________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ચૌદમો પ્રકાશ ૧૩૦
યોગ શુદ્ધિ સ્તવ
ફરી ભગવાનની યોગસમૃદ્ધિથી થયેલી સમતાનો ઉત્કર્ષ કરતા સ્તુતિકાર કહે છે–
हिंसका अप्युपकृता, आश्रिता अप्युपेक्षिताः ।
इदं चित्रं चरित्रं ते, के वा पर्यनुयुञ्जताम् ॥६॥ ૬) અન્વય સહિત શબ્દાર્થહે અલોકિક ચરિત્ર ! આપે, હિંસા પ-ચંડકૌશિક વગેરે હિંસકો ઉપર પણ, ૩૫dl:-ઉપકાર કર્યો, અને, શ્રતા:-પાસે રહેનારા સર્વાનુભૂતિ, સુનક્ષત્ર વગેરે આશ્રિતોની, પિ-પણ, ઉપેક્ષિતા:-ઉપેક્ષા કરી =આપત્તિથી રક્ષા ન કરી, તે-આપના વિનં-આશ્ચર્યકારી, રૂઢું-આ, વર્જિં-ચરિત્રને, -કોણ કર્થનુયુતાષ્ટ્રપૂછે ? આપ આ પ્રમાણે કેમ કરો છો એમ કોઇ પૂછે નહિ. '
હે સ્વામી ! પરમકારુણિકે આપે દુધર ક્રોધથી આપને મારી નાખવાની બુદ્ધિવાળા થયેલા હિંસક જીવો ઉપર પણ ઉપકાર કર્યો=એમને સમતાના માર્ગે દોર્યા. જેમકે ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામીએ શૂલપાણિયક્ષ અને ચંડકૌશિક સર્પ વગેરેને શાંત કર્યા. તથા પ્રત્યક્ષ વિશુદ્ધ ભક્તિ કરનારા અને સતત ચરણ કમલની સેવા કરવાની ઉત્કંઠાવાળા આશ્રિતોની પણ આપે ઉપેક્ષા કરી, અર્થાત જેવી રીતે અપરિચિત માણસ ઉદાસીનતાથી જુએ, તેમ આપે આવા આશ્રિતોને ઉદાસીનતાથી જોયા. જેમકે શ્રી મહાવીર સ્વામીએ મંખલી પુત્રે (=ગોશાળાએ) મૂકેલી પ્રલયકાળના અગ્નિ સમાન તેજો વેશ્યાથી જેમનું શરીર અત્યંત બળી રહ્યું છે તેવા સર્વાનુભૂતિ અને સુનક્ષત્ર એ બે મુનિઓની ઉપેક્ષા કરી. (=આપત્તિથી રક્ષણ ન કર્યું.) આવા પ્રકારના આપના આશ્ચર્ય કરનારા અને અલોકિક આ ચરિત્રને બુદ્ધિશાળીઓ પણ કોણ પૂછે ? અર્થાત્ સ્વામી આ પ્રમાણે કેમ કરે છે એમ પૂછવા માટે કોણ ઉત્સાહિત થાય ? આપની વીતરાગતાની સાથે રહેનારી સમતા અદ્ભુત છે. (૬)
૧. નિર્વિક્ત=વિશુદ્ધ, વ્યક્તિ=સ્પષ્ટ કે પ્રત્યક્ષ, લુન્ સેવનારા.
•
