________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-તેરમો પ્રકાશ
૧ ૨ ૨
હેતુ નિરાસ સ્તવ
હે વરકલ્પવૃક્ષ ! મનુક્ષિતપત્નો ત્િ-સિંચન વિના ફૂલોથી પરિપૂર્ણ,
નિપાતારી:-પતન વિના ગુરુ અને, અસલ્પિતવાદો:-અચિંતિત વાંછિતોને પૂરનાર કલ્પવૃક્ષ, ત્વર:-આપનાથી, નં-અમૃતફળ = મોક્ષ ફળ, ઝવાનુયાહું પામું..
હે પ્રેમાળ કલ્પવૃક્ષ ! સર્વ વૃક્ષોના ગુણ-ધર્મથી વિલક્ષણ કલ્પવૃક્ષ એવા આપનાથી ફલને પામું. વૃક્ષના ગુણધર્મથી વિલક્ષણતાને (=ભેદને) કહે છે–વૃક્ષો નિરંતર પાણીનું સિંચન કરવાથી કાળે માત્ર ફળ આપે છે. આમ તો સિંચન વિના આ લોક અને પરલોકના સુખરૂપ ફળોથી પરિપૂર્ણ છો. તથા વૃક્ષો પડવાથી ગુરુ=અધિક ભારવાળા થાય છે, આપ તો પતન વિના જ=સ્વ સ્વરૂપમાં રહેલા જ મહાન ગૌરવને યોગ્ય હોવાથી ગુરુ છો. તથા કલ્પવૃક્ષો મને અમુક વસ્તુ પ્રાપ્ત થાઓ એમ સંકલ્પ કરવામાં આવે તો ફળ આપે છે. આપ તો સંકલ્પ વિના જ ફળ આપો છો. કારણ કે સ્વામીની નિદાનરહિત સેવા વિશેષ રૂપે ફળની માળાને ધારણ કરનારી બને છે. આવા પ્રકારના આપનાથી હું જલદી અમૃત–મોક્ષ ફળને પામું. (૫)
છઠ્ઠી વિભક્તિ એકવચનાંત વિશેષણોને કહે છે – असङ्गस्य जनेशस्य, निर्ममस्य कृपात्मनः ।
मध्यस्थस्य जगत्त्रातु-रनस्तेऽस्मि किङ्करः ॥६॥ ૬) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – હે જિનેશ્વર ! યસ ગનેશય-સંગરહિત હોવા છતાં સર્વ લોકોના સ્વામી, નિર્મમ કૃપાત્મ-મમત્વભાવ રહિત હોવા છતાં કૃપાળુ, મધ્યસ્થ ગાત્રd - રાગ-દ્વેષ રહિત હોવા છતાં જગતનું રક્ષણ કરનાર, તે-આપનો, સન -કદાગ્રહરૂપી કલંકથી રહિત, વિઠ્ઠ:-સેવક, સ્મિ-છું.
આ શ્લોકના આઠ ય પદો જાણે પરસ્પર વિરુદ્ધ હોય તેવા છે. તે આ પ્રમાણે– (૧) આપ સંગરહિત હોવા છતાં સર્વ લોકોના સ્વામી છો. જે સંગરહિત હોય તે લોકોનો સ્વામી કેવી રીતે હોય? ભગવાને સર્વસંગનો ત્યાગ કર્યો હોવાથી
