddha AcaraNa karavAne kAraNe anAbhogika (mithyAtva che.) I/180. evaM paJcAnAmapi mithyAdarzanavizeSANAM prAdurbhAvo bhaavitH| atha sAmAnyenApi mithyAtvodgamo vibhAvyate / tathAhi-nirbIjayogisamabhyarcitAmahatpratimitimapi nAbhinameta evaMvidhairvacanairetaduktamantrAkSarAnadhivAsitatanumatA pUjitA jinapratimitirapyavandhatayoktA / A rIte pAMce ya mithyAdarzana-vizeSanA AvirbhAvano vicAra karyo. have sAmAnyathI paNa mithyAtvanA udayano vicAra karAya che. te A rIte nirbhIyogI vaDe pUjita arihaMta pratimAne paNa na namavuM - AvA vacanothI eNe kahela maMtrAkSarothI anadhivAsita jIve pUjelI jinapratimA paNa avaMdanIya che, evuM kahyuM che. evaM sati vidhivatpratiSThitAyA api jinapratimAyA anyapUjitAyA avandane tatrAnAdarAdevaviSayazraddhAnamapi malinitaM syAt, nAmasthApanAdibhedaizcAturvidhyAjjinAnAm / A rIte vidhipUrvaka pratiSThita karelI jinapratimA paNa anyathI pUjAi, mATe tene vaMdana na kare, to tene tenA pratye anAdara thavAthI devaviSayaka zraddhA paNa kaluSita thai jAya. kAraNake jinezvaro nAma-sthApanA vagere bhedathI cAra prakAre che. evaM zrIumAsvAtivAcakazrIharibhadrasUriprabhRtiprAcInA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 AgamopaniSad nUcAnaviracitapratiSThAkalpAnusArakRtapratiSThAnAM zrIjinapratimAnAme taduktAcAraM vinA pratiSThitatve yaducyate tadavandyatvaM tadAzrityApi vAcyam / zrI umAsvAtI vAcaka, zrI haribhadrasUri vagere pUrvAcAryoe racela pratiSThAkalpane anusAre jemanI pratiSThA karI che, tevI pratimAo paNa ANe kahela AcAra vinA pratiSThita karI hovAthI je avaMdanIya kahevAya che, tenI bAbatamAM paNa uparokta rIte (devaviSayaka zraddhA kAluSya) samajavuM joie. tathA sabIjayogaM vinA pratimAntatapoyogavAnapi muni bhivandya ityevaMvidhavAkyaizcAritrArAdhakamunerapyavandane guruviSayazraddhAnamapi vizIryate / tathA sabIjayoga vinA pratimA sudhInA tapoyogodrahana karanAra muni paNa vaMdanIya nathI, evA vAkyothI cAritrA ArAdhaka munine paNa vaMdana na karavAthI guruviSayaka zraddhAno paNa vinAza thai jAya che. yataH - paragacchevi sagacche je saMvigga bahussuA sAhU | tesi aNurAgabandhaM mA muJcasu macchareNa hao ||1 / / itivacanAtparagacchasvagacchasambandhiSu saMvigneSu bahuzruteSu sAdhuSu prazastatvena rAgasya kAryatvenApyukte sati yattadupari matsareNa teSAmavandanama, tena hAritabodhibIjo'pi paryaTatyanante saMsArakAntAre zarIrI / kAraNa ke svagaccha ke paragacchamAM paNa je saMvijJa bahuzruta Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 12 sAdhuo hoya, matsarathI haNAine temanA pratyenA guNAnurAgane choDa nahIM - A vacanathI svagaccha-paragaccha saMbaMdhI saMvijJa bahuzruta sAdhuo pratye rAga rAkhavo, e prazasta hovAthI kartavyarUpe kahyo hovA chatAM paNa je temanA para matsara rAkhavAthI temane vaMdana na kare, tenAthI bodhibIjane paNa hArIne jIva anaMta bhavATavImAM bhame che. tathA kevalazrImajjinAgamoktadharmaviSayazraddhApi sameti vizarArutAm / evametaduktAcArAnurAgiNAM zrIdevagurudharma-viSayasya zraddhAnasyApi vizIryamANatvAtkathaM notpadyate mithyAdarzanamiti TI181TI tathA kevaLa zrI jinAgame kahelA dharma parathI zraddhA paNa vinAza pAme che. A rIte eNe kahelA AcAranA anurAgIonI zrI deva-guru-dharma paranI zraddhA vinaSTa thatI hovAthI mithyAtvano udaya kema na thAya? I181 sUcakoktasnAtravidhAvapi bahuvicAryam ||182 / / tathAAIndhanAdau vahniH svabhAvenaiva prAsuka ityevaM yatpratipAdyate, tadapi pUrvoktayuktyA viruddhatvAdvimahim / / 183 / / sUcake kahelI snAtravidhinA viSayamAM paNa ghaNuM vicAraNIya che. II182aa tathA bhInA baLataNa vageremAM agni svabhAvathI ja prAsuka che, evuM je pratipAdana karAya che, te paNa pUrvoktayuktithI viruddha hovAthI vicAraNIya che. 183 tathA bhittau bhUmibhAge nIvAdiSu sparzaM kurvansakalo'pi Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 AgamopaniSad samIraNaH svabhAvenaiva prAsukaH syAdityevaM yatpratipAdyate, tadapi na yuktam / evaM cedvAtasya prAsukatA syAnnaisargikI, tadA-na carejja vAse vAsaMte mahiAe va paDaMtie / mahAvAe va vAyaMte tiricchasaMpAimesu vA / / 1 / / ityAdibhiH zrImadAgameyagAthAbhirmahAvAte visarpati sAdhUnAM gatiniSedhaH kiM nimittaH procyate ? yataH so'pi prasarad vRkSalatAdInAmavanezca sparza vidhatta ityAdi naisargikavAtaprAsukatAmAzritya bahu viruddham ||184 / / tathA dIvAlamAM, jamIna para, chAparA vagere para sparza karato sarva pavana svabhAvathI ja prAsuka hoya che, evuM je kahevAya che, te paNa ucita nathI. jo A rIte pavana svAbhAvika rIte acitta thai jato hoya, to - varasAda paDe tyAre ke mahikA paDatI hoya tyAre, tIvra pavana vAto hoya tyAre ke pataMgiyA vagere hoya tyAre na pharavuM - (dazavaikAlika 05-2/ 8) I/1al ityAdi zrI AgamanI gAthAo vaDe mahAvAyu vAto hoya tyAre sAdhuoe na pharavuM, evuM zA mATe kahevAya che kAraNa ke te paNa prasarato hoya tyAre vRkSa-latA vagerene ane dharatIne sparza kare che. ityAdi svAbhAvika rIte vAyunA acittapaNAne AzrIne ghaNuM viruddha che. 184 tathA camasazabdasyAviSTaliGgatvAnnapuMstve satyapi camasazcamasA ityevaM bahuvrIhisamAsaM vinApi puMstrIliGgayoH prayogazcamasazabdasya viruddhaH ||185 / / evamanyAnyapi liGgakUTa ||186 / / vyutta(tpa)ttikUTAni bahUnyapi / Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 AgamapratipakSanirAkaraNam tathA camasa zabda AviSTaliMga hovAthI napuMsaka liMgamAM hovA chatAM paNa camasa-camasA ema bahuvati samAsa vinA paNa je puMliga-strIliMgamAM camasa zabdano prayoga karyo che, te viruddha che. 18po ema anya paNa liMgakUTa-vyutpattikUTa ghaNA che. 18ko. camasano artha che palAza vagerenA lAkaDAnuM banAveluM somarasa pIvAnuM yajJIya pAtra. 'camasa' zabda AviSTaliMga che. arthAt bahuvrIhi samAsa sivAya e potAnuM liMga choDato nathI. chatAM vivakSita graMthamAM teno bahuvrIhi samAsa vinA paNa anya liMgamAM prayoga karyo che. mATe e apazabda che, ema kahevAno ahIM Azaya che. panIzAvA varavADacakSA ramasAra mRta - ahIM camasa-zabdano peliMgamAM paNa prayoga thayo che. mATe A zabda puliMgamAM to sAdhu hovo joie. tathA yadapyucyate samyak zrIjinadharmaH samagro'pi brAhmaNAyatta eva, yata etatzAstraM brAhmaNAdhInam / etatzAstraM vinA tu na jJAyate zrImadAtamatasvarUpaM samyagiti, tadapi viruddham, yataH zrIAgame dazavaikAlikAcArAgAdike zrImAnsAdhudharmaH samagro'pi prarUpitaH / zrIupAsakadazAGgake zrAddhadharmaH / tathA zrIAvazyakaniyuktyAdiSu tanniyuktiSu taccUAdiSu ca zrIupadezamAlAyogazAstrAdiprakaraNeSu ca prarUpitau sAdhuzrAddhadharmAvubhAvapi samyageva zrIsamyagdarzanAdArabhya samagrAvapi / tatkathametatzAstrAbhAsamUlaH zrIjinadharmaH ? cedetanmUlaH Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 AgamopaniSad zrImadArhatadharmaH, tataH kathaM brAhmaNAyattaM zrIjinazAsanasvarUpamiti TI187TI. tathA je ema kahevAya che ke badho ya samyaka zrI jinadharma brAhmaNane ja AdhIna che, kAraNa ke A zAstra brAhmaNane AdhIna che. A zAstra vinA zrIjinadharmanuM svarUpa samyaka jaNAtuM nathI. te paNa viruddha che. kAraNa ke dazavaikAlika, AcArAMga vagere AgamamAM samagra zrIsAdhudharmanI prarUpaNA karI che. zrI upAsakadazA aMgamAM zrAvaka dharma kahyo che. tathA zrI Avazyakaniyukti vagere te niryuktiomAM ane te cUrNiomAM ane zrI upadezamAlA, yogazAstra vagere prakaraNomAM zrI samyagdarzanathI mAMDIne samagra sAdhudharma ane zrAvakadharma baMne samyaka rIte prarUpyA che. to pachI jinadharma A zAstrAbhAsamUlaka zI rIte hoya ? jo dazavaikAlikAdi zAstrone AdhAre zrIjinadharma hoya, to pachI jinazAsananuM svarUpa brAhmaNane AdhIna zI rIte hoya? I187 tathA tattAdRzaguNavikalAnAM mithyAdarzanakriyA-niratAnAmapi brAhmaNAnAM zramaNAtmanAmiva pAtratvaM yaducyate, teSAM punaH sthAne sthAne dAnaM yaducyate, tadakhilamapi yuktivikalameva prtibhaati| yatazcedevaM brAhmaNebhyaH zrAddhAnAM sAmpratakAle'pi dAnaM dattaM vilokyata evAvazyama, tadAnandena zramaNopAsakena dharmapratipattyanantaraM paratIthikAnAM na deyaM zramaNAnAM ca deyamityabhigrahaH smA gRhataH ? ||188-182I tathA tevA guNothI rahita mithyAdarzanakriyAmAM nirata evA SIER tmana Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 173 paNa brAhmaNo zramaNonI jema pAtra che, evuM je kahevAya che, vaLI sthAne sthAne temane dAna ApavAnuM je kahevAya che, te sarva yuktirahita ja lAge che. kAraNa ke jo A rIte vartamAnakALe paNa zrAvakoe brAhmaNone avazya dAna ApavuM ja joie, to pachI AnaMda zrAvake dharma svIkAryA pachI paratIrthikone na devuM, zramaNone devuM, evo abhigraha kema lIdho ? 188-189aaaa. tathA ca zrIupAsakadazAGgasUtram tae NaM ANaMde gAhAvaI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie paMcANuvvaiaM sattasikkhAvai duvAlasavihaM sAvayadhamma paDivajjai paDivajjittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI no khalu me bhaMte ! kappai ajjapabhiI aNautthie vA aNNautthiadevayANi vA aNNautthi-apariggahiAI vA arihaMtaceiAiM vaMdittae vA namaMsittae vA saMlavittae vA tesiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dAuM vA aNuppadAuM vA naNNattharAyAbhiogeNa balAbhiogeNaM devayAbhiogeNa guruniggaheNaM vittIkantAraNa kapapai me samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNa asaNapANakhAimeNaM vatthapaDiggahakambalapAyapuMchaNeNaM pIDhaphalagasijjAsaMthAreNaM usahabhesajjeNa ya paDilAbhemANassa viharittae ti kaTu imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai - iti / evaM zrIupAsakadazAGga AnandasyAvazyaM zramaNadAnaviSayo'bhigrahaH proktaH, na tu brAhmaNadAnaviSayaH, pratyuta aNNautthie vA itipadena brAhmaNAnAmapi sagRhItatvAtteSAM pAtradhiyA dAnaM na deyamitirUpa eveti ||190 / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 . AgamopaniSad A rIte zrI upAsakadazA aMgamAM AnaMda zrAvakano avazya zramaNone dAna ApavA viSayaka abhigraha kahyo che, paNa brAhmaNane dAna ApavA viSayaka abhigraha nathI kahyo. ulTa athavA anya tIrthika padathI brAhmaNono paNa saMgraha thai gayo hovAthI temane pAtrabuddhithI dAna na ApavuM, evo ja abhigraha lIdho che. 190 tathA rAjAdanIbadaryAdikASThaireva dhUpotkSepavidheragnihotratayA yadanuSTheyatvamucyate, tadapi vicAryam, zrIAgame prakaraNeSu ca tadvidheH kutrApyadRzyamAnatvAditi / / 191 / / tathaitasminzAstrAbhAse madirA vRkSakSIre ||192 / / mAMsamaprAsukitAnne ||193 / / paradArasannivezastvAkAlikasurate / / 194 / / ityAdikA niyuktibhASyacUrNivRttiprakaraNAdiSu kutracidadRzyamAnA navyArthakalpanApi bhUyasI pratimAri II126ll tathA rAjAdanI, badarI vagere lAkaDAothI ja dhUpa uvekhavAnI vidhi agnihotrarUpe karavI joie, evuM je kahevAya che, te paNa vicAraNIya che, kAraNa ke AgamamAM ane prakaraNomAM te vidhi kyAMya dekhAtI nathI. II191 tathA A zAstrAbhAsamAM vRkSanA kSIramAM madirA 19rA amAsuka annamAM mAMsa /199l nitya maithunamAM parastrI saMniveza I194aa vagere ghaNI navI kalpanAo jaNAya che, ke je niryukti, bhASya, cUrNi, vRtti, prakaraNa vageremAM kyAMya dekhAtI nathI. 