________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-બીજો પ્રકાશ
સહજ ચાર અતિશય
હે વિશ્વસ્વામી ! આપના શરદ ઋતુના ચંદ્રકરણોના સમૂહ જેવા ગુણો દૂર રહો, ત્રણ જગતથી વિલક્ષણ એવા અરિહંતોના (એક હજાર આઠ) લક્ષણોવાળું અને સર્વદોષોથી રહિત આપનું શરીર પણ કોને ન આકર્ષે ? પહેલી વાર શરીર ઉપર દૃષ્ટિ પડતાં જ જેને તત્ત્વનું વિશિષ્ટ જ્ઞાન નથી એવા પણ કોના અંતઃકરણને આશ્ચર્યરસથી વાસિત ન કરે ? અર્થાત્ બધાયનાં અંતઃ ક૨ણને આશ્ચર્યરસથી વાસિત કરે જ.
ન
૧૫
ભગવાનનું શરીર કેવું છે તે કહે છે—પ્રિયંગુ અને ફલિનીલતા એ બંને નીલવર્ણવાળા વૃક્ષના પર્યાયવાચી શબ્દો છે. સ્ફટિક એટલે સૂર્યકાંતમણિ કે ચંદ્રકાંતમણિ: એ બંનેનો વર્ણ સફેદ હોય છે. સ્વર્ણ અને ચામીકર એ બંને સુવર્ણના પર્યાયવાચી શબ્દો છે. પદ્મરાગમણિ અને શોણમણિ એ બંને લાલવર્ણવાળા રત્નના પર્યાયવાચી શબ્દો છે. અંજન એટલે કાજળ. ભગવાનનું શરીર પ્રિયંગુ, સ્ફટિક, સુવર્ણ, પદ્મરાગમણિ અને અંજન જેવા વર્ણવાળું હોય છે. તેવા પ્રકારના નામકર્મની વિચિત્રતાથી અરિહંત ભગવાનનાં શરીરોમાં પાંચેય વર્ણો હોય છે. આથી અહીં બધાય વર્ણોનું ગ્રહણ કર્યું છે.
ફરી ભગવાનનું શરીર કેવું છે તે કહે છે— ભગવાનનું શરીર સ્નાન કર્યા વિના પણ પવિત્ર હોય છે. ખરેખર ! અશુચિ પણ શરીર પાણી આદિના સ્નાનથી ક્ષણવાર પવિત્રતાને ધારણ કરે છે. ભગવાનના શરીરમાં તો નિર્મલતા સ્વાભાવિક સિદ્ધ છે=રહેલી છે. આવું શરીર કોની આંખનું આકર્ષણ ન કરે ? અર્થાત્ બધાની જ આંખોને આકર્ષે (૧)
मन्दारदामवन्नित्य-मवासितसुगन्धिनि ।
तवाङ्गे भृङ्गतां यान्ति, नेत्राणि सुरयोषिताम् ॥२॥ ૨) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ——
હે પ્રભુ !, મન્તારવામવત્-કલ્પવૃક્ષની માળાઓની જેમ, નિસ્યં-સદા, અવાસિતસુ ધિનિ-સુગંધી દ્રવ્યોથી વાસિત કર્યા વિના પણ સુગંધી, તવ-આપના, અઙે-દેહ ઉપર, સુયોપિતામ્-દેવાંગનાઓનાં, નેત્રા-િનેત્રો, ધૃતામાં-ભ્રમરપણાને, ૧. પદ્મપ્રભ અને વાસુપૂજ્ય લાલ, ચંદ્રપ્રભ અને સુવિધિ શ્વેત, નેમિ અને મુનિસુવ્રત કૃષ્ણ, મલ્લિ અને પાર્શ્વ લીલા અને શેષ ૧૬ તીર્થંકરો પીળા વર્ણવાળા હતા.
૨. અવસૂરિમાં ૬ અવ્યયનો વોવધારને એમ જકાર અર્થ કર્યો છે.
