________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-દશમો પ્રકાશ
૯૭.
અદ્ભુત સત્વ
ઇચ્છાય છે જેની પાસેથી આ લોકનું અલ્પમાત્ર પણ ફળ મેળવવાની ઇચ્છા થાય છે, તેને પણ સન્મુખ લાવીને (=અનુકૂળ બનાવીને) પ્રસન્ન કરાય છે, તો પછી આપનાથી સર્વોત્તમ મોક્ષપદને ઇચ્છતા એવા મારા વડે આપ વિશેષપણે પ્રસન્ન કરવા યોગ્ય છો. આપની તે પ્રસન્નતા પહેલાં મારી પ્રસન્નતાની અપેક્ષા રાખે છે.
જ્યારે હું રાગ-દ્વેષ રહિત અને પરમ સમતાથી ભાવિત મનથી આપની આજ્ઞાની સમ્યમ્ આરાધના કરું ત્યારે આપ પ્રસન્ન બનો, મારી પરમસમતારૂપ તે પ્રસન્નતા આપની પ્રસન્નતાથી થવાની છે, આપ પ્રસન્ન બનો ત્યારે જ થાય. આ પ્રમાણે અન્યોન્યાશ્રય (=સેવક પ્રસન્ન બને તો સ્વામી પ્રસન્ન બને, સ્વામી પ્રસન્ન બને તો સેવક પ્રસન્ન બને) દોષ આવે છે. અનુગ્રહ કરાયેલો અને નિરંકુશપણે ફેલાતો આ દોષ બંનેના અભાવ માટે થાય. તેથી તે વિશ્વવત્સલ ! આપ આ અન્યોન્યાશ્રય દોષને દૂર કરો.
અન્યોન્યાશ્રયને દૂર કરવાનો ઉપાય કહે છે–આપ મારા ઉપર પ્રસન્ન બનો. અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–મોટા અને નાનાની વચ્ચે હાથી અને મચ્છરની જેમ ઘણું અંતર હોય છે. તેથી આપ મોટા હોવાથી અને સ્વભાવથી જ કરુણાવંત હોવાથી તુચ્છ મારી પ્રસન્નતાને અવગણીને પહેલાં જ આપ કૃપાની સન્મુખ બનો. આપ પ્રસન્ન બનશો એટલે મારી પ્રસન્નતા અવશ્ય થશે. અને આ પ્રમાણે અન્યોન્યાશ્રય દોષ પણ દૂરથી ફેંકાઇ ગયો છે. આથી કંઇ અનુચિત નથી. (૧) ' તથા આ વિક્ષિતું પત્ની, સહસ્ત્રાક્ષોડ િર ક્ષ: I
स्वामिन् सहस्रजिह्वोऽपि, शक्तो वक्तुं न ते गुणान् ॥२॥ ૨) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ સ્વામિન- સ્વામી !, તે આપની, પત્નસ્પ-રૂપશોભાને, નિરસિતું-યથાર્થ રૂપે જોવા, સાક્ષો પહજાર આંખવાળો પણ, નક્ષમ :-સમર્થ નથી, તે-આપના, ગુI-ગુણોને, વવતું-કહેવા, સાહો પિ-હજાર જીભવાળો પણ, રણવત્ત:સમર્થ નથી. ' '' સર્વ આશ્ચર્યોના નિધાન હે સ્વામી ! અમે આપના એક પણ આશ્ચર્યનું શું વર્ણન કરીએ ? અર્થાત્ આપના એક પણ આશ્ચર્યનું પૂર્ણપણે વર્ણન કરવા