195l. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 175 tathA mahanIyavirodhaH syAdityagramahanIyazabdasya pUjyArthe vartamAnatvAdvirodhavizeSaNatA na saGgacchate / evaM mahanIya kirAtAdhinAmetyAdiSu prabhUteSvapi sthAneSu mahanIyAdizabdAnAmayujyamAnA(nA)mapi prayogo dRzyate / / 196 / / tathA 'bhaDanIya vizedha thAya' - sahI mAgaNano 'bhaDanIya' zabda pUjyanA arthamAM hovAthI e virodhanA vizeSaNa tarIke saMgata thato nathI. e rIte mahanIya kirAtAdhinAma vagere ghaNA sthAnomAM mahanIya vagere zabdo asaMgata hovA chatAM paNa temano prayoga dekhAya che. 197 tathA zAzvatacaityanamaskAreSu kvacitrivAra kvaciccaturvAra svarlokanamaskArAdhikAre caikasminnapi gadye paramazabdasya SaTvAraM yAvadapi prayogo nirIkSyate / evaM punaruktadUSaNamapi sthAne sthAne ||197 / / tathA zAzvata caityonA namaskAromAM kyAMka traNa vAra, kyAMka cAra vAra, devaloka-namaskAranA adhikAramAM eka gadyamAM paNa parama zabdano cha vAra sudhI paNa prayoga dekhAya che. A rIte sthAne sthAne punarukti doSa paNa che. I197 tathA pUrvAparavirodho'pi bhUyAnvidyate / yathA tathA bahvavi(?) AvazyakavidhAveva mukhAMzukagrahaNam, agre ca yAvajjIvamapi tata(t) pArzve sthApyamityuktam / / 198 / / tathA pUrvApara virodha paNa ghaNo che. jemake pahelA 1. kha - mohanIya / 1. ka - bahvati, kha - bavavi / Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 AgamopaniSad AvazyakavidhimAM ja muhapattinuM grahaNa karavAnuM kahyuM ane AgaLa cAvajIva muhapatti pAse rAkhavI evuM kahyuM che. tathA navatattvanidAnAdiSvekendriyahiMsAsAdhyA zrAddhadharma ityuktam, agre ca yatraikasyApyekendriyasya hiMsA syAttatra na gharma ti II126II tathA navatatvanidAna vageremAM zrAvaka dharma ekendriyonI hiMsAthI sAdhya che,' ema kahyuM, ane AgaLa jyAM eka paNa ekendriyanI hiMsA, hoya, tyAM dharma nathI,' evuM kahyuM che. I/1991 tathA paJcAdhyAyIprabhRtiSu zrIAgamAnuyAyI pUjAvidhiH proktaH / agre tu devInAmagrahaNapurassaraM kusumaanyjlimocnmnnddlsumativatthanati ra00 || tathA paMcAdhyAyI vageremAM zrI Agamane anusaratI pUjAnI vidhi kahI. AgaLa to devInA nAma levApUrvaka kusumAMjali mUkavI, mAMDaluM, puSpa vagerenI kalpanAthI pUjAnI vidhi kahI che. 200 tathaikasyApi jIvasya prANAnte prAyazcittaM kimapi nAstItyekatra proktam / agre tu sarAgatayA parvavarja nityavyavAyadharmajanitAyA api hiMsAyAH zuddhirnityaikAzanatapomAtreNeti T/ra01TI. tathA eka paNa jIvano vadha thAya, to tenI zuddhi karI zake tevuM) koi prAyazcitta nathI, evuM eka sthAne kahyuM. AgaLa to Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 177 parvadina sivAya haMmezA sarAgapaNe maithunathI thayela hiMsAnI paNa nitya mAtra ekAsaNAnuM tapa karavAthI zuddhi thAya che, evuM kahyuM che. 201. tathA zrAddhena naikasyApi jantoH prANAntaH kArya ityekatra pratipAdyate / sapAdavizopakaprANidayAvicAre tu paJcAnAmekendriyANAM dvi-tri-caturindriyANAM vyasajJi-sajJipaJcendriyANAmevaM dazAnAmapi jIvAnAM niraparAdhAnAmapi sApekSA prANAntakAriNyapi hiMsA mutkalIkriyate zrAddhAnAm / / 202 / / tathA eka sthAne ema kahevAya che, ke zrAvake eka paNa jIvano vadha na karavo. paNa sapAdavizApaka jIvadayAnA vicAramAM to pAMca ekendriyonI beindriya-te indriya-cauridriyanI be asaMnnI-saMjJI paMcendriyanI ema daze ya niraparAdha jIvonI sApekSa prANAMta karanArI hiMsAnI paNa zrAvakone chUTa rakhAya che. ra0rA tathA prANinAM prANAntakarI hiMsA kriyate / athavocyate sA sApekSyaM (?) kAryeti pUrvAparaviruddha pratibhAti, yataH prANiprANatrANaM kriyate, tadaiva sApekSatvaM syAditi / / 203 / / tathA prANIonA prANono aMta karanArI hiMsA karAya che. athavA to kahevAya che ke sApekSa bhAvathI (?) hiMsA karavI joie, A pUrvApara viruddha lAge che. kAraNa ke jIvonA prANonI rakSA karAya, to ja sApekSapaNuM thAya. I203 evamanyAnyapi bahuni pUrvAparaviruddhANi tAni kiyantyatra Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 AgamopaniSad pratanyante / tathA zrIjainadharmamAhAtmyAnmokSasukhameva prApyate, na tu kiJcitsAMsArikaM sukhamityetadapi yattatrocyate, tadapitAvasa jA joisiA caragaparivvAya bambhalogo jA | jA sahasAro paMciditiria jA accuo saDhDhA ||1|| ema anya paNa ghaNA pUrvApara viruddha vacano che, te ahIM to keTalA kahI zakAya ? tathA zrI jainadharmanA mAhAbhyathI mokSasukha ja prApta thAya che, koi sAMsArika sukha prApta thatuM nathI, evuM paNa je temAM kahevAya che, te paNa asatya che. kAraNa ke tApaso jyotiSa devaloka sudhI jAya che, carakaparivrAjaka brahmaloka sudhI jAya che. paMcendriya tiryaMco sahastrAra sudhI jAya che. ane zrAvako ayyata sudhI jAya che. [1] (bRhat saMgrahaNI 154) ___ ityAdikAbhiH zrImadAgameyagAthAbhirutkarSato'pi paramatidharmArAdhanena paJcamasvarlokaM yAvad gatiH proktA, tata Urddha (urdhva) tu kAdazamasurano yAvadezavityA tiruvIritA | sarvaviratyA tu paJcAnuttaravimAnAni yAvat / evaM paJcamadevalokAdUI (duSaM) svloksukhaavaaptiH zrIjinadharmamAhAtmyenaiva niruktam, tatkathaM zrIjinadharmamAhAtmyena sAMsArikaM kimapi sukhaM na syAdityetadyuktiyuktam / ityAdi zrI AgamasaMbaMdhI gAthAothI utkRSTathI paNa paradarzananA dharmane ArAdhavAthI pAMcamA devaloka sudhI gati kahI che. tenI upara to dezaviratithI bAramA devaloka sudhI gati karI che. sarvaviratithI to pAMca anuttara vimAno sudhI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 179 gati kahI che. A rIte pAMcamA devalokathI upara devalokanA sukhanI prApti zrIjinadharmanA mAhAsyathI ja kahI che, to pachI 'zrIjinadharmanA mAhAbhyathI koi sAMsArika sukha na thAya' evuM A vacana yuktisaMgata zI rIte thAya ? anyacca jinadharmAtsukhaM kimapi sAMsArikaM na syAdityevamekatra pratipAdyata etasminnityatra tu cAritrArAdhanena sarvArthasiddhiM yAvadgatiH pratipAdyata iti prakaTa eva pUrvAparavirodhaH / / 204 / / bIjuM eka sthAne AmAM ema kahevAya che ke jinadharmathI koi sAMsArika sukha na thAya, ane ahIM to cAritranI ArAdhanAthI sarvArthasiddhi sudhI gati kahevAya che, mATe pUrvApara virodha pragaTa ja che. 204 tathA brahmakamanIyasiddhigranthe yat pratipAdyate vRttikArAdibhiH sUtrasya paryAyamAtraM vyAkhyAyate, na tu bhAvArthaH | sa punaranenaiva zAstrAbhAsena prarUpyata iti tadapi viruddham / yataH paryAyamAtraM tu prAyo vyAkhyAM vinApi pratIyate / vyAkhyA tu vyAkhyAto vizeSapratipattiritivacanAdvizeSapratipattyarthaM kriyte| sA cenna bhavati vRttyAditastadA tadvidhAnaM nirarthakameva syaaditi| - tathA brahmakamanIyasiddhi graMthamAM je kahevAya che, ke vRttikAro vagere sUtrano mAtra paryAya kahe che, bhAvArtha nahIM. bhAvArtha to A ja zAstrAbhAsathI kahevAya che. te paNa viruddha che. kAraNa ke mAtra paryAya to prAyaH vyAkhyA vinA paNa jaNAya che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 AgamopaniSad 'vyAkhyAthI vizeSa jaNAya che' e vacanathI vizeSajJAna mATe vyAkhyA karAya che. jo vRtti vagerethI vizeSajJAna na thatuM hoya, to tenI racanA karavI e nirarthaka ja thAya. tathA TIkAdibhizcedvizeSAvabodho na syAttadA 'iti bhAva, iti tAtparyArtha ityAdIni padAni tatra kathaM saGgacchata iti| tasmAdetad bhUtanihnavAkhyaM mahadalIkaM vijJeyam, yaTTIkAkAraiH paryAyamAtrameva vyAkhyAtam, na tu bhAvArtha iti ||205 / / - tathA jo TIkA vagerethI vizeSajJAna na thatuM hoya, to 'evo bhAva che, evo tAtparyArtha che,' vagere TIkAmAM jovA maLatAM zabdo zI rIte saMgata thAya ? mATe A je che, tene chupADavA rU5 moTuM juThANuM samajavuM ke - je TIkAkAroe mAtra paryAyanI ja vyAkhyA karI che, bhAvArthanI nahIM. ra0po. tathA-yathA vinA vAri saro nirarthakam, vinA prema vanitAkiJcitkarItyAdinidarzanaiH saGgItaM vinA nairarthakyaM dharmasya yatpratipAdyate tadapi viruddham, yato gajasukumAla-dRDhaprahArimetAryaprabhRtayastapodhanA vyutsRSTadehAH saGgItAbhyAsaM vinaiva paramapadaM prAptAH samprApya paJcamAvabodham / tathA - jema pANI vinA sarovara phogaTa che, prema vinA strI vyartha che, evA dRSTAnnothI saMgIta vinA dharma phogaTa che, evuM je kahevAya che, te paNa viruddha che. kAraNa ke gajasukumAla, daDhaprahArI, metAraja vagere munio zarIrane vosirAvIne saMgItanA abhyAsa vinA ja kevaLajJAna pAmIne paramapada pAmyA che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam .. 