________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-પંદરમો પ્રકાશ ૧૩૫
નથી. (૩)
ફરી સ્તુતિકાર ભગવાનમાં ભક્તિની ઉત્કૃષ્ટતાને વ્યક્ત કરે છે— यस्त्वय्यपि दधौ दृष्टि-मुल्मुकाकारधारिणीम् । तमाशुशुक्षणि: साक्षा-दालप्यालमिदं हि वा ॥४॥ ૪) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ
હે નાથ ! ય:-જેણે, ચિ-આપના ઉપર, પિ-પણ, ઉત્કુળાારવાળીમ્બળતા અગ્નિની જેવી (ઇર્ષ્યાથી લાલચોળ મુખવાળી), દૃષ્ટિ-દષ્ટિ, ધૌ-રાખી છે, તા-તેને, આજીજીળિ:-અગ્નિ, સાક્ષાત્-પ્રત્યક્ષ થઇને, વા-અથવા, રૂતું-આ, આલયબોલીને, અભં-શું કામ છે ?
હે સ્વામી ! કષાયથી કલુષિત મતિવાળા જેણે વિશ્વના લોકોનું હિત કરનારા આપના ઉપર પણ બળતા 'અંગારાના જેવી દૃષ્ટિ રાખી છે, રાખે છે કે રાખશે, તે દુષ્ટાત્માને અગ્નિ જલદી પ્રત્યક્ષ થઇને...અથવા આ બોલીને શું કામ ? અર્થાત્ નિર્દયને ઉચિત આ અર્થને બોલવાથી સર્યું.
ભાવાર્થ
અહીં સ્તુતિકાર જસ આવેશમાં આવી ગયા છે. આવેશનું કારણ અરિહંત પરમાત્મા જેવા ઉપકારી ઉપર પણ અજ્ઞાનીઓની ઇર્ષ્યાદષ્ટિ છે. જે ભગવાન ઉપર પણ બળતા અગ્નિની જેવી દૃષ્ટિ રાખે છે તેને અગ્નિ પ્રત્યક્ષ થઇને બાર્બી નાખો એવું સ્તુતિકારનું કહેવું છે. ભગવાન ઉપરની ભક્તિના યોગે સ્તુતિકારથી “જે આપના ઉપર બળતા અગ્નિ જેવી દૃષ્ટિ રાખે છે, તેને અગ્નિ પ્રત્યક્ષ થઇને’’· એટલું બોલી જવાયું. પછી તેઓ બોલતા અટકી ગયા અને મનમાં જ બાળી નાખી એમ વિચાર્યું. આથી મૂળ શ્લોકમાં ભસ્મીરોતુ પદ નથી. સ્તુતિકાર ‘“સાક્ષાત્=પ્રત્યક્ષ થઇને’’ એટલું બોલ્યા પછી આપના ઉપર દ્વેષ રાખનાર તેને પોતાના દુષ્કૃતનું ફળ અવશ્ય મળશે જ. પરમ કારુણિક ભગવાનના કિંક૨ એવા મારા માટે. તેના પ્રત્યે આક્રોશ ભરેલી આ કઠોરતા કરવી ઉચિત નથી...એમ વિચારીને આગળ નહિ બોલવાની ભાવનાથી કહ્યું કે-આલપ્યાનિવં હિ વા=અથવા ૧. ઉત્નું=ઉંબાડિયું કે અંગારો.
ભક્તિ સ્તવ
