________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-સોળમો પ્રકાશ ૧૩૯
આત્મગર્હ સ્તવ
મહિમાને ધારણ કરે છે.-'તે ભૂમિને નમસ્કાર હો ! અમે આનાથી વધારે બીજું શું કહીએ ?
અહીં ભાવાર્થ આ છે—જો આપના સંબંધથી તીર્થસમાન ભૂમિ પણ નમસ્કાર કરવા યોગ્ય છે, તો આપના ગુણોમાં બીજું શું ગ્રહણ કરવા યોગ્ય નથી ? અર્થાત્ બધું જ ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે. (૮)
અને એ પ્રમાણે—
जन्मवानस्मि धन्योऽस्मि, कृतकृत्योऽस्मि यन्मुहुः । जातोऽस्मि त्वद्गुणग्राम - रामणीयकलम्पटः ॥ ९॥
૯) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ— .
હે વીતરાગ ! નન્મવાન્ અસ્મિ-હું સફળ જન્મવાળો છું, અર્થાત્ મારો જન્મ સફળ છે, ઘન્ય: અસ્મિ-હું પુણ્યશાળી છું, તત્ય: અસ્મિ-હું કૃતાર્થ છું. યદ્-કારણ કે, મુત્તુ:-વારંવાર, વઘુગ્રામરામળીયાનમ્પટ:-આપના મનોહ૨ ગુણ સમૂહમાં આસક્ત, જ્ઞાત: સ્મિ-થયો છું.
આ પ્રમાણે થયે છતે હે સ્વામી ! મારો જ જન્મ સફળ છે. પુણ્યવાન પણ હું જ છું, અને કૃતકૃત્ય પણ હું જ છું. કારણ કે હું પ્રતિક્ષણ આપના મનોહર ગુણ સમૂહમાં આસક્ત થયો છું.
અહીં આશય આ છે—સમગ્ર સામગ્રીથી યુક્ત આ જન્મનું ફલ આ જ છે, પરમાર્થથી ધન્યતા આ જ છે, નિશ્ચિત કૃતકૃત્યતા આ જ છે કે, એકાંતે મનોહર આપનાં ગુણસમૂહના વર્ણનમાં મારું મન એકતાન બન્યું છે. (૯)
षोडशप्रकाश:
આ પ્રમાણે ભક્તિસ્તવથી ભગવાન પ્રત્યે સ્વભક્તિ પ્રગટ કરીને હવે આત્મગહસ્તવથી રાગની પીડાને જણાવતા સ્તુતિકાર કહે છે—
૧. ચૂડામણી લાલ હોય છે, ભગવાનના નખ પણ લાલ હોય છે. આથી પૃથ્વી ઉપર પડેલા નખ જાણે કે પૃથ્વીનો ચૂડામણી (=મસ્તકનો મણિ) હોય તેમ શોભે છે.
૨. શીળતા=આસક્તિ કે રાગ.