181 anyacca yaH sAdhuH saGgItAsaktiM vidhatte, tasya-uggAi gAi hasaI-ityAdyAbhiH zrImadAgameyagAthAbhiH pArzvasthatA-prabhRtikA dUSaNaprasaktirapyavandyatAnidAnaM pratipAditA / tadevaM sAdhUnAM saGgItAbhyAsavidhAnaM na yuktaM pratibhAti zrImadAgamAkSaraiH / vaLI je sAdhu saMgItanI Asakti rAkhe, tene pArthasthapaNuM vagere doSa lAge che ane te avaMdanIya bane che. evuM - moTethI ||y, ||y, use - (apaDezamA 393) chatyAhi mAmi gAthAothI jaNAvAyuM che. A rIte sAdhuo saMgItano abhyAsa kare, e AgamanA akSarothI ucita lAgatuM nathI. tathA zrIvIrAntevAsinastyaktagRhArambhAH pauSadhaniSpratimApratimAyoganiratAH saGgItaM vinaivAnandaprabhRtayo dazApi zramaNopAsakAH zrAddhadharmeNa tRtIyabhavasiddhigatiprAptiyogyAH samabhUvan / evaM saGgItaM vinApi zramaNazramaNopAsakAnuSTheyarUpadharmadvaita(te) svargApavargAdisvarUpamahAphalaM vizrANayatyapi yatsaGgItaM vinA sukRtasya nirarthakatA pratipAdyate, sA yuktiriktaiva vijJeyA ||206 / / tathA zrIvIranA ziSyo AnaMda vagere daze ya zrAvako gharanA AraMbho choDIne, pauSadha, niSpatimA (bejoDa?) pratimA yogamAM tatpara thaine saMgIta vinA ja zrAvakadharmathI trIjA bhave mokSe javAnI yogyatAvALA thayA. A rIte saMgIta vinA paNa sAdhuzrAvaka dvArA AcaravA yogya baMne dharma svarga-mokSa svarUpa mahAna phaLa ApatA hovA chatAM paNa je "saMgIta vinA sukRta Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 AgamopaniSad nirarthaka che' evuM kahevAya che, te yuktirahita che, ema samajavuM jo . // 20 // tathA zrIparyuSaNAsvarUpaM yathA zrImadAgame pratipAdyate tadviruddhamatra prarUpyate / / 207 / / tathA kalkivicAraH zrImadAgame prakaraNeSu ca yathA vidyate, tato'nyathA prokto'sti, so'pi kalpita iva pratibhAti / / 208 / / tathA zrI paryuSaNAnuM evuM svarUpa zrI AgamamAM kahevAya che, tenAthI viruddha svarUpa ahIM kahevAya che. ||207 tathA zrI AgamamAM ane prakaraNomAM je rIte kalkIno vicAra che, tenAthI anya rIte kahyo che. te paNa kalpita hoya, evuM lAge cha. // 208 // tathA mahatAmapi pUrvAcAryANAM yanmithyAdarzanitvamucyate, tadapi mahAviruddham / / 209 / / tathA mahAna pUrvAcAryone paNa je mithyAdRSTi kahe che, te paNa mahAviruddha che. 20lA. tathA nirayAvalikAzrutaskandhe kAlAdikumArANAM dazAnAmapi ceTakamahAnRpatimuktabANakRtaprANaprayANAnAM nirayagatiH pratipAdyate / anye'pi ca vAsavadattarathamuzalasaGgrAmahatAH prabhUtalakSamitA api manuSyAstatra proktA jIvadvayavarjAstiryagnirayagatigAminaH / tathA nirayAvalikA zrutaskaMdhamAM dazeya kAla vagere kumAro, ceTaka mahArAjAnA bANathI marIne narake gayA ema kahyuM che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 AgamapratipakSanirAkaraNam ane anya paNa indra dvArA apAyela rathamuzala saMgrAmamAM lAkho manuSyo marIne temAMthI be jIva sivAya badhA tiryaMca ane narakagatimAM gayA che, ema kahyuM che. ___evaM satyapi zrImadAgamopadiSTe ceTakakoNika nRpatisaGgrAme na ko'pi manujaH zastrahataH parAsurabhUdityetadapi bhUtanihnavAkhyamalIkaM jJeyam ||210 / / ema zrI AgamamAM kahyuM hovA chatAM paNa ceTaka-koNika rAjAnA yuddhamAM koi paNa manuSya zastrathI haNAine maryo nathI, e paNa je hatuM tene saMtADavArUpa juThANuM samajavuM. ra10 ___ evamevamAdIni bahunyapi viraddhAni brhmkmniiysiddhau| tathaitasminzAstrAbhAse yatsandhAnajAtasyAtyantanirvedino'pi dIkSAmAtrameva deyam, na tu kAcidvizeSapadavI tasya yatpratipAdyate, tadapi viruddham, cedevamekAntaH syAt, tadA zrIvIreNa dvayorgaNabhRtoH sandhAnajayorapi kathaM dattA gaNabhRtpadavI ? tasmAd yogyasya sandhAnasyApi padavI deyA / ayogyasyAnyasyApi na deyeti sthite satyapi yadekAntena sandhAnajasya padavI niSidhyate, tadviruddham / / 211 / / evA evA ghaNA viruddha vacano brahmakamanIyasiddhimAM che. tathA A zAstrAbhAsamAM je ema kahyuM che ke - akulIna vyakti atyaMta vairAgyavAna hoya, to paNa tene mAtra dIkSA ja ApavI. paNa koi vizeSa padavI na ApavI - A paNa viruddha che. 1. ka - khapratau 'akulInasya iti spaSTIkRtam / 2. ka - 0gyasyAsandhA0 / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 AgamopaniSad kAraNa ke jo evo ekAta hota to pachI zrI vire be gaNadharone akulIna hovA chatAM paNa gaNadharapadavI kema ApI? mATe je yogya hoya, te akulIna hoya, to paNa tene padavI ApavI, ayogya hoya, e kulIna hoya to paNa ene na ApavI. evuM hovA chatAM paNa je akulInane padavIno ekAMte niSedha karAya che, te viruddha che. ll11 ahIM be gaNadharone akulIna kahyA, te vartamAna dezAcAranI apekSAe ghaTI zake, tyAranA dezAcAramAM tathAvidha vivAha lokasaMmata-aniMdya hovAthI be gaNadharone akulIna na kahI zakAya. tathA saMvatsaracAummAsiesu aTThAhiAsu a tihIsu | savvAyareNa laggai jiNavarapUAtavaguNesu ||1|| ityAdikAbhiH zrImadAgameyagAthAbhiH saMvatsaracaturmAsakASTAhnikAcaturdazyAditithiSu caturthAdiviziSTatapaH kartavyatayA proktaM zrIjinapUjA ca / evaM satyapi upavAse kRte zrIjinapUjA na kAryeti yaducyate, tapa viruddha TIraparA tathA saMvatsarI, comAsI, aSTAnikAo ane parvatithiomAM sarva AdarathI (zrAvaka) jinavaranI pUjA ane tapaguNanI ArAdhanAmAM lAgI jAya. III (upadezamAlA 241, caityavaMdana mahAbhASya 819) - ityAdi zrI Amika gAthAothI saMvatsarI, caumAsI, aSTAhnikA, caudaza vagere tithiomAM upavAsa vagere viziSTa tapa ane jinapUjA karavI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 AgamapratipakSanirAkaraNam joie ema kahyuM che. ema hovA chatAM paNa upavAsa karyo hoya, tyAre jinapUjA na karavI evuM je kahevAya che, te paNa viruddha cha. // 212 // tathA-tato mAdhyAnikIpUjAM kuryAtkRtvAtha bhojanam / tadvidbhiH saha zAstrArtharahasyAni vicArayet / / 1 / / tatazca sandhyAsamaye kRtvA devArcanaM punaH / ityevaM bhojanAntaramapi zrIjinapUjAyAH kAryatve pratipAdite'pi bhuktyanantaraM na kAryaivArhadaceti yadUcyata ekAntena, tadapi viruddham / evaM ced bhuktisamanantaramekAntena niSedhaH syAdarhadarcAyAstadA zrAddhasya . niyatastrikAlapUjAvidhiH siddhAntoktaH kathaM saGgacchata iti ||213 / / tathA - pachI madhyAhananI pUjA kare, pachI bhojana karIne zAstrArthajJonI sAthe zAstrArthanA rahasyono vicAra kare. pachI saMdhyAnA samaye pharI devapUjA karIne (yogazAstra ra99300) - A rIte bhojana pachI paNa zrIjinapUjA karavAnI hoya che, ema kahyuM hovA chatAM paNa jamyA pachI jinapUjA na ja karavI evuM je ekAMte kahevAya che, te paNa viruddha che - jo A rIte jamyA pachI jinapUjAno ekAMta niSedha hoya, to AgamamAM evuM je kahyuM che ke - zrAvake traNa kALa avazya pUjA 12vI madhye - te zI rIte saMgata thAya ? // 21 // ___ tathA kSIranIranidhirmanuSyakSetrAd bahirvartate, tatpAnIyaiH zrIjinajanmAbhiSekaH suraiH kriyate / tatra yaducyate tAni nIrANi nikhilAni prAsukIkRtAni cUrNakSepeNeti, tadapi viruddham, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad 186 yata etatzAstrAnusAreNApi manuSyakSetrabahirvartikSIrAmbhodhisatkavArijIvAnAmantarmuhUrtAyurniyamena na sambhavati / kintu madhyamAyuSa utkRSTAyuSo'pi toyajIvAstatra bhavanti / tatkathaM teSAM cUrNena prAsukatA syAditi / / 214 / / tathA - manuSyakSetranI bahAra kSIrasamudra che, tenA pANIthI devo zrIjinajanmAbhiSeka kare che. temAM je kahevAya che ke te badhuM pANI cUrNa nAkhIne acitta karAya che, te paNa viruddha che. kAraNa ke A zAstrane anusAre paNa manuSyakSetranI bahAra rahelA kSIrasamudranA pANInA jIvonuM avazyapaNe aMtarmuhUrta pramANa ja AyuSya hoya, evuM saMbhavatuM nathI, paNa madhyama ane utkRSTa AyuSyavALA apkAyanA jIvo tyAM hoya che. to pachI te pANI cUrNathI acitta zI rIte thai jAya ? / / 214 // tathASTapravacanamAtara ityatrASTazabdaH pravacanamAtRNAM vizeSaNaM vidyate / atra tu pravacanavizeSaNatayA yattadvyAkhyAnam, tad viruddham / anuyogadvAra-RSibhASita-pAkSikasUtrAdInAM pravacanamadhye saGgrahaH kathaM syAttadaSTatvaniyame ? / / 215 / / tathA 'aSTa pravacanamAtAo' ahIM 'a' zabda pravacanamAtAonuM vizeSaNa che. A zAstrAbhAsamAM to 'pravacana'nA vizeSaNa tarIke aSTa zabda jaNAvyo che, te viruddha che. kAraNake jo pravacana ATha ja hoya, to pachI anuyogadvAra - RSibhASita - pakSIsUtra vagereno pravacanamAM saMgraha zI rIte thAya ? / / 215/ Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 AgamapratipakSanirAkaraNam tathA-IryAsamityAdInAmaSTapravacanamAtRNAM yatpRthak pRthaka putratayAGgAdIni pravacanAni vivakSyante, tatrApi bahu vicAryam / / 216 / / tathA iryAsamiti vagere aSTapravacanamAtAnA je alaga alaga putra tarIke aMga vagere (aMgo-upAMgo-prakIrNako) pravacano vivakSita karAya che, te viSayamAM paNa ghaNuM vicAraNIya che. // 217 // tathA'saGkhyeyazabdasthAne yatsthAne sthAna 'nantazabdaprayogo dRzyate, so'pi mahAviruddhaH / sUtre'saGkhyeyA-nantayorantarasya mahataH prarUpaNAditi / / 217 / / tathA asaMkhya zabdanI badale aneka sthAnomAM je anaMta zabdano prayoga dekhAya che, te paNa mahAviruddha che. kAraNa ke sUtramAM asaMkhya ane anaMta vacce moTuM aMtara kahyuM che. ra17ll ___ evamevamAdIni viruddhAni kiyanti vaktuM pAryante ? tathA tileSu kRSNAni kiyanti vivicyante ? varNikAmAtradarzanArthaM tu pratipAditAnyetAvanti / yata evaMvidhAni bahUni zrImadAgamaviruddhAni vyAkaraNaviruddhAni pUrvAparaviruddhAni sthAne sthAne dRzyante, tasmAdetadAdhunikamityanumIyate / / 1 / / AvA to keTalA viruddha vacano kahI zakAya? jema ke talamAMthI keTalo kacaro vINI zakAya ? ATalA to namUnA mAtra dekhADavA mATe kahyA che. jethI AvA ghaNA zrI Agama viruddha, vyAkaraNaviruddha, pUrvAparaviruddha vacano aneka sthAnomAM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad 188 dekhAya che, mATe A zAstra Adhunika che, evuM anumAna thAya 9.11911 tathaitatsambandhiSu bahuSu grantheSu SaSTihAyanamadakala - dantAbalopari yatpaTahavAdanaM prarUpyate, tadapyAdhunikatvasUcakam, yato yeSAM tIrthakRtAM tIrtheSu paTahavAdanaM prarUpyate, teSAM tIrthasamaye prabhUtavarSasamaye prabhUtavarSalakSakoTyAdimite sati gajAyuSi yanmadakalatvaM SaSTihAyanasyApi tasya pratipAdyate, tad viruddham, yato hi madakalatvaM tAruNye syAt, tadA tu zaizavAvasthA / tasmAdanumIyate vismRtatatkAlInagajAyuSA''dhunika(ke) naitatkartrA sAmpratakAlAnusAreNa SaSTihAyanasyApi dantino madakalatvaM pratipAvitam ||ra-rU-4|| tathA enA saMbaMdhI ghaNA graMthomAM sATha varSanA madonmatta hAthInA dAMta abaLa (?) upara paTaha vagADavAnI prarUpaNA karAya che, te paNa Adhunikatvane sUcave che. kAraNa ke je tIrthaMkaronA tIrthomAM paTaha vagADavAnI prarUpaNA karAya che, temanA tIrthanA kALe ghaNA lAkho - karoDo varSa pramANa samaya jeTaluM hAthInuM AyuSya thAya tyAre te madonmatta thAya che. ahIM sATha varSanA hAthIne paNa madonmatta kahyo che, te viruddha che. kAraNa ke madonmattatA to yauvanamAM thAya. tyAre to hAthInuM bALapaNa hoya che. mATe A zAstrAbhAsanA Adhunika kartA te kALanA hAthInuM AyuSya bhUlI gayA, ane vartamAna kALane anusAre sATha Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 189 varSanA hAthIne paNa madonmatta kahyo, evuM anumAna thAya che. __ tathA caturthIparyuSaNAt kRSNapakSAntAsura-sambandhimAsAThadIni pUrvoktAnyetasyAdhunikatvaM pizunayanti / tathA padavIvRddhaM sAdhumazItisaMvatsaraparyAyo'pi yatirvandate, atrAzItivarSaparyAyasyotkRSTA yA paryAyavRddhatA jJApyate'zIti-padena, sApyAdhunikatvametasya prakaTayati / yatazcedbharata-kAlInametat syAttadA dezonapUrvakoTiparyAya iti proktaM syAditi / / 5 / / tathA cothanA paryuSaNathI vada pakSa sudhInA asura saMbaMdhI mAsa vagere je pUrve kahyA, te A zAstrAbhAsa Adhunika che, evuM sUcave che. tathA padavIthI vaDIla sAdhune eMzI varSanA paryAyavALA muni paNa vaMdana kare che, ahIM ezI-padathI eMzI varSanA paryAyane je utkRSTathI moTo paryAya kahevAya che, te paNa ema pragaTa kare che, ke A zAstrAbhAsa Adhunika che, kAraNa ke jo A zAstra bharatanA kALanuM hota to dezonapUrvakoTi paryAya ema kahyuM hota. ApA