________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ઓગણીસમો પ્રકાશ ૧૫૯
આજ્ઞા સ્તવ
क्रोधलोभभयाक्रान्तं, जगदस्माद्विलक्षणः ।
ન જોવો પૃથિયાં, વીતર: વીઝન ૨૦ ૧૦) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – ના-સંસારી જીવો, શોધનોમમીનિં -ક્રોધ, લોભ ને ભયથી ઘેરાયેલા છે,
માત્—એ જીવોથી, વિન્નક્ષ:-વિરુદ્ધ સ્વરૂપવાળા, વીતરા -વીતરાગ, ઝુનકોઇ પણ રીતે, પૃથિયાં-અલ્પબુદ્ધિવાળા લોકોના, ગોવર:- જોવામાં આવતા નં-નથી.
આ જગત ક્રોધ-લોભ-ભય વગેરે પ્રસિદ્ધ આંતર શત્રુઓથી ઘેરાયેલું છે. ભગવાન તો ક્રોધાદિથી ઘેરાયેલા ન હોવાથી જ આ જગતથી વિલક્ષણ છે. આથી જ અલ્પબુદ્ધિવાળા બહિર્મુખ જીવો ભગવાનને કોઇપણ ઉપાયથી “વીતરાગ' તરીકે જોઇ શકતા નથી, અર્થાત્ જે વીતરાગ હોય તે જ ભગવાન કહેવાય એમ જાણી શકતા નથી. કારણ કે ભગવાનથી અનુગ્રહ કરાયેલા અંતર્મુખ જીવો જ ભગવાનને વીતરાગ' તરીકે જોઇ શકે છે. (૧૦)
एकोनविंशतितमप्रकाशः આ પ્રમાણે જગતથી વિલક્ષણ લક્ષણોથી ઓળખાયેલા પણ ભગવાન જેની આરાધનાથી સારી રીતે આરાધેલા થાય છે તે જિનાજ્ઞાને સ્તુતિકાર “આજ્ઞા સ્તવથી શરૂ કરે છે. તેનો પહેલો શ્લોક આ છે–
तव चेतसि वर्तेऽह-मिति वार्तापि दुर्लभा ।
मच्चित्ते वर्त्तसे चेत्त्व-मलमन्येन केनचित् ॥१॥ ૧) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – હે પરમાત્મા ! આપના ચિત્તમાં હું ખરેખર વસું એ તો દુર્લભ છે જ, પણ તવઆપના, ગેમિ-ચિત્તમાં, અહં-હું, વ-વસું, રૂતિ-એવી, વાર્તા-વાત, પિપણ, તુર્તમા-દુર્લભ છે. એટલે એની આશા રાખવી નકામી છે. હા આપ મારા ચિત્તમાં વસો એ સુશક્ય છે. આથી, વે-જો, વં-આપ, ત્રેિ-મારા ચિત્તમાં, વર્ત-વસો તો મારે, ન નવિ-બીજા કશાથી, અત્યં-સર્યું. બીજું કંઇ જોઇતું નથી.
