________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-છઠ્ઠો પ્રકાશ
૫૭
વિપક્ષ નિરાસ
ધર્મચક્ર અને ઇંદ્રધ્વજ એ બે અતિશયો વિહારમાં પણ ભગવાનની સાથે ચાલે છે.) (૯)
षष्ठप्रकाशः આ પ્રમાણે ભાવઅરિહંતરૂપ પરમાત્માના સર્વાધિક ઉત્કર્ષનું કારણ એવા અતિશયોને કહીને હવે પરમાત્માના અતિશયોના લેશથી પણ રહિત અને અજ્ઞાની એવા દેવાભાસોમાં પરમાત્માની સમાનતાનું આરોપણ કરીને જેઓ તેમને પરમાત્માના વિપક્ષી (=પ્રતિસ્પર્ધી તરીકે મૂકે છે, તેમનું નિરાકરણ કરવાની ઇચ્છાવાળા સ્તુતિકાર “વિપક્ષવિરાસ” સ્તવને કહે છે –
लावण्यपुण्यवपुषि, त्वयि नेत्रामृताञ्जने ।
माध्यथ्यमपि दौःस्थ्याय, किम्पुनर्वृषविप्लवः ? ॥१॥ ૧) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – હે દેવાધિદેવ !ત્તાવથપુખ્યવપુષ-લાવણ્યથી પવિત્ર કાયાવાળા અને, નેત્રામૃતીનેનેત્રમાં અમૃતના અંજન સમાન, ત્વયિ-આપના ઉપર, માધ્યÂ-(ભદ્રિક જીવોની) મધ્યસ્થતા-ઉદાસીનતા, પ-પણ, તી:સ્થાય-(આપના ગુણોના જાણકારને) દુઃખ માટે થાય છે, વિં પુન: તો પછી, વિન્નર્વ:-દ્વેષથી-ઇર્ષાથી, અસત્ય દોષોની ઉદ્ઘોષણા દુઃખ માટે થાય એમાં પૂછવું જ શું? દ્રષવિપ્લવ (ઋષરૂપ ઉપદ્રવ)તો મહાદુ ખ માટે થાય છે.
જગત માટે આનંદના કંદ હે ભગવન્! ઉપાધિ (=લાવણ્ય વધે તેવી વસ્તુના ઉપયોગ) વિના સ્વાભાવિક પ્રિય લાવણ્યગુણથી પવિત્ર કાયાવાળા, એથી જ સકલ લોકના નેત્રો માટે અમૃતાંકન સમાન આપના ઉપર જેમના વિશેષ વિચારો અનભિગૃહીત મિથ્યાત્વથી બંધ થઇ ગયા છે એવા કેટલાક લોકો જે ઇતર દેવથી સાધારણ દેવબુદ્ધિ ધારણ કરે છે તે પણ આપના ગુણોને જાણનારાઓએ જોયું કે સાંભળ્યું હોય તો તેમના અતિશય માનસિક ખેદ માટે થાય છે, તો પછી તેમનાથી - પણ અતિમૂઢ કેટલાક લોકો વિશ્વલોકોનું હિત કરનારા આપના ઉપર પણ જે શ્રેષરૂપ ઉપદ્રવ ફેલાવે છે તે આપની સઘળી વિશેષતાઓને જાણનારાઓના મનને