tathA pippalAda-yAjJavalkAdibhiranAryA(:) kRtA vedA ityatra kRtA ityatItakAloktirAdhunikatvavyajikaitasya / / 6 / / tathA 'pippalAda - yAjJavalka vageree anArya vedo banAvyA.' ahIM banAvyA' ema bhUtakALanuM vacana paNa ema pragaTa kare che, ke A zAstra Adhunika che. IkA tathA bahvavi(?) avazyaM yAtAra ityetasya vRttasya tathAvayaM yebhyo jAtyA-ityAdInAM bhartRhara(ri)viracitazata Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 AgamopaniSad kAntargatavRttAnAM yAdRgartho vidyate, tAdRza eva kiJcitzabdaparAvRtyA tatra kSipto'sti, so'pyetasyAdhunikatvapizunaH |7|| - tathA - (vaibhavo) avazya cAlyA javAnA che - A zlokano tathA - ame jemanAthI jAti vaDe - ityAdi bhartuharie racelA zatakamAM rahelA zlokomAM jevo artha che, tevo ja artha kaMika zabdo pheravIne temAM mukyo che. te paNa tenA AdhunikapaNAne sUcave che. INA tathA-bIjaM cintAmaNizcetkanakagiritaTI janmabhUmI bhaveccetsektrI cetkAmadhenurnidhikulamakhilaM muulsNskaarkRccet| vittezo rakSitA cetsarasijanilayA maJjarI cettadAsyAdrAmakSmApAlamaule tava bhujalatayA kalpavRkSaH sadRkSaH ||1|| ityetasminkhaNDaprazastivRtte yAdRzaM zrIrAmasya pANevarNanaM tAdRgeva yad vijJAnezvaragranthe zrIsAgarajinasya karavarNanam, tadapi pizunayatyetasya sAmpratikatvam |8|| tathA - khaMDa prazastinI TIkAmAM jevuM zrIrAmanA hAthanuM varNana che ke - jo cittAmaNi bIja hoya, meru parvatanI taLeTI jo janmabhUmi hoya, jo kAmadhenuM siMcana karanArI hoya, sarva nidhiono samUha jo mULa rUpe saMskAra karanAro hoya, jo kUbera rakSaNa kartA hoya, lakSmI jo maMjarI hoya, to te zreSTha rAjA rAma! kalpavRkSa ApanI bhujalatAnI samAna thai zake. Ino. vijJAnezvara graMthamAM zrI sAgarajinanA hAthanuM tevuM ja varNana Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 191 rAyuM che. te 55 // sUyave cha, // graMtha Adhuni cha. // 8 // tathA siddhAgamasaGkete stavakagranthe pAzcAtyakRtabhAgavatagranthamadhyagatavRttAni snAtravidhau yAni proktAni, tAnyapi vyaJjayatyetasyAdhunikatvam / / 9 / / tathA siddhAgamasaMketa stabaka graMthamAM pAchaLathI thayela kavie karelA bhAgavata graMthamAM rahelA je zloko snAtravidhimAM kahyA che, te paNa sUcave che, ke A graMtha Adhunika che. lA tathA kalpitatayA pratibhAsamAnAni pAzcAtyacaturviMzatikAgaNabhRnnAmAni prathamaM kathayitvA pazcAtkezI prabhRtayo'pi pravartamAnacaturviMzatitamajinasAmAcArI svIkRtya siddhA ityatItakAloktiH sUcayatyetasyAdhunikatvam / / 10 / / tathA kalpita hoya tevA lAgatA pAchalI covIzInA gaNadharonA nAmo pahelA kahIne pachI kazI vagere paNa vartamAna covIzInA jinanI samAcArIne svIkArIne siddha thayA, evuM je bhUtakALa vacana che, e paNa tenA AdhunikapaNAne jaNAve che. ll10mA jo e graMtha bharatacakrAkAlIna hoya to kezI vagere. siddha thaze, ema bhaviSyakALamAM prayoga hovo joie. paNa evuM nathI, mATe e graMtha Adhunika che, evuM pUravAra thAya che. 380 tathA-bharato gRhidharmeNaiva kevalajJAnI samabhUdityetadvAkyamapyetasyAdhunikatvAvirbhAvakam / yatazcedetadbharatena kRtaM syAttadAhaM gRhidharmeNaiva kevalI bhaviSya ityasmadarthenAgatasamaya prayogaH kRto'bhaviSyaditi / / 11 / / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 AgamopaniSad tathA bharata gRhasthadharmathI ja kevaLajJAnI thayo, A vAkya paNa enuM AdhunikapaNuM jaNAve che. kAraNa ke jo A zAstra bharate banAvyuM hoya, to huM gRhasthadharmathI ja kevaLI thaiza' ema prathama puruSa - bhaviSyakALano prayoga karyo hota. /11 tathA sAmpratakAlInasAdhuzrAddhacaritrANi kalpitatayA pratibhAsamAnAni yato'tra grathitAni, tsmaadaadhunikmethityanunIyate II12TI. tathA kalpita jevA lAgatA vartamAnakALanA sAdhu-zrAvakanA caritro emAM guMthelA che, mATe A Adhunika che, evuM anumAna thAya che. ll1rA tathA jaGgamazmazAnakalpA: kuNapakalpA ityAdhasabhyatamavAkyaprayogo'pi sUcayatyetasyAdhunika-tattAdRzAsabhyavacanavAdikartRmUlatAm / / 13 / / tathA jaMgama zamazAna jevA, maDadAM jevA - vagere atyaMta asabhya vAkyono prayoga paNa sUcave che, ke enA kartA Adhunika asabhya vacana bolanAra vyakti che. 13. tathA pAzcAtyakavikRtanighaNTuvAkyAnyetanmadhyakSiptAni sUcayantyetasyAdhunikatvam ||14 / / tathA pAchaLathI thayelA kavioe banAvelA nighaMTa vAkyo emAM mukyA che, te paNa sUcave che, ke A graMtha Adhunika che. I/14 tathArcAdhikAre sAdhUnAM vastrANi sakAgadasUtrANi vihAraNIyA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 193 nIti yadetasminkAgadavihAraNaM proktam, tadAdhunikatvametasya sUcayati / yataH zrIRSabhajinakAle sAdhUnAM pustakaparigrahaH kvApi noktaH / zrIvarddhamAnajinatIrthe'pi navazatAzItivarSAtikrameSu pustakaparigrahaH sAdhubhiH kRtaH prajJAyA hInatvena / tato vijJAyate yadAdhunikaM kAgadavihAraNametasminnuktam, tasmAdAdhunikametat / / 15 / / tathA pUjAnA adhikAramAM kahyuM che ke - sAdhuonA kAgaLadorA sAthenA vastro vAparavA. ahIM je kAgaLa vAparavAnI vAta karI, te sUcave che, ke A graMtha Adhunika che. kAraNa ke zrI RSabhajinanA kALe kyAMya sAdhuonuM pustakagrahaNa kahyuM nathI. zrIvardhamAnajinanA tIrthamAM paNa 980 varSa gayA bAda prajJAnI hAnithI sAdhuoe pustakagrahaNa karyuM. mATe jaNAya che, ke je AmAM vartamAnakAlIna kAgaLa vAparavAnI vAta karI che mATe khA zAstra AdhuniGa che. // 15 // tathA dvAdazAdhyAyI sAmavedopaniSaduktA, paJcAdhyAyI tu atharvaNavedopaniSaduktA / agretanA api granthAzcedupaniSannAmna yuSmAbhirucyanta upaniSadaH kasya vedasya ? atha cedete'gretanagranthA upaniSannAmnA bhavadbhiH kIrtyante na punaretasya vedasyemA upaniSada iti vibhAgazca yannocyate, tasmAd vijJAyate yadetadAdhunikam / / 16 / / tathA dvAdazAdhyAyI sAmavedopaniSamAM kahI che. paMcAdhyAyI to atharvaNavedopaniSamAM kahI che. AgaLanA graMtho paNa jo tame upaniSad-nAmathI kaho cho, to upaniSado kayAM vedanA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 AgamopaniSad che ? jo A AgaLanA graMthone paNa tame upaniSadunAmathI kaho cho, paNa A vedanA A upaniSado ema vibhAga nathI kahetA, enAthI jaNAya che ke A graMtha Adhunika che. 1kA tathA zrIRSabhajinakAle yadA vedAH zrIbharatena kRtAstadA teSAmAryatvamabhUt, tena tadA siddhAnte teSamanAryatvaM noktam / pazcAd gacchati samaye sulasA-yAjJavalkyAdibhiranAryeSu kRteSu vedeSu zrIvIrajinakAlInasiddhAnte gaNadharaisteSAmanAryatvaM proktm| evaM sati yadetasminzrIvIrajinakAlInasiddhAntoktaRgvedAdicaturvedamithyAzrutatvopanayanAya yuktisphoraNaM kriyate tadAdhunikatvametasya vyaJjayati / / 17 / / tathA jyAre zrI RSabhajinanA samayamAM zrIbharate vedo banAvyA, tyAre te (vedo) Arya hatAM. tethI tyAre siddhAntamAM temane anArya nathI kahyA. pachI samaya jatAM sulasA-yAjJavakya vageree anArya vedo karyA, tyAre zrIvIrajinanA samayanA siddhAntamAM gaNadharoe temane anArya kahyA. A sthitimAM je A zAstramAM zrIvIrajinanA samayanA siddhAntamAM kahelA Rveda vagere cAra vedamAM mithyAzratapaNAne batAvavA yuktinI phuraNA karAya che, te pragaTa kare che, ke A graMtha Adhunika che. 17 tathA annattha satthapariNaeNaM-ityatrAnyatra zastrapariNatebhyaH pRthivIkAyikAdibhya ityanyatrazabdavyAkhyAM samyagavijJAyAnyasthazastre pariNate'nyathA yattadvyAkhyAnaM kRtam, tadapi sUcakametasyAdhunikatvasya / / 18 / / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 195 tathA - zastra pariNata (evI pRthvI vagere) sivAya (pRthvI Adi sacitta che.) - (dazavaikAlika adhyayana - 4). ahIM 'zastra pariNata pRthvIkAyika vagerenI sivAya' ahIM 'anyatra' - zabdanI vyAkhyAne barAbara jANyA vinA 'anyamAM raheluM zastra pariNata thatAM' - ema je anya rIte tenI vyAkhyA karI, e paNa sUcave che, ke A graMtha Adhunika che. 185 tathA yA etadanurAgibhistatsthApanAya kRtA anRtA yA huNDikAH prakaTIkriyante, tA api zrutvA zrutvaitatkartrA etanmadhye yatkSipyante, tadapyAdhunikatvavyaJjakametasya / / 19 / / tathA enA anurAgIo tene sthApavA mATe je khoTI huMDIo pragaTa kare che, tene paNa sAMbhaLI sAMbhaLIne AnA kartA vaDe AmAM mukAya che, te paNa enA AdhunikapaNAne jaNAve che. / / 19 / tathA yadetadvirAgibhiretadutthApanAya sUtrAnusAriNyo yA huNDikAH procyante, tA api kenacidyuktyA bhAsenotthApayituM yadetanmadhye'vatAryanta etadvidhAyakena tadapyetasyAdhunikatvapizunam IITI tathA je virAgIo ene utthApavA mATe sUtrAnusArI je huMDIo kahe che, te paNa koI kuyuktithI utthApavA mATe enA kartA dvArA emAM samAvavAmAM Ave che, te paNa jaNAve che ke A zAstra Adhunika che. 20nA tathA yadA yAtrAprastAvaH samabhUttadA yAtrikAnAM dAnaM Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 AgamopaniSad deyamityAdi prathitam, tathA zrIzatruJjayAditIrthonnatyAdi c| tathA yadA pratiSThAprastAvaH samabhUttadA tadviSayavidhyAdivistAra: kRta etasmin / tathA yadA jane paryAyaviruddhavArtA prathitAbhUttadA vijJAnaguNArNavAdau paryAyAzritavicArasa samAjagAma | tathA jyAre yAtrAno avasara hato, tyAre yAtrikone dAna devuM - ityAdi prasiddha karyuM tathA zrI zatruMjaya vagere tIrthanI unnati vagere prasiddha karI. tathA jyAre pratiSThAno avasara hato, tyAre emAM tenA viSayaka vidhi vagereno vistAra karyo. tathA jyAre lokamAM paryAyathI viruddha vAta prasiddha thaI, tyAre vijJAnaguNArNava vageremAM paryAyAzrita vicAra Avyo. tathA prathamaM kadalIstambhamaNDitakusumamaNDape tamasvinyAmeva dIpamAlAyAM prajvAlitAyAM nirantara eva tajjyotiHsparza etaduktAni karyANi kRtAni | pazcAjjane jAtAyAM taccarcAyAM dine'pi tAni vidhIyante / rAtrau cettarhi sAntare jyotiHsparza kusumamaNDapAdisthAne candrodayAdi vinaiva vidhIyante / tathA pahelA keLanA thAMbhalAthI suzobhita puSpanA mAMDavAmAM rAte ja dIvA pragaTAvI niraMtara ujeDInA sparzamAM ja A graMthamAM kahela kAryo karyA. pachI lokomAM tenI carcA thatA divase paNa te kAryo karAya che. jo rAtre kare to AMtarAvALI ujeNIno sparza thAya tema phUlonA mAMDavA vagere sthAne caMdaravA vinA ja karAya che. 1. 5 - 0 0 | Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 197 tathA yadA jane prAsukIkaraNAdikolAhalaprathA samabhUta, tadA tadviSayavistAro viracita etasmin / evaM yadA yAdRzaH prastAvo yAdRgjAtaM vA bhavejjAyamAnaM vA kutazciddhetorjAtaM zrutaM dRSTaM vA bhavettadA tAdRzatvametasminsameti, tasmAdapyetadAdhunikamityanumIyate / / 21 / / tathA jyAre lokomAM prAsukIkaraNa vagereno kolAhala phelAyo, tyAre emAM tenA viSayano vistAra racyo. e rIte jyAre jevo avasara hoya, jevo prasaMga thayo hoya, athavA to koI kAraNathI thatuM jAy - sAMbhaLyuM ke joyuM hoya, tyAre tevuM emAM AvI jAya cha. bhATe 55 // ||aadhunich, mevuanumAna thAya che.