________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-તેરમો પ્રકાશ ૧૨૦
હેતુ નિરાસ સ્તવ
કર્મોનો નાશ કર્યો.
હે વિશ્વમાં અસાધારણ વીર ! કોપરહિત પરાક્રમવાળા, શાંત અને સમભાવવાળા આપે કુટિલ (=વક્ર) કર્મરૂપ કંટકોને અત્યંત કુટી નાખ્યા.
જે પરાક્રમી હોય તે કોપરહિત કેવી રીતે હોય ? આપ તો કોપ કર્યા વિના પણ નિર્દભ પરાક્રમી છો.
શાંત પ્રશમરૂપ અમૃતથી સિંચાયેલ પવિત્ર ચિત્તવાળા.
સમભાવવાળા તૃણ-મણિ અને માટીનાં ઢેફાં સુવર્ણ (વગેરે હલકીકિંમતી વસ્તુ) પ્રત્યે સમાનભાવ રાખનારા.
જે કોપરહિત, શાંત અને સમદષ્ટિ હોય તે કોઇને પણ કેવી રીતે કુટે? આપે તો કોપરહિત, શાંત અને સમદષ્ટિવાળા થઇને જ્ઞાનાવરણીય વગેરે કર્મ રૂપ કંટકોને અત્યંત કુટી નાખ્યા=પોતાના આત્મપ્રદેશોથી અલગ કરી નાખ્યા.
અત્યંત ફરી સંબંધ ન થાય તે રીતે. કુટીલ શબ્દના અહીં વક્ર અને કામદેવ એમ બે અર્થ છે. કાંટાના પક્ષમાં કુટિલ એટલે વક્ર. કર્મના પક્ષમાં કુટિલ એટલે કામદેવ. કર્મો કામવાસનાને ઉત્પન્ન કરતા હોવાથી કુટિલ છે. સરળ પણ કાંટાઓ કાઢવા મુશ્કેલ છે તો વક્ર કાંટાઓ કાઢવા મુશ્કેલ હોય તેમાં શું કહેવું? આથી વિશ્વવીર એવા સ્વામીએ કર્મ કંટકોને કુટી નાખ્યા એ સ્થાને છે, અસ્થાને નથી, અર્થાત્ યોગ્ય કર્યું છે. (૩)
ચોથી વિભક્તિ એકવચનાત વિશેષણોને કહે છે– अभवाय महेशायागदाय नरकच्छिदे ।
अराजसाय ब्रह्मणे, कस्मैचिद्भवते नमः ॥४॥ ૪) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ– હે મહેશ ! સમવાય-ભવરહિત, મહેશય-મહાન ઇશ્વર, ગાય-રોગ રહિત, નછિદ્દે ભવ્ય જીવોની નરક ગતિને છેદનાર, ઝ{/સાય-કર્મરૂપ રજથી રહિત, શૈદા-જ્ઞાનસ્વરૂપ અને, શસ્ત્રવિ-અનિર્વચનીય સ્વરૂપવાળા, ગલતે-આપને, નમ:નમસ્કાર હો.
