________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ત્રીજો પ્રકાશ
૩૦
કર્મક્ષયજન્ય ૧૧ અતિશય
સદ્ધતિ પ્રમાવાશે-આશ્ચર્યકારી સઘળા પ્રભાવોથી સમૃદ્ધ અને, ગમે-જંગમ,
Wપવિ-કલ્પવૃક્ષ સમાન, ત્વયિ-આપનો, વિટાતિ-વિહાર થતાં, ક્ષિત-પૃથ્વી ઉપર, પક્ષ-દુકાળ, ક્ષયતે-ક્ષય પામે છે. | હે જગત્પા ! સર્વથી અધિક આશ્ચર્યકારી પ્રભાવથી સમૃદ્ધ અને જંગમ કલ્પવૃક્ષ સમાન આપ વિહારયોગથી પૃથ્વીતલને અલંકૃત કરી રહ્યા હો ત્યારે પૃથ્વીમંડલમાં પરિગ્રહને ભેગો કરવો=વધારવો વગેરે દોષોની સાથે દુર્ભિક્ષ નાશ પામે છે.
અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે-સ્થાવર પણ કલ્પવૃક્ષ તેવા પ્રકારના દેવતા આદિના સંનિધાનથી અર્થિજનસમૂહના મનોરથોને વિસ્તારવા વડે પ્રભાવથી સમૃદ્ધ હોય છે, જ્યારે ભગવાન તો આ લોક અને પરલોકના સર્વ પ્રકારનાં લાખો સુખોનો સંયોગ કરાવનાર જંગમ કલ્પવૃક્ષ છે. આથી તેમનું સર્વથી અધિક આશ્ચર્યકારી પ્રભાવથી સમૃદ્ધપણું સમુચિત છે.
દુર્મિક્ષ સઘળા દરિદ્રગણને ગળી જવા માટે રાક્ષસ સમાન છે. જ્યાં ભિક્ષા પણ દુર્લભ છે તે દુર્ભિક્ષ. આવી વ્યુત્પત્તિથી દુર્મિક્ષ એવું નામ સાન્વર્થ છે=બંધ બેસતા અર્થવાળું છે. જંગમ એટલે ગમનાગમન કરનાર. સ્થાવર એટલે ગમનાગમન ન કરનાર એક જ સ્થળે રહેનાર. " કલ્પવૃક્ષના પ્રચારને આગળ કર્યો છતે પૃથ્વીમાં દુભિક્ષનો ક્ષય થાય એ સમુચિત (=સંગત) છે. અહો ! આપના યોગરહાનું લીલાપૂર્વક આચરણ! (૧૦).
यन्मूर्भः पश्चिमे भागे, जितमार्तण्डमण्डलम् । ___ मा भूद्वपुर्दुरालोक-मितीवोत्पिण्डितं महः ॥११॥ ૧૧) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ— ભામંડલહે વિશ્વેશ ! પૂર્વ-મસ્તકના, પશ્ચિમે-પાછળના, મા-ભાગમાં, નિતમારૂંeમuત્રસૂર્યબિંબને જીતનાર સૂર્યથી અધિક તેજસ્વી, મહે-તેજ (ભામંડલ) રહેલું
૧. તીસાયિત એ તીયા મારતોતિ તનાવતિ એમ નામધાતુનો કર્મણિ ભૂતકૃદંતનો પ્રયોગ છે.