||21|| tathA prathamaM yA etasya mukhyA pratiH samAyAtA'bhUttasyAmadhyAyaparisamAptiryatpatraprAnta evAbhUttattada pyetasyAdhunikatvakhyApakam yatazcedetatpurAtanaM syAttadA lekhakenaitallikhatA kvacitpatrAdau kvacitpatraprAnte vA'syAdhyAyaparisamAptiH kRtA'bhaviSyaditi / tathA pahelA je enI mukhya prati AvI hatI, temAM pAnAnA aMte ja adhyAya samApta thato hato, te paNa enA AdhunikapaNAne jaNAve che. kAraNa ke jo A prAcIna hoya, to tene lakhanAra lekhake kyAMka pAnAnI zarUAtamAM ke kyAMka pAnAnA aMte adhyAya samApta karyo hota. tathA yanmukhyaprateH patrANi navyaprAyANi vIkSyante, tadapyetasyAdhunikatvajJApakam / / 22 / / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 AgamopaniSad tathA je mukhya pratanA pAnAo navA jevA dekhAya che, te paNa AnA AdhunikapaNAne jaNAve che. TerarI tathA yatsAmpratametasya mukhyA pratiH SaTsaptASTAdimAsAtikrame sameti, tadapyetasyAdhunikatvAvirbhAvakam ||23 / / tathA je vartamAnamAM enI mukhya prata cha-sAta-ATha vagere mAsa pasAra thayA pachI Ave che, te paNa enA AdhunikapaNAne pragaTa kare che. ra3ll tathA yabrAhmaNAnAmetasminsthAne sthAne dAnaM sthApyate, tadapyAdhunikatvasUcakametasya / / 24 / / tathA AmAM je aneka sthAnomAM brAhmaNone dAna ApavAnuM samarthana karAyuM che, te paNa enA AdhunikapaNAne sUcave che I/ra4ll evaM bahubhirapi kathitairAdhunikametadityetasya sUcakairvacanaprakArairyeSAM manasi na pratyayastai smarAzigrahavicAra eva vimrshniiyH| yato dovAsasahassaThiI-iti zrIkalpasUtroktamekarAzAvetAvatsamayamavasthAnaM samarthayannetaduktamekarAzau paJcacatvAriMzadvarSazatamitamavasthAnamutthApayatyeSa eva grahaH | A rIte A graMtha Adhunika che, ema sUcavanArA ghaNA vAkyaprakArothI paNa jemane manamAM vizvAsa besato nathI, temaNe bhasmarAzi grahano vicAra ja ciMtavavo joie. kAraNa ke - be hajAra varSanI sthiti - ema zrIkalpasUtramAM teno eka rAzimAM rahevAno samaya kahyo che. e kazAstramAM 4500 varSanI sthiti Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 199 kahI che. A graha ja kalpasUtranuM samarthana kare che, ane kuzAstranuM utthApana kare che. tathAhi-samaNe bhagavaM mahAvIre paMcahatthuttare hutthAitivacanAtzrIvIrasyottaraphAlgunyAM janurabhUt / uttaraphAlgunIpAdatrayaM hastacitrArddha kanyArAziH procyate / tena zrIvIrasya janmarAziH kanyA / etasminpunarjanmarAzau zrIvIrasya nirvANasamaya eSa grahaH samAjagAma / tadanvenaM rAziM bhujAna eSa graho varSasahasradvayalakSaNaikarAzyavasthAnasamayasya parNIbhUta-prAyatvenaitadrAzerante vartata ityetasminnuktepyarthe ryeSAM na pratyayaH, tairnizi yadA citrAmastakopari syAttadA etaM grahaM zirasthaM vilokya zrIAgama ekAntapratyayitairetadAdhunikaviruddhavAkyaM saJcintyeti nirNayaH kartavyaH / te A rIte - zramaNa bhagavAna mahAvIranA pAMca prasaMga uttarAphAlyunI nakSatramAM thayA hatAM-A vacanathI uttarAphAlganImAM zrI vIrano janma thayo. uttarA phAlyunInA traNa caraNa ane hastacitrAno aDadho bhAga kanyArAzi kahevAya che. tethI zrIvIranI janmarAzi kanyA che. A janma rAzimAM zrIvIranA nirvANa samaye A graha Avyo. tyAra bAda A rAzine bhogavato A graha be hajAra varSa sudhI eka rAzimAM rahevAno samaya lagabhaga pUro thayo hovAthI A rAzinA aMtamAM rahelo che. A artha kahyo hovA chatAM paNa jemane vizvAsa na hoya, temaNe rAte jyAre A graha citrAnA mastaka para hoya, tyAre tene mastaka 1. - pUfmUo | 15 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 AgamopaniSad para rahelo joine zrIAgama para ekAMta zraddhA karavI, A Adhunika viruddha vacana para vicAra karIne nirNaya karavo. ___ evamekavarjitairetaiH paJcaviMzatimitaitadAdhunikatva-sUcakavacanaiH saha yojitAni pUrvoktasaptadazottaradvizatamitAni vAkyAni jAte dve zate ekacatvAriMzadadhike / / 241 / / A rIte tenA AdhunikapaNAne sUcavatA covIza vacano sAthe pUrve kahelA baso sattara vAkyo joDIne baso ekatAlIza thayA. ra41 tathA je naraesu puDhavAisu sagalavigalatiriesu / vaMtarajoi-vimANe patteamimesu asaMkhA ||1|| sia saMkha siaasaMkhA maNuesu, aNaMtayA vaNe navaraM parivamiagayA AhAragA vi labbhaMti iha samae / / 2 / / kevalipucchAkAle kahei so kevalI sayA kAlaM / pannavaNAe ia jANiUNa kaha vasi pANa? I[QI tathA narakomAM, pRthvI vageremAM, sakala vikasendriya tiryaMcomAM, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika - A pratyekamAM asaMkhya [1] manuSyomAM saMkhyAta ke asaMkhyAta, vanaspatimAM anaMta, mAtra parivamitagata (?) AhAraka paNa A samaye jyAre A zabdo bolAi rahyA che, te samaye) prApta thAya che. ro kevaLIne jyAre paNa pUchavAmAM Ave tyAre haMmeza mATe kevaLI A ja uttara Ape che. prajJApanAsUtramAM A jANIne tuM kema pramAda kare che ? Ilal 1. va6 - 0 miste ! Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 201 ___ evaM zrIprajJApanAyAM prAptAhArakalabdhInAM caturdaza-pUrvavidAmapi pramAdapaGkanimagnAnAM vyakte ca cAturgatika-saMsArAraNyaparyaTane pratipAdite'pi-ye bhaviSyanti caturdazapUrvavidaste gaticatuSke paryaTantaH prApyante, na tu yaizcaturdazapUrvANi adhItAni / (te) na patanti durgatimahAndhugarne - evaM yannigadyate, tadapi sklsiddhAntaviruddhamAM - A rIte zrIprajJApanAmAM AhAraka labdhi pAmelA cauda pUrvIo paNa pramAdarUpI kAdavamAM Dube, to cAra gatirUpa saMsArATavImAM bhame che, evuM spaSTa kahyuM hovA chatAM paNa - je cauda pUrvI thavAnA che, teo cAra gatimAM bhamatAM prApta thAya che, paNa jeo cauda pUrva bhaNI gayA che, teo cAragatimAM prApta thatA nathI, teo durgatinA kUvAnA peTALamAM paDatAM nathI - evuM je kahevAya che, te paNa sarva siddhAntathI viruddha che. ____ yataH pramAdapatitA aneke'pi caturdazapUrvavidaH paribhrAntAH saMsAramahAkAntAre, yathA zrIbhuvanabhAnukevalijIvaH / tena hi svarUpaM prarUpayatA caturdazapUrveSvadhIteSvapi nidrAdipramAdavazavartitayA svAsyenApArasaMsAraparyaTanaM samAdiSTamiti / kAraNa ke pramAdamAM paDelA aneka cauda pUrvIo saMsAra mahATavImAM bhamyA che. jemake bhuvanabhAnu kevaLIno jIva. temaNe potAnuM svarUpa jaNAvatA potAnA mukhe ja kahyuM che ke temaNe cauda pUrve bhaNyA pachI paNa nidrAdi pramAdane vaza thaine apAra saMsAramAM bhramaNa karyuM. 1. 6 - vyava | Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamopaniSad 202 evaM manaHparyavajJAnyekAdazaguNapadavartivItarAgAdI-napyAzritya pramAdapatitAnAM saMsAraparibhramaNasvarUpaM vAcyam, yaduktaM caudasapuvvI AhAragA ya maNanANi vIyarAgA ya huMti / pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiA ||1|| iti / / 242 / / e rIte mana:paryavajJAnI, agiyAramAM guNasthAnake rahela vItarAga vagerene AzrIne paNa pramAdamAM paDelAo saMsAramAM pribhrbhe| Dare che, te sama4, 4 hyuM pe| che - yauhapUrvI, AhArako, mana:paryavajJAnI, vItarAgo paNa pramAdane vaza thaine tenA pachI ja cAra gatimAM bhramaNa kare che. 1 (pramAda parihAra Dula 11 ) // 242 // tathA sAdhava iva zrAddhA api niyamena SaDjIvAnna virAdhayantIti yaducyate, tadapi mRSA / yato gRhiNAmAhAramAtre'pi kriyamANe SaDjIvanikAyavirAdhanA sambhavet / tathA sAdhuonI jema zrAvako paNa chakAyanA jIvonI virAdhanA na ja kare, evuM je kahevAya che, te paNa asatya che. kAraNa ke gRhastho bhojanamAtra kare, temAM ya chakAyanI virAdhanA saMlave che. atha cetkathayiSyate prAsukIkaraNena na tadvirAdhanA syAditi, tadapi pUrvoktayuktyA'pAstam / kiM vA cedetaduktAnusAreNa prAsukatA syAtpRthivyAdInAm, tadA chajjIvanikAyavadhe'kRte kathamapi na syAdAhAra iti cirantanAcAryaiH kasmAducyate ? have jo ema kaho ke prAsukIkaraNathI tenI virAdhanA na thAya, (to) te paNa pUrve kahela yuktiothI nirAkRta thayuM che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vya AgamapratipakSanirAkaraNam 203 athavA to jo enA vacanane anusAre pRthvI vagere acitta thatA hoya, to chakAyanA jIvono vadha karyA vinA koI rIte - AhAra na thAya, ema pUrvAcAryo kema kahe che ? tathA-aha imo gihavAso pariharaNijjo vivegavantANaM / bahujIvaviNAsayarA AraMbhA jattha kIraMti ||1|| iti ca kasmAducyate ? tathA sAdhUnAmiva zrAddhAnAmapi cennaikasyApi dehino hiMsA syAttadA zrIyogazAstrAdiSu taptAyogolakalpatvaM kasmAducyate ? tathA zrIdazavaikAlike prathamacUlikAyAm, dullahe khalu bho ! gihINaM dhamme-iti, tathA-baMdhe gihavAse, mukkhe pariAe, sAvajje gihavAse, niravajje pariAe-ityetatpadavyAkhyAyAma-durlabha eva gRhiNAM dharmaH pramAdabahulatvAt / bandho gRhavAsaH sadA taddhatvanuSThAnAt / bandho kozakArakITavat / tathA - A gRhavAsano vivekI puruSoe tyAga karavo ucita che, jyAM ghaNA jIvono vinAza karanArA AraMbho karAya che. 1aaaa - evuM paNa kema kahevAya che ? tathA jo sAdhuonI jema zrAvako paNa ekeya jIvanI hiMsA na karatA hoya to zrIyogazAstra (3-2) vageremAM gRhasthane tapelA loDhAnA goLA jevA kema kahevAya che. tathA zrI dazavaikAlikamAM prathama cUlikAmAM - gRhasthone dharma durlabha che, ema kahyuM che. tathA - gRhavAsa baMdhana che, saMyamajIvana mokSa che, gRhavAsa sAvadya che, saMyamajIvana niravadya che A padanI vyAkhyAmAM ema kahyuM che ke - gRhasthone dharma durlabha ja che, kAraNa ke e pramAdanI bahulatAvALo che. gRhavAsa baMdhana che, kAraNa ke temAM haMmezA karmabaMdhanA kAraNonuM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 AgamopaniSad sevana karAya che. bandha (A pATha dazavaikAlikanI upalabhyamAna TIkAmAM nathI, arthasaMgata paNa nathI. mATe pramAdathI AvI gayo hoya evuM lAge che.) kozeTAnA kIDAnI jema. - mokSa(:) paryAya(:), anavaratinivikAnA sAvadara sapApaH prANAtipAtAdipravRttau(tteH), niravadyaH paryAyo'hiMsAdipAlanAtmakatvAt, ityevarUpe gRhavAse dharmasya durlabhatvaM tathA gRhavAsasya bandhahetutvaM dIkSAyA mokSahetutvaM gRhavAsasya sAvadyatvaM paryAyasya niravadyatvaM ca kramAduktAni / tathA cetprAsukIkaraNena sarvadApi sarvo'pyacitta eva vyavahAra: syAt, tadA saptamapratimArUDhasyaiva zrAddhasya niyamataH sacittaparihAraH kasmAducyata ityAdi bahu vAcyam / / 243 / / saMyamajIvana mokSa che, kAraNa ke emAM satata karmanI beDIomAMthI chUTI zakAya che. (gRhavAsa) sAvadya = pApasahita (che.) kAraNake emAM haMmezA prANAtipAta vagerenI pravRtti thAya che. paryAya niravadya che, kAraNa ke e ahiMsAdinuM pAlana karavArUpa che. AvA svarUpanA gRhavAsamAM dharmanuM durlabhapaNuM, tathA gRhavAsanuM baMdhanahetupaNuM, dIkSAnuM mohetupaNuM, gRhavAsanuM sAvadyapaNu ane paryAyanuM niravadyapaNuM kramathI kahyuM che. tethI jo prAsukIkaraNathI haMmezA sarva acitta ja vyavahAra thAya, to sAtamI pratimAmAM AruDha zrAvakane avazya sacittano tyAga karavAno hoya che, evuM kema kahevAya ? vagere ghaNuM kahevA jevuM che. ra43 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 AgamapratipakSanirAkaraNam tathA yadetasminbrAhmaNAnAmuccairgotratvaM yaducyate, tadapi viruddham, mAhaNakulesu vA bhikkhAgakulesu vA-ityevaM zrIkalpasUtre nIcakulamadhye brAhmaNakulasyApi proktatvAt / kiJca ced brAhmaNakulamapyuttamakulaM syAttadA nIyAguttaM ca kAsi tivaimmiitivacanAtzrIvIrajIvena yannIcagotraM nibaddham, tatkadA bhuktamiti ||244 / / tathA AmAM je brAhmaNonuM uccagotrapaNuM kahevAya che, te paNa viruddha che. kAraNake brAhmaNakuLomAM ke nIcakuLomAM ema kalpasUtramAM nIcakuLamAM brAhmaNakuLa paNa kahyuM che. vaLI jo brAhmaNakuLa paNa uttama kuLa hoya, to - ane tripadImAM nIcagotra karma bAMdhyuM - e vacanathI zrIvIra prabhunA jIve je nIca gotra karma bAMdhyuM, te kyAre bhogavyuM? 