________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-અઢારમો પ્રકાશ ૧૫૩
કઠોરોક્તિ સ્તવ
સુતિકાર-“પક્ષ'' ઇત્યાદિ કઠોર વચનને જ પ્રગટ કરે છે. તેનો (ત્રને પક્ષ ઇત્યાદિનો “ફ્લેવમ્' એ પ્રમાણેના પાંચમા શ્લોકમાં સંબંધ છે. હે ભગવન્! પરીક્ષકો આપને દેવ તરીકે કેવી રીતે સ્થાપે ? કારણ કે આપ સર્વ દેવોથી જુદા છો. કેવી રીતે જુદા છો ? આ પ્રમાણે (હવેથી) કહેવાતા પ્રકારથી આપ સર્વ દેવોથી જુદા છો. તેને જ બતાવે છે– ____न पक्षिपशुसिंहादि-वाहनासीनविग्रहः ।
न नेत्रवक्त्रगात्रादि-विकारविकृताकृतिः ॥२॥ ૨) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – હે સ્વામી ! આપ ન પાપશુતિહાવિહિનામીનવિહેઃ પક્ષી, પશુ અને સિંહ વગેરે ઉપર આરૂઢ થયા નથી. નેત્રવિત્રત્રલિવિઝાવિત વૃતિઃ -આપ નેત્ર, મુખ, શરીર વગેરેના વિકારોથી વિકૃત આકૃતિવાળા નથી.
આ લોકમાં જે દેવો અમારા જોવામાં આવ્યા છે તે પક્ષી વગેરે વાહન ઉપર આરૂઢ થયા છે. તે આ પ્રમાણે- બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને કાર્તિક સ્વામી (=શિવપાર્વતીનો પુત્ર) અનુક્રમે હંસ, ગરુડ અને મોર ઉપર બેસીને જતા હોવાથી પક્ષી વાહનવાળા છે. મહાદેવ, અગ્નિદેવ અને વાયુદેવ અનુક્રમે બળદ, બકરો અને હરણ ઉપર બેસીને જતા હોવાથી પશુવાહનવાળા છે. ભવાની (=પાર્વતી) દેવી સિંહવાહનવાળી છે. આદિ શબ્દથી મનુષ્યવાહનવાળા અને મેઘવાહનવાળા વગેરે દે ગ્રહણ કરવા. આપ તો પક્ષી વગેરે એક પણ વાહન ઉપર આરૂઢ થયા નથી. તેથી જ આપ બીજા દેવોથી જુદા છો. તથા નેત્ર, મુખ, શરીર વગેરે વિકારોથી ભરેલા જ દેવો અમારા જોવામાં આવે છે. જેમકે–શિવને ત્રણ નેત્રો છે. બ્રહ્માને ચાર મુખ છે. કાર્તિક સ્વામીને છ મુખ છે. વિષ્ણુને ચાર ભુજા છે. ગણપતિનું મુખ હાથીના મુખ જેવું છે, અને પેટ લાંબું મોટું છે. આપ તો નેત્ર, મુખ અને શરીર વગેરેના વિકારોથી વિકૃત આકારવાળા નથી, કિંતુ વિકાર રહિત સર્વ અવયવોથી સુંદર છો. આ પ્રમાણે પણ આપ અન્ય દેવોથી જુદા છો. (૨) ૧પ્રકાશના શ્લોક નંબરની અપેક્ષાએ છઠ્ઠા શ્લોકમાં.