244o. atre tripadI eTale traNa pado. marIcie traNa padonA mAdhyame nIcagotra karma bAMdhyuM hatuM - (1) mArA dAdA tIrthakaromAM prathama cha. (2) bhaa2| pitA yatImoma prathama cha. (3) I vAsudevomAM prathama thaiza. ___ evaM catuzcatvAriMzadadhikadvizatamadhye dve zate viMzatyadhike viruddhAni / etAnyekametasyAdhunikatvasUcakaM kAraNam, anyAni ca pUrvoktAni caturviMzatiriti / evametAni viruddhAnyAdhunikatvasUcakAni ca / Ama 244mAMthI 220 viruddha vacano che. A vacano 1. ka - evAnyekame / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 AgamopaniSad paNa eka kAraNa che, je 'A graMtha Adhunika che' ema sUcave che. ane anya pUrvokta covIza vacano paNa enA AdhunikapaNAne sUcave che. A rIte A viruddha vacano ane AdhunikapaNAne sUcavatA vacano che. tathA yathA kenacitkasminnapi kriyamANe prakaraNe siddhAntagatagAthA''lApakAdike madhye kSipte'pi tasya siddhAntatvaM nocyate, tathaitasminkutracitkiJcinmAtre nigamamadhyagate kSipte'pi etasya yannigametyabhidhAnamucyate, tanna yuktam, yato nigamazabdena vedAH procyante, teSu ca-bharaheNa AyariA veA kayA / tesu titthagarathuIjadisAvagadhammo saMti / kammAiaM ca bhaNai-iti zrIAvazyakacUrNivacanAdvedeSu tIrthakarastutaya eva proktAH, na tu caritrANi / etasminpunardvAdazAdhyAyI - paJcAdhyAyIvarjite jinacaritrANi dRzyante / tAnyapi ca pUrvoktayuktyA kAlpanikAnIva pratibhAsamAnAni / tathA jema koi kAMika prakaraNa banAve temAM Agamika gAthA-AlAvA vacce mukyA hoya, to paNa te prakaraNane Agama na kahevAya, tema AmAM kyAMka kaMika nigamamAM rahela vacana mukyuM hovA chatAM paNa je Ane nigama kahevAya che, te ucita nathI. kAraNa ke nigama-zabdathI vedo kahevAya che, ane temAM - 'bharate Arya vedo banAvyA. temAM tIrthaMkarastuti, yatidharma, zrAvakadharma che. karma vagere kahe che' - ema zrI AvazyakacUrNinA vacanathI vedomAM tIrthaMkaranI stutio ja kahI che, caritro nahIM. AmAM to dvAdazAdhyAyI- paMcAdhyAyI sivAyanA graMthomAM - Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 207 jinacaritro dekhAya che, te paNa pUrvakathita yuktithI kAlpanika hoya tevA lAge che. kiJca bharatena yadA vedAH kRtAstadA tasya gaarhsthymbhuut| tenAvadhijJAnAdivizeSavijJAnarahitasya kautaskutI syAtpaJcacaturviMzatikAjinasvarUpavijJAnazaktiH ? cedetAvatI ti(vi)jJAnazaktiH syAttadaitaccaturviMzatikottamanarasvarUpamapi kasmAtpRSTaM zrIRSabhajinasamIpe bharatena ? devebhyazcetpaJca-caturviMzatikAsvarUpaM vijJAnamiti cetkathayiSyate, tadapi na saGgatam ? yatasteSAM paJcaviMzatisahasramitasevakayakSANAM vyantaratvena tAvatyA vijJAnazakterabhAvAdityAdi bahu carcyam / vaLI jyAre bharate vedo banAvyA, tyAre te gRhastha hatA. tethI avadhijJAna vagere vizeSa vijJAna vinA temane pAMca covIzInA tIrthakaronA svarUpa jANavAnI zakti zI rIte maLe? jo eTalI vijJAnazakti hota, to bharate zrIkRSabhajina pAse A covIzInA uttama puruSanuM svarUpa kema pUchyuM? jo ema kaho ke devo dvArA temaNe pAMca covIzIonuM svarUpa jANyuM, to e paNa saMgata nathI. kAraNa ke temanA 25000 sevaka devo vyaMtara hovAthI temanI teTalI vijJAnazakti na hoya, vagere ghaNuM vivAdAspada che. tathA yadeva na nirIkSyate zrImadAgame, yadeva ca tatra niSidhyate, tadeva ca-'zrIAgama etaduktamasti' iti yaducyata etena, tasmAdetasya zAstrAbhAsatvaM nigadyate / etacca zAstrAbhAsatvaM Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 AgamopaniSad dvAdazAdhyAyIpaJcAdhyAyIprabhRtiprokta-zrImadAgamAnuyAyivacanavivarjitasya sarvasyApyetasya granthasya vijJeyam / prabhRtizabdenAgretaneSvapi grantheSu yatkimapi zrImadAgamAnuyAyi syAttasyAvajJA mA bhUditi sUcyate / tathA zrIAgamamAM je dekhAtuM ja nathI, ane temAM jeno niSedha ja karyo che, te ja - "zrI AgamamAM A kahyuM che' - evuM je A kuzAstra dvArA kahevAya che, tethI tene zAstrAbhAsa kahevAya che. dvAdazAdhyAyI - paMcAdhyAyI vagere AgamAnusArI vacanathI rahita A sarva graMtha zAstrAbhAsa che ema samajavuM joie. vagere zabdathI - AgaLanA graMthomAM paNa je kAMika AgamAnusArI hoya, tenI avajJA na thAo, ema sUcavAya che. " badhA graMtho zAstrAbhAsa che, ema jo kahe, to temAM paNa jeTaluM AgamAnusArI hoya, tenI AzAtanA thAya. mATe teTalAne bAkAta karIne bAkInAne zAstrAbhAsa kahyA che. A vacana pUjya graMthakArazrInA viziSTatara AgamabahumAna ane bhavabhIrutAdi guNonuM sUcaka che. evametasminbahUni zrIAgamaviruddhAni nirIkSyo-tsUtrabhIrubhiH zrImadAgama eva bahumAno vidheyaH / yato nirbAthAnAM duHSamAkAlajIvAnAM zrImAnAgama evAlambanam, yaduktam-kattha amhArisA pANI dUsamAdosadUsiA | hA aNAhA kahaM huMtA? na huto jai jiNAgamo-iti / . Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamapratipakSanirAkaraNam 209 A rIte AmAM ghaNA Agamaviruddha vacanone joine usUtrabharu AtmAoe AgamanuM ja bahumAna karavuM joie. kAraNa ke duHSamA kALanA anAtha jIvone zrI Agama ja AlaMbana che. kahyuM paNa che - jo jinAgama na hota, to duHSamAnA doSathI dUSita evA amArA jevA jIvo kyAM hota ? kai sthitimAM hota? re ! jinAgama vinA to ame anAtha ja hota. (saMbodha prakaraNa 802, saMbodhasaptati 34, saMgrahazataka 32). __ tathA zrIAgamAnusAreNa dharmAnuSThAne pravRttiM kurvatA tIrthakarAdayaH sarve'pi bahumAnitAH | yaduktam AgamaM AyaraMteNa, attaNo hiakaMkhiNA | titthanAho guru dhammo, sabve te bahumanniA TITL ti | tathA je zrIAgamane anusAra dharmAnuSThAnamAM pravRtti kare, teNe tIrthakara vagere badhAnuM bahumAna karyuM che. kAraNa ke kahyuM che - AtmahitakAMkSI evo je jIva Agamane anusAra AcaraNa kare, teNe tIrthakara, guru, dharma A badhAnuM bahumAna karyuM che. 15 (saMbodha saptati 35, mUlazuddhi para, Agama aSTottarI 7) evaM zrIsiddhAntasArAnusAreNa viracita etasminprakaraNe'jJAnAdinA yatkimapyutsUtraM grathitaM syAt, tatra mithyAduSkRtamastu trividhena / yaccotsUtraM kimapi syAttadaraktadviSTairgItAthaiH zodhyaM kRpAmAdhAya / caturviMzatitIrthezAH sagaNezAzcaturvidhe zubhaM sRjantu zrIsaGgha dharmatIrthapravartakAH | Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 AgamopaniSad A rIte zrI siddhAntasAranA anusAre racelA A prakaraNamAM ajJAna AdithI je koI usUtra lakhAyuM hoya, tenuM trividhathI micchAmi dukkaDam. ane je koi paNa utsutra hoya, kRpA karIne madhyastha gItArtho tenuM saMzodhana kare. dharma pravartaka covIza tIrthakaro gaNadharo sahita caturvidha zrIsaMghamAM kalyANa karo. . iti zrIAgamapratipakSanirAkaraNaM nAma sampUrNa prakaraNam / guma bhavatu ! A rIte zrI AmagapratipakSa nirAkaraNa nAmanuM prakaraNa saMpUrNa thayuM. zubha thAo. iti carama tIrthapati karuNAsAgara zrI mahAvIrasvAmi zAsane prathama tIrthakara zrIyugAdidevasAnnidhye vi. saM. 2069 bhAdaravA vada dazame zrI AThavAlAinsa jainasaMgha - surata madhye tapAgacchIyAcAryadeva zrImadvijayaprema-bhuvanabhAnu pA-hemacandrasUrIzvarajIziSya AcArya vijayakalyANabodhisUri saMvarNitA AgamopaniSad Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prazastiH zrImate vIranAthAya, kAruNyapuNyapAthase / caramatIrthanAthAya, paropakAriNe namaH ||1|| gautamasvAmine svasti, sudharmasvAmine namaH | tatparamparayA''yAta-yatIndrebhyo namo namaH ||2|| zubhrAbhrazubhrasantatyA-metasyAmabhavat kila / vijayAnandasUrIzaH, surIzasevyatAM gataH ||3|| tato'pi kamalaH sUriH, saMyamakamalAkaraH | upAdhyAyastathA vIro, vIra Antaravigrahe ||4|| sarvAgamarahasyajJa-stato dAnasUrIzvaraH / tato'pi premasUrIzaH, siddhAntaikamahodadhiH / / 5 / / bhuvanabhAnusUrIza-stato nyAyavizAradaH / paMnyAso'syAnujaH padmaH, samatArasasAgaraH ||6|| virAjate vineyo'sya, mAdRzeSu kRpAparaH / vairAgyadezanAdakSaH, zrIhemacandrasUripaH / / 7 / / tatpAdapaGkajAlinA, sUrikalyANabodhinA / sandRbdho'yaM prabandhastu, kuryAt sarvasya maGgalam ||8|| Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukRta anumodanA zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha (1) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. lInAbena caMdrakumArabhAI jarIvAlA - muMbaI. (2) zrI mULIbena aMbAlAla zAha parivAra ha. ramAbena puMDarIkabhAI zAha, khaMbhAta - muMbaI. (3) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA - muMbaI (4) zrI sAyarakaMvara yAdavasiMhajI koThArI parivAra ha. mInAbena vinayacanda koThArI (5) hasamukhabhAI kesarIcaMda cUDagara (InTAsa), amadAvAda zrI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha (1) zrI kamaLAbena kAMtilAla zAha parivAra ha. bInAbena kIrtibhAI zAha (ghATakopara-sAMghANI) (2) jAgRtibena kauzikabhAI bAvIzI DAlInI jayakumAra mahetA, mheMka, kAMdivalI, muMbaI. zrI zrutoddhAra mukhya AdhArastaMbha (1) zrI mATuMgA .mU. jaina saMgha - muMbaI (2) zrI aThavAlAInsa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane zrI phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. (3) zrI govAliyA Tenka jaina saMgha - muMbaI (4) zrI navajIvana zve.mU. jaina saMgha - muMbaI zrI zrutoddhAra AdhArastaMbha (1) zrI hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira - pATaNa (2) zrI manapharA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha - manapharA (preraka : pa.pU.AcAryadeva zrImad vijayakalAprabhasUrIzvarajI mahArAjA) (3) zrI naDiyAda zve.mU. jaina saMgha - naDiyAda (4) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa saMcAlita zrI pAvApurI tIrthadhAma-jIvamaitrIdhAma (5) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve. mU. tapAgaccha jaina saMgha, zrI jayAlakSmI ArAdhanA bhavana, ghATakopara (IsTa), muMbaI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, sAyana (ziva), muMbaI zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA cerITebala TrasTa, ha. zrI AdinAtha jaina saMgha, nijhAmapurA, vaDodarA. zrI riddhi siddhi vardhamAna hAITsa the. mU. jaina saMgha, bhAyakhalA, muMbaI. (preraka : pa.pU.mu. zrI jinapremavijayajI ma.) (9) zrI AdinAtha sosAyaTI jena Tempala TrasTa, pUnA, (preraka : pU.paM. zrI aparAjitavijayajI gaNivarya) (10) zrI muluMDa .mU. tapAgaccha samAja, muMbaI (prerakaH pU.paM.zrI hiraNyabodhivi. gaNi, pU.mu. zrI hemadarzanavi.ma.) (11) zrI vikrolI saMbhavanAtha jaina zve.mU.pU. saMgha, vikrolI (I), muMbaI (prerakaH pU.mu. zrI yazakalyANavi. ma., mu. zrI tIrthapremavi. ma.) (12) zrI vizvanaMdIkara jaina saMgha, bhagavAnanagarano Tekaro, amadAvAda. | (preraka : pU.A. zrI jagacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) (13) zrI AdIzvarajI mahArAja maMdira TrasTa, zrI dazA osavALa sirohIyA, sAtha goTIvALA, dhaDA, pUnA. (preraka : pU.mu. zrI abhayaratnavi. ma.) (14) zrI goDIjI Tempala TrasTa, pUnA (preraka : pU.A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA.) (15) A. zrI hemaprabhasUrijInI AcArya padavI prasaMge kasturadhAma pAlItANA. (preraka : pU.paM. zrI vajasenavijayajI ma.sA.) zrI zAsana sukata rajatastaMbha (1) zeTha zrI kastUrabhAI lAlabhAI cerITebala TrasTa, navaraMgapurA, amadAvAda. (ha. zrI zreNIkabhAI kastUrabhAI) 4) (zrutasamuddhArako bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda, zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda, (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijayahimAMzusUri ma. sA.nI preraNAthI) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbai. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMdasU. ma.sA.nI preraNAthI) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) nayanabAlA bAbubhAi sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAi (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI. 6) Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbai. (pa.pU. AcAryadeva zrIhemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 10) zrI sAMtAkrujha zvetAM. mUrti tapAgaccha saMgha, sAMtAkrujha, muMbai. (pa.pU. AcAryadeva zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 11)zrIdevakaraNa mUlajIbhAi jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbai. (pa. pU. munirAja zrI saMyamabodhivi. ma. sA.nI preraNAthI) 12) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma., pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 13) bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbai. (pU. munirAjazrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munirAjazrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) 16) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 17) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbai. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) 18) zrI kalyANajI saubhAgacaMdajI jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanArthe) 19) zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai. (vairAgyadezanAdakSa pU. A. zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 20) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. munirAja zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) 21) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. 15) (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 22) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 23) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) 24) zrI mATuMgA jaina zvetAM. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbai. 25) zrI jIvita mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma.sA. tathA munirAjazrI mahAbodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34) 26) zrI vizA ozavAla tapAgaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 27) zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbai-400 007. 28) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM. 2053nA pAlitANA mathe cAturmAsa prasaMge jJAnanidhimAMthI) zrI sImaMdharajina ArAdhaka TrasTa, emarAlDa epArTamenTa, aMdherI (i), muMbai. (munirAjazrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI). 31) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU.AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI bAbubhAi sI. jarIvAlA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (pa. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 33) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImavijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU.paM. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbai. (munirAjazrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti. saMgha, goregAva, muMbaI. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 38) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pa.pU. sA. zrI raMjanazrIjI ma. sA., pU. pra. sA. zrI idrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pa. pU. sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA pa.pU. sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbai. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI jayasuMdaravijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 41) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. - (pa.pU.A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU.paM. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42) zrI koimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura. 36) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMcAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 44) zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbai. (pU. munirAjazrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) 45) jagadaguru zrI hIrasUrIzvarajI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbai. 46) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai. (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanAthe) 47) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (pU. munirAjazrI satyasuMdara vi. ma.sA.nI preraNAthI) 48) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa, muMbaI. (preraka-pU. munirAjazrI ratnabodhivijayajI ma. sA.) 49) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbai. 50) zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbai (preraka-munirAja zrI sattabhUSaNavijayajI ma.) zrI govAlIyA Teka jaina saMgha muMbai. (preraka : pU. gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.). zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbai. zrI vADilAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbai (preraka : munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsa zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jaina saMgha. (prerakaH pU. gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka-munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paM.zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) sA. zrI sUryayazAzrIjI tathA sA. zrI suzIlayazAzrInA pArlA (I) kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI. zrI premavardhaka devAsa the. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) 58) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 59) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka-pU.munirAjazrI premasuMdaravijayajI ma.) 60) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara the. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka - pa. pU. paMnyAsapravara zrI puNyaratnavijayajI gaNi) 61) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka - pU.paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) 62), zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAgala, punA (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe pa. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 55) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69) 70) 71) kArasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana - surata preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munirAjazrI jinezaratnavijayajI ma.) 64) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (IsTa), muMbaI. 65) zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAva-muMbaI. 66) zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (pra 2ka-pa.pU. gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67) zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI. 68) zrI vilepArlA je. mU.pU. jaina saMgha enDa cerITIjha, vilepArlA (pUrva), muMbaI. zrI nenasI kolonI jaina zve. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa), muMbaI. mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra. (pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munirAjazrI bhakitavardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. : suputro navInabhAi, cunIlAla, dilIpa, hiteza. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i.) muMbai (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 72) zrI dharmavardhaka . mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 73) zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. munirAja zrI jinezaratnavijayajI ma.sA.) 74) zrI kezariyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAja. (preraka : pa.pU. mu. zrI merUcaMdra vi. ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhi vi. ga.) 75) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.) 76) zrI jaina zve. mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA. 77) zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (I), muMbaInI ArAdhaka baheno taraphathI (jJAnanidhimAMthI) 78) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI. (preraka - pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bha. zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 79) zAha jesiMgalAla mohanalAla AseDAvAlAnA smaraNArthe ha. prakAzacaMdra je. zAha (AphikAvALA) (preraka : pa. kalyANabodhi vi. gaNivara) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80) zeTha kanaiyAlAla bheramalajI cerITebala TrasTa, caMdanabALA, vAlakezvara, muMbaI. 81) zrI navA DIsA zve.mU.pU. jaina saMgha (banAsakAMThA) 82) 83) zrI ujhA jaina mahAjana (preraka - pU. paMnyAsapravara zrI aparAjitavijayajI gaNivarya tathA pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.) 84) zrI sImaMdhara jaina derAsara, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva), muMbaI. (preraka - pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjInA ziSyA pU.sA. zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) zrI bApunagara zve. mU. jaina saMgha, amadAvAda. zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda. zAntAbena maNilAla ghelAbhAI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda. (preraka- sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA.zrI ratnatrayAzrIjI ma.) 88) zrI ADesara vizA zrImALI jaina derAvAsI saMgha (preraka - A. zrI kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.) 89) zrImad yazovijayajI jaina saMskRta pAThazAlA evaM zrI zreyaskara maMDala, mahesANA. 90) 85) 86) 87) zrI pAlanapura jaina mitra maMDaLa saMgha, banAsakAMThA (preraka - pU. paMnyAsapravara kalyANabodhi vijayajI gaNivarya.) zrI tapAgaccha sAgaragaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, viramagAma (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 91) zrI mahAvIra zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda 92) zrI sImaMdharasvAmi jaina saMgha, aMdherI (pUrva) (preraka : sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma.) 93) zrI cakAlA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha tathA zrI phUlacandra kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata 94) 95) zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha - saMsthAna, byAvara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.) 96) pAlanapuranivAsI maMjUlAbena rasikalAla zeTha (hAla muMbaI), (preraka A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve.mU.jaina saMgha, padmAvatI epArTamenTa, nAlAsopArA (I), (prerakapa.pU.A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) 98) zrI RSabha prakAzabhAI gAlA, saMghANI esTeTa, ghATakopara (ve.), (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) 99) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha ArAdhaka TrasTa, pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI (pa.pU. vyAkhyAnavAcaspati A.de. zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI ma.sA.nA upakAronI smRtimAM) 100) zrI kuMdanapura jaina saMgha, kuMdanapura - rAjasthAna, ha. zrI zAMtilAlajI muthA. 97) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAmRtaM monanam... zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANuM ruM chuM OM OM 1. siddhAntamahodadhi mahAkAvyam - sAnuvAda. 2. bhuvanabhAnavIyam mahAkAvyam-sAnuvAda, savArtika. 6. pariveSaka pa.pU. vairAgyadezanAdakSa A. hemacandrasUrIzvara ziSya A. kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA. samatAsAgara mahAkAvyam-sAnuvAda. paramapratiSThA kAvyam - sAnuvAda, kalAtmaka AlbamasAthe. jIrAvalIyam kAvyam - sAnuvAda. premamaMdiram- kalyANamaMdira pAdapUrti stotra-sAnuvAda, savArtika. 7. chaMdolaMkAranirUpaNam - kavi banavAno zorTakaTa-pokeTa DAyarI. 8. zrIsiddhasenadivAkarasUrikRta SaSThI, aSTamI, navamI, aSTAdazI dvAtriMzikA para saMskRta vRtti - sAnuvAda. tattvopaniSad - vAdopaniSad - 9. 10. vedopaniSad - 11. zikSopaniSad12. stavopaniSad - 13. sattvopaniSad - 14. devadharmopaniSad - 15. paropaniSad zrI siddhasenadivAkarasUri tathA kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya kRta adbhuta stutionA rahasya -sAnuvAda. yogasAra caturthaprakAzavRtti - sAnuvAda. (mAtrasaMyamI bhagavaMto mATe) mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta devadharmaparIkSA graMthanI gurjara TIkA. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI Adi kRta pAMca paramakRtio pa2 gurjaravRtti, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. ArSopaniSadvI zrI pratyekabuddhapraNIta RSibhASita 17. ArSopaniSad2 (IsibhAsiyAI) AgamasUtra para saMskRta TIkA. 18. vairAgyopaniSadra zrI hariharopAdhyAyakRta bhartuharinirveda nATaka-bhAvAnuvAda. 19. sUktopaniSad - paradarzanIya adbhuta sUktono samuccaya tathA rahasyAnuvAda, 20. karmopaniSadra siddhAnta mahodadhi zrI premasUrIzvarajI kRta karmasiddhi graMtha para bhAvAnuvAda. 21. vizeSopaniSad - zrI samayasuMdara upAdhyAyajI kRta vizeSa zataka graMtha para gurjara bhAvAnuvAda. 22. hiMsopaniSad - zrI haribhadrasUrikRta svopajJa avacUri alaMkRta hiMsASTaka graMtha para gurjaraTIkA. 23. ahiMsopaniSad - ajJAtakartaka (pravAdataH zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta) nAnAcittaprakaraNa para saMskRta TIkA-sAnuvAda. 24. dharmopaniSad - vedathI mAMDIne bAibala sudhInA dharmazAstronA rahasya. 25. zopaniSad - navanirmita saptakaprakaraNa - sAnuvAda. 26. lokopaniSad - zrI haribhadrasUrikRta lokatattvanirNaya graMtha para saMskRta vRtti (bhAga-1). 27. AtmopaniSad - zrI udayanAcAryakRta Atmatattvaviveka graMtha para gurjara TIkA (bhAga-1). 28. sAmyopaniSad - maho. zrI yazovijayajI kRta samAdhi - sAmyadvArniMzikA sacitra sAnuvAda. 29. AgamopaniSad - visaMvAdaprakaraNa (AgamapratipakSanirAkaraNa) para vizada vivaraNa. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. stotropaniSad - zrI vajasvAmikRta zrI gautamasvAmIstotra -sacitra sAnuvAda. 31. darzanopaniSad - zrI mAdhavAcAryavRta sarvadarzanasaMgraha graMtha 32. para gurjaraTIkA. bhAga : 1-2 33-34-35. rAmAyaNanA teja kiraNo - rAmAyaNI mATe paryApta AlaMbana. bhAga-1-2-3. 36. jJAnopaniSad - aSTAvakra gItA para saMskRta vRtti. 37. saMbodhopaniSad saTIka zrI ratnazekharasUrikRta saMbodhasaptati 38. graMtha para gurjaravRtti. bhAgaH 1-2 39. ISTopaniSad - zrI pUjayapAdasvAmikRta Ibdopadeza graMtha para saMskRta TIkA-sAnuvAda. 40. vimohopaniSad - zrIyazapAlamaMtrIkRta moharAjaparAjaya 41. nATaka para viSamapada vyAkhyA ane anuvAda. bhAgaH 1-2 42. zrAmasyopaniSad - dazavidha yatidharma para navanirmita prakaraNa (bIjuM nAma zramaNazataka). 43. saphaLatAnuM saranAmuM - saphaLatAnI Icchuka vyaktie vAMcavA yogya gurjara graMtha. 44. prasannatAnI paraba - vaktA-zrotA bannene upayogI vairAgyAdi rasajharaNA. 45. sUtropaniSad - zrIsUtrakRtAMgasUtra dvitIya zrutaskaMdhanI saMskRta saMgrahaNI. zrI sUtrakRtAMgadIpikA bhAga-2 nA punaHsaMpAdana sAthe. 46. pravrajyopaniSad - ajJAtakartRka pravrajyAvidhAna para gurjara vRtti. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47. dezanopaniSad - 48. jIrAvalA juhArIe - gIta guMjana. 49. asparzopaniSad - 50. hitopaniSad - vairAgyadezanAdakSa pU. gurudevazrInA vAcanAonuM saMskRta kAvyamaya avataraNa. 54. aMgopaniSad - 55. mahopAdhyAya zrI yazovijayajIkRta aspRzaddgativAda para gurjara vRtti. 51. upadezopaniSad - 52. prArthanopaniSad - 53. sodhopaniSad - sadbodhacandrodaya paMcAzikA para saMskRta sAnuvAda vArdika. adyAvadhi amudrita graMtha zrI aMgacUlikAsUtra para saMskRta vRtti adhyAtmakalpadrumanA yatizikSopadezAdhikAra tathA yatizikSApaMcAzikA para gurjara vArdika+sAnuvAda sAvasUri yativicAra. upadezaratnakoSa pa2 saMskRtavRtti 60. paMcakopaniSad - sAnuvAda. alaMkArika stutio para tAtparyavRtti sAnuvAda. bhAga-1-2 56. vargopaniSad - adyAvadhi amudrita graMtha zrI vargacUlikAsUtra para saMskRta vRtti. 57. AgamanI AchI jhalaka 45 Agama saMkSipta paricaya 58. jainaM jayati zAsanam - buddhijIvIone avizvasanIya jaina siddhAntonI Adhunika prasaMgo dvArA siddhi. 59. AI AI re aMjanazalAkA - aMjanazalAkA-sTeja progrAma mATe AlaMbana. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta jJAnapaMcakavivaraNa graMtha 52 nUtana saMskRta vRtti. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61. avadhUtopaniSad - zrI dattAtreya avadhUta praNIta avadhUtagItAnI mananIya sUktio 52 nUtana saMskRta vRtti. duHSamagaMDikA graMtha para vizada vRtti, sAnuvAda ratnAkara paccIzI-prAcIna TIkA Adi viziSTa kRtionuM prathama prakAzana. 64. arhannAmasahasrasamuccaya - kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryaracita kRti-sacitra saMpAdana. 65. upAsanopaniSad - pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta dhUmAvali + sarvajinasAdhAraNastavana A be viziSTa kRtio-sacitra sAnuvAda. paramasukhaprAptirUpa cittazuddhiphaLa, sacitrasAnuvAda. jIvadayA prakaraNa para nUtana saMskRta vRttisAnuvAda maho. yazovijayajI mahArAjAnI kRti, sacitra-sAnuvAda. zrI sUrAcAryakRta prakaraNa, truTitakAvyapUrti + anuvAda saha. pa.pU. AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI likhita dhyAna ane jIvana pustakano saMskRta tAtparyAnuvAda. 71. paMcasUtropaniSad - pa.pU. AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI likhita ucca prakAzanA paMthe pustakano 62. duHSamopaniSad - 63. prathamopaniSad 66. sukhopaniSad - 67. dayopaniSad - 68. zaMkhezvara stotra 69. dAnAdiprakaraNa 70. dhyAnopaniSad - 72. pUrNopaniSad - saMskRta tAtparyAnuvAda. maho. yazovijayajI mahArAjA kRta jJAnasAra aMtargata pUrNASTaka sacitra -sAnuvAda. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73. magnopaniSad - maho. yazovijayajI mahArAjA kRta jJAnasAra aMtargata magnASTaka sacitra - sAnuvAda. 74. gautamASTaka- pUrvAcAryakRta mahAprabhAvaka kRti sacitra - sAnuvAda. 75. vIropaniSad - zrIbhadrabAhusvAmIkRta kalpasUtra aMtargata prabhu vIranuM svarUpa sacitra - sAnuvAda. 76. AcAropaniSad - daza sAmAcArI viSayaka navanirmita saMskRta prakaraNa - sAnuvAda. 77 thI 125- alagArI avadhUta zrI AnaMdaghanajI mahArAja AnaMdaghananI AtmAnubhUti praNIta AdhyAtmika pada AdhArita parizIlana zRMkhalA (sacitra). sacitra hindI prakAzana sTorI sTorI - mohaka evaM bodhaka kahAnIo kA anokhA sNgrh| DAyamaMDa DAyarI - jisa ke pratyeka peja para hai adbhuta hiire| lAipha sTAyala - jIvana jIne kI... jItane kI kalA kI prastuti / noya nenIma - naina prasannatA va patha - Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra viruddha prarUpaNAonuM 'vizada nirAkaraNa. che (7 Sc. che MULTY GRAPHICS (022) 23873222 23884222 nI karI